장음표시 사용
31쪽
21 Rationem denique explicare conabimur qua et externuso, circumfusus suos mutus tuasque qualitates solidis communicet , motus contra in solidis excitat , in externum circumfusum Aerem iterum abeant . Id sane exciblidorum natura constitutionc pendet ue ilae talis est . O currunt in solidis partes tangibiles,ex quibus solidorum interior schematismus , sue textura oritur partibus hisce tangibilibus Spiritus , sive fluidum sui generis sectindarium continetur fluida autem ejusmodi Aerem atmosphaericum continent, eo que abundant;quod' i experimentis deprehensum est nostris principiis congruit 22 ac solidorum constitutione ritu intellecta explicare facile est , quomodo externus circumfusus e suos motus omnes , cx quibus qualitates oriuntur , Blidis communicare possit . Fiunt autem qualitates in Aeres, ubi Machinae sui generis in co explicantur manifestum id est in coloribus qui apparcnt in Aere,explicatione Aeris per pri Smata favi. Cum autem consensus sit inter Machinas
Taglinus . ix. λυρα solum ex LAE ex οἱ otii dἰ- Anm est, ct ex aqua , sed Leeteris i am liquoribus o fruitibus Soliano actio vel la , quemadmodum res experimentis eoidentissime confirmata es Primo nos agnoscimus corporum duo Principia, Acteriai Naturalem particula Primigenias 'hinc tria Eleirenta Derivativa , Ae em at mosphaericum , quam , Terram : unde necesse est , ut corpora omnia partes tetaeas sive solidas contineant , queas , sive fluida secundaria quae aquae cognata sunt demum Aorem atmosphae
32쪽
ejusdem generis Aeris externi solidorum intre nia inde motuum quoque consensus oritur ita ut , qualitate sive frigoris sive caloris in externo circumfuso Acre excitata, similis prorsus in interno solidorum Aere excitetur 3 quae per fluida solido rum secundari , eorumque Spiritus ad partes, sque tangibiles propagatur . Exempla nonnulla , quae externi circumfusi eris vim maxime patefaciunt Taglinus refert, ait enim : Res clarissima es
in duobus nerυis , ad concordiam seu ad numerum reductis , interpositis dissonis nervis abisci quandoquiadem se alter eorum , qui sono concordes sunt , pulse
Si verum est , corporii motus omnes contactu fierἱ inde evidentissime sequitur , consensum motus requirere Machinarum consensum . Unde , cum de Machinae natura praeterea illi proprietates attribuimus, organorum
pio Lib. iti eap. i. His ego sonorum exemplis ideo libenter usus sum i quia non modo Aeris vim in Solida ostendunt
sed etiam Machinarum sonantis Aeris eiusdem generis consensum e nimirum sonum eadem prorsus ratione propaeari' atque auribi is excipi , qua oblectorum imagines, ut diximus , propagentur, atque oculis , aqua . speculis excipiantur minc artinus ii via I de Aeris natura sic pronuntiaVit et Sontis enhn quidpiam milittidinis habetetim anima hominis . Nam quemadmodum eadem est , t Peripateticoriarn verbis titur, tota in toto,& tota in qualibet parte corporis ita profecto eoevit insono , qui etsi quoquoversum di undat. , e propa etur , inquam tamen dispineitur atque dioiditur , Ied in Muti Aereἱs partibus integer , atque individuus, ne tinquam dispar sui sed femper sibi milis , Omne , ac, utilas pervadstaures . Nimirum sonus per Machinas , ic riusdem ges-neris Machinas multas propagaturri quod Taglinus quasi divinando ea similitudine expressit tu s
33쪽
tur, aut quomodoli& eleatur , ut sonum edat , a ter proximioris Ayris tremore concussus similiter resonat , dissonis nervis prorsus selentibus , eum nihil concutiantur , aut tremant Refert quoque cyathos sola voce disrumpi , si eorum dono, levi digiti aD frictu explorato , vox aut concors cum tono fiat aut ad octavam componatur . Ut illa praeteream 3
vi sulphurati pulveris , Liburni in tormentis belli. cis accensi , is fenestrarum eo spectantium cancellos vitreos concuti, ac tremere: furente
olim Aetna Borello videnteis referςnte , aedificia Tauromenii , quod milliaria triginta inde distat , non leviter concussa atque agitata fuisse a 3 Haec cum vera stat , scuti externus circumfusus erimnis generis motibus perpetuo agitatur veluti trepidat 3 sio quocue hac agitatione ab Aere circumfuso interno primum Solidorum Aeri, tum eorum fluidis , tangibilibus demum partibus communicata, Solida ipsa continenter agi tantur a trepidant. Trepidatiovis S atum hune
latorius dicitur . Pendulorum autem motus , sensu naturali acceptus in eo consistit, quod Pendula vi aliqua a terrae Perpendiculo recedant, proprio pondere ad eundem iterum accedant minc discimus , Trepidationis motum oriari ex pondere partium , quae dii se ad terrae perpendiculum componunt, corporum exturas internas constituunt, atque ex vi motrice Gidi Aete , quod illas agitat , atque oscillare facit . Discimus insuper Trepidationis motum sive olcillationem in Natura liniversalem postulare , ut non modo in corporibus eravitas sit , qua terram verks
34쪽
