De lege Julia et Papia Poppaea, partes selectae [microform] : I De origine legis, II De poenis caelibatus et orbitatis : Dissertatio inauguralis quam...

41쪽

Ulpiani Iouis legitur, aetatis annus vicesimus quintus non modo nuptias sed potius liberos expeteret de quibus infra . - ni annus uuin necessitati paternitati esset, idem nuptiarum esse non potuit, nam hoc natura morumque ininritati prorsus contrarium fuisset. Quod quidem ita non esse et a Sogomen paternitatis annum putatum esse illum nuptiarum verisimile est, aut quod potius credas, in ejus animo praeceptum modo legis Iuliae de maritandis suisse Ordinibus, cujus natura lege Papia non modo mutata est, sed acerbe Severeque astricta. Itaque Tertulianus nostrae legis adversarius in Bpol. c. IV ait: ἡNonne anissiipas Papias leges, quae ante liberos suscipi cogunt, quam Iulia matrimonium contrahi post tantae auctoritatis senectutem heri Severus, conflantissimus princeps, exclusit.μ0uid igitur haec verba ad rem nostram proserunt' Lege Papia annum priorem liberis procreandis esse constitutum, qui lege Iuliae non nisi nuptiis ineundis esset destinatum. Ut vero seminarum pubertatis, sic quoque Virorum rationem lege habitam, ideoque annum decimum quartum esse destinatum quam proxime ad verum accidere videtur Id etiam probatur rino Instri l. 10 :ἡIustas autem nuptias inter se cives Romani contra hune, qui secundum proecepta legum coeunt, masculi quidem puberes, seminae autem viri potentes.μα etiam Ulpian Tit. V. I 2:ἡIustum matrimonium est, si inter eos qui nuptias contrahunt, connubium sit, et tam masculus pubra, quam semina potens sit μAb eo igitur tempore, quo Romani nupti esse polerant, eos etiam reapse connubio coniuncto esse Nor-

42쪽

tuisse, si caelibuti poenas vitare vellent, certissiinum L. Acerbe Severeque lege puniebantur vir XIV et se-inin XI annoruin, si erant innupti eodem niodo ac illi inuiores natu innupti, cum lex illos quoque significaret caelibes, qui omnes nulla aetate excepta easdem uebanti poenaS. - Res quidem durissima, sed ne te fugiet centum dies unicuique caelibi ad tabulas apertas, quo tempore in matrimo lium ire licuerit, datas esse. Saepe quoque si propter nimis teneram caelibum iuventutem coniugium erat dissicile, rescripto quo duin principis, quasi privilegio dato, actum esse, ut caelibes hereditatem accipere OSSent, Verisimile esse iudicamus. -

Sed quoniam de virorum, seminarumque Retctte, qua eos nuptias inire oportuit, dictum est; deinceps de tempore disputandum est, quoad Romani caelibatus poenas tulerint. Cuius rei cute responsa affert Ulpianus Tit.

,0ui intra sexageSiniuin, vel quae intra quinquage- Sittium annum neutri legi paruerit, licet ipsis legibus post hanc aetatem liberatu eSt....μViri igitur sexaginta et seminae quinquaginta annoruni non amplius telibum poena tenebantur. Huic quaestioni, altera, quae multo magis plurimorum iuris consultorum caret consensu, coniungi placet.

Duaeritur enim, an lege Iulia et apia Poppaea, qualis

Caesare Augusto regnante lata fuerit, quum sexagenariorum et quinquegenariorum poena aboleVissent, cautum sit, ne nuptiae sexagenariorum et quinquegenariarum, ex

43쪽

quibus, quantum coniectare licerit, proles non exspectari posset, inirentur. Inter eos, qui hoc factum censent, enumere clarissimos iurisprudentiae viros perilos, ut

