Quaestiones in Aristophanis Thesmophoriazusas. [microform]

41쪽

In hac mulierum contione nesilochus secundum Telephi eXemplar causam Euripidis defendit omnium animos summa ira exaCerbat, per Clisthenem agnitus a mulieribus insensis comprehenditur. Iam tota contio oblivioni datur; cur convenerint mulieres scilicet ut Euripidem ulciscerentur, usque ad finem fabulae plane neglegitur. Non iam de puniendo Euripide, sed solum demnesilocho liberando agitur. Iam illae πασαι τεχναι Versus II in quo Comoediae argumentum inesse supra suspicati sumus, adhibentur, quarum alia aliam excipit donec fabula finita est. Euripides μηχανοήkάφος irridetur, hoc est consilium Thesmophoria2usarum. Priusquam hanc sententiam magis confirmare studeamus reliquam quoque fabulae artem percensentes, paulum nos subsiStere atque nonnulla de persona Mnesilochi monere necesse est. Non potest negari, Copiam personarum Aristophanis haud ita magnam esse. Saepius in fabulis eidem homines bene noti, alio solum nomine

3 cf. in universum illam ἐκκλησίας προπαρασκευήν ccl. --28 et Eurip. Orest. 877 sqq. ad supremum potissimum locum V de Wilamowita, Aus D tam, Heriin ISSO . Io Sq.

42쪽

praediti atque leviter mutati occurrunt, quamvis PS Poeta Nub. 346 sqq. glorietur ουδ ιμας et ιδ ξαστατα δὶς καὶ τρὶς ταυτ' εἰςaγωναλὶ αεὶ καινας δεας ςφερων σοφίωμαι Ουδε αλλήλαισιν ὁμοίας.

Concedamus Aristophanem quod ad argumenta fabularum attinet iure illam gloriam sibi sumpSiSSe perSOnae Certe arietate Carent. Vix opus est hanc rem exemplis adstruere tamen e multi pauca eligo Dicaeopolis Trygaeus Pithetaerus easdem sere Sustinent personas Agatho Thesmophoriagusarum non multum differt a Socrate Nubium et Euripide Acharnensium eundem in modum Semus Agathonis, discipulus Socratis, Cephisopho famulus Euripidis inter se Congruunt. Multo vero Crebrior in Aristophanis comoediis occurrit Currae persona is protagonistam inde ab initio fabulae comitari solet, eius auxilio dialogus efficitur Verbis alterius suas nugas admiscens indolem Comoediae Curat servandam et e poetae arbitrio potest removeri simulatque ad alia partes agenda actore opus eSt. HOC Currae munere prae ceteris fungitur Euelpides Avium; in Ranarum fabula proca verna Xanthias easdem agit partes; Lysistratae haud alia de causa Calonice adiuncta est. Proprium est omnium illarum personarum, quod non nisi in parte Comoediae

aguntur.

Immerito Thesmophoriagusarum Mnesilochus earum gregi admiSCetur. Nam etsi in Comoediae prologo, quamdiu Euripidem Comitans mPerVRCaneus in scena versatur, revera Currilem Sustinet PerSonam, tamen simulatque se Euripidem inter mulieres defensurum SSe pollicitus in Contione adest, ratio eius Plane mutatur neque . maiora remanent scurrilitatis atque stultitiae vestigia quam

in qualibet Comoediae persona invenies. nesilochus qui primas fabulae partes agit multum differt ab Euelpide eiusque generis

Quodsi Euripidis affinem pluris aequo aestimasse tibi videor, diligentius velim mecum quaeras, qua ratione Aristophanes Thesmophoriagusarum argumentum mente Conceperit.

