De lege Julia et Papia Poppaea, partes selectae [microform] : I De origine legis, II De poenis caelibatus et orbitatis : Dissertatio inauguralis quam...

51쪽

obligatus maneret iusiuranduin Id postea ita mutavit lex Iulia et Papia Poppaea ut liberti iusiuranduli datum nuptias non iungendi neutiquam Obligati essent observare.

ἡLege Iulia de maritandis ordinibus permittitur iuS- iurandum, quod liberto in hoc impositum est, ne Xorem duxerit, libertu ne nuberet, si modo nuptias contrahere recte velint. . Vox permittitur hoc loco offendit quosdam, sed, ut opinor, non recte persaepe enim illud verbum pro Aremittitur legitur : ut pecuniam permittere pro remittere, s. l. 3 Dig. 2. 14 accusationem permittere pro remittere Rhet praeter tuum aliis in locis, quos comme

duum igitur abunde satisfactum est, ut credo, huic toti quaestioni de caelibatus post uis iisque praeceptis coniunctis legis ullae et Papiae Poppaeae, ad alterum disputationis partem redeamus, qua complectemur orborum post s. uas multo brevi iis absolvi posse crudi niuS, quum de orbis plurima non amplius in iudicium vocentur et ali quue tum de caelibi bus diximus elium hoc in capite inveniantur, quare repetendu SSe non videntur.

g. 6.

strae fuerint orborum sellae.

Antequam de altero capite dicere instituo, qua personas ex nostra sub nomine orborum comprehenderit, accuratius describendum St. Si sequisur Vulgatam in I. I. Dig. 48 2. pro quibus inlii

Verbum statuerunt, perimere,' quae omnia idem exprimunt.

52쪽

Plerumque orbi omnes ii dicuntur et patres, quibus nulla liberorum stirps fuit, vel qui liberos qui iisdem

suerunt, amiserunt, et liberi quoque qui parentibus sunt orbati. s. Festus . . Orba eos orbos esse dicit, qui patrem aut filios quasi culos amiserunt. At ex nostra illos tantum quos Graeci τεκνον vocant, intelligendos esse statuit, quod verissime esse dictum ex multis locus, qui secundum egem Iuliam de orborum poenis agunt, probari posse videtur. μ)Omnes has poenas eineccius η his verbis protulit. Si qui coniugum, masculus ultra XXV annum, semina ultra XX orbi erunt, semissem relictorum tantum capiunto. Qui genere proximi erunt, quod relictum est iure antiquo capiunto. Eandem viam rationemque quam antea in tractatu de caelibibus secuti sumus, etiam nunc persequamur ita, ut hoc capite diviso, partes separatim perlustremus singularumque veritatem, veterum scriptorum sententiis perspectis patefaciamus. Primum igitur, ut iam supra diximus orbi ex testamento legatisque nonnisi semissem capere poterant. Quae ut affirmem nonnullos scriptorum locos, in caelibum capite memoratos revocare in mentem liceat. s. Tertullianus de monog.

DCL Gaius II. 11. orbi t. o. qui liberos non habent. DLM. it. Lib. II cap. 37.

53쪽

ἡΑliud est, si apud christum legibus Iuliis agi crodunt et existimant, caelibes et orbos ex testamonio Dei solidum non OSSe Bpere.*Et Eusebius in Vit. Const. Lib. IV c. XXVI. τους παλαιους νόμους ἀπαιδας στορῆσα τῆς Tων γονι ρεων διαδοχῆς Leges veteres orbos propinquorum successione privasSe). Patet igitur orbos exemptos esse successione Sin vero hanc sententiam generaliter intellexeris, magnum in errorem inducereris ex aliis enim veterum locis orbos minoribus poenis esse affectos quam caelibeS, et maximo quidem iure, scimus etsi poena id spectabunt, ut liberorum procreationi faveretur, tamen caelibes maiore poena digniores fuerunt orbis, cum nihil ut legi Obsequerentur satis secissent, contra orbi quantum possent nuptiis iunctis legi paruissenLItaque Sogomenos Hist. Eccles. I. . dicit, Orbis emissem tantum testamenti legatorumve detrahi:

et Gaius Com. II. g 111: Caelibes quoque qui lege Iuliubereditatem legataque capere vetantur, item orbi, id est, qui liberos non hab iit, quo lex . . . . deSunt hoc loco verba quorum sensus ex eiusdem libri

28 facile cognosci potest; ibi legimus ita: Allem orbi qui per legem Papiam ob id quod libo ros non habebunt, dimidias partes legatorum hereditatumque perdunt . . . .