Augustinum de legib et S. tis , Barn Brissonium de iure connub. , r. Hotomanum de Iegib. imprimisque Iustum ipsium ad Tacit Annal. Excurs II et Iac. Gotholaedum ouat sonis LexIulia d. m. o. ΙΙ); qui vero lege non esse desinitum contendunt Perigonius de lege Vocon. et Hetneccius i. c. lib. II cap. 3); quorum partes, qu0ad licitum est, sequutu tum. Priusquam ad ea affirmanda aggrediamur, mulationes, a Tiberio Claudio Neroneque suscepta orborum caeli bumque poena liberandorum Causa, qui Retutem sexa ginta vel quinquaginta annorum degebant, inductas commemorare volo. Audiamus ab Ulpiano praeclare illa

verba iam allata Tit. XV g 3):,0m liberatus esset, perpetuis tante poenis tenebitur ex s. to Perniciano'. Sed claudiano S. Clomaior sexagenario si minorem quinquagenaria duxerit perinde habebitur ac si minor sexaginta annorum duxisse uxorem. 4: uodsi maior quinquagenaria minori sexagenario nupserit impar matrimonium pellatur et S. Clo Calvitiano iubetur non proficere ad capiendas hereditates et legata, dotesque. Itaque mortuumuliere os caduca erit.μId observatione dignum puto, quod . tum Porsi-oianum, Tiberi regnante anno a. u. c. DCCLXXXVII datum, inde ab hoc tempore caelibum et orborum esse

Suetonnius vit Claud. cap. 23. . tum Persicianum vocat; hoc ad veritatem propius accedit, quod Tiberii temporibus lutum esset, quo regnante Paul. Flavium Persicum notum est, neque ullum Pernicium.

44쪽

perpetuas statuit poenas. Claudius vero eius nutationeuisecit, cum ea, quae Sexagenarioruiu virorum nuptiae cum minoribus quam quinquaginta annos natis coniunctae enicerent ut sint poenae liberae concederet ex S. Cto. Claudiano anno a. u. c. DCCLII habito. Idem probat Suetonius claud. c. 23, explanatquc S. C. Persicianum iam a nobis citatum:

.capiti Papiae Poppaeae legis a Tiberio Caesare,

quasi Sexagenarii generare non poSsent addito obr'gavit.

Itaque S. C. Claudianum caput illud legi Papiae ex S. to Persiciano additum derogasse novimus. In illa igitur Papia lege, sicut Augusto regnante lata est, laustra quiddam de sexagenariis vel quinquagenariis quibus procreandi facuuas deesset, invenies, quippe quum Tiberius caput illud adderet, statueretque primus, nuptias ex quibus proles exspectari non posset, esse prohibitas. Hoc praeceptum Obrogatur i. e. aliquid ex prima lege mutatur. Ulpian Tit. Iri 3 tandem, ut vidimus S. Cto. Claudiano ita ut nuptiae inter sexagenarios et minores quinquagenariis, quod experientia docuit, ex iis liberos

exspectari posse, Valerent. Quo ex praecepto cives lucri quidquid poterant f ciebant eoque abusi esse videntur, cum Nerone regnante anno a. u. c. CCCXI S. C. Calvisianuit certe, nuptias seminae plurisquam quinquaginta vnnos natae, quam in matrimonium duxerit vir uno iunior, in nuptiarum l. e. paocreationi liberorum non favere , eamque ob causam. non esse legitimas statuerit. Haec vero praecepta Iustinianus omnia abrogavit, concessitque cuiusque aetatis hominum nuptias es. Lex 27. Cod. 5. 4.),Sancimus nuptias, quae inter masculos vel seminas maiores vel minores sexagenariis vel quinquagenariis lege

45쪽

Iulia et Papia Poppaea prohibitae sunt homines volentes contrahere, et ex nullo modo vel ex nulla parte tales nuptias impediri.

Hano sententiam adversarii nunc in suam vertunt

rem, quibus est opinio lege Iulia st Papia Poppea, qualis

sub Augusti imperio fuerit, non esse admittendus sexagenariorum et quinquagenariarum nuptias Eorum argumentatio autem refellitur, si cogites, Iustinianum sub lege Iulia et Papia Poppae reapse et rueter alia huic anne xas mutationes . Clis Persiciano, Claudian et Calvisiano essectas comprehendisse et tum demum prohibitionem, quae illa S. cla sequebatur lege 27 Cod cit derogasSe. 1. Madones, de quibus nunc disseremus, poenis non afficiebantur Iege Iulia, sed ii tantum, quibus invitis procreandi saeuitas erat detracta, neque hic nominandi sunt castrati atque eunuchi, cs. Varro apud Nonium Marcellum. D. V. s. cap. 2. N. 289.:, Qui enim patriam maiorem parentem extinguit, in eo est culpa quod facit pro sua parte is, qui Re eun ohat, ut ne aliquando liberos producat.'Etsi spadones caelibum et orborum poenis liberati erant, iis tamen, ut Gotholaedus motae ad egem Iulias d. v. o. s. v. spadonibus putat, ne nuptias inirent non interdictum est. Rem ita se habere ex multis veterum scriptorum locis argumentari liceret, nisi iam citatos quod mihi quidem videtur, ad hunc rem simpliciter proponendam satis ducerem. s. Iuvenal. sal I v. 22. quo illudit cuiusdam spadonis nuptiis ita:

