Observationes criticae in Cornelium Tacitum [microform]

11쪽

Ldissologia est eadem atque historia: nam in praeteritotum temporum memoria utraque versatur disciplina et talia, qualia vere fuerint illa, ad veritatem et investigandi et deseribendi munus sibi sumpsit historia, sumpsit philologia. Atque philologia quae dicitur classica quidem duo sibi habet fontium genera I monumenta illa inde

ex antiquitate ad nostram aetatem perlata, II. libros Graecorum et Romanorum scriptos Viris litteris deditis igitur illa uirum vere antiqua an supposita sint perSerutanda et ad leges artesque hi logicis studiis proprias enarranda sunt, hi vero potissimum ea sorma edendi, qua ab ipsis scriptoribus onfecti, qua ab ipsis eorum aequalibus lecti fuisse censendi sunt. Id autem non facile esse persectu vel non peritus haud negaverit: nam praeter hoc, quod ipsa scriptorum exempla non ad nostram memoriam pervenerint, libri temporum iniuria non parva ineommoda aeceperunt et multum rescripti librariorum neglegentia et ignorantia inde ab antiquissimis temporibus mendis cuiuscunque generis locis innumerabilibus repleti et depravati sunt illa ergo menda emendare inter summa haud dubie esse debet philologorum munera et summi

certe quisque qui fuerunt philologi in hanc disciplinae

partem a tot tantisque tantopere neglectam, despectam, opprobriis oneratam non minime incubuerunt. Multos locos singulari doctissimorum virorum sagacitate recte emendatos esse constat multi emendandi iam restant. Itaque opportunitate oblata operae pretium mihi vis uni

12쪽

- est Cornelii Taetii locos nonnullos traetare, quos ad veras formas suas adhuc restituendos esse ratus sum. Atque eas emendationes in publicum edendas delegimus, quae, quamquam non nonum premebantur in annum, attamen rursus scriptorem legentibus et longiore temporis spatio intermisso ad eundem reversis rursus nobis ipsis probatae

sunt. Inter seribendi commentarioli negotium editiones Taciti mihi praesto fuerunt hae omnium operum II ad mi an a Lips. Ol. I. a. 186b, Ol. I. a. 1863 et Ritteriana Lips. a. 1864), historiarum l. I. et II. Heraeiana Lips. a. 1864), ab excessu Divi Augustilibsorum ip perde yana Berol. ol. I. d. IV. a. 1864, vol. II. d. II. a. 1857 - singulorum librorum, quantum

novi, novissima quaeque exempla Praeterea non omisi

editiones adire, quas Bi pontini, rnesti, a asius, O rellius et ait erus, Rupertius curaverunt. Ubi autem ipsa Taditi verba allaturus inter libros illos unum

sequi coactus eram, ridis Lami editione usus sum, quippe quae prae ceteris plurim in philologorum manibus inveniatur.

13쪽

Coniecturarum, quod artis in philologia vocabulum est, latum in Omnibus paene ad unum scriptoribus antiquitatis emendandis est spatium, latissimum in emendando acito, quippe qui prae ceteris omnibus omnium vitiorum generibus corruptus ac vexatus sit. Et certe inde eo ex tempore, quo luci Tacitus redditus est, usque ad hanc nostram aetatem in eo negotio tot viri docti tanta acuta cum diligentia elaborarunt et studiis suis

Tacito lucem reddere conati sunt, ut Vix unus versus coniecturis eorum illacessitus atque intactus remanserit. Prae ceteri autem Osissimum, ut ea, quae Scriptor Vere Scripserit, coniectura assequantur, viri docti lectionibus

atque etiam litterarum ductibus, quales exstant in libris scriptis utuntur. Neque sane improbandum id est ne hoc quidem, quod quis, ut conieeturam suam probabilem reddat, similitudinem lectionis in libris scriptis servatae auctoritatis loco significet imploretque Improbandum autem

est, si quis ea in re fines sana ratione atque probabilitate positos egreditur quamquam enim haud raro originem vitiorum bene intellegimus Vel potius de perspectam habemus, ut quos inter praestantissima mendandorum scriptorum numeramus praesidia de generibus

vitiorum in codicibus inventorum libros viri doeti con-

secerint omnibus tamen ad unum locis et origo et progressus a rescriptoribus peccatorum accurate dici non potest; si ero quis sacere conetur, eadem fiat necesse

