장음표시 사용
51쪽
o24 cuiusdam Mathematici, Seculo X. uitientis , et Graece docti, quam Ptolemaei manu sit habenda. Occasionem errori dedit . quod aliena manus, paulo recentior reliqua scriptura, auerso Schedae lateri inscripserit: Ptol. ΜS. Ceterum huius membratiae longitudo ad quinque, latitudo ultra sex extenditHr digitos. .Praeter autem eam Nωrimberge sis Reipubl. Bibliotheca habet Codicem Latinum Geographiae Ptol maei membranaceum, in forma maiori eleganter scriptum, quem nun primo , . inter CO diees Latinos, recensebo loco. Constat ille foliis. XLVII. Sed, .qμod dolendum , Praefatio et Capitis L Libri l. quaedam desunt: reliqui uero Libri .iiuegri comparent. Tabulae saltem XXIII. textui sunt subiunetae, eaeque omnes ligno insculptae, quales nempe, in Editione vimens de Anno I 82. habentur , ex qua denim tae uidentur: attamen quatuor quoque tabulae desunt ; siquidem vimensa , et' aliae antiquiores editiones tabulas XXVII. continent. Subscriptio ultimae tabulae addita testatur eas vim ae luisse membranae a regas'; quam editionem inferius paulo describam. Singulae tabulae coloribus elegantis iniis sunt ptelae , et distinctae : Additum quoque Rusram εμ, habeticum siver ino libres Ptholomes itidem in membranae foliis 2 s. manuscriptuni : quod sub singulis locorum nominibus . ordine Alphabetico 'eallocatis, situm ex mente Ptolemaei indicat, addito non solum Libruet Capite textus. in quo illius fit mentio, sed et tabula, in qua ille re lius possit in plano cognosci. Plurimis locis adscripta sunt uaria memoranda . maximam partem .ex Martyrologiis desumta ; ita tamen, ut recentioris locorum denominationi, maior habeatur ratio , quam antiquae ; tabulae quoque modernae Geographiae saepius citentur: quibus forte ad tabifas modernae Geographiae , a Nic. Donis delineatas. et nonnullis editionibus post annum i 48o additas, respici r. Traelatus hic, ut et alius mox subsequens, XII l. folia comprehendens. Nicolaum Donis habet auctorem. vltimae paginae inscriptus Annus isor.
utpote quo anno Cod ex hic fuit ad finem perdui'us. De utroque Libro , ut et de auctore, insta pluribus disserendi dabitur oceasio.
Maisiam Ι6o . et Ιει I. in sob exsulam. Nactus erat istud beneficio
52쪽
Reuerendissimi et illustrissimi Principis Electoris, lacobi ab Ela, Archipra subs Treuertustis r sed aetatem Codicis non distinete indieat; nisi quod,
eum mandato N COLAi de CusA , Cardinalis, ex ipso mei Iacobi Angeli Autographo, descriptum esse, dicat. Forsitan' Montanus Nicor AtDoxis laborem intelligit. nomenque eius cum nomine Nicolai de Cuia 'sa commutat. In rel: quis Germaniae Bibliothecis plura adhuc latere Exempla manu exarata , pilane mihi persuadeo ; de quibus nitem nihil certi constat. In Italia . praeter ipsum Angeli Autographon , de quo stipra dictum erat, Io. BApT. Ficurrus , Cinis Patauinus, THOMAsiso, teste, in Bibliotbeca Munustripta Patauina, mηi I 63'. in . edita, p. Ia . . inter ratiores Bibliothecae suae Codices. habuit Cosmographiam Ptolemaei . in papyro scriptam , in fol. Quamuis enim Thomasinus non distincte indcet, num Graecus Codex sit. an uero latinus, ex uocabulo tamen Cosmographiae eum latinum esse coniicio ; quoniam in Graeco textu uox Geographia adest , quam Angelus per Cosmographiam ex- prcisu. MAnihi osius Venetiis , in Bibliotheca Monasterii Canonicorum Regularium S. Antonii, in Castello, uidit Latinam Versionem Geographiae Ptolemaei, a Iacobo Angelo concinnatam ς uid. eius Musium l. T. I L I p. 37. Sed cum hoc Monasterium, cum integra Bibliotheca, optimae notae Codicibus reserta . ante annos plus minus sexaginta. , igne suerit consumta , fortasse et hic Cod ex periit. Mentionem eius
factam fuisse uideo a I. A. Fabricio in Bibl. Graec. Lib. IV. pag. 4i 3.
