Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxean pertinentes [microform] : (Teildruck)

21쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxean pertinentes Irationem et in ratione Sermonem, quem Secundum a se e Gcerat agitando intra Se. 5 secerat Kr saceret PMF; si cogitando suas. v. Nunc vertamur ad singulos locos. Ineunte capite Seriptum legimus: 'Sed i quia duos unum volunt esso, ut idem pator si filius habeatur, porto et totum in totum susp. rid filio examinari, an sit et qui sit et quomodo sit, et ita

res ipsa formam suam scripturis, et interpretationibus earum patrocinantem patrocinantibus Ροὶ vindicabit'. Haud recto roymannus bonam illam codicum lectionem immutare conatus est Iuris consultum Tertullianum ibi cognoscimus, qui quus iudicium introducit in iudicio versatur rei forma, testimonia sunt scripturae, interpretationes sunt quasi advocati aut patroni, qui illi succurrunt. Quare dilucidum est atque perspicuum 'et ita res ipsa formam suam scripturis et interpretationibus earum patrocinantibus se ei formae vindicabit r vertesdigen, icter stelieni Fortasse ut acrius Sententiam pronuntiemus, pro illo earum' 'si' non modo mente supplendum, sed Scribendum est. Hoc autem nihil refert. Ad figuram velim conferas D tost an P Rodi. 134 13ὶ:

... nihil nos aut novum aut portentosum Suscepisse, de quo non etiam communes et publicae litterae ad suffragium nobis patrocinentur,...' aut antea Κroymannus recte haesit in 'et totum et scribendum suspicatur in totum', quod in contextum recipere non dubito )

Transimus nunc ad locum, qui hoc multo est difficilior: apud nos p. 5l10, apud Κ 233lst 6 11 'ceterum ne tunc quidem solus habebat enim secum quam habebat in semetipSO, rationem suam Scilicet rationalis enim deus, et ' ratio

in ipsum prius in ipso prius re iugo in ipsum ipso priussu . Kr et ita ab ipso omnia et ita ab ipso alia susp. Er).

quae ratio sensus ipsiuS St, an ...' In locis exscribendis ut hic ita semper roymanni editionem

maiorem sequar eiusque asseram lectionem.

in. De baptismo e H Reiff. 201l1T): ad fidem labefactandam

vel in totum non recipiendam'.

22쪽

Hactenus eum roymanno consentio, Sed verba quae sequuntur nullo modo probare possum. Profert enim haec: Got ist

ist, si vo Anfan an in Golt in ZWethsetts Priora agnoscere possum. Dubitari non potest, quin ratio, quae cogitat, Subiectum sit, cum id, de quo ratio cogitat, . . deum quasi obiectum nominare possimus. Quomodo autem dicere potuit Subiectum ut cognoscens prius esSΘ, Obiectum ut Ognitum posterius 3 3. Haud recta est conclusio illa: et ratio in ipsum ipso prius si ita ab ipso alia'. Nullo modo ratio deo est prior, quod quidem scribere mallem quam prius', si roymannum sequi possem - et obstarent omnia ea, quae Supra quasi per prooemium praefati sumus. Certe antiqua interpunction restituta ita scribendum est 'et ratio incisa ipsum prius et ita in ipso omnia, quia ratio sensus ipsius ost'. 'Ρrius illud adluctum est, quia subauditur postea ut Sermo extra ipsum Firmatur hoc sequentibus verbis 'sermonem dicere in primordio apud deum fuisse, cum magis rati0nem competat antiquiorem haberi . . . quia ipSe quo- qu Sermo ratione consiStens priorem eam ut substantiam suam ostendat'. Concludi non posse et ita ab ipso omnia'

Idem roymanno obicit Julicher, qui heol. Literaturgetiung1908, r. 14 iudicat de roymanni editione minore.

23쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxea pertinentes

iam dixit Κroymannus, sed 'o ita ab ipso alia ad nostram lectionem ratio intra ipsum prius non iam quadrat. Praeterea qua ratio rectum esse mihi non videtur; nescio quid illud 'quae sibi volit certo coniungendum est 'et ita in ipS omnia, quia ratio sensus ipsius est. Agitur enim de

Ρs0udoiamblichus, qui do Myst VIII 3 illum antiquissimum deorum qui Cmeph audiat Aegyptiis esse dicit. Ad nostra verba

volim conferas 235 8-7l28 'ipsum primum protulit Sermonem, habentem in se individuas suas c socias,o rationem et Sophiam, ut per ipsum fieron universa, per quem erant cogitata atque disposita, immo et facta iam, quantum in dei sensu ' Ad 'et ita in ipso omnia' cf. supra ipse sibi et mundus et locus et omnia', ippolyti Eic Triv ipεciv ORTO TiVoc Mim 10, 81rBὶ IIclvτα ε v v αυτ , αυTOc T IIciv. Nunc ad Sequentia verba hanc rationem Graeci appellant λοΥov, quae o apud Latinos etiam verbum Seu Sermonem Significat, quare Simplicitatis causa sermonem in primordio apud deum fuisso illi dicunt, 'cum magis' p. 5 17 apud nos; sequor Odices 'rationem competat antiquiorem haberi, quia non Sermonalis a principio, sed rationalis deus etiam ante principium ...'

24쪽

καὶ 'oro flv rpocoo θεο alludit auctor, non multum interest, utrum in primordio signific0 principium omnium rerum an principium mundi. Κroymannus erravit, nam bene intellegitur sententia ratio a primordio omnium rerum erat apud

deum. Cum hanc Graecia6Υo nominent, qua voce Latini et Sermonem appellant, saepius dicunt Latini sermonem in primordi imiransavi apud deum fuisse, cum ratio in primordio apud deum fuerit antiquior igitur erat Sermone quarum sententiarum priorem auctor, quia per se intellegitur, non elocutus est 'antiquiorem haberi nullo modo omitti polost, id quod firmatur sententia 'quia ipse quoque sermoratione consistens priorem eam ut substantiam suam ostendat'. Nunc Vertamur ad sententiam, quae codicibus ita est tradita ' quia non sermonalis a principio, sed rationalis deus etiam ante principium'.

25쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Advorsus Ρraxem pertinentes. 41

Etiam hoc loco Moymannus sibi ipso dissicultates parat dicens de primordio omnium rerum agi. Sed scimus deum eSSe aeternum ut sine fine ita in initio, principium igitur nihil os nisi mundi principium, quare equidem cert commoveor, ut et priore loco de mundi principio agi putem in principi sermo non erat apud deum, sed hoc tempore ab illo emissus est. Quam ad significationem huius verbi velim conferas c. XVI 256I9-24 22 'pator enim, qui diligit filium

et omnia tradidit in manu eius, utique a primordio diligit et a primordio tradidit, ex quo a primordio sermo erat apud doum et deus erat sermo ... Maximi momenti est locus o. XIX 262 14-29 233: primum scilicet omnium sermo: in principio erat sermo, in quo principio prolatus a patre est ceterum pater non habens initium, ut a nullo prolatus, ut innatus ...' Sic verba etiam anto principium facile explicantur. Sed etiamsi aliam praeferas interpretationem, illa verba ex loquendi usu philosophorum intellegentur, quo augendi cauS dpxr opponunt,pοαpxη quandam aut de primo et vetustissimo deo ita loquuntur ut porsonatus illo Iamblichus d Myst VIIII: rpo τυυ 6vruac vetui κα τω 6λus 49xibulari εoc sic κτλ. Quare 'sod' 233l17-6l19 dici non possit, equidem intellegere non possum, copula sit e sequenti coniunctivo ostendat facile mente potest suppleri. gregie igitur

praebent codices 'quia non sermonalis a principio, sed rationalis deus etiam ante principium'. Sed inter rationem et sermonem non tam acriter distinguitur 'nam etsi deus nondum Sermonem suum e miSerat δὶ, proinde eum cum ipsa et in ipsa ratione intra semetipsum habebat, tacito cogitando et disponendo secum qua per Sermonem O erat dicturus'. Excipit hoc sententia ' cum ratione enim Sua cogitans atque diSponens, Sermonem eam efficiebat, cum Sermone tractabat' Verbum sermone', quod mymannus post disponens adiecit, Sensu caret de Sermone interno loquitur auctori 6l31 234l4

