Quaestiones in Aristophanis Thesmophoriazusas. [microform]

12쪽

DE HELENAE PARODIA.

In parodiam Aristophanis inquisiverunt Taeuber in W Ribbeckηὶ

J. an Leeuwen' atque prae Ceteris accurate, H. an de Sande Bahhuygen M), qui singulos locos commentario illustrandos curavit. Tamen non superfluum videtur esse eandem materiam denuo no-que proposita ratione tractare; nam illi cum omnes quae in Aristophanis fabulis insunt parodias comprehendentes maius onus subissent neque in singulis rebus tantum studii ac diligentiae ColloCare possent, quantum merentur, sati habuerunt, ea quae Poeta ComiCus e tragoediis desumpsit vel ipse ad tragicorum similitudinem effinxit eruisse, ipsam vero a diae artem et rationem non tetigerunt. Nos unam Thesmophoriagusarum fabulam in quaestionem vocaturi sumus itaque cum partem solum oneris SuSCeperimus, maiorem diligentiam ad sustinendam eam adhibere nobis licebit. Suo iure is qui paroclia Thesmophoriagusarum XCutere vult, initium faciet ab Helenae parodia. Nam cum ceterae quae irridentur tragoediae omnes perierint Helenam vero superstitem esse gaudeamus, illa sola cum parodia Aristophanea Comparata viam ostenderex Deos parodiae apud Aristophanem, progr. Ioachimsthia gymn. Berol. 849. η Z. f. d. G. XVII 32I-348 Beri. 863. idem in appendice Achamensium editionis, ipsi ae 86 η De Aristophane uripidis censore, Amstelod. 876. . De parodia in comoediis Aristophanis, trecht 877.

13쪽

Potest, quam in reliquis quoque parocliis tractandis eliciter ingrediemur. Immutatam aliquam tragoediae partem in comoediam transferre nequivit Aristophanes. In unum idque exiguum cogi Pus erat quae in tragoedia satis magno spatio distabant menelai adventus, agnitio, iuga Summa arte Aristophanes id assecutus est. Nam Cum ei tres solum Personae ad agendum praesto essent, Euripides, Mnesilochus, mulier λ), at in tragoedia seceXstarent, enelauS, Teucer TheoClymenus, Helena, Theonoe anus, omnes sere PerSonaStragicas callidissime servavit, enelaum cum Teucro, Theonoen cum anu coniungens ita ut Menelaum etiam Teucri verbis utentem faceret, quod eo facilius fieri poterat, quia in tragoedia persona Teucri merum S προσωπον προτατι κον et partes eius Cum enelai Prorsu Consentiunt , anui autem Theonoes nomen daret. Quod ut clarius demonstretur, eos versus qui ex Helena immutati desumpti sunt enumerare quaeque aut in tragoedia aut in Comoedia eos PrΟ- nuntiet persona addere liceat. Thesm. Helena

864 ψυχα δἐ πολλαὶ δι' ει ἐπὶ Σκαμανδρίαις sa

14쪽

Theam. Helena

usum Convertit. Numeri versuum tragicorum quos apposui optime doCent, quam artificiose comicus versibus vel versuum fragmentis ediversissimis tragoediae locis congestis scenam plane perpolitam certisque finibus circumscriptam composuerit. Habemus totius seretragoediae specimen in paucos versus coactum, labellam sabulae

insertam.

Apparet poetam non omnia quae ei ad illam scenam conficiendam opus erant, e Euripide desumere potuisse. Quaedam ipsi adicienda erant; sed quaecumque adiecit tam mira diligentia ad dictionem Euripideam accommodavit, ut si elena perisset, valde dubitaremus, quos potissimum versus inter tragoediae fragmenta reciperemus. Omnes sere loci quos ipse composuit Aristophanes Cum genuinis quibusdam versibus Euripideis comparari

possunt. Talem in modum v. 874 Πρωτεως τάδ' στὶ μελαθρα respondet versu Helenae 46 IIρωτευς τάδ' οἰκεῖ δωματα η); vere tragica et Euripide digna sunt v. 869 sq. ἀλλ' ἴσπερ αἰκάλλει τι καρδίαν μηρον. μὴ φευσον λου τῆς ἐπιουσης ελπίδος μ). v. 877 ποία δἐ χώραν εἰ κελσαμεν σκάφει;