0ui loci, quos modo adduximus e veteribus scriptis satis probant, orbos semissis tantum iactura hereditatum legatorumque ob orbitatem esse punitos caeli bibus

54쪽

sic orbis quoque capere fideicommissa licebat, quae primum Limebantur . to Pegasiano, cuius in caelibum capite iam mentionem secimus. s. Gaius i. c. a . Tempus, quo lex a viris posceret ut liberos e matrimonio haberent incoepit XXV aetatis, a mulieribus autem XX. Ex lege Papia prior annus, nobis quidem ignotus, erat, annus autem legi Iuliae a Severo restitutus eSt. s. Tertullian Apol. c. ). s. Ulpianus qui in Titulo XVI. perspicue scribit: ,Αliquando vir et uxor inter se solidum capere possunt velut si uterque vel alteruter eorum nondum eius aetatis sunt, qua lex liberos exigit id est si vir minor annorum XXV sit aut uxor annorum XX minor.*Annu vero, quo omnes poenae cessabant iisdem proeceptis regebatur, quae supra in iure caelibum expo

suimus.

Si igitur vir XXV annos natus et foemina XX essent, innumero orborum haberi lex voluit, si ex matrimonio iis liberi non superessent, et semissem tantum hereditatum legatorumque iis concessit. x K. Sed orbi non solum ii dicebantur, quibus liberi non erant, sed etiam, qui eos amiserant quocumque modo. Ideo riis eadem poena ac illis, qui liberis operam non

55쪽

dederant idque adparet ex Ulpiani loco quodam, ubi Successio inter maritos liberis amissis erat conceSSR, non sine aliquo discrimine; s. l. :,Aliquand vir et uxos inter se solidum capere p0S- sunt aut aut si filium filiamve communem habeant aut quatuordecim annorum silium vel filiam duo decim miserint vel si duos trimos vel tres post nominum diem amiserint' Lex eius regulae, qua liberi mortui a poenis non liberaverint orbos, hanc admisit exceptionem, Si in bello civitati servientes mortem obierunt. Tule orbos eXemptos fuisse ex fragm. Vat. I 19 patet, quaeStione proposita, an liberi bello amissi lutei liberarint. ἡ Α bello amissi a tutela excusare debeant Nam et in fascibus sumendis et in iudicandi niunere pro Superstitibus habentur, ut lege Iuli de maritandis ordinibus de suscibus sumendis et publicorum capite vicesinio sexto item privulorum capite vicesi in octavo de iudi cando cavetur. Et puto constituendum ut et a tutela excusent. At vero liberis quos hostis ceperat liberandi

Si quis orborum poenas vitare vellet, ingenuam tres libertamque quatuor liberos habere oportebat. s. Paulus. Sent. Rec. IV. 9 g 1. 7 - virum autem unum Ritem.

Ηρ legis proecepto sus, adulter quidem consolatur placatque coniugis irati animum, quum ab uxore perfida esset desertus. Iuvena Sat. IX. vers. 83 8 Sq.

56쪽

,Nullum ergo meritum est . ingratum ac perfide nullum Quod tibi filiolus vel filia naseitur ex me

Iam puler es

Iura parentis habes, propter me scriberis heres; Legatum omne capis nec non et dulce caducum lμ

Nihil etiam interfuit uirum liberi iusti an iniusti lege

fuerint. Si liberi in insti lege tutela liberabant, eos μbitatis quoque poenas removisse ad verum quam proxime accedit, quum illud caput, quo numerus liberorum certus tutela liberaret, ad legem nostram et inter paternitatis bona pertineret cf. at fragm. g 194:ἡIusli autem an iniusti, filii non requiritur multo minus in potestate nec ne sint. Eius autem Senientiae, omnia quae tutela liberaverint etiam omnes orbi latis effectus sustulisse, gravissimum praebet argumentum Vatie Dag. g 195, quo perspicue eadem regula non minus ad Orborum poenas resertur: ἡEx silia nepotes prodesse ad tutelae liberationem Licuti nec ad caducorum vindicationem palam est. μ)' Si autem verum est liberos iniustos orbitatis poenis liberare, multae perquam graves questiones hoc Ioco non mittendae erui queunt. - Praeter omnia inde sequi videtur, ut eaelibem ex lege Iulia etiam orbum esse non oporteret, quod autem non significat eum qui non orbus sit, etiam non caelibem esse Attamen hoc ita fuisse credere licet nam patres, quia Patres erant, iactura hereditatis dimidiae liberati erant, nihilominus totam hereditatem amitterent necesse erat, quippe cum semper in linea manerent et eorum poenas subirent. Quare pro orto putari