Euripides in tragoediis sadpius semineo generi maledixit. Fingit Aristophanes mulieres propterea ira incensas Clam in Thesmophorio de ulciscendo tragico consulere parantes Euripidemque Perterritum

43쪽

inimicarum consilia irrita facere cupientem. Necesse est ab aliquo causam tragici in mulierum contione defendi. Cur non ipse Euripides occulte inter mulieres verba facit Idem Agatho v. 88 eum interrogat

Ad haec Euripides

Non satis Certis Causis ab Aristophane recusationem Euripidis comprobari apparet. nesilochus quoque canus atque barbatus est neque tamen ea re impeditur quominus in Contionem e Conserat. Revera Euripidi non licet in Thesmophorium ire, quod ad aliam rem reservetur necesse St, nimirum ut τεχνας illas e tragoediis repetitas theatro ostendens ipse suam poesi ad risum detorqueat. Alio igitur quodam homine opus est, in quo liberando Euripides dolis suis utatur neque tamen cuivis uni illas partes agere licet persona fingenda est in tragicis rebus non minus quam ipse tragicus exercitata, Euripidi quasi par et imago, sed comico colore imbuta. Inde nesilochus ortus est ea de re ευριαι δέοι atque Thesm. 94 gloriatur του γαρ τεχνα ει η μετερος ο πυραμους. Ideo denique eius personam Aristophanes Sapienter atque Consulto in incerto relinquit, nunquam nomen eiu affert, ubique non

nisi incertissime de eo ut de aliquo Euripidis amne loquitur j. Sed tandem aliquando ad perspiciendum fabulae argumentum revertamur. nesiloChus Telephi exemplum imitans causam Euripidis inter mulieres defendit'), per Clisthenem agnoSCitur, Cum rapta infante in aram Confugit. Sed primum illud μηχανημα Eurii Primus Hiller Hermes VIII 449 sq. vidit, momen nesilochi ab Turipidis socero grammaticorum errore ad Thesmophoria2uSarum κηδεστην, qui totus Aristo-plianis ingenio debetur, translatum SSe cf. Thesm. 4, 84 Sqq.: Eυριπίδην φασ' ἄνδρα κηδεστήν τινα αὐτου γέροντα δεθρ αναπgμ ρα Τημερον. 1165 δ' ἐστὶν υν τῆ σανίδι κηδεσΤης ἔμος. η Immerito albet, Hermes XXII p. 98, Mnesilochi stultitiam reprehendit cum dicat parum dextrum causae Euripideae defensorum finxit poeta Mnesilochume. Neque enim quod ille res narrat inauditas et incredi hi lex ut auripidis crimina in seriora esses demonstret eis quae aevera mulieres committere soleant stultitiae

44쪽

pideum irritum fit utrem vini plenum pro infante arripuit. Itaque Oeacis ratione auκilium Euripidis implorare constituit. Sed tragicus

τω Παλαμήδην thraeo oo' ἰσχυνεται. Frustra Mnesilochus eum subsidio venturum esse XPeCtat Cum interea Chorus in parabasi mulierum virtutes laudibus effert. Tum demum, postquam nesilochus novam Helenae personam suscepit, Euripides in scenam procedit, sed praesidis adventu inseCta re rursus abire Cogitur.

Affinis de salute desperat: υκ - τ' ἐλπίς υδεμία σωτηρίας. Neque tamen Euripides impiger spem Mnesilochi liberandi perdidit.

Illi personam Andromedae sumendam tradit, ipse se Persei partes acturum esse indicat. Sed priusquam id quod professus est perficiat, v. os inopinate ut Echo in scenam prodit Euripidem per Echus personam nesilochum liberare nequire apparet tota igitur usque a v. - scena e fabula plane Xcidit. Ipsa actio aliquantum temporis spatium insistit neque quicquam progreditur Tamen non est cur TeXtori assentiamur suspicanti: stat desse is distave Echo eschichte vielle ich gegen de ursprunglichen Plan, in schobene. Illa digrediendi ratio proprie Aristophanea est. Poetae ut id quod sibi proposuit assequatur sola Persei perSona pus

eSt. Sed occasione oblata faCere non potest, quin e tragoedia Echo quoque Plane Supervacaneam desumen tamquam personam inepte ab Euripide inventam illudat. Est res ad rationem Aristophaneam bene perSpiciendam . gravisSima vidimus supra etiam Agathonem eadem de Causa in Comoediam irrepsisse. Chus ero scenam

tantummodo tragici ridendi gratia ipsi fabulae insertam esse vel illud potest docere, quod ipse Euripides, qui in ceteris parodiis

tragicam quam Sustinet personam fideliter servat, in EChus agendis Partibus adeo modum excedit, ut etiam nesilochus, fidus isse et Periculorum et tragoediarum socius, se istis ineptiis plane defatigatum esse Confiteatur IO74 sqq.). Per sati longum temporis spatium Echo Mnesilochi Scythaeque detestationes recinit tum demum actio procedit Euripides Persei persona tandem suscepta denuo periclitatur si affinem suum liberare possit. Se ne haec

Mnesilochi tribuendum est, sed accuratae Telephi imitationi, quae talem defensionis rationem postulat, id quod fragm. 7II εἰτα ὁ Θυρεουμεθα παθ -τες Ουδὸν μυεῖζονε δεδρακοτε ex ipsis nesilochi verbis haustum demonstrat. marischen Techni ris Aristophanes II, Metti Praxm ISO S. II. 3.

