Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxean pertinentes [microform] : (Teildruck)

31쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Adverses Praxea pertinentes. 47

ipso congrederis ratione, hoc ipsum agi inua te occurrente 5 ea tibi cum sermone ad omnem cogitatus tui motum, ad

omnem Sensu tui pulsum quodcumque cogitaVeris, sermo est quodcumque enSeris, ratio est loquaris illud necesse Most in animo et dum loqueris, conlocutorem pateri sermonem,

in quo inest haec ipsa ratio, quci a cum o cogitans 10

loquariS, per quem loquen cogitas ita secundus quodammodo in te est sermo, per quem loqueris cogitando et per quem cogita loquendo ipse sermo alius est quanto ergo Mplenius o ag noso itur in deo, cuius tu quoque imago et similitudo censoris, quod habeat in se etiam tacendo rationem et in 15 ratione sermonem possum itaque non temere praestruxiSse et tune deum anto universitatis constitutionem

Solum non fuisse, habentem in semetipso proinde rationem 45 et in ratione Sermonem, quem secundum a se faceret agitando intra Θ.32 agi R' ago PMR 35 ratio ΡMF, oratio ; necesse est in animo P insertit ordinem Η secundum Hirsaugiensem), in animo necesse est R MIyo 3 in quo est lex ipsa ratio F quia scripsi: quain pulso M loquaris ΡΜF loqueris fori. 'Secundus Mecunda id est alia persona es supra conlocutorem pateri Sermonem et quae infra sequuntur l. 43 sqq.)' adnot. Kr 39μ per quem loqueris, alius est secl. Kr; o quanto R' quando PMFR agnoscitur scripsi: agitur MF seelus. Kr; 42lia quod habeat, sermonem seri 46 saceret ΜF, fecerat cogitando usp. Eny.

XIV, 1.

32쪽

De capitibus VII Vm.

VII. Et hoc loco optimum esSe ut caput, quale roy- mannus edidit, minima ex parte in medium proferre. 235 14 8 1 ranc igitur etiam ipse sermo speciem tornatum suum 15 sumit, sonum et vocem, cum dicit deus: fiat lux haec est nativitas perfecta sermonis, dum e deo procedit. conditus ab eo primum ad cogitatum in nomino sophiae dominus condidit me initium viarum, dehinc generatus ad effectum eum pararet caelum, adoram illi, Oxinde eum 20 patrem sibi faciens, d quo procedendo , filius factus est, primogenitus, ut ante omnia genitus, DunigenituS, ut solus ex eo genitus, proprie de vulva cordisi ipsius Secundum quod et pater ipse testatur eructavit corm Bum Θrmonem Optimum ad quem deinceps gaudens

proinde gaudentem 25 in persona illius filius meus es tu, inquit ego hodie genui te, et ante luciferum genui te sic et filius ex 236l 1 sua persona profitetur I patrem in nomine sophiae dominus condidit me initium

viarum in opera sua ante Omne autem Olles generavit me. nam si hic quidem sophia videtur dicere conditam se a domino in opera et vias 5 eius, alibi autem per se monem ostenditur omnia facta esse si sine illo nihil factum,

20 Sicut et rursum: Sermone eius caeli confirmati sunt et spiritu eius omnes vires eorum, utique se Spiritu, qui sermoni inerat, apparet unam eandemque vim esse uno

in nomine sophiae nunc in appellatione 10 sermonis, quae

illi simul. exinde Pam 7 patrem F, parem Myo patrem , t liti a M. Minerui lacunam ignavit Kr ueneratur intereidisse putat et 236lIοὶ, de quo procedendo fit filius, actus est primogenitus K in ed. min. 12 gaudentem in Pam gaudenti in P Fae , gaudentem R' 13 inquit addidit aer et ante lucisorum genui te m. F;16 in opera sua RF, in sua operam eorr. m. I Ρ 22 sermone .