sceat appellare . Agnovit hunc rerum finitum Vcrulamius I) verba sunt: Sit motus decimus odiatus Motus Trepidationis . . . . M autem hic Motus et luti aeternae Husdam captivitatio videlice usi torpora non omnino pro natura sua bene locata , ieamen non prorsus male se habentia , perpetuo trepidant, ct irrequiete se aiunt , nec stato suo contenta, ire ulterius ausa progredita Talis invenitur motus in
pulsibus . corde animalium' at necesse est , sit iu
crantia corporibus inter commoda is incommoda ut disracta liberare se tentent , ct denuo repulsa upatiantur mactenus Ucrulamius
hoc Trepidationis stari, ni fallos , oritur, quod corpora omnia Σὶ Compressionis vim tarn
tendant, resistanc sed etiam is motrix , qua corpora
illa a telluris perpendiculo turbentur . Quare Aer praedi iatus quidem erit gravitate, quatenus particulis abiindat, aliaque atmosphaericus est unde forte est, quod Aer in Machina atmosphaericis particulis spoliatus decidentibus corporibus minime resistere videatur : ceterum ex sua natura, onmia aeque Universi corpora complectitur , permeat , agitat , atque Atmosphaeras corporum omnium Primario rum aeque constituit Gi mos Org. II.xlv III.
Uerum liquores omnes , quam praesertim comprima nulla ratione posse statuunt nonnulli , idque comperturn satis putant a Florentinis Sociis, vulgo do C;mento, experimento globi . non quidem aure , sed argente , qui aqua frigida plenus is malleo undique contii sus aquam sudoris instar per poros reddiderit ius chenbroe quo que Additam . ad Experἰ- i ii Plorensisti de quae Compres . ait se eius rei pluries periculum secisse in sphaera stannea is plumbea , tiae aqua . ab omni Aere expurgata , tempore frigido plenae , de magna vi prae Lis pari semper successu aquam reddiderunt. Verum illud
35쪽
sacile percipiant , ex qua dum se liberare conantur, vim Elasticam , sc Libertatis motum , ut Verul mius vocat, produnt. Hoc quoque fonte oritur quod
certum est liquores omnes , quam pr3el'ridi rigra
comprimi , atque in mimis volumen redigi posse , quod Florentini QMulschenbroe experti sunt 'uare al- sum omnino est , quam nulla ratione comprimi restitui posse rataque hoc tantum Florentini tentarunt Pan vi externa aqua comprimi possi, sicut Aer facile comprimituro qua de re , perieulo facto , sic loquuntur: u αὸ infallibile , he r Aequacin paruone detr Arἰa reuisse per eos dire , per infinite Olu pia alia eo rusione. D inde notatu dignum est , Florentinos aquam gelu frige- fictam adhibuisse , asschenbroe frigida quoque usum esse , atque ab Aere purgata aqua . Quibus profecto artiis liciis aqua compressa , a suo naturali statu deturbata sentibilis compressionis argumentum amplius praebere aron
potui . At sensibilis compressionis argumentum aqua naturalis praebuit in experimento Boyle , qui cum in sta neum globum i aquam intriisisset , eumque deinde acu perforasset , quam emisit ad altitudinem duorum . triumque pedum Fatetes hie Mus schenbroe , quam Aeris plenam, quatenus Aerem in se habuerat, forte fui s. se compressam , licet phaenomenon per stanni elasticitatem explicare conetur . Sensibili quoque fili naturali aqtiae compressio in experimento Verulami Noo Org. D. xl qui globum plumbeum naturali aqua plenum, malleo ad duo latera adversa complanavit , nec ideo aqua per poros emissa est . Deinde cum globus matho ἔsisteret, torcular adhibuit , ex cuius compressione aqua per solida plumbi, ulterioris pressurae impatiens , roris instar exstillavit Hic Musschenbroe , cum sensibilem aquae compressio nem animadvertat , ait tamen , Aerem internis globi pa fletibus adhaesisse . verius tamen videtur , naturalem aquam , Aere semper plenam , complessionem atque elasticitatem suscipere , licet hae proprietates non adeo in ea sensibiles snt , ut in Aere conspiciuntur: aliter enim neque internus , nequa externus Aer aquam mitare
36쪽
quod solida motus, in iis ex compressione excIt tos externo circumfuso Aeri tam cito , constanter adeo restituant , a quo libenter accipiuntur , XCC-pti autem multiplieanturis propagantur . Hujris quoque rei exempla hic subjiciam ex Sonis maxime petita, Projectorum motu, generali motus de so Iido in solidum Communicatione . tas Et primo in Sonis duo maxime recepta sunt , atque observationibus confirmataci primum est , in sono ex percussione , in corpore percussis oriri motum internum tremulum , sive tremorem veluti in impanis , nervisque in fidibus videre est . Ejusmodi autem tremor per solidorum fluida , interno Aeri communicatur , ex cujus consensu , CX-ternus circumfusus Aer tremit , sonumque accipit exceptumque ad aures usque defert . Alterum quod in sonis observatur , est ue sonum paullatim extingui ex corporis alterius contactu 3 ut videre est in sonante tintinnabulo , cujus sonus manu imposita , statim cessat. Nimirum ex novo contactu motus alius in sonante corpore excitatur qui priorem turbare , aut extinguere solet.