45쪽

apta et ProSpere Ventura. Percensuimus fabulam Thesmophoriagusarum, SePosuimUS B, quae e more Veteri comoediae proprio argumento anneXa sunt

iam quod fuerit Aristophanis Consilium, cum fabulam doceret, dubium esse nequit volebat poesi Euripideam non tam universam quam eam potissimum artem quae ad miros novosque Conatus pertineret ad risum detorquere. Μηχανοήραφίαν tragici illudere atque theatro monstrare Cupiebat, sollertiam Euripideam nodoS, quo Vocamus, tragicos expediendi idque ita instituit, ut in comica SCena tragi Co poetae faceret potestatem, sescentas illas μηχανάς λὶ ipse in liberando quodam homine adhibere. Sollemnia autem Thesmophoriorum, quamquam nomen fabulae dederunt, Plane re- Cedunt neque quae vel Contra mulieres vel pro eis' dicuntur maiori momenti sunt, sed eius Solum generis quae Aristophanes ubique, quotiens occasio oblata est, adi Cere solet '). Fabulae argumentum simple est, Contra unum Euripidem CompoSitum. Omnia sere astutiae Euripideae exempla ex ipsius Euripidis tragoediis ab Aristophane diligenter repetita esse supra vidimus sunt Telephus, Palamedes, Helena, Andromeda, quarum utraque Suprema anno Proximo acta prae Ceteris Atheniensium memoria et recordatione tenebatur; neque sine aliqua veritatis specie efficimus, tunc ipsum cum Helenam Andromedamque spectabat, Aristophanem Thesmophoriagusas Concepisse. Unum idque ultimum sollertiae

Euripideae specimen, quo fabula ad finem perducitur, ipse finxit comicus. Suo iure aag illum Comoediae Xitum ἐπειςoδιωδη nominat sane durior est Thesmophoriagusarum finis, sed e ratione Aristophanea si minus probari a certe intellegi potest am in

3 Haec sententia non mutatur, si concedimus, Aristophanem fortasse non eam quam sibi proposuit choricorum amplitudinem et ubertatem assecutum esse, quia Lysistrata fabula non multo ante docta eius vires quantum ad mulieres tractandas pertinebant exhauserat.' l. a. 4 adn. 8a.

46쪽

omnibus sere fabulis ipsum argumentum in media comoedia deficit;

quod superest spatium Ceni quibusdam non arte Coniunctis X-Pletur, quibus poeta demonstrare solet, se rectam aliquam atque probabilem sententiam in priore fabulae parte Spectatoribus Commendasse ij. Vides Thesmophoriagusas alias multas Comoedias virtute superare eius actio sere ad fabulae finem summa cum viva-

Citate procedit. Sed postquam comicus ad id, quod sibi proposuit, pervenit tragicamque poesin dentidem perstrinXit, gravis quaedam restat difficultas Euripidi non licet Mnesilochum liberare, nisi Chorus o recto ἐφορῆ a recto' πακουει in eius partes transierit. Itaque opus est illo foedere quod V II 6 sqq. cum mulieribus icitur Euripides promittit se iam in tragoediis mulieribus non maledicturum esse, si sibi Mnesilochum secum abducere licuerit

