장음표시 사용
61쪽
mo itin res rendum erit, etc. Imo et aliud argumentum mihi suppetit, desumtum ex pictura , qua prima litera dedicationis editionum Vl- mensium exornatur. In illa se conspiciendum praebet Ρontifex Maximus, throno in sidens, in capite gestans diadema papale. Ante eius nua prouolutus iacet Monachus, porrigens librum; quae certENicolaum Donis, Monachum ordinis Benedicti norum, dedicantem et olferentem Pontifici Maximo l: brum. a se emendatum , indicare mihi uidentur. Ex mea igitur sententia Nicolaus Donis nonnulla in uersione laci bi An- geli correxit, quod instituta exemplarium collatio docebit : deinde ta. hulas Geographicas , qtras iam Agathodaemon ex mente Ptolemaei delineauit ex prcssiis nominibus urbium et locorum latinis, conue. tit, emendauit. et Liuri 6 Ferrariae Principi g ) obtulit; in quibus tamen, uti se ipse fatetur, nostra in re a Ptoisinaeι intentione , luet a pictura , discessit. Ex hoc Auctoris autographo Florentiae asseruato, et nitidis sine scripto, eum ars Cramica in solis fere Monasteriis fuerit exculta, plura fuere deis scripta exempla I quorum unum peruenit ad manus Leonaorri EOI, ciuis et ix pographi Vlmensis qui isi id, una cum tabulis ligno incisis , typ sim primi curauit. Nullibi legi mus, quod Iacobus Angelus hiersioni suae ullas adiunxerit mappas Geographicas ; Nicolaus potius Donis de seipso testatur . quod mundum tali detineaturIt modo. quais ante eum n ino, crime. r. mutnitudinis Insilarum rationem habuirit; is igitur pro primo Geographiae tabularis restauratore merito habendus. ac cum cautione legenca. quae habet I. A. FABRicius et RE MANNus locis sit pra citatis. Addatur eiusd. FavR cII Bibl. - . aem T. V. p. 33o.
5 8. Sed pergendum est in ulteriori Codicis EB NERIANI recensione:
eumque halienus de auctore tabularum ipsius egerim , nunc ad ipsis tabulas . ropius considerandas procedam. Hic avtem non repetam, quaa in superiori bita de Agatho daemonis cuiusdam tabulis dissicrui; quae uel longitudine temporis . uel incuria descriptorum , adeo fuerunt deprauatae. ut uix quicquam pristini decoris superfuerit. nec nomina urbium et locorum amplius dignosci a se inuicem potuerint. Hinc Nicolaus Donis L Germanus eas correxit, nomina locorum Graeca latine reddidit, situm ac magnitudinem In su arum indicauit; ordine tamen tabularum
mneretur, nisi chartae esset parcendum.
62쪽
Agatho daemonis ita seruato, ut non plures quam XXVII. delinearet tabulas ; totidem scit . quod egregii Codices, Viennensis et Venetus, ostendunt, quotque etiam EB NERIANUS Cod ex habet. Huius autem tabulae uariis Coloribus, non oleo, sed aqua gummique tem peratis, distinctae; ita. ut color ille coeruleus, ultramar nus dictus, mare uel fluuios in mare descendentes , rubeus, favus, aut alii, pro earum diuersitate Insulas designet. Gradus longitudinis et latitudinis extremiis tabularum limbis, auro obduelis, buxeo sunt colore inscripti. Nomina Regionum Prouinciarumque litteris aureis aut rubris, iisque maioribus, urbium Uetse et oppidorum tantum atramento , sed diuersi nigroris . significantur. Quo etiam situs locorum accurate soluerint indicari, lineae in membrana perpendiculariter et transversim sunt ductae; quarum uestigia in Codice adhuc deprehenduntur. Praeterea et hoc mihi uidetur consideratione dignum, quod urbes, prae aliis maiores.stmper puncto maiori aureo, minores uero circellis tantum minusculis, atramento ductis, indicentur.