λ ι θεοί, τίν' εἶδον in Euripides.' Mutavit verba Euripidea ni fallor Aristophanes cum propter metricam rationem tum ut genitivi forma Πρωτέως usurpata facilius mulier Πρωτέας ' 876 intelle

' Schol. 87 non nisi ad imperativi formam insolitam comparat versum Sophocleum μὴ ψευσον, ὁ Ζευ, μὴ μ' ἔλνς ανευ δορός. Temere Fritratae in hesmoph. editione p. 336 edixit neminem dubitaturum esse, quin illum ipsum Sophoesis versum hac parodia rideret Aristophanese Verba Aristophanea et Sophoclea plus inter se differunt quam ut de parodia cogitare liceat.

15쪽

κάμνοντας εν χειμῶνι καὶ ναυαγίαις.

V. O στρεχνον ἀνταυγεῖς κόρας.

Quo colore Euripideo pellectus A. Naucky quos postremos indicavi quattuor locos inter despota tragicorum fragmenta recePit. Neque tamen dubitandum est quin ipse Aristophanes omnia illa Suo addiderit, non certum aliquem 'cum Sed universam dictionem Euripidis imitatus. Id aliis locis, imprimis v. 877 883 9O4, I 3, Satis demonstratur, quibus nemo de tragico quodam sonte cogitabit. Neque Aristophanis ingenio et arti maior laus tribui poterat quam quod auc ea quae comicus non nisi ad tragicorum similitudinem

Composita esse Volebat, Vere tragica esse XiStimavit.

Vides quanta diligentia poeta in imitanda tragicorum dictione Verborumque Supellectile comparanda usus sit. Quod autem ad ipsam scenae structuram attinet, illud primum dicendum eSt, V. I Sq. ἀναγνωρισιν quae vocatur ab ipso Aristophane. sed ad maximam

16쪽

Euripideae rationis similitudinem effictam esse. In tragoedia V. 55s Sqq. Coniuges inter se agnoscunt ita ut Helena ubi primum in rotei

sepulcrum refugit, Menelao faciem Suam ostendat. Quo recognitionis genere cum uti nollet poeta Comicus, ne ipse se CCasione iocandi privaret, ornatum Helenae qui in tragoedia posteriore loco V. II 86sqq. aliasque ob auSa usurpatur, in an ipsam transtulit scenam nesiloChumque paρει καλυπτόν, Capite scilicet obvoluto in ara sedentem finXit. Itaque cum Per quinquaginta versus iocandi cupiditatem implevit v. I ναγνωρισις Euripide digna fit eo quod Mnesilochus-Helena nomen enelai tanquam absentis Pro

nuntiat.

Neque quod ad scenicum attinet apparatum comoedia Cum

tragoedia non conspirat Thesmophori aedes domum Theoclymeni repraesentat ara in quam Mnesilochus refugit, vice fungitur sepulcri, in quo Helena in tragoedia assidet ornatus Mnesilochi η et Helenae R quam maXime inter se Consentiunt. De Euripidis in

Thesmophoriagusis habitu nullam mentionem facere videtur Aristophanes; at in Helena permulti inveniuntur loci, e quibus quo incesserit,enelaus ornatu Colligere liceat ε). Apparet eum in tragoedia ut naufragum velo indutum in scenam prodisse. Atqui nemo dubitabit quin Aristophanes ornatum tragicum accuratissime retinuerit. Neque enim Verisimile est eum occasionem tale Euripidis inventum perstringendi praetermissurum fuisse. Sed etiam claris dummodo recte intellegantur Verbis poeta se vestem illam tragicam suo quoque enelao tribuiS profitetur Thesm. 934 sq. mulier L postquam Euripides-Μenelaus Prytanis adventu propulsuS

