De Graecorum daemonibus. [microform] : dissertatio inauguralis ...

21쪽

Deorum Ordinem apud ipSO Veteres, qui de rebus diavinis scripserunt, inde a Thalete exceperunt δαίμονες. Is enim primus deum, daemones, heroes distinxisse et in tribus ordinibus constituisse traditur ' Post eum omnes fere philosophi, Pythagorei, Empedocles, lato veteresque Ac demici, Stoici, omnium autem maxime recentioris scholae

Platonicae sectatores multum de daemonum natura et ortu 1 Athenagoras, Legat pro Christ. p. 8. ἡ Πρῶτος Θαχῆς διαιρει, ως οἱ τα

μείνου διαιρova ες υκριβουντες μ ν ριον ουσιν, εἰς θεον, εἰς δαίμονας, εἰς ἔρευας αρααθεον μεντον νουν του κόσμ ου εἰσαγει, δαίμονας δε υσέας ψυχι- νας, καὶ ἡρωας τὰς κεχωριομένας η υχας τῶν ανθωπων, ἀγαθους μεν τὰς ἀγαθάς,

κακους δε τὰς φαυλας. De haletis daemonibus cs Plut Placit philos. I. 8 Diog. Laert. I, 27 Arist. An I, 2 et b. Quae ab Athenagora ad Thaletem resertur prima trium horum ordinum distinctio, ad elegantiorem distinguendi et explicandi subtilitatem, qualis a philosophis desideratur, pertinere solum potest quum apud Hesiodum iam daemones a diis, a daemonibus heroes omnino diversos esse et tam tempore quam dignitate ac potestate se deinceps excipere sciamus. Vid. Hesiod. p. 109 - 173. Quare lutarchus non a halete, sed ab Hesiodo illius distinctionis principium repetit Plut De oraci o. 10; Oll. IX, p. 314 ed. Hulten.

22쪽

et muneribus et ordinibus quaesiverunt et dixerunt et ad

Suam quisque rationem adaptarunt. In qua re quamquam fieri non potuit, quin diversas saepe Sententia Sequerentur, in e tamen Omnes consenserunt, ut definirent eos naturas

quasdam divinas et intelligentes, quae dii inferiores, Superiores hominibus essent, atque inter utrosque mediae quasi interiectae. Sed ita re constituta plurimum receSSerunt ab antiquorum Scriptorum ratione atque usu apud quos δαίμονος Vi multo latius patet tamque diversas amplecti videtur SententiaS, ut primo aspectu nescias, num dii ipsi significentur an natura quaedam divina ab iis diversa, haecque num diis inferior an superior potius iudicanda sit. Atque eadem incertitudine, quae OS Saepe premit Graecorum scripta legentes, Graeci etiam ipsi tenebantur, siquidem sub belli eloponnesiaci finem dubitabant, δαίμονες num essent ipsi dii an spurii quidam deorum liberi, vel e Nymphis vel ex aliis

quibusvis suscepti in Quare mirum non St, recentiore etiam interpretes in explicanda hac voce Saepe nutare et distinctione non ali certa tum fatum, tum deum, tum genium interpretari. Quae interpretatione quamquam Veritate non Carent, tamen non eam movent cogitationem ac Sensum, qui Verbo Graeco in audientium vel legentium animis excitari OSque horrore quodam divino percellere Videtur, neque OnSpicuam faciunt summam illam sententiam, quae singulas notione8

continet in iisque tamquam genus in partibus Vivit a viget; per quam solam fieri potuit, ut eadem vox apud eundem scriptorem ad diversa re significandas adhiberi posset.

23쪽

quam ad rerum cognitionem adhiberi in hilobo iubsit

Ρlato, ut non solum singulae vocis alicuius significationes Eed notio etiam summa cognoscatur, ex qua illae, ut ex toto partes, effloruerint. Quare ut universam δαί νος Significationem assequeremur, eiusque quasi mutatione ac progreSSione cerneremus, altius repetendum indeque ab antiquissimo Graecorum scriptore Homero, Sque ad recentiorum scholas latonicorum vocis usum indagandum esse putavimus commoti maxime

ad hanc quaestionem instituendam eo, quod eius diiudicationem ad universum Graecae religionis ingenium et voluntatem perspiciendam maximi momenti esse e multis rebus intellexisse nobis visi sumus. Atque primum quidem de ipsius vocis origine et notione dicendum videtur.