Oidinem tabularum Codicis E BN ERI ANI quod coneernit, is
cum Agathodaemonis tabulis idem fere est ; prima enim sistit uniuersum orbem , tune temporis cognitum , secunda Insulas Albiona et Hiberniam, et sic porro, secundum seriem, quam ipse Ptolemaeus Libro VIII. seruauit. Reliqua enim Capita Libri huius . inde a secundo, auersae tabularum parti sunt inscriptae r ut scit. quae uis tabula textum
ipsum , ad quem delineata sit, facilius ostendat. Ultima tabula ultimam quoque Periodum dicti libri sistit; qua finita nihil amplius de anno aut die . quo hic Codex descriptus , nihil de ipso autographo . ex quo desumtus , nihil denique de Calligrapho , ipsi adiectum legitur.
inantum autem ex hucusque commemoratis licet conjicere , post inuentam demum Typographiam Exemplar, EBNERIANUM manu exaratum fuisse arbitror ; Nicolaus enim Donis , auctor tabularum, floruit circa annum i 47o. post idem tempus igitur, uel ex autographo. uel ex alio exemplari fuit descriptum : ita tamen, ut inter annum iam dictum, et inter annum scriptionis, haud multum temporis interciderit.
63쪽
CAPUT V. DE GRAECIS ET GRAECO LATINIS
PTOLEMAEI GEOGRAPHIAE EDITIONIBUS,
Ecensitis hucusque uariis Geographiae Ptolemaei Codicibus
manu exaratis, tam Graecis, quam Latinis . ad ea progredior Exempla, quae typis sunt exscripta. In his recensendis ante omnia rationem habebo editionum Graecarum et Graec
Latinarum, iisque demum Latinas, secundum seculorum seriem; in Capitibus sequentibus, subiungam.
Mirantur haud pauci inter eruditos, cur auctor , tantopere a uiris elegantiorum literarum amantibus aestimatus , rarilsime Graecus co . pareat; eum tamen fere uiginti exempla manu scripta, in diuersis Europae extent Bibliothecis. Quod si uero causam tantae ratitatis scrutari uelimus . in eo positam esse deprehendemus. quoniam uix quatertextus Graecus typis est exscriptus Ipse , multis in rem literariam meis ritis elatissimus c A. FAERreIus ιη Bibl. Graec. L. IV. C. XIV. q. a. tres saltem allegat Graecas.editiones, quamna tam emum uersionem latinam in margine habet adiectam : non autem reseri, quid in unaquaque sit notandum, aut quibus in rebus una alteram antecedat. Cum uero mihi ipsi contigerit, si gulas euoluere, breuem earum notitiam suppeditabo. g. 3. Primus, qui Ohstetricias praebuit minus textui Graeeo in lucem proferendo, magnus ille fuit FRAsbius; cui THEOsALDusFETTlcHivsa -- , magni nominis . Codicem , quem possederat, manu exaratum, misit evulgandum. Hic Anno I 33. in forma quater comis plicata typis Robemams, textum saltem Graecum, sine ulla versione aut explicatione latina , excudi iussit, eumque Fettichio, in grati animitelli-
a De Fettiebio multa proferre promisit Apostata iIle -tissimas. Ru D. MARR MET Ulixinus, in Dissi qua simi Germaniam Orientium S. s. qui, dum promista non stetit, Aua eleuenit Bib promissam et uinutem, a seconianuatam, ad auxit.