s. s. Relictis aliarum Regionum Bibliotheeis, ad Anglicanas peruenio.
in quibus uaria reperiri Exempla, manu eXarata, Catalogus Maerum angliae et Hib/rniae, supra Iaudatus. Sic e. g T. I. P. II. n. 2I78. mentio
fit, inter Codices MStos Collegii Mariae Magdalenae, Ptolemaei Cosmographiae , cum Epistola ad Alexandrum V. a Iacobo Angelo data: itemque alius i. e. n. I9os. inter Codiera Collegii Elonensis, sub arce Wind- ω soria . maioris formae r a quo diuersus qui inter Codices Isaaci Vossin. 239 . resertur. Inter Libros autem Roberti Burscough, teste eodem Catalogo, n. 7699. fuit exemplum pariter Versionis Iac. Angeli. D BeIDi itigoo by GOoste
53쪽
Belgieae Bibliothecae non plane destituuntur eiusmodi Codicibus. In sola enim Lugdunensi, testante Catalogo p.-b. bini habentur Codices Chartacei, inter MSS. Bibliothecae Vomanae : unus comprehendit Q. PloIemaei Cosmographiam Libris VIII. ex uersione Iac. Angeli, cui praemittitur dedicatio ad Alexandrum V. Pontificem Maximum ; alter P. 374. commemoratu S, forte ab eo non differt, quamuis l. c. Inscriptiones saltem Iacobi Λngeli, Alexandro V. Pontifici Maximo dicatas , cum Indice Geographico , comprehendere dicatur. Praeter enim Cosmographiam non alius . Iac. Angeli Liber inscriptionum Pontifici Alexandro V. dicatus, innotuit; hinc librarium in describendo errasse coniicio, et, loco uocis Inscriptionum, legendum esse Descriptionum c scit. Geo- ., graphicarum puto: quam tamen coniecturam nemini obtrudo.
DE SPLENDIDISSIMO CODICE LATINO
Numeratis hucusque omnibus , quotquot in uestigare potui H Geographiae Ptolemaei Codicibus manu exaratis , ad splendidissimum EBNΕRlANVM nunc peruenio. utpote qui prim ua occasionem buic scripto dedit. C isti autem illius accuratius perlustrandi copia a PKRlLLVS ΤRI DN. POSSESSOR E mihi
facta sit , descriptionem dabo, non qualem Codicis dignitas postulat, sed qualem fandi imbecillitas permittit. Exemplum hoc in membrana, formae maioris , siue ut loqui amant, Regalis. eIegantissime conscriptum, crassitie duos adaequat pollices . soliaque continet CIII. Ligatura constat ex corio Vitu ino , quod uariis inauratis lineis et circi; lis exornatum. Eae Ligaturae partes , quibus fibulae sunt annexae, ex panno confectae sunt serico , intertexto auro : ex quo sane colligi - tur, primum Libri possessorem , uirum haud fuisse uulgaris sori .
Vberius id probare censeo insignia, in margine inferiore, primi statim folii, conspicua. Olim enim moris erat, insigniorum insignia hospi-
56쪽
hospitum foribus praefigere, docente Barabio ad Lib. IV. Nebaid. Statii pag. 9s . Quid igitur impedit, quo minus eredamus, haec, quae in f, len- dissimo EBNERIANO Coniae occurrunt insignia. eius primum pio dere. posmessorem. Nam eruditi, prae aliis opibus ualentes. Coa sueuerant . olim insignia, elegantissimis expressa picturis, Libris , qui aliquo ementpretio'. praefigere: id quod praeter alia innumera exempla, ex S. R. DN.
