Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxean pertinentes [microform] : (Teildruck)

11쪽

PRAEFATIO.

Cum mihi propositum sit ius Tertulliani libri, qui inscribitur Adversus raxean', nonnullis locis quaestiones criticas instituere, facere non possum, quin incipiam ab Aemilio Moymanno, quem de Scriptore nostro recuperando optime meritum esse nemo negabit, qui priores editiones inspexerit. Cum ante eum editores ad arbitrium suum contextum Onstituissent excipio utiquo Reifferscheidium et issoWam, qui primam partem editionis Vindobonensis curaverunt- non separassent optimo codices a deterioribus, roymannus in editione sua rectam ingressus est viam. Primus in Mitisehe racteite fur de 3. - . an de neue Tertialiana gabo Act. Ac Caes. Vind. 143 ann. 19003 demonstravit, quanti momenti Montepessulanus etlaterniacensis codices sint ad restituendum contextum, egregiimque codicum stemma nobis proposuit. In verbis genuinis auctori restituendis maxima sagacitate est usus, multis egregiis coniecturis persaepe difficultates e medio sustulit. Mirum non est in corrupto illo libro mo multis locis alio modo atque eum sententiae Subvenire conatum esse, Si quis perlegerit librum illius, animadvertet eum sescentas signasse lacunas, quibus Opu non erat , sed certum fundamentum coniciendi me Dymanno debere

libero equidem profiteor. Nunc pauca de codicibus j. Ex Cluniacensi archetypo hodie deperdito deducendi sunt duo codices, qui nunc extant, Montepessulanus M - ex

j ortulliani operum pars III 1906), Corp. scr. ecci Lat. XLVII. Cl. Kroymanni praelationem in ed. eius maior et librum Kr.

--.', quem modo laudavi.

12쪽

VI Praelatio.

quo Gorgiensis hodie deperditus descriptus est et aterniacensis P), praeterea libriminaugienses, qui, quamquam non iam extant, tamen plane ignoti nobis non sunt, cum et Florentinus codex F ex iis pendeat et Rhenanus iis usus sit, quio Gorgiensis collationem in manibus habuit ). Hos igitur libros diligentius inSpiciemuS. Monte pessulanus codex 54 Μ formae oblongae, membranaeeus Saec. I ineunte est scriptus librarius ipse eum correXit m. 13, postea pauca ab aliis sunt mutata m. 2, 3 ;ortus est codex illo, quem contulit Reifferschoidius, in coenobio

Gemellus eius est a terni ac sensis 439. Ρ) qui hodie Solestadii asservatur, formae est oblongae, scriptus et ipse XL Saeculo, quamvis Xeunte, Sed multo neglegentius es codice, cum librarius saepius ipse correxerit, quod Scripserat. Beatus Rhenanus hunc codicem variis instruxit notis, quarum eas quas ex Ursaugiensibus repotii libris vocula aliter insipnivit instructum ut Kroymanni verbis utar p. XVI 'Frobonio typis describendum commodavit'. aterniacensem contulit Kroymannus. Ipse eundem Selestadi, ubi nunc asservatur, denuo contuli nec non tres Rhenani editiones, in quibus adnotationes variaeque lectiones Rhenani propria manu scriptae reperiuntur, quae interdum haud exigui sunt momenti. aucis locis alia logi atque DymannuS.

Florentinus Conv. oppr. VI 16), qui in bibliotheca

Magit echiana aSServatur, chartaceus est, anno 1426 a duobus descriptus librariis. Contra roymannum, qui utilem esse putat codicem F, ut distinctius discornere possimus Rhenani coniecturas ab eis, quae debuerit codicibus, dicere velim Rhenanum ipsum huic rei satis prospeXisse, cum variis codicum sotionibus verba alias vel aliter appingeret tamen hic codex alicuius momenti est cum vera imago Himaugiensium deperditorum videatur esse es D 241l app. r. .

Florentinus , qui ex Montepessulano ortus est, nihil facit ad nos, quia liber Adversus r ea in eo non extat.

13쪽

Praelatio. VII

D editionibus perpauca addo. Maximi momenti sunt tres illa editiones Beati Rhenani, qua 1521, 1528, 1539 prodierunt. Sequuntur editiones Martini Mos narii vulgo Ι. Gangnei, aris. 15453 Sigismundi Gelonii Basiloae 15503 Iacobi amolii Ρaris. 1579ὶ Fr. Iunii Fran0kerae 15973, tum gregia editio Nicola Rigalti, quae primum prodiit Parisiis anno 1634, deinde compluries repetita Saepius

Rigaltius usus est adnotationibus, quas Fulvius Ursinus ad marginem exemplaris sui amoliana editionis adscripsit fontibus tamen suis non indicatis. Multum debeo ditioni Fr. Os hieri, qua anni 1853-54 Lipsia prodiit. roy manni priorem editionem iam commemoravi, ab eodem noster liber separatim oditus est Tubingae 1907 , cuius de praefation postea disserturus sum in. Postremo moneo me in verbis Tertulliani laudandis maioris editionis roymanni numeros secutum Sse appicti tamen, quoad fieri potuit, editionis minoris numeris). In apparatu critico Moymanni ditionem maiorem secutu Sum quae ego adieci, uncinis siguificavi.