est probatilitate ac fide qua quis futura praenuntiaverit

14쪽

Satis habeamus, ubi illud usu venit, plura exempla afferre locorum et isdem vitiorum causis corruptorum et similiter emendatorum. Atque ipse quidem ea elegi, quae nondum ab aliis collecta propria a me commentariorum criticorum potissimum Halmianorum cum vulgata lectione collatione instituta ipse repperi. Neque Vero, ut coniectura probetur, sufficit hoc, quod similitudo quaedam intercedat inter lectionem librorum scriptorum et novam a nobis propositam. Duo iam accedant opus est: primum, ut nova, quam in verba scriptoris inserimus, sententia prostrietis logices ac dialectices legibus undique perpensa

consilio lec prorsus respondeat, tum vero, ne Vocabula sola per se considerata neque naturae linguae in qua Versamur uniVersae neque proprio scriptoris quem traetamus ingenio obstent. Haec tria si congruant, nostra erit laus recte coniecisse et, quod idem Valet, rectas coniecturas proposuisse: nam coniecturae a coniciendo nomen.

Tractabuntur hi loci Ann. l. I. c. 8, c. 68 l. ΠΙ. c. 38 l. I. c. 23, ist. . . c. 14, Germ. e. 38: quibus in tractandis eam persecuti sumus rationem, ut eas, quae de illis locis propositae sunt, coniecturas, quantum potuimus, omnes congesserimus, sed multis et verbosis cum eis, qui ante Os de eis scripserunt, concertandi opera omissa optimum refellendi modum habuerimus, ut alia atque Vera, Spero, coniectura proferatur expositis argumentis, quae et exponenda erant et inveniri poterant.

Ann. I. I. c. a.

De eis narratur, quae Romae acta sunt, cum Caesar

Augustus Nolae diem supremum obiisset quo contextusio est in libro Medioeo:

15쪽

tum. consultatum de honoribus eae quis maaei me

insignes nisi ut porta triumphali duceretur funus, Gallus Asinius, ut legum latarum tituli,

victarum ab eo gentium vocabula anteferrentur, L. Irruntius cenauere

et ita plurimi editorum, quorum tamen malmius et Ritterus Beggenbergerum' secuti receperunt eae quis quimaaeime insignes visi, quamquam Halmius eae quis maaeime

insignes petii nisi malle sese adiecit Nipperdeyus autem

WOphensio' auctore usus vocabulum nisi uncis seclusit. Georgius Henricus Walther' proposuit eae quis αaeime insignes iussi, Heraeus eae quis maaeime insignes hi nisi Henricus Woelffel si vice pro vocabulo nisi, cuius tamen lectionis sententiam mihi quidem haud satis perspicuam esse non nego. Sed alia prorsus emendandi via ineunda est Et constat ex accuratis, quas ea de

re Aemilius libner' instituit, quaestionibus ex actis senatus Tacitus in Ann. XV. 4. 11 reperio in commentariis senatus ipse ea sontem nominat , sive a aetto ipso sive ab eius auctoribus μ' procul dubio ea petita esse, quae in Ann. l. I. c. I de honoribus defuncto Augusto habendis tractata leguntur'). Ex uno eodemque

y v. comment rios criticos Halmianum et Ritterianum ad h. l. ' V. d. Nipperd. vol. I. p. 358 ad h. 1.' Observationum in Cornelii aciti opera specimen alterum. Halis Saxonum 182 p. 5.' Studd. iiii. I. p. 174. Emendationes in Cornelii aciti libros Norimbergae 1856. . . ' De senatus populique Romani actis inest in Jahrbuchrem classische philologia, hera Mysten non Ure Mecketam. Druter Supplementband Lei ais 857-1860 p. 57-632. v. libuerum l. o. p. 571.

16쪽

fonte haec sumpta esse liquet' , quae apud Suetonium in vita Divi Augusti c. 100 eadem de re leguntur: , senatus et in funere ornando et in memoria bonorandae studii oertatim progressus est, ut inter alia complura censuerint quidam, unus triumphali porta ducendum e. q. s. Quo Suetonii loco usus verba aciti illa si emendo: tum consultarum ies honoribus et ut quis maeime insignis, Esi, ut porta triumphali duceretur funus Gallus Asinius, ut legum latarum

tituli, victarum ab eo gentium vocabula anteferrentur, L. Arruntius censuere.