26 missilium seu Projectorum o us
egregie quoque in fonis demon fraim , t pulsatum tintξnnabulum fonor edit, ti imposta ei manu , protἱnus effant . Si etiam fontis Iasie bali . mulae oram tuniis ea insectam sentit, des it is enim sui produmnttira Dbtili peredisssione in1martim partium tintinnabuli aut ditim Am impressa Idem Cent. i. Experim. q. IIae ἐolantia egregie tim-ς-pressioni sistantia est digiti viti uni circunducti
37쪽
compressione percussione,atque agitatione oritur ex quibus oriatur necesse est motus ille internarum partium , in sonis observatus, receptus quo dum partes illae se liberare conantur/, rotant, rotando progrediuntur motum autem roje-etorum a compressione , sive corundem agitatione
pendere , tandunt maxime , quae per i fundas, brachiorumque aetationes alias projiciuntur : in his enim quo funda pluries , vehementiusque fuerit agitat , aut brachia pluries vehementiusque aetata sint , projecta velocius progrediuntur , clongius abeunt . Sicuti autem in 1bnis, cxternus circumfusus Aer , interni Aeris motum concipit, laesert sic in missilibus externus circum- rusus Aer motum rotationis, progressionis a fluidis internis inchoatum concipiat deferat, neces.se est . Unde sit, ut Machinar externi Aeris motum
aqua repletum, qui aquam Aspare, vi tenues subsilire rores facieto in folidis orporibus demonserat . si quando enim solidum orpus ut ligniam , lapis , metallum premitu , internus partium oti itimialtus oritia , ut se liberetis eompressione , atque hae omnis Diolauti motus causa es: e summa admiratione dignum eis, tiod hic motus
nunquam fuerit observatias utim maxime iure omnes no tussi obsidis ' omnium operasionum Mechanicarum a diae . Hi motus primo operatiar in circuliam , quas eu-tando , quaerens se Iiberandi iam , ct tu progressiti explorat , setibi facilior detiar liberatio . te motus in liquo ribus manifestus est omnes enim liquores es imi ireulos . . . at in solidis adeo subtilis est , ut sifum stulat De vi hujus experimenti admonuit me vir Doctissimus aeque ac Acutissimus Dominus D. Angelus Granita et quocum haec , Scuti mea omnia soleo , communi avia Hi enim judicio multum tribuo
38쪽
rotationis , Si progressionis concipientes projecta post se veluti ixtrahant & dirigant a Motus denique in solidis Communicatio a contactu solidorum oritura ex et contactu autem
mutuo , mutua sequitur comprcisi , atque in uir que motus internus excitatur . Quare mirum nunest, si movens corpus a quiescente patiatur , tantum motus amittere videatur, quantum quiescenti communicet. Nam percussio in quiescente Corpore novum excitat motum , in movente vero priorem motum inflectit, turbat , extingui qare motus Communicatio est prioris motus interni in uno corpore modificatio , in altero vero ejusdem generis motus excitatio , per mutuam compressonem.