Quae in ipso δαίμονος nomine inesset significatio, iam ipsi veteres dissenserunt. lat enim primus , quod solam, δαίμονας interpretatu δαημονας in φρονιμους, a Verbo μηται, h. e. docere et discere, Ocis Originem duxit.' Quae quamquam a philosopho Summo magi ad irridendam eorum temeritatem, qui omnem operam in enodandis nominibus perderent quam ad rei aperiendam veritatem dicta videntur, multi tamenoe Veteribus eum secuti sunt M), commoti sortasse etiam eo, 1 Plat Phileb. 10, D. 2 Haud scio an Sophocles ad hane significationem alluderit, Electr. 668, ubi de Apolline ait: ἐπαξιῶ σε δαίμον ον Ἀπειδέναι. - Ρlat Cratyl. p. 398 B.

4 Schol. Il. I. 222 δεουτως δαίμονας καM θωυς ξτοι τι δαημονες η τι διαιτητα εἰσιν. et Hesych. s. V. δαέριων δαημων. t. M. S. V. μέρουν αυτοδίδακτος Hierocles ad aureum carmen p. 38. ed, eed-ham, P. 42, 2. d. Mussach: Τας θρωπινας ινυχας - δαίμονας καλεῖως δα μονας καὶ επιστήμονας.

24쪽

quod apud scriptores praeclaros et antiquos, ut Hesiodum et Archilochum δ), re vera δαιμονας cum δαηιι-- Significatione dictos inveniebant. Sed tamen δαίμονα, ubi naturam quandam divinam significat, ne ab illa origine descendere credamuS, OnStan nomini Vi ac notio prohibet. Neque enim rerum scientia a Cognitione, Verum distributione a constitutione omnem daemoni naturam contineri videbimus. Atque haec significatio ita, opinor, in veterum Graecorum me utibus vigebat, ut non laboriosa quadam cogitatione, sed ipso animi sensu δαίμονος notionem a Misin' h. e. partiri ac distribuere, repeterent. Quare quum Alemati pulchra verborum collocationε ut πάλους cum παλαι, ita δαίμιονας cum δάσασθαι componeret, OmneS certe verbo δασασθαι Veram δαιμον- et notionem et munus repeti sentiebant. Id quod veteres interpretes Ostendunt, quum, ut propriam δαίμονος notionem partitione

et diatributione ἐν μερι uac καὶ διαιρέσει contineri probarent, hac potissimum Alcmanis dictione usi sint . Unde magis etiam intelligas, latonem ad augendam irrisionis vim studiose

eam exquisivi8Se interpretationem, quae, quum propter peciosam quandam novitatem sophistae vanitati acceptissima

esset, apud peritos optime ludendi consilium proderet. Quodsi

I Archilochus apud Plut vit. hes. Archilochi fragm. . apud Bergh Poetae Lyr Gr de Abantibus ait:

Ταυτος γαρ κεινοι δαιμονές εἰσι μαχῆς Apud Hesiodum autem p. 314. δαέριον eandam esse significationem, Goetilingi plane assentior. 2 Memanis locus legitur apud scholiastam ad D. I. 222, ubi usu Homeri, qui δαίμονας pro diis dixerat, monitus, quum hanc vocem continere sentiret notionem, quae in θεῶν nomine deesset, Veram eiu Vim accuratius indicandam esse ratus, ουτως, inquit, δαίμ ονας καλε θεους ξτυι τι μεμονες - τι διαιτητα εἰσι καὶ διοικηταὶ τῶν ανθ ρω- πων, ως Ἀλκμαν ὁ λυρἐχος φησι 'is, O Fεθεν παχοις ἐπαλε δαίμονας Ἀδάσσατο - τως μερισμους καὶ διαιρε σεις αυτῶν. Cram Anecdota. IV. p. 409, 16. Alcman stagm. p. Berg l. l. p. 5b2.