64쪽
testificationem, dedicauit. b Laudat in ea Erasmus humanitatem Fet-tichii , qui gratis typographo Graeci voluminis fecit copiam , nomenque Iheobaldi, a tot millibus studiosorum celebratum iri, die ita Dolet praeterea , tam lietustum auetorem neminem tot seculis fuisse nactum, a quo pro dignitate latinis auribus traderetur. A duobus enim interpretibus c) male eum fui me traelatum I rem ipsam loqui; et Pirckheymeri laborem , utpote perfectissimum . inchoatum quidem fuisse, sed non ad finem perductum. Optat igitur, ut a uiro docto suscipiatur labor utilissimus , emendenturque numerorum notae , a librariis, mirum in modum deprauatae. Haec summa est dedicationis ; quam excipit textus Graecus . multis scribendi compendiis refertus ; adeo. ut uix, nisi a linguae Graecae ualde perito , legi possit. Tabulae huic editioni non sunt additae; quoniam Ptolemaeus nullas reliquit; sed Agathodaemon tantum addidit. Sumtus huic libro imprimendo suppeditauit praeter mum Frobeηium . Nicolam quoque D visu, uti sub scriptio Graeca in ultima pagma, docet. I. 4 Vix tredecim praeteriere anni. cum Christianus V echelus, cla- rissimus ille Parisiensium typographus, Anno in eadem forma, i textum rursus Graecum, in officina sua excudi iussit: eruditis sentienti-x bus fructum , ex lectione huius auctoris ad illos redundantem. Raris. simis libris haec editio merito est antiumeranda ; siquidem in paucissi-ἰ mis Bibliothecarum Catalogis mentio eius occurrit. In Biblioth. Lugdunensi adesse exemplar , testatur Catalogus p. 3I4. Fabricius quoque . eam l. c. allegat: nec minus in Bibliotheca Incluti Senatus Lips exemplar aliud extat, quod silpra Cap. II. I i. uberius descripsi.
Praeter has binas editiones Graecat non alia mihi oeeurrit. Seculo tamen ineunte XVII. textus Graecus typis rursus suit mandatus, addita simul uersione latina. Mira est apud Scriptores, in alleganda hac editione, diuersitas: alii eam I 6os. in fol. excusam esse dicunt, non-
b Ram dieatio operum Ex sui T. Ili. in osticina Fraboniana viccus in quoque inserta
65쪽
nulli sMιAdami eodem anno prodiisse putant. Sed una eademque est editio, et Amstelo tamen sis, et Franco furtana. Iodocus enim Hondius et Cornelius Nicolai, quorum sumtibus ista prodiit, in officina cuius dam Amsteloda mensis Typographi, textum Graecum pariter ac Latinum , imprimi curarunt; eumque, cum tabulis a Gerardo Mercatore in aes incisis , Francolarii, in qua tunc urbe celeberrimum erat Bihliopolarum emporium, uendiderunt. Cognoscere id licet ex titulo. quem duplicem huic editioni praefigi curarunt : in uno sic legitur:
Amν Riber. Ex qua duplici substriptione colligo, Iodocum Hondiam cum Corhesio Nicolai publicam habuisse octicinam, et Franco furti et Amis stero dami. Reliqua Tituli ue ha in utroque exemplari per omnia quam
accurate conueniunt, quae huc apponam: CLAvDil PTOLEMAEI A exo-drini. Geographiae Libri octo Graeco - Latim. Latine 'rimum recox utι et emenis darι, cum rabulis Geolra'hιcti, ad melltem asctorM restit M. per Gerardum Merca. rorem iam uere, ad Graeca et Latiaea exemplaria, a Petro Montano iterum recogηiti, et pluribus locis castigari adiecta inseper ab eodem nomina recentra et aequipollan tia, ex uariis auliorab s ueteribus, et recentrorιbus, magna cura codesta, ingratiam
