De Sallustii, Livii, Taciti digressionibus [microform]

11쪽

aVunculo optimo

13쪽

De quibu rebus quemque in modum dispositis

hac commentatione acturu Sum. I. De Sallustii digressionibus.

i. De morum descriptionibus 2. De ea qua rei publica Romanae condici exponitur digreSSione T3 De explicationibus altiu repetitiM . . . . . .. 204. De terrarum gentiumque descriptionibus 245. Excursus de Ompei rogi terrarum descriptionibus 26. ConcluSio 36

II De Livii digressionibus.

i. Qua ratione in moribus designandis Livius sit usus 392. Quam in rebus narrandis ei exponendis adhibuerit normam 453. Quas ipsi historiae argumento inseruerit expositione 524. Conclusio OTIII De cicit digressionibus.

l. duabusquae in Agricola occurrunt digressionibus 582. De Germania in excurSuum numero habenda ... 603 De historiarum digressionibus 694. De annalium digressionibus 805. Conclusim l

15쪽

De Sallustii Livii Taciti digreSSionibuS.

Scriptores antiquos et Graecos et Latinos qui paulo intentius perlegit non raro haeret, cum narrandi cursum insertis quibusdam rebus vel leviter cum argumento proprio conexis vel plane ab ipso instituto alienis videt esse interruptum. Quam conSuetudinem apud Singulos Scriptores haud congruere, immo alium in ea re cum alio longe discrepare cum qui vel minus diligenter eos comparat facile animadvertat, quibuSnam e rebus varii eiu mori causa repetenda sit quaeritur. Itaque cum nemodum quod Sciam in universaS scriptoris alicuius digressione qua dicunt accuratius inquisiverit, equidem, quippe qui de omnibus agere opusculi angustiis ad tempus prohibear, nunc mi SSi ceteri clariSSimorum Scriptorum Romanorum, Sallustii, Livii, Taciti excursu disserendi ratione comprehendere animum induxi. Atque ita quaestio videtur instituenda SSe, ut Ordine OStractante quaeramuS, cum quibus quisque loci quidve Spectans a propOSit egrediatur, tum quatenus quisque in digressionibus instituendis ab aliorum exemplo pendeat. Neque tamen ut huic quaestioni satisfaciamus in Latinis modo nobis esse verSandum, verum etiam GraecoS, quorum vestigia inter eruditos constat non minu in narrandi ratione quam in ipsis rebus narratis apud illos deprehendi, nobis respiciendos esse vix est quod moneam.

I. De Sallustii digressionibus.

Ac primum quidem de digressionibus Sallustianis quid existimandum sit ut exquiramus, non ab historiis qua dicunt nobis proficiscendum erit, quamquam plurimo excurSu pereas dispersas fuisse reliquiae docent, sed ab illis qui de

16쪽

coniuratione Catilinae ei de bello Iugurthino inscribuntur libellis, utpote qui integri ad nostram aetatem pervenerint, ita quidem ut singulis eorum excursibus tractatis historiarum eiusdem generi digressionum quantum fieri poterit rationem

l. De morum descriptionibu S. Initium fiat disputationis ab iis, quibus Sallustius paucorum hominum, per quo re narratae maXime geruntur, ubi OS induxit, Originem cultum, naturam indolem, vitia virtutes ut brevi ita luculento modo describit. Quis enim est quin recordetur praeclari illius loci, quo Sallustius Cat. 5 incipiensita L. Catilina, nobili onere natus fuit maena vi et animi et corporis Sed monio malo ravoque . . ., priuSquam coniurationi narrandae initium sumit, scelesti eius viri eximias corporis ingeniique facultates et depravatum animum et more tam egregie adumbrat, ut imaginem eius ad verum fere XpreSSam nobi proponat. Neque huic descriptioni cedit ea, qua Semproniae c. 25 splendidam effingit imaginem, quam feminam, cum ad re propositas nihil ipsa pertineat, odio commotus videtur induxi SSe, quippe quae ut mater D. Bruti ei fuerit invisa ini In altero libello, qui est de bello Iugurthino, Iugurtham quidem eo modo Sallustius non inducit, verum cum in Mario c. 3, 3 tum in Sulla c. 95, 2 eundem egregium mores designandi artificem se praebet. Annumerare licet his excursibus locum non ita dissimilem Cat. c. 53, 63, quo non de uno agitur, Sed duo viri inter ceteros excellentes, Caio et Caesar, eum in modum de Scribuntur, ut utriuSque natura ingenium studia ut plane disparia ita aeque egregia parique laude digna inter se componantur eoque clarius illuStrentur. Neque aliam in historiis' eum adhibuisse rationem sed

praeter alios Sertorii I 873, Pompei l 16 19), Praeciae III 8), Spartaci Il 90), alicani IV 43 imagines effinxisse

ex reliquiis cognoscitur. Accedit eielli Sertoriique compa-

17쪽

ratio Ili6-118 Plut Sert. c. 2), quam ita instituit, ut alterius non singulas facultates sed morum descriptionem