25쪽

autem verum est, quod Proclus in commentario ad laudatum Platonis locum affert, in prisca Graecorum lingua δάμνας, non δαί-τας dictos esse', ad primam eramque nominis stirpem ascendisse nobis videmur. Iam enim apparet radix d. dare , ex qua non solum διωνα sed quum dandi notio distributionem tamquam speciem infra se habeat, δαίειν etiam originem ducit, secundum communem linguarum legem, ex qua generalior Verbi notio in definitiores a certiores abire

et quasi dividi solet. Itaque ritio inde a primo initio da

torem ac distributorem rerum significabat, et hanc significationem etiam tum, quum nominis forma facta esset δαίμων, ser-Vabat, quamvis propter Verbi δαίε similitudinem magis distribuendi vi animos pelleret . m. Atque haec quidem sunt, quae ad explicandam δαίωνος

notionem ex ipsa nomini forma efficiuntur. Insigni autem illa vis ac gravitas, qui in eo inerat et religione ac vere-1 Proclus ad lat. Craiyl. p. 82 e Boisson: Q το εν ῆ αργάρ

2 In lingua Sanscrita duae occurrunt radices ia), quarum altera dare, altera desecare significat ad quarum priorem et διαναε et δαίεω, non obstante oppio, reserendum esse arbritor.3 Vox δαμων composita est e radice δα et sumx μων, cuius usus in Graeca linguri non rarus est, ad formandaque et nomina substantiva agentia et adiectiva adhibetur s. γεμων. inren Wυν, inlia. Nititur autem sumxo anserit Uri man), de quo s. Opp. Gramm. Scr. g. 38, 54. Quod autem δα in δαι mutatum sit, ita videtur explicandum esse, ut in longo, quod aequatis et , alterum, debilitatum sit in . Odem modo explicari potest ναέmetis pro θνασκω Cf. Mathiae Gr. r. q. 10. 11; Oll. 12; et βαίνω pro βάνω. φαίνω pro φάνω, collatis

26쪽

cundia implesbat animos, ei tribuebatur illius cogitatione n turae, ad cuius significandam potestatem et Vim usu constantissimo adhibebatur. Hic ero usus inde ab Homero repetitus et ad novissimorum philosophorum doctrinam deductus ostendit, δαίμονα Ss Summum constituendarum moderandarumque rerum principium, cuius designatione et rerum et hominum natura, conditiones, fata contineantur. Itaque Summa δαίμονος notio, quae Singula quasque ejus significationes comprehendit in iisque tamquam in partibus suis conspicua est, in eo versatur, ut significet vim divinam atque incomprehen8anι, upremo uo atque ineoitabili onδilis et te/tate distribuentem unota ac con8tituentem. Erat autem haec vox primo initio ipsius summi numinis appellatio, cuius eam naturam, quam potiSSimum Veteres Graeci agno Scebant et summa religione a metu adorabant, Optime exprimeret. Quum enim omnes res in divini numinis poteState ae OSSeSSione e SSe Sentirent, ideoque, quod quiSque esset et quod haberet, ab illius assignatione, donatione distributione proficisci intelligerent, ita ut, quam quiSque actu Se Sset naturam atque ingenium, sive id bonum sive pravum esset, omnesque animi et corporis facultates, ' universam-1 De hac sententia, qua in tota antiquitate nulla sere potest esse graVior, quia omnes animi motus potestati divinae subiicit et idcirco virtutis ac vitii notionem Omnino tollit, vide celebrem Homeri locum, Od. XVIII, 136:-Τοῖος γαρ νοος ἐμὶν ἐπιχθονέων ανθ ρωπων, οἷον ἐπ μαρ αγησι πατὴρ ανδρων τε θεῶν M. Quem locum imitatus est Archilochus his versibus: ,.Τοιος ἀνθρωποισι Ῥμος, Γλαυκε, Λεπιικεω παῖ, Γένεται θνητοις, κοίην Ζευς in μερην πη. quos servavit Diog. Laert. IX, Ti. Stob. Ecl. phys L p. 38 ed. eeren,

alii. Vide Archilochi fragm. 65 apud Bergh. l. l. Similem sententiam expressit Euripides, Supplic. 734:, Ω Ζευ, τί δῆτα τους ταλαιπώρους βροτους φρονεῖν λεγουσι Σου γαρ ἐξηρήμεθα, δρωμεν τε τοιαυέν α συ τυγχανης λέγων.