33쪽

Quaestiones Τertullianeae ad librum Adversus Praxea pertinentes 19

initium accepit viarum in dei opera et quae caelum confirmavit, per quam omnia facta sunt et sine qua nihil factum diest. nec diutius de isto, quasi non ipse sit sermo si in sophia et in rationis et in omnis divini animi et spiritus nomine, qui filius factus est dei, do quo prodeundo 1 53

generatus est. AErgo, inquis, das aliquam substantiam esse sermonem, spiritu et sophiae traditione constructam plane aenon vis enim eum substantivum habere in re per substantiae proprietatem Cneo ut res et persona quaedam videri possit et ita capiat secundus a deo constitutus duos officero 20 patrem et filium, deum et sermonem. quid est enim dicis, Sermo, nisi vox et Onus oris et, sicut grammatio tradunt, Maer offensus, intellegibilis auditu, ceterum Vacuum nescio quid et inane si incorporale at ego nihil dico do duo inans et vacuum prodire potuisse, ut non de inani et vacuo prolatum 25ὶ nec carere substantia quod do tanta substantia processit et tantas substantias fecit fecit enim et ipse quae o

facta sunt 237l 1 per illum Caudi qualo est, ut nihil sit

ipse, sine quo nihil factum est, ut inanis solida et vacuus plena et incorporali corporalia sit operatuS ...

m M tanta substantia P eorr. R); aut addidit r. Vertamur nunc ad prima nostri capitis Verba Agitur ibi de sententiis, quae quid sibi Velint, Satis apparet. numerantur Sermonis nascentis quasi Singula momenta Scripturae verbis comprobata: conditus - sophiae dominu - Viarum, dehinc, effectum cum, aderam illi,

sequentia ortulliani ipsius confirmantur verbis, de quibus infra lonius disputabitur sequitur: primogenitus ut ante omnia genitus et unigenitus ut solus ex de genitus.

34쪽

Ante omnia restituenda est sententia sum a t)rem sibi faciens'. Me quo', h. e. de patre, nem dubitabit, quin referendum sit ad eum', in quo igitur significatio pater', inest; 'pater cum sit huius sententiae obiectum, Subiectum esse non potest, quare filius subiectum est. Si consideramus id, quod do bona sententiarum compositione modo diximus, vel indo 'filium esse subiectum intellegi potest. Repetamus 'conditus - sophiae : id si filius. 'dehinc, effectum id os filius. 'exinde faciens': id est filius. filio pauom filio parem factum esse absurdum est; 'patrum igitur scribendum est, quod omnes praebent eOdices, quod sit Ρ 0dicum archetypus pra0buit, solus codicis librarius seu m. 2. plane hoc distinguor non potui 'patrem' in parem correxit, quem Maliique sunt secuti. Quamquam audacius haec verba eum patrem sibi faciens dicta sunt, tamen mutare nolim; f. c. X 241l 14 - 12 32 'non ergo ero pater, quia

filium non habeo, qui facit patrum.' ibid0m 240l19 12 103'atqui pater filium facit et patrem filius'. sed Kroymannus verba de quo procedendo filius factus est mutare voluit. Rocto intellexit toti nuntiato orbum doesse ad quod participia se adiungerent, cognovitque exindo et nihil novi afferre, quamquam neeeSSari commemorandum erat filium ex patre exiisse in ed. mai igitur filius factus est verba sententiae primariae reddidit diant ea lacunam signavit, quod fieri non poSSe Satis apparet 'de quo procedendo filius factus est se Vandum eSt, quod respondet sententiae eum patrem sibi faciens'. Noo felicius in oditione minore restituere conatu est Ontextum 'de quo procedendo fit filius factus est primogenitus ... Dei enim re cum maxime agitur, quod filius ille factus eSt, non quod primogenitus est et unigenitus. Alio loco mendum quaerendum est. Cum ut iam diximus, verbis exinde eum patrom sibi faciens nihil novi afferatur, haereo in voce 'exinde'. Si cum Rottgenstuinio exinde mutaverimus in exiit', omnes difficultatos o medio sublatae erunt. Sententia nunc est 'exiit eum patrem sibi faciens, de quo procedendo filius factu est primogenitu . . . Ea re, quod exit baoToc, o vosc

35쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxea pertinentes. I 1

fit pater, baoroc filius in in antea unum erant; cf. 236l 14 8l27

'filius factus est dei, de quo prodeundo generatus est'. Nunc participia, quae Sequuntur, egregie se adiungunt. Ad comfirmandam hanc coniecturam ei. c. XXII 268l26 35l5ὶ 'ogo enim sideo exivi et veni, - et tamen non SeparamuS, licetixisse dixerit, ut quidam arripiunt huius dicti occasionem exivit enim a patre ut radius ex sole . . 'ηὶ c. XXIII 273 8 38l20ὶ: sciens Iesus omnia ibi tradita a patre esse et se ex deo exisse et ad deum vadere sed raxeas ipsum vult patrem de semetipS exiSS . . .' o. XXIV 274 25-39l31ὶ 'quia egos deo exivi et veni. . .'Iam vertamur ad locum p. 19 29 236l15-8j28 δὶ Priusquam Singula tractemus, rem ipsam explicemus. Egregie Ha nachius i. c. III 85 adnot. 1ὶ et Die Gotthei trist de substantia, dem status, de potestas, de virtus nach et ne es ibi nure in eaotiliche Substan . . . In dies0rminen Substan istaeino separatio oder divisio de dispersio odor diversitas, olii aberoin distributio, distinctio, dispositio, dispensatio, ura ineoiκovolaia, in differentia per distinctionem. Dahor is dio unitas substantiae hein singularitas numeri toti istisicht

is sinu losio Elgonschest, ielm0hesist ede in substantiva res ex ipsius dei substantia . . . Dis se drei tradus odor Personen unierscheide sicli duro di proprietas und disconditio, nichi aber duro die Substangs. ersaepe Substantia voco utitur ertullianus, exempli gratia nostr libr. o. ΙΙ

R in g. praebere: alias, non Vis enim . . . in se . . .', ad 1 32 236l18- 31): et res , libr. Orr in ut res.

36쪽

229 26 Hl17ὶ ): quasi non sic quoque unus Sit Omnia, dum ex uno Omnia, per Substantiae scilicet unitatem, et nihilominus custodiatur othonomiae sacramentum, quae unitatem in trinitatem disponit, tres dirimens cit patromit filium et spiritum sanetum, tres autem non statu, Sed gradu, nee Substantia, sed forma, nee potestate, sed Specie, Unius autem Substantiae . . .'; o. III 231l18-4l283 'tam consortibus substantiae patris et paulo infra c. IV inc.): ceterum qui filium non aliundo deduco, sed de substantia patris ...' o. XXVI 278l13-43 43 'quod si deus do tamquam substantiva res, non erit ipse deus, sed hae- tenus deus, qua ex ipsius dei substantia' 'ὶ cf. praeterea Adv. Hermog. c. III 128 21 'scilicet deus substantiae ipsius nomen, id os divinitatis, dominus vero non substantiae, Sed potestatis substantia semper fuit cum Suo nomine, quod est deus'. Similia o Hippolytus affert Elcorivi ipεcivmo To Tivoci m Migne 10 413Αὶ To ct 'εcμεv' υκ φ Doc λεΥ6μεvov, ὰλλ' cm Quoivo duo irpocuarta bεiEεv, υ vasal bhisia β). C. XIV 821 Α Δυ sui ou cpui θεουc, λλ' ho va, rpoc ira bl

Nunc ad Novatianum. In libri forinitato apito XXVII Migne , ed. 2, 1865, p. 966 B legimus scriptum: 'At cum ego dicit, deinde patrem infert, dicendo ego et pater

proprietatem personae suae, id est filii, a patorna auctoritato discemit atqu0 distinguit, non tantummodo de sono nominis, sed stiam de ordine disposita potestatiS, . . . Unum . . . neutraliter positum societatis concordiam, non unitatem pereonae sonat'. C. XXXI 978 A : Ex quo . . . sermo filius natu eSt: qui non in Sono percussi aeris aut tono coacta de visceribus

3 Do hoc loco infra disputaturus sum p. 24). Harnachius credit distinctionem inter personam et substantiam ex iuris consultorum usu venisso pluribus personis una substantia inesse potest, uni personae plures substantias cf. cap. XXVII et Harnachium l. c. I. 555).' Sic haec verba a Rettgensteinio restituta sunt, eum Obscura sit codicum lectio: T ro 'ec acu ob ἐφ' lvo λέγεταi, λλ' ἐπ boo

' Religensteinii coniecturam, qui codicum lectionem olκovolatavmutavit in olκovolat , in contextum recepi.