et Uum Geu rubiae Studiosiorum. Adest huius editionis exemplar in Biblia- theca publica Academiae mittebergensis, cui b. Bosius multa in margine adriscripsit, in primis uero cum Bochario id studiose contulit. g. GPraefixa Iegitur utrique editioni Praefatis fossiori Hodii, in qua mersista GgRRARBr MERCATORis recenset , eiusque in studio Geographico ardorem laudibus extollit. Hic enim eximius vir, animum ad repurgandas Agatho daemonis, uel potius Nicolai Donis, in Ptolemaea Geogra phiam, tabulas , adiecit, easque is 8. Coloniae publici iuris fecit. Post eius obitum Iodocus Hondius, ut alias Mercatoris tabulas. ita et has , magno aete redemit. Audiamus ipsiam Hondium, de oc sione edition a huius , in Praefatione sic disserentem 2 mius Mercatoris d Taburias omnes, priscas
66쪽
prisca et recentes, i emi aere ab haeredibus coemtas, cum in uulgus edere deereis uissem, inteligebam enim . iam pridem exemplaria ris erari, ratus sium, me eνε gi nomina et publico consulturum cum Viris, istarum artium fluitis , consilium caperem. Itaque et auos complures, et inter alios CL Hrum D. Petrum Bertium , rasis ophiae in inibi Blitauina Professorem , qui mibi unus instar omnium fuit, adii, compeliauique. Is mιώι auctor fuit , ut a Ptolemaicarum tabularum eritione auspicium felicii r facerem - Suasit idem, ut Graeca eum Latinis darem ; ad latus nomina recentia, Furopaeis no Aris usurpata, adiungerem , limulque a otarem ex Strabone, Mela, Caesire , Tacito, Itinerario Ancomni . aliisque, nominum diuersitares. Et si uero consilium placeret, quid enim salubrius excogitari potuit,) sentiremque, me in uocum recent Orum nomenclatura a Milanouano , et aliis , haud leuiteratiuium : tamen, quia variantium nominum erilestio, infinitam fere lectionem ob- ωuationemque requirebat, et me alia alio uocabant, putaui. hau prouinciam alteri alicui esse demantiniam. Obtulit se autem Hibi assivis meus, D. Petrus Montanus , homo, absit ditis iηuidia, Graece iatineque eruditissimus; qui et laborem Uium in se recepit, et Latina cum Graecis collata exavit nataque , ubi opus fuit, fuιt autem locis complurimιsb emιndauit. Multa exim in Latina versione deprauata , nonnulla addita , non pauca omissa , multa transportata reperit, etc. Ex
quibus facile est iudicare, editionem hinc ceteris elis praeferendam , non solum ob industri im , in emendandis Tabulis a Mercatore adhibitam ;sed et ob collationem textus Graeci, cum aliorum Geographorum antiquorum scriptis. Hanc vindit Praefationem excipit alia Gerardi Mercatoris rea nempe, quae in editione Colonienti de Anno Is 84 legitur, et index omnium loco tam , quae in Ptolemaei libris occurrunt, suasi DN. DAMIANI Q DI 'Domini in Lothron, a Gerb. Ascrcatore concinnatus. Lubens praetermitto uaria Poemisa, a viris eruditi mimis in hunc Petri Montani et Iod. Hondii laborem consignatis; et effigiem Ger. Mercatoris, asernardo Furnatrio carmine celebratam. Textus Graecus paucissim s habet abbreviaturas, latinus satis est accuratus, et Graecarum vocum signita catum omnino exhaurit. De Tabulis nihil in praesenti addam, cum pauIoeopiosius in sequentibus de iis disieram.
Di uersae ab hac editi sunt Iiae r 6 II. Amste odami, Lugdun i Batauorum, et Franco furti exsiticae quarum. ut in aliis Bibliothecarum Catalo. gis, sic et Bodlejanae P. II. p. 83. fit mentio. Sed sciendum est, errorem ercitin traxisse ex uiuersa subscriptione. Isaacus enim Elaeuarius, typo-
67쪽
graphus Lugdunensis , ex cuius ossicina prodierat haec editio, nomen suum in ultima expressit pagina; Iodocus autem Hondius, sumtus suppeditans,in-prima pagina3 qui et Amstelodami et Francofurti ossicinam .habuit librariam. Igitur pro una diuersae hae tres editiones sunt ha. '. hendae. Quantum ex relatione amicorum intellexi, ipsi enim mihi istam editionem inspicere non licuit, additae sunt uariae lectiones, ex ' Codice Heidelbergensitaesumtae; itemque testante FABRiCIO l. e. p. 4I3.