27쪽

que vitae conditionem ac sortem, pro Speritate miserias, gaudia luctus, victorias clades, divitias egestates,' divino munere sibi accidisse arbitrarentur; quid tandem inveniri poterat ad praepotentem hanc et infinitam vim divinam significandam aptius quam μίμνος appellatio, quippe quae propter Otionem insitam universam illam vim quasi adumbraret eiusque cogitationem et paene sensum in animis excitaret 8 Donandi igitur maxime ac distribuendi summam pote8tatem cum summi numinis notione comprehendebant; quae res eo etiam probatur, quod usu frequentisSimo, quaecunque constituta et effecta putabant vi ac voliuntate divina, ea θεων δαγρα appellabant; quae quum, quidquid alicui et boni et mali evenire posset, continerent, ipsam fati Vim ac rationem constituebant. Nequρ enim haec deorum dona aut suscipere aut refutare in hominum erat potestate,' sed insucs Diog. Laert. IX. 1. Diversa ratione posteriores hac sententia usi sunt Pyrrhonii adhibebant eam ad demonstrandum, nullam 88e posse Vitae insormandae artem Sext. Emp. Pyrrhon Hypotyp. III, 244; Diog. Laert. l. I.; Chaldaei adprobandas affectiones siderum Sext. mp. adV. Math. V, 4; alii aliter usi sunt. s. Sext. Emp. VII, 128, ubi ad Heraeliti doctrinam de ratione divina per hominum mente permeanti refertur. 2y liud. Nem VII, 6 b sq. Pyth. I, 41 saeptu alia8.

donationem praetendens, si respondit: is τοι απομ' ἐστὶ θεῶν καυδεα ωρα,

Solon fragm. t v. 84 apud Bergh. l. l:

Et Theognis, 1033:

28쪽

perabili necessitate sive volentibus sive invitis iniungebantur imponebanturque cervicibus tamquam iugum durum,' quod,

quum causas, cur id fieret, non intelligerent, in numine autem divino non tam consiliorum sapientiam et bonitatem quam potestatis regiam dominationem agnoscerent, non libera animi Voluntate, sed coacti plerumque necessitate Solum Supportabant. Iam vero quoniam ahuus is erat, a cuius Suprema vi ac voluntate omnia illa dona tribui scirent, quum malorum numerum maiorem esse quam bonorum intelligerent, ' neque tamen, aut quid sibi aut quando aut propter qua cauSaSeVenturum e SSet, quidquam comperti haberent, ' qua autem ratione, quod cuique destinatum esset, posset evitari Omnino ignorarent, si ideoque diei uetitia terreretur nocturnae cala

mitatis exspectatione. quo pacto poterat fieri, qui δαι - τος et appellatione et cogitatione intimi animi non solum

Summa religione, sed etiam horrore quodam a metu persun-1 δε- επὶ γαρ ζυγος υμι κειται. Hom. Hymn. Cer. 17. cf. Ρind. Nem VII. 6. 2 Saepius haec sententia apud veteres redit Ita in Om. Hymn. Cer. 147: Μαια, θεῶν μἐν λυρα, καὶ ἀχνυμενοι ταρ, ἀνάγκη τετλαμεν ἄνθρωποC δὴ γαρ πολυ νερτεροι εἰσιν. Et rursus inserius, 216 , Ἀλλὰ θεων μὲν δῶρα, καὶ ἀχνυμενοι περ ἀνάγκη τετλαμεν ἄνθ ρωποι επὶ γαρ ζυγος ἀυχεν κειται. Et heognis, 444:- - ἀθανάτων δε ασεις παντοῖαι θνητοισιν περχεται ἀπ επιτολμῶν χρὴ cs f ἀθανάτων, i δέδουσιν χειν. cs. Hom. Od. XVIII. 142 Il. XX, 264.3 , ΕΗ παρ εσχον - ματα συνδυ, δαέονται βροτοῖς ἀθάνατοι. Pind. Pyth. III. 1.

ODδε τι κεκριμενον προς δαίμονος ἐστι βροτοῖσιν, οὐδ' G ῆν τις ἐων ἀθανάτοισιν ἄδει.