Ut quis solenne Tacitino dicendi generi est δ); in-Venitur sequentibus gradibus superlativo et positivo etiam Ann. XV, 73 8 in senatu cunctis, ut cuique plurimum maeroris, in adulationem demissis, Iunium Gallionem increpuit Ealienus Clemens, sequentibus gradibus comparativo et positivo ama. IV, 36, 13 ut quis destrictior accusator, velut sacrosanctus erat, SequeB-tibus gradibus positivo et comparativo Ann. IV, 23, 11 ut quis fortuna inops, moribus turbidus, promptius ruebant, sequentibus bis gradibus positivis Ann. ΙΙ 83, 1 honores, ut quis amore tu Germanicum ut ingenio validus, reperti decretique De adiectivo priore innumero singulari, de verbo autem finito quod dicitur innumero plurali posito s. praeter Ann. IV, 23, 11 et ΙΙ, 83. 1, locos modo exscriptos, etiam Ann. II, 73, 16 ut quis miserieordia in Germanicum et praesumpta suspitione aut favore in Pisonem pronior, dioersi interpretabantur et rann ΙΙ. 24, 17 ut quis eae lon-

V. Hubnerum l. c. p. 572 in. v. Botticheri ex Tacit. p. LII o S. v. t. 2.

17쪽

motus emendmi insignIa pro lectione libri Medice insignes. Insignis adiectivum de hominibus absolute dictum haud raro apud Τacitum invenitur: ast III, 69, 20

feminae, inter quas αaei me insignis Verulana Gratilia, Hist. III, 73, 11 pauci militarium virorum, inter quos maaeime insignes Cornelius Martialis, Aemilius Pacensis, Casperius Niger, Didius Scaeva, pugnam ausi obtruncantur, Ann. IV, 1, 1 in anni aecessere insignes viri Asinius Agrippa, et Q. Haterius, Ann. V, 34, 17 saepe ut insignis viros nominat, Ann. IV, 73, 21 quamquam multi tribunorum praefectorumque et insignes centuriones cecidissent, Ann XI, 5 5 Samius, insignis eques Romanus V praeterea hoc in oratione imperatoris Claudii de iure honorum Gallis concedendo habita λ Tot ecce insignes iuvenes, quot intueor. De litteris v et no rescriptoribus libri Mediee inter se mutatis consero ist. I, 2, 14 levi meatu habet Med. leni meatu em. Acidalius. Locus Dionis Cassii quo de eadem utque apud Taditum et Suetonium re agitur l. LVI c. 42 καὶ προ

τα εν τὴν βουλὴ δου aντ διεκοuισαν demendandum Tacitum nihil est praesidii. Ann. I. I. o. sa. Ι Αnn. l. I. e. 68, ubi de Germanis castra Romanorum vi adorti narratur, in libro Medioeo hae leguntur:

igitur orti die proruunt fossos iniciunt erate8, summa valli prensant, raro super milite et

quasi a metum defaeo.

δ utor exemplo, quod typis est expressum apud Nipperd. in ed. ac vol. II. Locus ibi es p. 280 v. 23.

18쪽

Ultimae voeabuli fossos syllabae ab altera manu

littera a superscripta est fossos Et movit ea eone tura editores, ut verba illa si dederint igitur orta die proruunt fossas, iniciunt crates, umma valli prensant, quod quidem Boetiichery per praegnantiam dictum esse explicat tantumque valere vult quantum , terram proruunt in fossas easque ita explent μ. Nec dissimiliter Nipperdey ):,proruunt fossas. Si stilrχten die ande de grabennach orne, o das sicli dies dadure fullten. da nundi Wande de grabe bilde und er obne sie nichi vor-hande ist, o ann Was mi thnen eschiehi, vom gan-Zen graben ausgesagi erden. 'ir sagen i aturateudie grabe ein. at primum quidem non recte actum est, ut ea, quae propriae ingenii nostri cogitandi, propriae sermonis nostri dicendi rationi repugnant, torta notionum deductione usi in latinum sermonem inseramus, euius quidem Acriptores, ut cogitare discant, cum minoribus natu legere moliemus: meminem enim optimorum scriptorum Germanorum vocabulo ei turae aut transitivo aut intransitive de fossis dixisse probabile est. Tum vero ipse Tacitus verbum proruendi de eis tantum usurpat, quae aut ex ipsa terra prominent aut certe supra eam cernuntur: transitive nn ΙΙ, 17, 22 prorutae arbores, Ann. II, 3, 2 crebris terrae motibus prorutae domus, lin. XIV, 1, 2 Ogies Poppaeae proruunt, Octauiae imagines gestant humeris, Ann. XV, 40, 2 prorutis per inmensum aedisciis, ist. Ι 86, 10 prorut ponte sublicio, cf. Caes. B. G. III, 26, 2 celeriter ad eas, quas