46쪽

nuptiarum talium agitur haec profert: Si spadoui mulier nupserit distinguendum arbitror, castratus fuerit neu ne, ut in castral dicas dotem non esse, in eo, qui a tratus non est, quia est matrimonium et os, et dotis lictio est.μ0uae quidem verba satis docent, legitium in matrimonium non nisi fuisse eorum, qui naturali quodam morbo procreandi facultate essent orbati ...

Sed, quoniani de poenis alis, ut credo, dictum est, qui hiis alficiebantur caelibes, deinceps de Drum genere atque ratione, qui eas dabant pauca modo, ut dispututionis de ea elibatu finem faciam, dicenda sunt, quae ad conditionem caelibatus et viduitatis pertinent, testam iis legatis que adhibitam; quae conditio illis imponebatur, qui ex testamento hereditatem vel legatum accepturi erant, lucrum quod, c0nditione neglecta atque omni naommissa, O sugiebat. Romae ad Caesaris Augusti usque tempora fiebat plerumque, ut legatis testamentisque heredibus legata riisve conditio caelibatus et viduitatis imponeretur. Quod ea de causa ita institutum esse videtur, quod testatores, quia in providerent, talem coercitionem iis perquam uti leui putarunt es tutorum igitum impediverunt, quin heredes

Has nuptias fieri prirnus vetuit Leo es. Const. XCVIIL

47쪽

haberent liberos, ut commodis orborum ante latam iegem Iuliam, de quibus disputavimus supra, ruerentur.

Eadem sinis sui causa conditionis viduitatis, quippe quum

ad Augusti tempora usque, univira in maxim esse honore, et quibusdam usa esset emolumentis, quibus camerint eae, quae bis nuptae. s. Festus s. v. Signum Pudicit. Soli univiris fas erat Fortunae muliebris, matris Matuta et Pudicitiae signun attingere. Et multo melius Valerius Maximus Lib. H Cap. I.3.ἡQuae uno contentae matrimoni fuerant, corona pudicitiae honorabantur. Existimabant enim eum praecipue matronae sincera side incorruptum esse animum, qui post depositae virginitatis cubile pudicum egredi nesciret multorum matrimoniorum experientiam quasi legitimae cuiusdam intemperantiae signum Sse credenteS. Itaque viduae denuo nupturae, diebus festis nuptias sacere iubebantur ut coram maiore multitudine, quam plerumque erubescerent. cs. Plutarch. ua est. Rom. CV. - Ex his rebus conditionem caelibatus vel viduitatis non inusitatam fuisse et raram merito coniici licet.

I Lapis est apud Thomasium Reinesium flaser class. XIV. 33 in quo T. F. Legalis monimentum fecisse legitur: .D. I Reianiae C. F. Maecianae coniugi incomparabili uni

virae et eastissimae.

Etiam Oreli Latinarum Ineripi. I. 2742:-0. Bagoniae Sriaceti coniugi uJcissime et incomparabili, univire, caste, bone . . . 4540. Hic sita est Arria M. p. Maximilli uni brria qua vixit in connubio Mareo Aurelio Aure. lib. selici. Αn XIIX M. VIIII. D. VI casteque in his annis nun quam marito suo male dixit.

48쪽

Talem reruni statuin lex Iulia et Papia Poppaea mnino mutavi Haec oro ut notum est, magnopere sa-vebat nuptiis ineundis, deditque etiain univiris viduis poenam si rursum nubendi animus iis defuit. Si igitur quis testainent heredes ad caelibatum viduitatemque adigeret, contra legem ageret. Conditi illa sui ex ea de causa turpis, et ut omnes aliae conditiones turpes cs lex

Eodein modo conditio illa, ut quis ad arbitriuin tertiae

PerSonae nupturus erat non valuit Lex et g 4 Di eod.