29쪽

derentur Ab illius enim consilio ac voluntato immutabili

sibi quisque quovis temporis momento aut Vitam ac Salutem, aut exitium atque mortem imminere sentiebat. Αtquo his iam satis videmur docuisse δαίμονος notionem insitam cum summi numinis ea vi, qua potisSimum Veterunt animi pulsi sint, plane convenire aptissimamque eius SSe appellationem. Siniui autem ascendimu loeum, e quo Omnem huius vocis ditionem uno obtutu prospicere pOSSimus. Primum igitur δαίνυν cognomin erat imitia ummi numinia, cuiuSSupremam Omnium rerum designandarum et distribuendarum potestatem exprimebat huiusque potestatis sanctam et inaccessam maiestatem in horrentium animorum OnSpe tu ponebat. Deinde, quum summi numinis vis inter plures deos

quasi divisa esset, δαί uuis, peculiari Dominis significatione

SerVata, univer8a erat divinisag notione infinita et a certas perSonae cogitatione magis remota, quae tamquam totum aliquod deorum omnium potestate et munera in Se coniungeret, euiu uniVersa ac suprema vis et maiestas a singulis diis

aperiretur et perficeretur, ita ut, quidquid hi facerent, in eo

δαμ-νος Vi ac voluntas cerneretur. Tum vero Anguli etiam dii, quoniam summi numinis munera in Se SuSceperant, eaque Pro Sua quisque parte Sustinebant, recte δαιμονων nomine appellabantur. Tum naturae quaedam divinae inferiore8, quae deorum auctoritate ac iussu distribuendarum rerum munera

obibant illorumque quasi erant administrae, aίμονες erant; sique, quum et Onorum et malorum datores Ssent, partim boni, partim ιali credebantur. Atque in hoc primum daemonum genere factum est, ut, quum antea in Graecorum religione nullum fuisset mali principium ab ipso numine divino diVerSum, a quo tam bona quam mala repetebantur, bonorum et malorum principium ad diverSa persona referretur, certe non Sine magna philosophiae auctoritate et orionialis doctrinas multa accessione. Quum enim dii iam non posse viderentur

non boni esse, bonitasque cum US eorum notione Compre-

30쪽

henderetur, quaecunque sive in rerum natura sive in moribus mala erant, ea ad μίμνας auotores referebantur. Unde a

ctum est, ut daemonis notio paulatim in mali gonii signisoationem abiret, ' et in divinae religionis nostrae libris δαιμονια appellari possent ipsius mali principii administri et satellitos. 3Ρostremo, quia cum δαίμωνος notione Propter eam naturam, cuius cogitationem semper excitabat, mirabile quiddam et in-COmprcthenSum Oniunctum erat, naturae quaedam a diis hominibusque diversae, quibus is quaedam secreta atque insolita eaquo tum benefica tum malefica inesse putabatur, δαίμονες vocabantur.

His igitur universam δαίμονος viiii ac notionem eiu8que mutationes et quasi progressione adumbrasse nobis videmur. In qua descriptione ea notio, quam primam posuimuS, etsi apud ipsos Graeco scriptores non aperte a definite indicata est, quia iis temporibus, quorum illi interpretes sunt, numini divini unitas non natura aliqua Seorsim consistenti,ssed hominum solum mente ac cogitatione continebatur, tamen necessitate quadam eam iudicamus ceteris notionibus omnibus eSSe Praeponendam, quia hae omissa illae vix iustam habero Videntur rationem. Namque quum ipsa nominis forma talis sit, ut nulli rei conveniat nisi naturae ipsi per se consistentiet agenti, quam im Servavit, quum ad singulos significandos deos adhibetur, apud Homerum autem scriptoresque longe

1 In voce δαίμων idem actum est, quod in voce anserit CN deva); quae quum apud Indos deorum esset appellatio in Oroastrae doctrina ad malos genios, Arimani satellites, significandos adhibebatur. Cf. Creuge Symbol. I, p. 308, Od. 3. 2 Innumera huius usus sunt exempla. Vide prae ceteris Luci VIII, 33 3b XIII, 12 Maro III, 15 al.