p. Io . patet. Ipsa Codicis EBNERIANI insignia exhibent conspi
ciendum scutum, fere quadrangulum , in cuspidem desinens, et coisrona laurea circumdatum; cui telamonis loco, ut uocant Herat dici. adest genius, sive Angelus , desuper dextra tenens coronam , sinistra uero scutum coronae huic inclusum. In ipsus scuti parte inferiore tres ap- . Parent montes, ex quorum medio, inter duos eminente, surgit arbor . eaque ni fallor laurus. Intra coronam , alteri scuti lateri adscripta est
litera L. alteri uero B. quibus literis, primus Codicis Possessor sine
scripturam Codicis si respiciamus, litterae quorumvis Librorum et Capitum initiales, sunt auro uariisque coloribus artificiosissime pictae;
. quam pingendi artem nonnulli deperditis hodie accensenti vid. Mour. FAuC. Patieur. Graec. L. I. C. V. et M. CuHLiNGiI Diff. de Autographis ueterum p. 6. seq. Reliqua Scriptura uenusta quidem accurataque est, nee tamen Seculum X v. excedit: id quod partim cognoscitur ex aetate , qua Tabulae Codici adiectae sunt delineatae, partim uero ex Scriptura ipsa, quae ubiuis fere conuenit eum Criteriis, a REvERENniss. Aga τε Gorim icENsi , in Chroη. L. I. C. VI. g. 3. et ε. p. 6 a. et celeb. STRuvio in actis litterar. e viris erutis T. I. Fasc. l. pag. 3O. Seculo XL adsignatis. g. .
' Hisce gene atim obsieniatis ad ipsam operis dedicatIonem procedo, quam altera statim exhibet pagina. Omnes fere Codices Latini, qui adhuc . persunt, eam perhibent ad Pontic Max. Alexandrum U. esse directam : in Codice uero ΕBNERI ΛNO haec leguntur dedicationis uerba initialia: . . '
57쪽
BEATISSIMO PATRI INNOCENTIO QUINTO PONTIFICI MAXIMO IACOBUS ANGELUS.
Errorem a librario suisse in describendo sommissium, ii coniicient . quibus series Pontificum Romanorum est cognita. I uemus enim, qui uulgo quilarus audit, iam Α. I 276. diem suum obiit. Iacobus uero Angelus sub initium Seculi XV. floruit. Sed refragantibus quamuis tot aliis Codicibus, auctoritatem tamen EBNERIANI ex parte stibilire
Possumus. Etenim, non omnes inter se conueniunt, in numerandis Pon- 'tificibus: imo ipsi Pontifices interdum dubitant de numero nominibus suis adiiciendo; quale exemplum in Benedicto XIII. nostro tempore o
Currit. Num enim is decimus tertius, an uero decimus quartus debuerit
salutari, initio haerebant: et recte quidem, quoniam Innocentius VII. in Diplomate ap. VGRELUvMItal. Sacr. T. IV. p. Ios. Benedictum , qui Antipapam habebat Gregorium XII. iam decimum tertium appellarit. Forte igitur, si coniecturis locus dandus . Iacobus Angelus, qui munus seeretarii ab Innocentio petierat, teste LEONII. BRvNI aretim L. I. Dist. I. pag. I. et 2. edit. recentis . Ham,urg. de a. rra . obtinendi libus causa, Pontifici hune suum laborem inscribere uoluit: quo fatis functo, et Uerfione nondum ad finem perducta, Alexandro v. eam dedicauit, cuius nomen in omnibus expressum legitur Codicibus. Librarius autem EBNERIANUM describen exemplar, retento numero, Alexandri nomini, in ordine Pontificum. conueniente, nomen Innocentii substititit, adeoque errorem commisit. id quod eo magis probabile mihi uidetur. quoniam ad titulos librorum aut dedicationum describendos .antiquissimis temporibus adhibebantur Chrysographi , qui eos membra nae purpureae literis inscribebant aureis , referente MONT FAU c. in Paveogr. Graeca L. I. 'C. I. p. 4. seq. et diuersi erant a Calli graphis. Hi aut nimis incurii. aut aliis rebus intenti, ficile errare potuerunt I ut plura empla, in aliis Codicibus obuia. docent. Cum igitur in memorato
Codice EBNERIANO ea pars membranae, cui uerba, superius adducta, deprehenduntur inscripta, minio sit picta. primae autem Calligraphiae indicia adhue pelluceant, facile fieri potuit, ut Chrysographo tincta iam membrana, ueri nominis oblitus, aliud loco eius substituerit.
58쪽
Instrilationem hanc ipsa seqNitur dedicatio : quam , cum in Bononiensi, aliisque extet editionibus, huc transcribere nolo. Excipit eam , textus ipse, complectens ueram et genuinam Iacobi Angeli uertionem; quae in Romana et reliquis editionibus nonnihil fuit emendata , in sola autem Bononiensi editione, quan una ego coniicio, incorrupta legitur. Caula uero emendationis in plerisque editionibus suit diuersitas meridiani : Ptolemaeus enim secundum Meridianum Λlexandrinum qmnia , Ioca dimensus est, reliqui uero recentiores Mathematici rationem comis putationis Ptolemaei non habuerunt: inde Ptol. adeo fuit mutatus, ut, κcente Erasimo, in Prais ad Edit. BUL Graecam, eos numeros, quos Ptolemaeus tradidit, quam maxime corruptos hodie habeamus. S. 6.