posse mihi videtur, eos, qui ex legis Iuliae natura innupti eram, liberis tamen gavisi sunt, in caelibum numero non habitos esse. Dixi de innuptis, quales ex Iulia intelligit nihil aliud eognoscas velim, nisi licuisse nupto esse, quamvis excivita talem nuptum

57쪽

Eodein modo huc reserendi sunt liberi adoptati, qui idem ac illi valebant; quo Romani, ut lege abuterentur,

saepe inducebantur, meque multo post emancipabantur.

putavit caelibem. Itaque liberos ex matrimonio, non secundum legem inito, procreatos, iniustos fuisse lacile credo. Quam rem ut omnibus umoria absolvam, proecepta Iegis Iuliae et Papiae de matrimonio a Matius contemplari mihi liceat id quod ut disputationi mea includam, omnino ad recte cognoscendumne Marium pParet. Quum enim melibatus inter ea mesa habendus sit, quae Caesar Augusto maxima suerit curae, illum summo opere Studuisse, ut nuptiae omnimodo sublevarentur, halitiandum non est. Itaque Praeceptum perquam grave primum edidit, quod his sere verbis pronuntiatum fuisse credimus: cs. Hei neccius i. c. Lib. I. cap. V. 2. ἡ0mnibus ingenuis libertinam uxorem habere liceto, neve quid eis, qui duxerint, liberisve ex eo matrimoni natis fraudi ignominaeve esto. cf. Dio ass. LIV. 16. Idem praeceptum legis illius Canuleiae continuationem esse credas velim quae nuptius inter patricios plebeiosque concederet. Multo magis autem lex Iulia progreditur, ea enim liberis permittit libertos sibi matrimonio coniungere. Quam libertatem nuptiarum ineundarum nonnullis tamen modis videmus coercitam, et recte hoe factum censemus. Id enim qua de causa lex Canuleia lata sit, relatum est ad reipublicae rationes, lex nostra autem potissimum ad mores corrigendos. Quae res satis nos docet quare legislator nuptiis faciendis modum tacturus praecepta illa, quae Ulpianus memoriae prodidit, ederet es sin Tit. XIII S. 2.:hCeteri autem ingenui prohibentur ducere lenam, et a lenone manumissam it in adulterio deprehensam et iudicio publico damnatam, et quam artem ludieram decerit; adicit arcianus et a Senata damnatam. Porro ob nuptias moderandas leges, quae in bonos valebant mores, serebantur, ne auctoritas senatorum bellis civilibus imminuta, non minas quam res uorum magistratuum nuptiis dehonestatis aderet patet id ex Pauli lib. I. ad Legem esiam et Papiam lex 44 pr. Dig. 23. 2.3

58쪽

Ne legi alii plius pararetur fraus, . Clo. Memini uno e rone Ognunt cautu in est. s. Tacilus Annal. lib. XV.C. 19:

-Lege Iulia item cavetur: Qui Senator est, quive filius, neposve ex filio proneposve ex filio nato cuius eorum est, erit ne quis eorum sponsam uxoremve sciens dolo malo habeto, libertinam, ut eum quae ipsa cuius pater materve artem Iudicram facit secerit; neve senatoris filia neptisve ex filio, proneptisve ex nepote fiIio nato, nata ibertino eis qui ipse cuiusve pater materve artem ludicram facit, secerit, sponsa nuptave sciens dolo malo esto neve quis eoruin dolo mali scien'