37쪽

Quaestiones Tertullianeae ad librum Adversus Praxea pertinentes 23

vocis accipitur, sed in substantia prolatae a deo virtutis agnoscitur . . . 981 Α unu deus ostenditur veru et aeternus pater: a quo solo haec vis divinitatis emissa, etiam in filium tradita et directa, rursum per substantiae communionem ad patrem reVolvitur'. Egregie etiam ad nostrum locum quadrant, quae Hippolytus inihilosoph. X 33 dicit: υτο Οὐv

κατὰ tu oro tiπετελεiro p&κω θεω. Sed iam ad rem ipsam Vertamur. Auctor demonstrare voluit unam eandomque vim esse nune in nomine sophiae nunc in appellatione sermonis i), sermonem esse et in sophiaest in rationis si in omnis divini animi et spiritus nomine, qui filius factus est dei, de quo prodeundo generatus est'. Ad haec adversarius concedis' igitur λ6Tu esse substantiam quod quidem ipse adversarius negat utitur verbo 'das', quia auctor hic quodammodo monarchia destructionem infert concedit - quas substantia constat ex spiritu et ευματi et sophias rapudεboμεvri co pia)δὶ Tertullianus respondet: 'plane, Oncedo hoc', idquo ipsum confirmat verbis exeuntis capitis 237l15-9 23ὶ 'quanto magis quod ex ipsius substantia missum est

sine substantia non erit quaecumque ergo substantia Sermonis fuit, illam dico personam . . . Scribi nunc non potest 'novimus eum substantiVum habere', quae verba SenSu carerent,

sed incipiendum est a 'non vis enim' 'enim' ut paulo infra 'fecit enim et ipso qua facta sunt per illum' ita et hoc loco

adversativum fero videtur esse, niSi forte, quod praestat, verbum

38쪽

aliquod mento supplendum est 'hoc non credis' ssu hoc impugnas'. 'in re corruptum St, Sed ne in se quidem veram praebet lectionem, quare eligensteinius proponit 'nisi', qua coniectura recepta fortius premitur 'per Substantia proprietatem'. Scribit igitur: υ α Ου θελεic υctu bra Volaiζεi αυTOVε lari iti et ibia ἔχεi oucia se non vis enim um Substantivum habere nisi per Substantiae proprietatem iam pergunt codices 'ut vicτε res twas Mateririles, cf. 278 14 43l 5 et persona quaedam videri pomi et ita capiati Secundu . . .'Omnia egregie in Graecum sermonem verti possunt: uoupo θελεic Ουciabn Volait εi αυτο ε μη bici To bia ἔχεiv Ουciau,

6 dirigens contendens esse Kr; T spiritum Pu spiritum sanctum F uulgo adnota 'parenthesin indieari, sed nescio, an dupleae verborum recensio hic sit agnoscenda.' In tertiae ed adn. Whaec scripsit Mutavimus capias in capiat', ut sit capiat secundus a deo constitutus duos emcere' pro eo, quod ut fiat sive contingat ut . . . emciat. . . Sic Graecorum consuetudinem circa usum verbi cubcχετα imitari solet, quem ad modum ante diximus multis in locis. R in my. : Lege capiat hoe M valeat, possit.

39쪽

Quaestiones Τertullianeae ad librum Adversus Praxea pertinentes 25

substantia, Sed forma, nee poteState, Sed specie, - Unius autem substantiae et unius status et unius potestatis, quia unus deus, ex quo et gradus isti et forma et species in J 'nomino patris ot filii et spiritus sancti deputantur'. rim egregie auctor construxit sententias, ut on1nes inter Se partes respondeant. Si cum roymanno mutaremus totam deleremus figuram. Sex membra posuit TertullianuS, qu0rum tria status, substantia, potestas omnium Sunt communia,

tribus rebus gradu, forma, specie differunt inter se pater,

filius, spiritus sanctus. Prior in sententia singula singulis opponuntur, eum Θquentibus in Sententiis ea membra, quae inter se cohaerent, coniungantur i. In adn0tation ad 229 29 scripsit r0ymannus dirigens contendens esse', Sed neSeio, an hoc rectum non sit. Hanc significationem apud nostrum auctorem non repperi FortaSSe dirimens scribendum est