Considerata nunc prima splendidissimi EBNERIANI Codicis parte,
scit. textu, ad alteram, quae tabulas Geographicas compressiendit, pedem promoueo. Istae colloeatae deprehenduntur post ultima uerba Capitis II. ex Libro Vli I. hincque capita reliqua, tabulas ipsis, earumque di ostionem concernentia, quae in omnibus sere editionibus Graecis pariter ac . . Latin s reperiuntur, in laudato Codice deficere uidentur; sed sciendum, unius cuiusuis tabulae auersae parti eas esse inscriptas, maioris forsitan causa euidentiae. Ante uero quam ipsas tabulas accuratius considerem, dispiciendum est, quid sibi uelint ista uerba, quae,sub finem Cap. II. ex Libro VIlI. leguntur.. Sunt ea, aureis literis, in parte membranae minio tinctae scripta , sequentem in modum: Nunc sequuntar Tabulae per Νιcolaum Germanum. Quis fuerit iste Nicolaus, obscurum est, Germanum eum fuisse ex cognomine patet; quale uero ei fuerit nomen gentilitium. aut quae patria, ex uerbis Codicis haud licet cognoscere. Quod si alios euoluamus Scriptores, tantas deprehendimus opinionum diuersitates, ut aliquid certi statuere sit difficile. Princeps ille Graecae litteraturae I. A. I AERICIVS, in Bibl. Graec. IV. p. 4I3. mentionem faciens Geographiae Ptol. Romae I 8 a. apud Nicol. Hahn impressae, in not. subiun Aa haec habet: muic puto ese Nicolaum Dinis , qum Hessias de silextiis Mathematicis p. 4rs. 6 Fitivo tradis, a. ἔψα mi sse iη Cometraphiam Ptinmaei opus miram
59쪽
dum , cum novis tabulis. Eandem quoque sententiam amplectuntur Viri de Ecelesia par.ter, ac re literaria meritissimi, I. F. REIMANNus in Im .d ad Histbr. biter. ivri Girmanorum sect. lli. P. II. Quum p. 392. E. D. HAυ- aERus in Idea restoriae tabularum Getffr. p. II. in not. nisi quod hic in addit. ad Itiam Hist. Tabul. Gest r. p. g. seq. ex mente celeb. I. G. DoPpELMAYEM coniiciat. per Nicolauni Donis indicari Nicolaum Culanum, et opinio nem s. R. DN D. Lli 3RNECHTlI , in Trogrammate , de Hassia MathemaIrca propositam, reiiciat, uel sal em in dubium uocet. At enim uero, pace 'taniarum uirorum. liceat mihi asserere, Nicolaum Donis diuersam esse a Nicolas Cusino. et Nicolao Bais, si quis unquam fuit, personam ; quo meo
asserto neque auctoritati neque fidei illorum quicquam derogari cupio:
. modelle potius in sententias eorum inquiro , memor dictorum a cel. etiam post mortem I. A. FABRIcio in Pracf. ad L,L Bibl. Gratc. FATEOR - me ηοηdum in on bus potuisse miti ipsi satisfacere I itaque gratias aeturus sum ei, εui uel omissa a me uel perperam etiam posiva notauerit obseruatioηe sua priuata. etc. Agnouit ipse quoque S. R. HAV3ER . s hunc errorem in Epistola quadam ad Reu F. I. BEYsCHLAGIVM, cuius excerptum dedit in Dilages opust.