απι τῆς στρατιa παρουσιν μῶν διaβαλω. Inanibus utitur minis; sed cum Euripidem ad nodum eXpediendum utCumque mulieribus Parem SSe oporteat, praetendit Poeta Causam illam non graUiorum quam vetus Comoedia postulat. Ratione

igitur atque indole Aristophanea exitus fabulae Thesmophoriagusarum satis explicatur. Si quis autem aliud quoddam in eo latere Suspi Catur, argutatur Cum Schwabio'), qui de fine comoediae dicit

i Talem in modum ipsa fabula finita est Acharn. I 8 Vesp. II 2I, Pax I6, Aves So Eccles. 729, tui. 78I.' Revera Euripidem tale foedus cum mulieribus secisse et quasi palinodiam postea composuisse Sibi finxit auctor vitae Euripidis Eurip. ab rec. irchhois Berolini I 86 p. IX) λέγουσι δε καὶ τι αἱ γυναικες δια τοὐς ψογους Ους ἐποίει εἰς αὐτας δια Των ποιηματων τοις Θεσμ οφορμις ἐπέμησαν αὐτή βουλομεναιανελε . ἐφείσαντο δὲ αυroi βεβαιωσαμένου μηκετι αυTας κακῶς ἐρειν. ἐν γουνον Μελανίππ περὶ Drων αδε φησί '

47쪽

FG Schaeis Aristophanes, indem e die Resultatiosi stet des Aam es eo die ecter bchst drastiscis sum Ausdruci rivi, meicisseisi aus de darin leonis tunsuerischen Fehle des Euripides haben inmeisen mollene.

DE COMOEDIAE PARTIBUS INTER HISTRIONES DISTRIBUENDIS .

Thesmophoriagusarum partes inter actores dispertiendas primus suscepit'. Engery neque multo post illum C. Beer' accuratius et seliCius eandem rem tractavit, ea potissimum re de Thesmophoriagusis bene meritus, quod magnum numerum mulierum, quae in sabula agere videntur, Certis eisque Xiguis finibus Circumscripsit. In gravioribus plane cum eo Consentio tamen leviora quaedam OCCurrunt, quae me moUent, ut denuo de Comoediae partibus inter histriones distribuendis pauca disserum. Initium facio quaestionis ab ipsius Beerit' verbis: ν- is imLauine unSererint rauchun su misis osten Male damus aufmerisam emachi morden, de Dichter das Austreten unae Ab ehen der andemden Prionen uberali passenae motivisis habea: Ac tetigit homo doctus eam rem, qua nitatur oportet is qui inclistributionem partium actorumque numerum inquirit. Itaque nos quoque priusquam distribuendi munere ungamur, quomodo Aristo-Phane Personas aut inducat aut amoveat quasque utriusque rei afferat causas videamus. Qua Cum re apte, opinor, Coniungetur altera quaestio, qua Cilicet ratione poeta Spectatores, quippe qui PerSonarum catalogo ut ita dicam Careant, de nominibus eorum qui agunt Certiores faciat. V. I. Eυριπίδης et κηδεστής in scenam prodeunt Nomen Euripidis statim russertur vριπίδη Subsistunt ante

3 De histrionum in Aristophanis Thesmoph. numero, progr. oppeIn 84Ο.' Ωδὸμ D ah Eer Mauspieterrae Aristophanes, rarissi Ira s. I sqq. ' l. l. p. I.

48쪽

dicatus: ς ε ρχoa θεράπων τις αυτου. v. I. Θεράντων ωγάθωνος decedit PoStquam Sacra poetiC Peregit. V. 74 demnesilocho quoque spectatores docentur, quem a Principio prologi senem esse et liberum et Euripidis familiarem viderunt; ipse Mnesilochus Euripidem κηδεστήν Suum appellat neque certius quicquam nos de eo omnino CCipere supra idimus. v. 93 'Aγάθων apparet adventus elux praenuntiatur SerVOV. 66 χυτος γαρ Ἀξεισιν τάχα. indicatur in Euripide Ἀγάθων ε ρχεται. v. 263 Aγάθων decedit: ipse causam affert abeundi ἀλλ εχεις γαρ ων δεε εἰσω τις, τάχιστα sc ες κυκλησάτω. v. 279. Eυριπίδης abit: Ἀγω δ' Vae τειμι. Decedere eum Pu est ως ο της εκκλησίας σημεiον εν ψ Θεσμοφορείν φαίνεται. V. 279 ej6 Serva adest nulla eius ad id tempus mentio facta St. v. 293 Θρῆττα abire iubetur i δ' arxιθ' ίν eao', naκ ποδων' δουλοις γαρ χυς Ἀζεστ Ἀκουειν των IOγων. Interea chorus ahesmophoriagusarum nacites in orchestram cintroiit λ); eodem tempore nonnullae mulieres Cum servis )absunt.