17쪽

Frustra scholiastae vocem ιστιορραφος explicare Conantur ἐπεὶανευ αἰγυπτιαζειν αυτοὶς φη, οἱ Dia ἐπατιοι λινοποιοί εἰσιν ὁ πανουργος, πο μεταφορας ciis τα αρμενα armonων. Ridet Aristophanes Menelai ornatum Euripideum, cum mulierem et ad vestem quam seudomenelaus induit et fortasse ad vocabulum

μηχανοῆkάφος δ saepius ab ipso Euripide usurpatum' alludentem

faciat. Solum ritetschium ' han rectam interpretationem repperisse video quem Enger ut facere solet mera adversandi libidine frustra refellere studet. Itaque cum pleraque ab Aristophane e ipsa tragoedia repetita, multa ad miram tragoediae similitudinem ficta et addita esse viderimus, quemadmodum poeta seria illa in ludicra converterit

quaeramus. AC Summa quidem vis ComiCa in eo vertitur, quod tragiCae artes Per RCtore comicos sustinentur, deinde quod ridicula verba severis saepe a subit immiXta et sermonem et argumentum

tragicum ad risum deflectunt. En Helenae qua nulla unquam mortalis semina sui pulchrior partes agit Mnesilochus Vetulus, τας γνάθους βρισμένος - enelai regis incliti personam sustinet Euripides cuius obscuram originem Aristophanes ut semper hoc quoque ipso loco ride ); mulieri Γ morosae quae revera artes anus ianitricis stomachosae' agit, nomen Theonoesy), quae unica est tragoediae persona Venusta, in Ponitur. Hanc igitur parodiae vim quam in ipsis personis inesse vides salse auXit poeta eo quod saepius Postquam severum et tragicum initium fecit orationis, ridiculum atque inopinatum facit finem illusionem quam vocant Crudeliter perturbans

λὶ aberus probante Velaeno M. Thesm. d. Lipsiae 883 poetam ad verbum ἱστοριοερα νος alludere arbitratur. 3 cf. Androm. 445 μηχανύμφοι, κακων item de Menelao dictum eodem

η Aristoph. Thesmoph. Lipsi ae 838.

18쪽

lieris nesilochum custodientis Eius auxilio Aristophanes et amnem et Euripidem identidem de cothurnis detrahit parodicoque aedificio quasi astigium imponit, ieiuna mulieris Verba elato Ceterorum Sermoni facete opponens Singula monstrare longum est Quisquis scenam praeclaram diligenter Perlegit ipse perspeXit. Ceterum quod ad illius aetatis rem librariam attinet illud pro

certo affirmari potest, Aristophanem Solum memoria nisum tam accurate elenam imitari non potuisse itaque opus est ei iam paucis mensibus postquam tragoedia doCta est exemplar manuscriptum in manibus fuisse.

DE ANDROMEDAE ET PALAMEDIS PARODIIS.

Ι tractanda Andromedae parodia non ut in paroclia Helenae superstite tragoedia adiuvamur. Cautissime igitur diiudicandum est quae sint Euripidea, quae ab Aristophane addita. Hanc autem sere, ut quaestiunculae nostrae summam saCiamus, rationem a comico in Helenae parodi abhibitam repperimus Aristophanes quam maXime poterat genuinas tragoediae partes retinuit, ita tamen ut non ordinem curaret se e diversissimis locis congereret quae sibi usui esse possent. Quae autem ad scenam conficiendam lacunasque explenda deerant, ipse a summam Euripidei sermonis similitudinem consormata adiecit Perspicuum est inde ei qui Euripidea ex Andromedae paroclia eruere tragoediaeque argumentum restituere Conatur, magnas difficultates oriri.

Eadem ratione in v. I qui adhuc nondum sanatus est primis Verbis emi eoedia repetitis ludicrum aliquid addi videtur.

19쪽

Certe tironis vires longe superant neque gravius quicquam de eis mutare audeo quae Fritetsche ), welcher '), Taeuber'), auch ),

statuerunt.