v. Ritteri ed. p. 41. V lex. ac praef. p. LXXVI. y in ed. ad h. l.

19쪽

disimus, munitiones pervenerunt atque his portitis in hostium castris constiterunt Caes. . . II 68, 3 prorutis munitionibus, defendente nullo transcenderunt,

Liv. IX, 14 9 quo loco utitur Nipperdeyus ) eum pars

fossas e terent, pars vellerent vallum atque in fossas proruerent, LiV XXVI, 13 exu Albam, unde ipsi oriundi erant, a fundamentis proruerunt, itaque de hominibus Τae Hist. III, 23 7 magnitudine eaeimia quintae decumae legionis ballista ingentibus actaeis hostilem aciem proruebat intransitive nn XV, 22 8 motu terrae celebre Campaniae oppidum Pompei magna eae parte proruit. Illa igitur seriptura haud probanda est ne haec quidem, quam urnebuρη Freinshemius et alii post eos proposuerunt orta die proruunt, fossis iniciunt crates, Propterea quod verbum proruendi ea qua illi viri docti voluerunt sententia cum apud alio scriptores admodum raro et dubiis maximam partem insuper lectionibus tum apud acitum nusquam usurpatum invenitur Ioannis Friederio Gronovit' autem emendatio obruunt fossas, iniciunt crates nimium distat a scriptura libri edicet quam quae accipi possit. Hoc potius modo a Tacito seriptum fuisse conicio: igitur orti die promunputant, fossIm iniciunt

crate e. q. s.

De scriptura fossis comparaverim hoc edicet in Ann. IV, 23, 5): soluto iam castello castelli em. Rhenanus obsidio ); de verbo prorumpendimisi. IV, 34, 25

at apud ipsum mendo typographi est XI, 14 9.δ v. d. Rupertianam Vol. I. p. 118. ' legi apud Drahenborchium ad Liv. IV, 29, 3. v. quae disputavit et collegit ea de re itterus praef. p. XXX med.

20쪽

ilia cuncta e muris cernentes Omnibus porti prorumpunt,

es. Verg. en X, 379 Haec ait et medius densos prorumpit in hostes de illo fossis iniciunt crates Ann. IV, 51, 3 irgultis et ratibus et corporibus eaeanimis complere fossas, es Caes. B. G. VII, 86 5 aggere et cratibus fossas e lent, bd. VII, 58, 1 ratibus atque aggere paludem e tere, bd. VII, 79 4 fossam cratibus integunt atque aggere eaeplent, Frontin Strateg. I, 5 5 Cn. Pompeius Brundisii ias intercidit fossis easque operuit cratibus. Inicere denique apud Tacitum est loco et omisso et adiuncto v. Ann. XIII, 7, 21 lammis propius suggressi ictu fustium aliisque verberibus ut feras

absterrebant postremo tegmina corpori derepta iniciunt

et Ann. XV, 16, 2 ut horreis ignem inicerent, ist. IV, 60 17 direptis castris faces iniciunt. n. I. m. o. as Extr. Editiones quot contuli librum Mediceum secutae OmneS si habent: urbemque Phili opolim , Macedone Philippositam, circumsidunt. Nescio, nonne scribendum sit:

urbemque Philippopolim, a Macedone Philippo

Positam, hircumsidunt. Non ignoro etiam quattuor locos de vocabulo situm verbali cum natura a Tacito usurpato comparatos esse ). Sed omnibus ad unum illis locis conditorum nomina ascriptore omissa sunt, ut natura voeabuli illius inter adiectivum et participium eodem Su, quo graece χειUενος haud raro dicitur, media iam interesse videatur Hist. ΠΙ,

' v. Boetii cherum in Lex. Tac. . . Situct.