Sic pro 'miserat fortasse scribendum est, s. c. I 23d15 - 23 'quanto magis quod ex ipsius substantia emissum est sine substantia non erit γ'

26쪽

popiκOvi' quam sermone tractabat vix intellegitur, certo quam' ex quom corruptum est 'sermonem eam efficiebat, cum indem da re dasi formon tractabat'. Ut rem distinctius X-plicet, Tertullianus fieri comparationem hominis, qui ipse

quoque rationem Sermonemque habet in se.

cum M verba diremit in amo, recognosce'. Sed ostendo in amo' 'rue, quod nusquam scriptum legi futurum' amabo 'uSurpatur, quod bene explicant viri docti te amabo vel osculabor, Si hoc feceris antiquissimis enim temporibus mulieres tantum ita loquebantur of Lindsay, Burs. Jahresbor. 19068 p. 2263. Xplosa igitur Kroymanni coniectura scribamus 'ex te ipSO liomo, recogn0See'. Utrum nune intellegendum sit 'recognosce ut ex imagine et similitudine deum, quod in eui ...' an 'recognosce ut ex imagino et similitudino si quod si . . . certo diiudicar non ausim. Alludit ad Genes. I 26,

ubi scriptum legimus II incussuε dv0pu ΠOV κατ' εiκOV DGεpaVκα καθ' 6suoiviciv. Sed 'quod habeas demonstrare videtur hanc interpretationem veram esse, cui bene respondet paulo infra 234l13-7l7ὶ 'hoc ag noscitur ... quod habeat. . . EX Se ipso homo, ut ex imagine dei, secognoscit habere se si ipsum in se rationem, cum a rationali artifice factus, e ipsius substantia animatus Sit. Cum secum reputat homo, sermo cum ratione intra ipsum coniungitur ad omnem cogitatus motum, ad omnem sensus pulsum cf. Supra 'quia ratio sensus ipsius est' . Pergit nunc auctor: 234l6-6l33 'quodcumque cogitaveris, Sermo est; quodcumque SenSeris, rati est'. Intellegere non OSSum, quare adductus roymannus deleverit totam sententiam ratio 'mutans in oratio'; portum est agi de sermone et ratione, non de sermone et oratione remitto te ad Iohannis Damasceni Verba Supra pagina 4 laudata: Eceti h cubiti0ετο ah λ6roc

233l21 6l23 'tacito cogitando et disponendo secum quae

27쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum AdversusFraxean pertinentes. 43 per Sermonem mox erat dicturus eum ratione enim sua

cogitans atque disponens, sermonem eam efficiebat, cum sermone tractabat'. orbis ad omnem sensu tu pulsum κivη- civ)' et 'quodcumque senseris ratio est alludit auctor ad verba, quae supra legimus 'quia ratio sensus ipsius est' sensus

Iam porgit Tertullianus Illud, i. e. quodcumque Sentimus vel cogitamus, in animo loquimur habemus igitur conlocutorem Sermonem, in quo inest haec ipsa ratio 'conlocutorem pateris Sermonem, in quo inest haec ipsa ratio'. Sequentia

vorba 234 9 7l3 ita tradita sunt codicibus 'qua cum eo

cogitans loquaris, per quem loquens cogitaS', quae recta SSΘnon OSSunt eum non Sermone cogitemus Sed ratione, neque ratione loquamur sed sermone Fortasse facili mutatione ordinis verborum scribendum est 'qua cogitans cum eo loquaris . . .', melior autem SSΘ confirmatio verborum, quae

praecedunt 'in quo inest haec ipsa ratio, qu i a cum eo

sondor gugleio auch mit dem sermo' qua cum eo cogitans loquariS, per quem loquens cogitaSi mera Stimmi nun aberdurchaus nichi die Folgorung 'ita secundus quodammodo in t est sermo, per quem loqueri cogitando et per quem loquendo cogitas ipse sermo alius est'. men hior ird nichi