Diserarium Antonini , et Burderalensi , cum Peatlattrioa ; qui uero
nonnhil errauit. Inserta enim fuit integra editio, separatim quoque vcndita, Tomo I. Theatri ueteris Geographiae, a Petro Renis Christianissimi Regis Galliarum Cosmographo, i 61 8. et I 6 I9. editi, et duobus tomis ab insoluti: in cuius operis tomo posteriori, citati a Fabricio au flores, cum aliis habentur. Etsi uero tanto studio, tantaque diligentia, haec editio fuerit reuisa, IOIIANNEs tamen GRAVIVS , reserente FABRIClo p. 4I . in ea multos animaduertit errores, conserendo istam cum quodam codice MSto. Vtrum uero error semper fuerit in MSto, an uero in impressi . ii iudicent. quibus editionem Graviaηam , in qua dedit descriptionem Ptolemaicam Arabiae , accurate cum aliis conferre licet exemplaribus; quibusque obseruationes Astronomicae sunt perspeelae atque cognitae. Haee Arabicae Petraeae descriptio cum tabula urbium insignium eius. dem Ptolemaei inserta est Tomo III. Scr*torum Minorum Geuraphicorum, Oxoniae, e theatro fheldoniano TI 2. in s. edito. Tabulam urbium Hvnsosus eum impressis et Mstis exemplaribus diligenter contulit. uariasque lectiones in inferiore margine annotauit: quibus multa Ptolemaei loca emendantur.
68쪽
LEMAEI LATINIS, SECULO XV. IMPRESSIS.
Non multo post inuentam, elinonnihil excultam artem typo
graphicam, eruditi operam nauarimi, Optimae notae libros. in lucem publicam. protrahere , et ab interitu liberare ; quare studia non parum fuerunt amplificata, eorumque cultoribus facilior, comparandi sibi libros utilissimos, via monstrata. ab χoniam uero ob defectum typorum Graecorum, primi illius artis inuentores, et amplificatores, Graecos auctores , ad literarum studia non minusquam latinos , necessarios, prelis suis subiicere non potuerunt h hine operam dedere. ut libros Graecos, in latinam linguam translatos, eruditis potuerint legendos exhibere quorum Catalogum, sed ualde imperfectum, dedit. Vir de Ecclesia ac literis jnsigniter meritus. DN. UAL. ERN. LOEScHERus in Stromat. P. 277. 278. inter eos fuit Cl. Ptolemaei Geo. graphia , liber ab eruditis ualde expetitus, cuius uersionem latinam Do-minicus de Lapis, ciuis Bononiensis, primus omnium dedisse typis impressam uidetur.5 2. Extat huius editionis Exemplar in Bibliotheca Acad. Lips Paulina ,
quod Cl. M. BuniGius, pro sua humanitate .l periti strandum mihi. Lipsiae abhinc aliquot annis uersanti, concessit. Dabo subscriptionem, sub ealcem libri legendam : Nu fit C6mgrv.ia eloismael, impi a vera Dominici de Lapis, ciuia Bononiensis, Anno MCCCC LXIL mense Iumi XXIII. Bononis. Nihil
a ina Rine min me est frustraneos labo i , quem Exeeli. DN. ΚRAusius P. P, res. in AeaAmia imittebergos suscepit. conscribens peeuliarem libellum s. Dissertationem, demerementis Studiora Seculo II martem typographicam factis. Annalibus huius artis, quos meditatur. addendam quam eruditus orbis frustra hucusque expectauit.b γ Quod si enim quaedam saltem uoees tramae in latinis libris occurrerunt, eas non raro deprehendimus aut calamo libris insertas. aut integris tabellis lignes insculptas . aut lineae spatio uacante omissas, aut deuique typis ualde rudibus expressas. coni λs imis G1M A A. Tapurvb. T. l. ex edit. secunda . p. 21.