Hanc editionem non assero, nisi ab editione maiore discedit.

14쪽

INDEX SIGLORI .

- Μontepessulanus 54, Saec M. - Paterniacensis 439 Saee. XI. - Florentinus agitabechianus Conv. oppr. VI 1ο, Saec. XV. seu B. h. - Beatus Rhenanus.

R ditio princeps Beati Rhenani a. 1521 Paterniacensi, ut Kroymanni verbis utar, superstructa et Hirsaugiensibus libris hodie deperditis).ν - editio altera Beati Rhenani a. 1528. M - editio tertia Beati Rhenani a. 1539. - lectiones libri Gorgiensis a Rhenano, ut statuit Κroymannus, non nisi in tertia editione usurpati. Gel - editio Geleni a. 1550. Pam diti Pameli a. 1579. Iu - editio Francisci Iuni a. 159T. Rig - editio Nicola Rigalti a. 1634. Urs - Fulvius Ursinus. La - Latinus Latinius. Oehlerus editio Francisci Oehleri a. 1853-54. Eng - Augustus Engelbrecht qui roymannum adiuvit cs praesΚ p. XXXIV).Rsis editio pars I Reifferscheidii et isso a in Orp. Scr. eccles Lat. XX a. 1890. Κ - editio maior pars III Aemilii Κro anni in Corp. Scr. eccl.

Lat. XLVII a. 1906.

15쪽

Exordium Sumam a capite gravissimo, in quod etiam Kroymannus plurimum insumpsit operae et laboris, quintum dico, quo Tertulliani doctrina de Logo primum profertur. Sed cum Stoicorum officinas adiisse ortullianum satis notum sit omnibus, priuSquam ad Singulo accingar locos, pauca X illorum placitis ceterorumque philosophorum delibabo, ut et res et verba in memoriam legentium revocentur in . Stoicis igitur, etsi corporalem deum fingunt, ratio est deus, deus ratio cuneta efficiens, quae per omnia meat, es. Hippolyti Philos. I 21 sed Dunck0 Schnoidewi 40, 35i: pucirmo καὶ

λ6To cum stiniunt, distinguunt inter oro cubitiθετο otλoTo irpo popixov. otissimam rem elleri verbis explicabo III 1 p. 6 ed. 3 cf. et adn. 1 : DerAelbe Logos, elcher Gedank ist, s langis in de Brustraleibi, Wird gum orto, wen e aus ih hervortrius in Haec rationis et sermonis distinctio initio certo non in dei'oro translata, o in hoc quoque facta est. Itaque pio, quem esse fontem Astiani

XIV, 1. 1

16쪽

hist an X 29 elisannus ostendit Hormes XXXI p. 249 50 , cur Aegyptii ibi Mercurio sacram voluerint, his fere verbis

ryo popixo tantum ad Mercurium revocabant, velut exempli gratia philosophi, quos Iustinus Apol. I 22 laudat sui Toiceto 'Epsanu oro τι παph εοὐ Πελτiκb λ Ουciv aut cubiti0ετο tantum oro cum illo deo coniungebant, velut Heraclitus Alleg. Hom. 72 p. 141 ed. Mehleri: 'Epμη . . .

τουτέcri 6 ἔμφ pinv OToc. υ picTὰμεθα ros ἐτυμω αυTbv'Ep iij λεηεc0ai Tauro Tos Ooυμενου κατὰ ψυχη ἐφμηνεα Tivo vet nec minus Horapollo illo I 36: apbia poυλ6la olrpti pei ipi Tu 3pαφosci ob a Iutov'Epμ tbκεiu Tal Irticilc καpbia καὶ λOTiclao bεcΠOTu. Cum prioribus facere etiam Philonem nemo nescit; cuius de Logo doctrinam respicienti duas res primo Obtutu ceu rent, primum, ipsis Iudaeis, quo magis incorporalem deum et Supra mundum elatum mente concipiebant, eo magis altera quasi divinitatis persona opus fuisse inter hominem deumque intermedia, quasi minore quodam deo, cum priore tamen deo quam artiSSime coniuncto, deinde e Graecorum philosophia cum Platonicorum tum Stoicorum Omnia deSumpta esse, qua huic sermonis divini notioni aliquo modo favere possent ii Iam enim duae illas secta periosidonium quasi coniunctae deum piorum animis secreta sua revelantem quaerebant, ut in Posidonium etiam magis quadrent, qua de Philone Harnachius D. O. I 107 ait: Die Elusistrunidos Gedanhens

Non meum certe est quaerere, num etiam Aegyptiorum religio aliquid contribuerit, aut exponere, quantum haec sermonis divini notio contulerit, ut sacrae Iudaeorum historiae facilius cum philosophia vel theosophia Graecorum coniungerentur.

17쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxea pertinentes I

die nossen, en aue in geWissermesse Orher Sehon angebahnten, euerungen in dem System msso's, Sod haec et nota et alio loco tractanda. Nunc equidem hoc unum premo Philonem ea, quae de natura Sermonis do uorant Stoici, recΘ-pisse et in deum sermonemque dei transtulisse, cf. de vita

quid do illa docuerint Stoici. Incipiamus a loco Galeni De Plac. Hippocr. stilat. II 5 ed. Κilan V 241 sqq. lagm. Stoic III 215,

Asseram semper lectiones Iohannis ab Arnim. 1.

18쪽

num, qui De fide orthodoxa I xx Migne 91, p. 940 Bi

19쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxea pertinentes i

Iam igitur ad ipsa Tertulliani verba explananda et emendanda accedamus. Liceat totum caput, ut a roymanno editum est, in medium proferre 232 28 K ed. mai. - l 1 d. min.): Sed quia duos unum volunt esse, ut idem pater et filius habe tur oportet et t0tum de filio examinari, an sit et 233l 1 qui sit et quomodo sit, et ita res ipsa formam suam scripturis, et inte pretationibus earum patrocinantem, vindicabit. aiunt quidam et Genesim in Hebraico ita incipere in principio deus fecit sibi filium hoc ut firmum non sit, 5 alia me argumenta deducunt de ipsa dei dispositione, qua fuit ante mundi constitutionem ad usque filii generationem ante omnia enim deus erat solus, ipse sibi et mundus et locus et omnia, Olus autem, quia nihil aliud extrinsecus praeter illum ceterum ne tune 10 quidem solus habebat enim 10 secum quam habebat in Semetipso, rationem Suam scilicet rationalis enim deus, et ' ratio in ipsum prius et ita ab ipso omnia quae ratio ΘΠSUS ipsius est, hanc rauci oro dicunt, quo vocabulo etiam sermonem appellamus, ideoque iam in usu est nostrorum per 5 simplicitatem intorpretationis 15 sermonem dicere in primordio apud deum fuisse, cum magis rationem competat,

esse volunt F 2 oportet in totum suas. Kr 3 ipsa res in-τertit ordinem R); 4 patrocinantem Kr patrocinantibus ΡΜF quidam Ciaeeonius quidem MF 6 argumenta mea: T deducunt, docent, tit deduetor 229l2h- doctor de Kr abiuD 10 aliud om P 12 rationem suam scilicet OeMerus 13 ipsum P corr. 1 in ora), ipso F sutyo et ratio in ipsum cipso prius et ita ab ipso alia suas Kr; 14 est hanc τυUO; Tisa competat a n. sesi dicere in primordio apud deum fuisse;

20쪽

antiquiorem haberi quia non sermonalis a principio sit rationalis dous etiam anto principium et quia ipse quoque Sermore ratione consistens priorem eam ut subStantiam Suam ostendat.

tamen et sic nihil interest. nam etsi deus 20 nondum se monem suum miSerat, proinde eum cum ipsa et in ipsa ratione intra semotipsum habebat, tacite cogitant et disponendo se-

eum quae per Sermonem mox erat dicturus. cum rationera enim sua cogitans atque disponens sermone. sermonem

eam efficiebat, quam sermone tractabat id quo facilius intellegas, 25 ex te ipso, amo, recognoSce ut e imagine et

similitudino 234l 1 doi, quod habeas si tu in temetipso ra

tionem, qui es animal rationato, a rationali scilicet artifico 30 non tantum factus, sed etiam ex substantia ipSius animatus. vide, cum tacitus tecum ipse congrederi ratione, hoc ipsum agi intrario occurento 5 ea tibi cum sermone ad Omnem Ogitatus tui motum, ad omnem senSu tui QSum quodcumque cogitaveriS, Sermo est; quodcumque SenSeris, co ratiora est loquari illud necesse est in animo, et dum loqueris, conlocutorem pateris Sermonem, in quo inest hae ipsa ratio, qua cum eo cogitant 10 loquaris, per quem loquens cogit . ita secundus quodammodo in te est sermo. per quem loqueris cogitando et per queni cogita loquendo; ipse sermo alius

40 est. quanto ergo plenius hoc agitur in deo, cuius tu quoque imago si similitudo censeris 3 quod aboat in se etiam tacendo rationem et in 15 ratione sermonem possum itaque

non temere praestruxisSe et tunc deum ante universitatis constitutionem solum non fuisse, habentem in semetipso proinde

18 antiquiorem haberi seriusia r sit πι sed ΜF 19 etiam ante principium feeIuai Kr 25 sermone addidit aer 26 id quo Kr id

quod F idque quoi 27 amo, recognosce aer amore cognosce ΜF, me recognosei, ante recognosce Urs 28 quod F quoi quam Urs; 32 agi R' ago PMR M oratio Kr ratio PMF 35 necesse est in animo ΜΡ invertit ordinem Riseeundum Hirmugiensem), in animo ne ESSE est F sulpo 36 in quo est lex ipsa ratio F 38 secundus, ut adn. secunda, id est alia persona es supra conlocutorem pateris sermonem et quae infra sequuntur ἰ 42 sqq.); Mi 0 per quem, alius est seelusit - 4 quanto R quando ΜFR agitur seclusit ν; 41μ quod habeat sermonem seclusit r.