Τ. Ipε o. Sed quibus rationibus adductus sit. non addidit. Ego itaque rationes allegabo, et quod diuersi plane sint, Nicot Avs CusANus exinde' probabo. quia diuerso hi Viri inclaruerunt tempore : Nicolaus enim Cunnus iam An. t ς in Vmbria diem supremum obiit, quicquid in
contrarium proserat HAVBERVS in addit. cit. p. o. ex sententia DoppEL. MA ERI , notatus ea propter a laudato FABR:CIO FUI. Med. seu, L. III. pag. Ia 38. Nicolaus uero Donis I 47o. adhuc claruit. Deinde Meque inter opera Cusini, repetita uice edita, est relata haec uersio. neque in Catalogis Bibliothecarum unquam Cusano tribuitur. NicoLAvM uero HAure i et Nico LAIN DONis diuersos esse probo, quoniam merita Tvpographi, qui typis saltem exscripsit Ptolemaeum, non sunt tanta, ut uiri maximi,
quales fuerunt auctores infra nominandi, eum certatim ornarent enco-
miis. Neque etiam Nicolai Hahn nomen unquam inter Typographos comparet. Qtramuis enim MA16AiRx T. l p. I 67. erit. rier. id allegat, facile tamen cuiuis legenti patebit, eum Exemplar, a Fabricio citatum, oculis non usurpasse , sed saltem ex eo uerba instituto suo inseruientia allegasse. KRAN Zivs quidem in memorabit. Ribbeth. Vratulaν. Elisabethanae . p. 7 dicit. 1e miratum esse exemplar Comura'hiae Ptolimaei, a Nicolao Hahn, qui primus Tvographiam Italiari intulit, Remae I Ia. membranis impressae, tabatis- que
60쪽
. que caloribus inferstinctis Oraatae; Sed praeterquam quod eadem uerba ferelegantur apud FABRi CivM l. c. in eo errasse mihi uidetur ΚRANEius , Ni- . colaum Hahn pro primo in Italia Typographiae auctore habens ς cum alii Udatricum Halin s. GalIum pr mum exercuisse Romae artem Typo praphicam putent, nos uero infra Arnoldo Buckiάcket Conrado Sueyn-feym eam laudem merito tribuemus.
. Nil igitur superest, quam ut ipsi scriptorum fide dignorum uerbis in doceam . quis fuerit Nicolaus, qui ob suam in emendando et illustrando
, Ptolemaeo industriam, tantis praedicatur encomtis. Audiamus prae ceteris IOHANNEM TRiTHEMivM , scriptorem fide d gnum, et satis accuratum: 'qui, in Catalogo Hirorum litteris illustrium p. ἐεa. edit. Fruncos de An. rιορ. sequentia profert: Nicolaus Donit, Monachus diui Patris Bene icti, isnasterii, ut ferant, Reichenbacentis, κιν certe in sicularibus litteris studiosius et eruditus.. et divinarum Scripturarum non ignarus , Phil 'hus et Astronomus insignis , insimographiae Ptolemaei uigilantissimus repotor, et diligentas as edit. Coloniensis de An. Is 6. in 4. legit sagacissimus restaurater, ingenio praestans , et clarus eloquio: sicripsit
non conti menda Volumina , quibus memniam sivi posteris cεmmendavit. E quibus extat opus mirandum et celeberrimum. cum picturis et nouis tabulis et gantissime ornatum , ιη Cusinsgraphiam Ptolemaei, ad Paulum Papam II. labros VIII. de locis quoque mirandis Librum I. Distolas etiam multas, et iudicia meo non inflegantes, . ad diuersas composuit. Floruit sub Diderico Imperatore III. et Paulo Papa II. Avxo
MCCCC LIX. Haec iisdem ferme repetuntur uerbis in laudati TR s- THEMII Tractatu, de Scriptoribus Eccles p. 37o. Ex quibus sorte haust GEsm,Rus , quae in Bibliotheca Mniuersali p edit. Tigur. de Λnno Isos. habct. .Quis exinde non uidet, Nicolaum Donis fuisse Monachum, adeoque a Nic. Hahnι Typographo, si quis unquam fuit, et Nic. Cusa- . no, diuersum. Trithemius quidem patriam non indicat, Gemerus autem Enatione Teutonicum fuisse dicit: ut proin nullus dub tem , Nicolaum Donis et Nicolaum Germanum esse unam eandemque personam. Si quis autem horum virorum testimoniis fidem.tribuere nolit, ei uerba N:- . colat ipsus, quae in Prassat. ad edit. Geg. Pιοι Inmensitan de Anno I 48 a. et I 86 leguntur, bene pensitanda relinquo. Ibi inter alia scribit: Nos . cum per otium Ptolemaer scripta legeremus, quod a Professione nostra non plane abhπ- rebat, ete. Et paulo inferius, causas indicans, cur hoc opus Pontifici inscripserit, ait: Quod a Sacerdote prouexit, id a omnium Sacerdotum Arch.