69쪽
SA ES in hac subscriptione uidetur est. omissum, quod ad ii Oturana u. tias tam ratione anm, quam loci impressionis, ac typographi, pertinet. Quod si uero celeb. Maittaire I . I Annal. Typogri. ex edit. secunda, p. 2I8. et gy9 euoluamus. Videmus, liunc diligentissimium Historiae artis Typographiae strillatorem, non antiqi iorem potuisse inuenire librum . a Dominico de Lapis excitim, quam Benedicti di Nursia Opus ad cora seruationem sinitatis , et Gerardi Cremonensis ti .eoriam lylanetarum : quorum prior anno I 677 poturio uero I . - - in officina illius fuit impress his : nec etiam alii curiosi , Antiquitates artis typographicae inuestigantes. reperiere libros, aut eundem , aut I aulo antiquiorem annum referentes. Hinc monente ΕXceli. ScI 'ARZio . Praeceptore meo pia mente colendo , tiit turni in indicando anno, irrepsisse typograplaicunt putabam : in qua sententia sumarunt me aliae quoque rationes, I.)enim in euoluenda hac edit one , deprehendi in cuiusuis paginae limbo inferiori custodes , quibus hodie num utuntur typographi, confusionis soliorum euitandae causa quorum Originem supra laudatus D. Loesche-. rus refert ad annum I 7 ι. Uid. 6. Stromat. P. 28s Cl. Maittaire uero adHnnum i q86. Annal Typogr. T. I. p. 97. a. sub finem totius libri habe tur Registrum pro Bibliopegis ; quod cum signaturis ad limbum paginae inferiorem . eandem habere origmem putat Loescherus i. c. g. eodem anno ne quidem in celebrioribus Germaniae ciuitatibus, aut Romae, ars typographica exercebatur, multo minus Bononiae. Vnicus Nicolaus Ιenslan putatur, sub id tempus. artem typographicam intulisse Ita liae : Maitta ire t e. p. 6. Sed ne hoc quidem omni caret dubio: vid. Loescherus i. c. p. I 46. 4. Non omnibus subscriptionibus eiusmodi tuta fides est adhibenda; in multis enim unum a'terumue omissi in esse numerum denarium aut centenarium. docent Mattiai re l. c. p. 2. in noti et Loescherus l. p. i 2. seq. s Iidem uiri, quorum in Praef. huius editionis tabulis praefixa, si mentio, quique typographum in ad Ornan da ea adiuuerunt , sub finem demum Sectili XV. uixerunt. Inde his adductus rationibus concludo, binc. - in subscriptione finali omissus esse numeros denarios, et legendum annum I 482. Cum enim ante annum i 7 Dominicus de Lapis, testante M AlTTA IRE l. c. non excuderit libros Bonon me . ad tam grande Uero Opus perficiendum , inprimis tabulas aeriincidendas, multo labore et tempore opus habuerit, et non facile primum artis suae documentum illud esse uoluerit; hinc facile argumentum prostabilienda mea sententia peti poterit ; quam pro uera assismo , donec probetur contrarium. - f. 3. Misso
70쪽
Misse dubio, de anno impressionis, ad reliqua huius editionis me
moranda pergo. Τextuni ea continet latinum, ex uersione Iacobi Ange- , Ii, cuius praefatio in frontispicio libri legitur: cum aliis editionibus aut Nicolai Donis, aut aliorum Ρiaefationes sint praefixae. Signaturas in limbo cuiusuis paginae inferiori, et Registrum pro Bibliopegis, sub finem operis deprehendi, supra iam monui. - Textum excipiunt tabulae , quarum index praemittitur ἔ suntque numero XXVII. Quae, tam in textu, quam in tabulis, a uiris eruditis, adiuuantibus hane editionem, sint praestita, docent uerba, eidem eum indice paginae inscripta, quae ob raritatem libri appono. Tabulas Cosinu pine, ecuiaum d restomo Ptolimaei met pressas, quisquir es , nobilium operum studiose , ηοη filum is o
rem commendo, quod ex excellentos a Ptolemati mentia manarmit; sed multo misrιs. quιa et Characteres et figurae tanta sunt riligentia correctae , ut ηοη multo plua Ptolemaeo ob nimam compositionem. quam nouo correastri, ob emendationem cinis
quas Agathodaemonem composuisse supra uidimus. d Cons. de Mamstedo Κonuicin Bibl. V. et M . sos qui eum uocat ad nst dum . facile cum alio eiusdem Nominis , sequentibus temporibus claro , gommiicendum. h. I. A. FA3Ricius in Bibbotb. Acidae Aeci T. V. p. 37. Medicum et Astronomum B noniensem eum uocat, et seripsisse dieit Centiloquium, da Medieis et infirmis; quod podiit Bononiae iε Forte circa idipsum tempus Ptolemaeo emendando insudauit. est idem sorte, ae modo laudati risaicii Petrus Bonomus: de quo uid. l. c. p. 37. virum noster PEraus Bouus idem sit, eum Pino Boruo , euius mentionem facit KoEmorea I. a. p. 24. aut eum PETROBONGO, qui scripsit librum de Ninteris. εitatumia Euixo ic