Priusquam autem ad ipsam parodiam tractandam CCedam, breviter de Thesm. v. ΟI3-Ios inter actores dispertiendis disputandum est. Nam cum ' et G v. Io Is Ioa Euripidi tribuant prima manus in R personae notam omittit , C. Beer' cuius sententiam etiam a Bakhuygeno' comprobari video, omnes inde a Io I versus amnesilocho-Andromeda pronuntiari oportere recte censuit. Neque illam rem denuo in quaestionem vocarem, nisi Velse in editione vulgatam retinuisset distributionem. Scytha v. in domum abiit ut stoream sibi compararet. Mnesilochus de misera conditione verba facere incipit I 8), cum repente Euripides Persei persona suscepta praetervolat vel potius praetercurrit volantis gestus ludicrum in modum imitans I ω atque tacite iterum abscedit. Neque enim eum iam . OΙ in Scena adesSe aperte stendunt verborum tempora quibus Mnesilo- Chus utitur: πεδήλωσε, ηξει, παρεπτετο Quare autem Euripides omnino abscesserit, si V. OI rursus in scena adest, difficile est intellectu . Sed fortasse dixerit quispiam eum V. Ο Ιθ-ΙΟΣ ΠΟΠin Cena sed post eam recitare. Nihil igitur relinquitur nisi ut ex ipsis illis versibus quaeramus Causas, quibus noStra Sententia nitatur. Scholiasta testante verba κλυεις τλ. verbis quibusdam in tragoedia ab Andromeda, Cuius partes in Comoedia nesilochus, non Euripides agit, recitati respondent. Sed ne hanc quidem rem magni momenti esse Concedo, Cum in Helenae Parodia viderimus, Aristo- .phanem saepius Euripideos versus aliis atque in tragoedia personistribuere non dubitare.

20쪽

Certiorem ni fallor causam praebent antecedentia verba. In eis Aristophanes eadem ratione iocatur in qua magnam parodiae vim inesse supra cognovimus sollemne facit initium ab ipsis tragoediae verbis et subito aberrat a tragica via quam paulo ante ingressus est in locum verborum Euripidis suum istum supponens τον Σκυθην λάθοιμι. Si autem et Helenae et Andromedae parodiam percensueris, XCepta Chus Cena O36-I3 quae Perse infra tractanda erit , Euripidem semper tragicam Personam sollemniter et fideliter ut aequum est servare neque ipsum in musam suam saevire facile videbis id reliquae curant personae, mulier , Scytha, nesilochus. Hae quidem Causa satis Valere mihi videtur ut V. ΙΟΙ5-IO2 Mnesilocho, non Euripidi tribuamus. Quod cum secerimus codicum quoque lectio πέλθοιμι v. IOI7ὶ non indiget correctione Verbaque ς την γυνaiκ μ ελθεi iam demum, si amnesilocho recitantur cf. 2I6 suo loco posita sunt

risumque moVent. Facile Uersus IOI3 - ΙO2 a grammatico quodam

qui vocabulo ηξει v. IOI pellectus Euripidem statim in scenam prodire putabat, illi per errorem tribui poterant. De Andromedae monodia quae Beeri sententia Comprobata Versus OΙ3-IOs comprehendit satis caute iudicavit Nauch ):, hoc Canticum, maXimam partem e Euripidea tragoedia X- pressum Videtur. - Non audemus tamen quid Aristophanes mutaverit definire c. Neque ego ad tantam audaciam procedo ut Certi

aliquid repperisse mihi videar, cum doctissimus ille homo graecaque tragoedia eruditissimus rustra quaesiverit. Satis habeo ecantico novum afferre memplum quo quanta sit licentia parodicae rationis Aristophanis optime demonstretur. Nam cum in Helena poetam histrionum solum verba commutasse aliisque pronuntianda dedisse viderimus, hoc loco teste scholiasta' etiam chori verba ipsi Andromedae tribuit TheSm. ΙΟ22 Sq.). Finito cantico Euripides Echus personam suscipit. Ambigitur utrum ciae tragoedia Echo in scena apparuerit an post illam non