28쪽

14 Lud wi Rosen me Fer,

Worto secundus quodammodo nichi, te erauit sollen, pra-dikativ sondem attributi factis. Er versian also so obtes in dir 0wissermasie 'einen Keite Sermo', und elate nun gur Verdeuilichun die Vorto: per quem loqueri . . . alius est' ingu Gesagi aberisat Tertullian 'Socist 0Wisser- masse de sermo ei gweiter in dir'. Sed id, a quo roymannus profieiScitur, rectum non sest iam explicavimus hanc sententiam. Bene ex antecedentibus concluditur verbis habes in te secundum quendam vel alium Sermonem cf. supra λεΥεivia ἐαυτῶ); quae explicantur verbis 'per quem loqueris cogitando' - scilicet non verbis, sed mentei et per quem cogitas loquendo ipse sermo' quem verbis eloqueris, alius est'. alius propior s0- eundus adiectum est. Duas sententias ita coniunxit 1 se monem quendam εvbi60ετο scilicet in omni biαλoricinii in nobis esse Secundum i. e. quasi alteram personam), 2 ipsum Sermonem qui proprie ita Oeetur alium, . . ab illo priore diversum esse Antea ni p. 233 12 dixerat sermonem rovera illum rpo*opixo λ6To Significare. Omnia igitur servanda sunt ἔχεic V αυTu ἔτεpo Tiv λorou bi' ου'orizo-laεvo λεΥεic καὶ λεΥvi λODIri' auro b irpo popiκoc λoroc&εpoc criv. Nunc auctor ad id revertitur, a quo discessit. Quanto plenius hoc in deo intellegimus, cuius homo imago tantum est 'agitur' 234l13-7l7 profectorax prior 'agi invasit desidero aliquod verbum, ex quo pendeat sequens quod habeat . . .' quare certe Scribendum est 'quanto ergo plenius hoc ag noso itur in deo', ad quod gregio se adiungunt verba 'quod aboat in s otiam tacendo rationem et in ratione se monem' δτ καὶ cirui biαλoricsub κα lv iαλoraclavi λ6Tov

Cf. supra conlocutorem pateris sermonem'.

29쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxea pertinentes 15ἔxεi ii Minimo igitur illa verba extinguenda sunt. Sententia haec est ut homo, cum tacitus secum ipsis congreditur ratione, habot in s rationem et in ratione Sermonem, per quem loquitur cogitando et per quem cogitat loquendo, ita et deus habet otiam tacendo in se rationem et in ratione Sermonem. Onfirmatur igitur hoc loco id, quod supra de sermone intemo diximus in Deus igitur nunquam solus fuit, habet in se rationem et in ratione sermonem redit enim Tertullianus ad ea, quae p. 5 10 apud nos proposuerat 'ceterum ne tune quidem solus'). Sed nullo modo Goymannum sequor, qui faceret' mutare voluit in fecerat'. Iam nunc facit secundum eum agitando intra se coniunctivus in oratione obliqua potest ferri; Graeca lingua diceremus: v Tεpou bευτεpovi αυTO Iroiεi. 'agitando Engelarochilus lepido mutavit in cogitando' λori-Z6xiεvoc ἐν ἐαυτῆ), sed vereor ne auctor scripserit 'agitando intra

Se κivου aεvocu laurii, cum agatur de Stoicorum cogitatione, quae est iura cicci ἐαυτω. Cf. supra 'hoc . . . agi intra te'.