Et illa conditio, ut quis certo designatoque ab testatore loco non nuberet inutilis erat, quod probat Terrentius Clemens Texi gra Dig. eod:

ἡ0uod si ita scriptum esset: si Ariciae non nupserit, interesse an fraus legi facta esset; nam si ea esset, quae alicubi nuptias non facile possit invenire, interpretandum ipso iure rescindi, quod fraudanda legis gratia esset adscriptum legem enim utilem rei publicae, sobolis scilicet procreandae causa latam adiuvandam inter prelatione. Sin vero conditio illa suisset, certae personae non nubendi, haec legi contraria non putabatur, ideoque valebat cf. ex 4 Di eod: ἡHoc modo legato dato: Si Luci Titio non nupserit, non esse logi locum Iulianus aiebat.μPostis conditio viduitatis . lo quodam, quod prorsus ignoramus, ita est conversa, ut vidua heres bonorum a viro relictorum sub conditione viduitatis, tum demum exsisteret, Si intra primum annum, duobus quidem ulti mi anni mensibus quum propter coniugem mortuum lugere mulierem deceret mensibus ante iureiurando fir-inarcti, e liberorum quaerendorum causa, sive liberi ab

49쪽

eadem erant geniti, sivo non rursus esse nupturam si iusiurandum non datur, hereditas non nisi cautione

cap. 43. Proeceptum simili modo prorsus innotum Gordianus rescripto os IecI. Cod. 6.4M, valere vult, quo conditionem illam viduitatis vel a tertia persona impositam vim habere statuit. Omnia hae praecepta non diu admodum vigebant Iustiniamus enim lege, cui verba proferre liceat, illa removit lex 2 cod. 6.40 ., Ambiguitates legis Iuliae Miscellae generali lege

tollentes, nullum concedimus fieri iuramentum secundum praedictam legem, sed penitus ea cum utiana cautione super hae causa quiescente, licere mulieribus, etiam maritorum suorum interminatione spreta, quae viduitatem eis indicit et non dato sacramento procreandae sobolis gratia tamen ad secundas migrare nuptias, poena huiusmodi cessante, sive habet liberos, Sive non, et ea percipere quae maritus dereliquit.μDe lege Miscella, cuius mentionem modo secimus, virorum doctorum opinio in contrarias abit partes. Non nulli eius esse auctorem Iulium Miscellum quendam, qui hac de re singularem legem, sub illo omine tulerit credunt; quibus autem viris non facile assentiaris, primum quum Miscellus iste prorsus quemque sugiat, a Chlo-denius de gentilitate . . in sino deinde unius cuiusque auctoris lex, quod ego quidem senti semper ex duobus noeninibus nominata sit. Quamquam Novella XXI. c. 43, quo de lege nostra sermo est ita:

a causionem Mucianani ille praestabat, qui hereditatem, quae si sub eonditione aliquid non saeicndi impertiebatur, statim sibi aequivere voluit Dig. 35. l.

50쪽

δασ3 α. Nomen Iulios Μισκελλας in vulgata Iulius Miscellus transluluin est, tamen emberg vertit: hi a lex Iuli Miscella, ita ut in graeco libro ei legendum esse videatur, ο νομος, quod iam causis, quas aut Supra recitavinius, nisi allor, confirmari posse puto. PotiuS autem crediderim legem Iuliam Miscellam nullam esse aliam, quam legem Iuliam et Papium Poppaeam, cum Omnibus, quae p0Stea secutae sint modificationibus, a nobis inodo de viduitatis conditione expositis; haec enim docent, et nomen , uiscellaμ' in causae in Novella ad finem legis definiendum adhibitae. Postremo ex nostra de viduitatis conditione ab eo

dem Iustiniano cs. Novella XXI c. 44. immutaturet, ita ut conditio, quam saceret vir, valeret. Nunc, quia omnes conditionis partes quantum potero persequi iuvat, dicamus paullisper de ultima caelibatus conditione, quam utroni libertis faciebant, ne iurem rundo dato connubium inirent. Quum vero ex XII tabularum lege patroni heredes libertorum, quibus non

erant liberi, fierent cf. Ulpianus it. XIX saepe

accidisse videtur, ut liberti caelibum modo vivere promitterent.

0uod ita fuisse iam ex lege elia Sentia conjicilicet, quae praecepit, ut qui libertum iureiurando ad promissionem obligaret, aut hoc sieri puteretur, patro

natus iura amitteret, cs. l. Dig. 38. 16 l. Dig. 34, 15 l. 1 Dig. 35, 15 l. 1. 32 pr. Dig. 40 9 l. 24 Dig. 38 2 libertus ver ad observandum