Sponsam uxoremve eam habeto. μAb huius capitis nomine lex Iulia appellata est de maritandis ordinibus, ex quo hoc primum egis nostrae caput suisse apparet. s. Di Cassius lib. LIV. c. 16. Ulpian tit. XVI. S. 2. Tit. XIII S. 1. 2. Hi suerunt quibus lex nostra circumscripta suit fines. Sed ne credas cave ex eis praeceptis qualia Augustus tulerit, nuptias contra legem actas nullas fuisse. Nuptiae enim manserunt, ut omniOdu antum, quae nuptiis legitimis dari solebant, eis detrahebantur. Itaque Terrentius Clemens lib. VIII. ad Leg. Iul. et Pap. Lex 48. S. 1. Dig. 23. 2. . Si ignominiosam libertam suam patronus uxorem duxerit, placet, quia contra legem maritus sit, non habere eum ho legis beneficium. dui igitur ex hoc matrimonio non legiti in erant nati, liberi iniusti nominabantur, quorum mentionem facit locus ille fragmentorum Vecticanorum. Simulac igitii tales liberi nati sunt, eredere possumus, liberos, quorum parentes in matrimonio non legitimo degentes id observaverint quod lex spectabat id est procreationi liberorum non amplius ad caelibes orbosque esse numeratos, quod antea fieri solebat. Non aliter liberos iniustos causam a poenis coelibum orborumquo liberandi fuisse explicari potest res lacile intellectu, si argumentorum modo quae exposuimus fidem tribueris.

59쪽

ἡFactum est ex eo S. Clum ne simulata adoptio in ulla parte muneris publici iuvaret, ac ne usurpandis quidem hereditatibus prodesset. Qui liberi emancipati, aliisque a viris adoptati causa fuerunt liberandae poenae is Vat. Dagm g 169:,Ιn adoptionem dati ad hanc causam proderunt. μCeterum liberi vivi aptique ad vivendum sint neceSSe erat. Paulus Sent. Rec. IV. 9. 1.,Matres tam ingenuae, quam libertinae, cives Romanae, ut ius Romanorum consecutae videantur c et quater peperisse sufficiet, dummodo nivos et pleni temporis pariunt. Tum ne sint monstra. s. Paulus i. c. Mulier, Si

monstrosum aliquid, aut prodigiosum enixa sit nihil pro siciat. An portenta sint nil refert. s. Paulus i. c.,Partum si membrorum humanorum ossicia ampliavit, quia hac ratione aliquatenus videtur affectus, matri prodesse placuit. Iam ad poenas removendus insans ematris utero sectus snsficiebat, vel 9 multo post matris obitum e captivitate silius reversus. s. Lo 141 Di d. V. S. - Denique si quaeras, an infans intra centum cretionis dies natus poenis liberet, hoc Eliam veterum testimonia desunt, affirmandum esse puto, cum id non solum e legis natura qualis fuerit, elici possit, sed etiam centum ipsi cretionis dies, caelibi ex testatoris morte, ad tabulas usque aperiendas concessi Satis probent. postremum ea restat quaestio, utrum orbi a Successione proximorum exclusi sint nec ne Ad hanc qui res piciunt veterum loci, prorsus inter se repugnant duo,

60쪽

saepe laudati OZOmeni his l. Ecles lib. I I9. et Eusebii Vita Const. lib. IV.Cap. 26. Ille profert caelibes orbosque, illas

totam hereditatem, hos vero dimidium a nemine aequirere potuisse, exceptis proximis 4rους με aer ἐγγυτατ ροπιθοσοκοντας. - Contra iusebium generaliter, meque quidquam arctius denotans, leges veteres orbos propinquorum Sucassione privasse. - uam opinionum discrepantiam, quantacunque esse videatur, lacillime tollendam esse credo, si Eusebio fidem omnino abrogare conamur.

Neque hoc immerito lacere videmur, quum mali vere

dicta, quae supra iam commemoravimus orbos tantummodo dimidia cessisse heredi late nos doceant. Si igitur

Eusebius eius rei testis non est Etiam eum rauctorem

Successionis proximorum sequi vetamus uo modo autem acciderit, ut Eusebius caput illud Iuliae de orbis non bene intellexerit, ex eo coniici licet, quod Constantinum propter poenas abragandas magnopere laudaturus erut uem quum propter eius in legibus emendandis studium maximis efferret laudibus, panegyricorum more in adversam partem invehens caput legis Iuliae de orbis quam Severissimum atque iniustissimum increparet Itaque orbos a proximis hereditatum nihil capere potuisse nos docet; sed potius Sogomen credere libet, quem id fieri posse dixisse audivimus Quae cum ita sint, qua ramus necesse est, Bd quem gradum cognationis lex v luerit' Quod ad caelibatum altinet, sextum gradum sinisgulisque autem casibus Septimum hereditatem cepisse credere nobis videmur Huius rei causae, quas Ulpiani

titulus XV ML et Vatic. Tragm. 216-219 continent,

supra quum de caelibatus poenis sermo fuit, nobis expositae Sunt.