mira fortasse videri potest haec , quam externo circumfuso Aeri hic tribuimus , solida trahendi , motusque eo rum dirigendi, proprietas . Verum ejusmodi proprietas, ni fallor, ex uhiversali illa descendit Aeris proprietate , qua motui omRes solidorum concipit, propagatque . Aeris ejus generis vis fortes in ventorum turbinibus sese prodit quibus quandoque arbores radicitus evelluntur , sublimesque tolliantur . Ut illa praeteream , magnetem ferrum traheres, terram corpora gravia . Quae sane achinis A reis tribuenda sunt . si velimus illud tueri r Corpus non agi mo alterum , ni dum in UMm impingit idest per contactum L l Cosmolog. g. 3ao. Conflictus , sive contactus corporum multae sunt species, veluti incursus , occursus , pullus , tractus ortis . Vide Wolf. cosmol. 9. 3or . de legib. motu . Haec aurem omnia a contactu incipiunt , ex contactu mutua presesi , ex pressione mutua in troque corpore motus interio , qui in circumfusum externum Aerem transit. Huc pertinet illud erui Cent. Di exter. 764. Impnso non virtute emporis moventis , ct resistentia moti
cr)Commune hactenus fuit Philosophorum vitium , ex
39쪽
Philosophi vero hactenus solida tantum in motus Communicatione considerantes crediderunt tum a corpore separari, in corpus transire ue quod cum fieri non posse aliis videretur , ad Systema causarum occasionalium , nonine virium naturalium jactura , devenere . At motu lidorum interno recepto , motus Comin unicati, facilis sit , & possibilis . Nam solidorum pressio motum internum gignit, qui Aeri extern , ut dixirnus , communicatur , hic cetera peragit , ut in Pro)cetorum motu dictum a nobis ust 1 Hactenus dictis unum addam , me in hoc de natura Aeris emamine , generales tantum rum naturalium series per generalia phaenomena sequutum esse quare hac omnia observationibus particularibus rectificanda esse pronuntio : sicuti per observationcs , atque cxperimcnta explicanda, ad-cienda δε corrigenda esse libenter agnosco , quaecumque a me aut non sitis explicati, aut praeteri nisi , aut non ς vero statuta esse deprehendentur , Haeς
paucis experimentis, de rerum natura universe pronuntiate . Illud sane phaenomenon est, motum de corpore in corpus communicari eius phaenomeni causa ignoratur et subtilioribus experimentis est eruenda . Hoc satius erat , quam serum naturam omni vi spoliare. Sic quoque phaenomenon est, mentem corpus humanum movere , eamque a suo corpore assci: at ejus actionis . reactionis e ratio ignorariti et fateor : quia nimirum adfuic hominis Theoria exculta non est , in qua de originei progressu tum iacultatum humanae mentis , tum corporis agatur . Quare satis nota ab ignotis sunt distinguendaci sic enim ninii Systema causaxum occasionalium humanam volunratem Oibertatem turbaret , neque Harnisui mentis de cosioris sensum s
40쪽
Haec sunt , mi Praestantissime , quae corpora omnia , corporeasque qualitates in Fre , per Frem, atque ex inre fieri ibi perjuaserunt . In his for
tasse Metapb3sicum potius quam Phrsicum egisse ide
ri nonnuuis potero optarem , iis nota esset Mimrae si subtilitas quam quidem sequendam hie, alibi unice mihi decrevi . Ceterum utrumque 2 Praejudicium Subtilitatis Nimiae δε Crassae , ut ita dicam , Minervae ubique effugere conatus sum . Tu interea hisce nostris , quae tuis cogitatis proxima esse agnosces, fruere, male
Dabam Neapoli Cal. Aug. MDCCXLVI.
Verulamius Methodi Experientiae Autor, Nov.Org. II. xlicia instantias nonnullas proponit, quas Vellicantes appellat ales sunt, quae de admirabili , ct exquisi stib-tilitate naturae intellectum submouent , ut excitetur is expergiscatiar ad attentionem , O obfersationem , min. quistionem debitam . Necessaria itaque est ingenii subtilitas , quae sit Naturae subtilitati par Naturae autem subtilitas ingenii humani vires profecto superat et quare non omnis subtilitas vituperanda , sed inutilis verborum idearumque subtilitas est fugienda lautii subtilitate laboravit Aristoteles, eumque sequuti Arabesi Scholastici , rerum vocabula pro rebus ipus captantes unde Aristoteles Verulamio dicitur Verbor- τι-l ludibritim Platonici, Cartesiani Scholarum licet vitio alieni , suis se ideis ludificari saepissime tamen patiuntur . Itero praejudicio laborat Natio Philosophantitinia solide , Epicureos intelligori sic enim eos assendus vocat, ωisola ad Samuelem Sorberium data,ctiobbes Libro dei cive praefixa meque mirum Sensuum enim tantum Experientiam agnoscunt sequuntur verborum , ridearum necessariam subtilitatem plerumque negligunt. Neque
Joh. Lockius a. eo semper vitio immanis. Verum de his io Methodo E perientiae plura