Qua disputatione finita nunc mihi liceat totum caput, quomodo editum id velim, variis lectionibus additis denuo

in medium proferre:

232, 28 Sod quia duos unum volunt esse, ut idem pater et filius habeatur oportet in totum de filio examinari, an sit st 233l 1 qui sit et quomodo sit, et ita res ipsa o mam suam Scripturis et interpretationibus earum patrocinantibus vindicabit. aiunt quidam o sonosim in Hebraico ita incipere in principio deus fecit sibi filium hoc ut

esse volunt oportet in totum au. Kr, est in context.

Novi Oportet et totum ΡΜF 3 ipsa rest insertit ordinem Ηὶ 4 earumaeelusi patrocinantibus PMF, patrocinantem Kr 5 quidam inaeconitia quidem MF.

Verba agnoscitur, quod habeat . . . respondent verbis supra Usurpatis recognosce . . . quod habeas . . .' es hunc locum. Cs verba Io. Damasceni supra pag. 4 πολλdκic καὶ tu πάνυτεcλdro 6λov v ἐαυτoiciiεεεpx6μεθα. Ego antea etiam tacendo ad sermonem solum reserre volui, sed nostro loco ea verba movenda non sunt,

altero loco discindunt sententiam 'tacendo nihil significat nisi simplex participium καl ciruiu res. c. x 241Ν-12 6h non habendo autem filium'.

30쪽

16 Lud wi Rosen me Fer,

firmum non sit, 5 alia me argumenta deducunt scipsa dei dispositions, qua fuit ante mundi constitutionem ad usque

filii generationem. ante omnia enim eu erat solus, ipSB10 sibi et mundus et locus et omnia, solus autem, quia nihil aliud extrinsecus praeter illum ceterum ne tunc quidem solus; habobat enim 10 secum quam habebat in semetipSO, Milonem suam scilicet rationalis enim deus, si ratio in tra ipsum prius et ita in ipso omnia, quia ratio sensus ipsius 15 est hane Graeciabro dicunt, quo vocabulo etiam Sermonem appellamus, ideoque iam in usu est nostrorum per simplicitatem interprotationis 15 sermonem dicer in primordio apud deum fuisse, cum magis rationem competat antiquiorem haberi, quia non sermonalis a principio, sed rationalis deus etiam 20 ante principium, et quia ipse quoque Sermo ration consiStens priorem eam ut subStantiam Suam ostendat tamen et ionihil interest. nam is deus 20 nondum Sermonem Suum e miserat, proinde eum eum ipsa et in ipsa ratione intra semetipsum habebat, tacite cogitando et disponendo secum

25 quae per Sermonem O Brat dicturus cum ratione enim sua cogitans atque disponenS, Sermonem eam Officiebat, eum

sermone tractabat id quo facilius 25 intellegas, ex te ipso, homo, recognosce ut ex imaginem similitudine 234l 1 doum,

quod habeas et tu in temetipso rationem, qui es animal ra-a tionale, a rationali scilicet artifice non tantum factus, sed etiam ex substantia ipsius animatus. Vide cum tacitus tecum

argumenta me F deducunt docent, ut deductor 229, 2 - doctor; de Kr ab PMF 11 aliud om P 13 rationem suam scilicet O Ierus; 14 ipsum P corr. u in om), ipsos pu*o, et ratio in ipsum c ipso prius et ita ab ipso alia susp. Kr et ratio in tro ipsum prius et ita in ipso omnia scripsi; quia ratio scripsi quae ratio PMF 15 est. hanc vulgo est, hanc Kr 18 competat aesi dicor in primordio apud deum suisse adnot. Er, qui antiquiorem haberi seelusit 1 sed ΡMF, sit πι etiam ante principium ecl. Kr 23 emiserat scripsi: miserat Pu pula o 26 disponens PMF, disponens sermone r cum sermone scripsi: quam sermone MF; 27 id quo Kr id quod F, idque quoi 28 homo, recognosce cripsi rumore cognosce MF a me