V. 295. Κῆρυξ'h contionem mulierum incohat Roganti illi quis verba facere velit respondet v. 38o. Γυκῆ Chori verba 38 sq. omnium oculos ad eam

Convertunt.

49쪽

V. 29. Lρυτανις καὶ τοξοτης. Venturo eos esse conicere licebat spectatoribus e v. 654 ἐγω δἐ ταυτα τοῖς πρυτανεσιν αγγελω et 764 τοῖσιν πρυτάνεσιν, πεποίηχ υτος φράσω. Praeterea adventus eorum a mulierem indicatur: προς-

quod officio suo deiunctus est, poena in amnem Euripidis constituta, Scytha a praeSi de iussu reum abduCere δησον avτον εἰςάγων οὐ τοξότ' ἐν τῆ σανίδι.V. I I Toξοτης cum nesilocho redit, id quod iussus erat . 93Iκαπειτ' ἐνθαδὶ στησας φυλαττε. v. O36. Ευριπίδης, Hχω. Ipse nomen suum profitetur . O39Hχω, λογων ἀντοδὸς ἐπικοκκάστρια. v. IO64. Ευριπίδης abit ut reliqua EChu Parte PoSt Scenam agat. V. IO98 Ευριπίδης ως υρσευς uix sit ipse Mos qui spectant docet tragoediae Verbis 'Lερσευς προς υργος ναυστολων. V. II 34. Eυριπίδης infecta aes decedere coactus cist ipse indicat v. 1I3 sq. ἀλλ' ἄλλην τινὰ τουτί πρεπουσαν μζχανην

i Vulgaris est opinio, uripidem Teredonem quoque tibicinem, quem V. II 7 appellat, secum duxisse. Sed tibicen iamdudum in orchestra adest neque opus

est altero.

50쪽

Comoedi ad eventum destinat, quia nodus qui dicitur sabulae XPeditu CSt. v. 2O9. Ληδεστής liberatus aufugere iubetur φευγε πριν τον τοξο- την ῆκοντα καταλαβεῖν Una cum eo Mριπίδης decedit idque ipse affirmat: γ δ ταυτο δρω. Nam tali Cum mutatione verba tradita εγω δη τουτο ρω non Mnesilocho sed Euripidi tribuenda videntur ). Euripidem ut

totius fabulae principem extrema facere verba diSCeSSumque suum indicare aequum St. V. 2IO. Totaτης Cum Elaphio revertitur: ω γρῆdi' ως καραντο

V. 2I4 'Ha pio a Scytha abigitur απροτρεό ό τόκιστα συη). V. 223. Totaτης profugos persequitur: ἀλλ τρεξι. Satis copisse rem tractavimus iam quas leges usus Aristophane constituere liceat videamus Poeta diligenter id agit, ut eos qui spectant de nomine atque indole omnium personarum e per ipsas illas vel per alias certiores faciat. em personas tantummota certissimis de causis vel prodeuntes vel decedentes facere Studet. Quas leges sicubi ab Aristophane laesa esse videmus, et

cf. laydes Thesm Hal. Sax. 88 ad versum.' Puellam omnino in scenam non redi Sse non modo nullis ComProbatur causis sed etiam a veritate valde abhorret Verba ποτρεχ' ἁ τακιστα, ad pharetram a Scytha abiectam referre, ineptum videtur, quamquam e rectissima sententia ortum est, barbarum stulte agere, quod Saltatricem, cuius auxilium in Euripide puniendo magni momenti est, dimittat. Ad id non curat poeta, quamvis a nostro alienum sit iudicio, ut subtiliter rem nobis probet. Prae ceteris scenam vacuam fieri vult; propterea Scytham iracundia occaecatum puellam propellentem facit. - Ceterum mirandum est quod Velsen hoc loco malam laydesii coniecturam διέβαλλ μ' οὐ γρα in textum recepit Scytha non iam lenam alloquitur, sed postquam nomine eius pronuntiato interstitium fecit, frustra responsum expectans - nam id hoc quidem loco imperfecto versu exprimere voluit Poeta cf. Acharn. 4 , ub. 222 - aOristi tempore usus se ab Euripide decePtum esse Confiteatur necesse est. -