Magnas difficultates et deputantur' 230l5 mihi praebet ita ut

quod codices asserunt, genuinum esse mihi non videatur. Religensteinius proponit 'deus, ex quo et gradus isti et formae et specie in nomina patris si filii et spiritus sancti deputantur'. f. ad h0 Adv. Hermog. c. XXXVI K 165l22 :'quis enim tibi concedit motum in secundam partem substantiae deputare . . . Versu 1 certe spiritum sanctum cuimra scribendum est concinnitati causa quia respondet e bis, quae modo attuli rin nomina . . . Spiritus sancti deputantur'. Scripserim igitur: tres dirimens Θ cet patrem et

filium et spiritum sanctum, tres autem non statu, Sed gradu, ne Substantia, Sed forma, nec poteState, Sed Specie, unius autem substantiae et unius status et unius potestatis, quia unus deus, ex quo et gradus isti et formae et pocios in

nomina patris et filii et spiritus sancti deputantur'. Sod revortamur ad caput VII. Antecedentibus, quae trae-tavimus, confirmati pergit auctor quale est, ut nihil sit ipse', qui omnia Solida, plena, corporalia reddidit 'nihil . . . potest fiori per id, quod vacuum et inane est'. filius de vacua res esse

' Velim conseras ad nostrum locum Apolog. c. XXL Oolii. I 199 7 : Ιia o do spiritu spiritus et de de deus modulo alternum numerum. gradu non statu secit'.

40쪽

non potest cum in effigie dei constitutus sit scundum

scripturam, in aliqua effigie non in nulla constitutus est. ergo deus etsi spiritus est, tamen corpus est. Spiritus enim eorpus sui generis in sua effigio'. omnia invisibilia 'haboni apud deum et suum corpus et suam formam, per quae soli deo visibilia sunt quanto magis quod ex ipsius substantia emissum est sine substantia non erit 3 Quam substantiam auctor e sonam dicit, filium nominat, secundum a patre defendit.

Capito VIII porgit auctor iniuria sibi obici se probolon aliquan introducere, ut Valentinum neque enim ideo non utitur et veritas vocabulo isto et re a censu eius, quia et haeresis utatus haeresis veritatem imitata est, non veritas haeresin; Sermo est prolatus. Apud Valentinum irpoβολα discernuntur atque separantur ab auctore, immo eo patrem nescit, desiderat nosse nec poteSt. Apud vera credentes solus filius novit

patrem, cuiu perficit voluntatem 'quis enim 238 10 10l 11 scit quae sint in deo, nisi spiritus, qui in ipso est 3 Quia

sermo spiritu structus Si et corpus Sermonis spiritus, sermo Semper in patre St, numquam a patre Separatus est. ergit

nunc auctor 238l16-10l173 'haec erit probola veritatis,

eustos unitatis, qua prolatum dicimus filium a patro, sed non Separatum protulit enim deus Sermonem, quemadmodum etiam paractetus docet, sicut radix fruticem et fons fluvium et sol radium. 20 nam et istae species probolae Sunt earum SubStantiarum, e quibus prodeunt nec dubitaverim filium dicere si radicis fruticem et fontis fluvium et solis radium, quia omnis origo parens Si et omne, quod ex origine profertur, progenie est, multo magis sermo dei, qui etiam proprio nomen filii accopit. 25 nec frutectamen a radice nec fluvius a fonte nec radius a sole discemitur, sicut nec adeo sermo igitur Secundum horum exemplorum formam profiteor me duos dicere deum 239l 1 et sermonem eius, patrem

et filium ipsius nam et radix et fruto duae res sunt, sedeoniunctae et fons et flumen duae species sunt, sed indivisae; o sol et radius duae formae sunt, sed cohaerentes. Omne, quod prodit ex aliquo, secundum 5 sit eius necesse est, de quo prodit, non ideo tamen est separatum. Secundus autem