absolutam cum alter componeret. lam ver quaestio oritur, a quo scriptore Sallustius hanc asciscere potuerit consuetudinem neque enim quisquam eum ipSum ea primum Sum esse asseverabit. Circumspiciamus

igitur, ad cuius scriptoris auctoritatem se applicuerit. Atque non defuere, qui Thucydidem huius moris auctorem fuisse cogitarent in Qui quamvis Sallustio in Omni oratione On-fOlmanda fuerit exemplo, ante hac in re Thucydidem imitationis facultatem ei praebuisse, si utriusque describendi

rationem accuratius comparaveris, non facile affirmabis. Neque enim Thucydides, quos viros induxit, eorum indolem naturam more excurS a proposito facto explicare Solet, immo vero privata eorum vita prorsus neglecta de iis tantum vitiis virtutibus studiis Oces, quae ad res propOSita valent, qua in re hac utitur ratione, ut qui viri dixerint, quo modo

egerint, quid alii de iis iudicaverint dum affert, nobis ipsis existimandi praebeat facultatem ). Duo sane in Opere Thucydideo insunt loci, quibus in aperto est Solitum morem Scriptorem non Observare dico I 138 et VIII 68, ubi de Themistocle et de Antiphonte oratore excursu addit dicit. Sed ista suas habent causas. Neque enim illum ut iam

pridem mortuum, neque hunc ut in re publica non versalum historiae argumento inserere potuit. Graviore autem propendet voluntatis inclinatione in Antiphontem, quam ut prudentiam eius et dicendi facultatem plane praetereat, Themistoclisque maiore tenetur admiratione, quam ut egregii huius viri vitae exitum adiungere et praedicare eius ingenii vim omittat'). Itaque cum ne his quidem loci descriptiones' cons. E. Moli mann Quatenus Sall. e. Scriptorum Graecorum exemplo pendeat, progr. RegimOnt a. 878. ' Quod luculentissime demonstravit . Bruns in egregio libro Literari sches Porirat, Berol. a. 896, pag. 3-26. y F. Leo, Griechisch-romische Biographie, Lipsiae, a. mi, pag. 86, adn. 4 Ecl. Meyer, Forsch. Zur alte Geschi clitem malae, a. 892.

18쪽

- l, Sallustii recte possint comparari, neque a Thucydide, neque ab annalium Scriptorum Romanorum aliquo, de quibus idem ac de Thucydide non sine causa licet iudicare, in neque a Catone vel Sisenna vel Coelio Antipatro, quos illo modo in hominum moribus describendis versatos esse nullum exstat indicium, hanc consuetudinem Sallustium ascivisse iure

statuemuS.

Quod si probatur, cui iam eam tribuemus Id ut exquiramuS, pauca Sunt praemittenda. Discessit enim primus ab illa quae annalium scriptorum propria fuit ratione Xenophon in eo libro, qui in Scribitur Deo ανύφωσις, poSteriSque temporibus Omnes fere scriptore Graeci ut TheopompuS, Timaeus, PhylarchuS, alii res gesta narrare non contenti in eorum Virorum, per quo re maXime erant geStae, moribus aut laudandis aut vituperandis solii Sunt versari. Quorum licentiam vehementer oppugnans OlybiuS, quemcumque virum insignem induxit, in eius res per spatium aliquod temporis gestas inquisivit, e ii Sque quid de Vir ipSO existimandum esset efficere ei docere studuit j. Huius autem scriptoris historia notum est continuasse Posidonium ApamenSem, qui longe alia ratione adhibita insignium virorum descriptiones consummatas et ut ita dixerim absolutas rebus narrati praepoSuit. Atque cum idem Sallustium facere Solitum esse supra viderimus, haud inepte aliquis Suspicetur Posidonium, quippe cuius libros Romae tritos fuisse con Stet, veStigia eum pressiSse ). Quam sententiam ut confirmemus, describendi rationem a Posidonio adhibitam accuratius inspiciamus. Neque enim huius scriptoris historiae, etsi quinquaginta duorum librorum quo videtur composuisse me illux quidem ad nostram

in J. Bruns, ersoniichkei in de Geschichisschreibun de Allen Berol. a. 898 Pag. 3.' Quod accuratius docuit . Leo l. l. pag. 87, 108, 243. t cons. F. Leo, qui . . pag. 25 idem designat scribens haec: .van konnte oli nur an Posidonius denken die psychologische Vertieiung, wie si in de Betrachiungier Charaliter be Sallust hervor-

19쪽

- li aetatem permansit, prorsus in tenebris iacent. Maximi enim ad eas restituendas momenti exstant quaedam Diodori Siculi librorum reliquiae, quibus Si diligenter et caute utemur, non Solum quae nonnulli Posidonii libri continuerint, sed etiam quam rebus narrandis et exponendis is adhibuerit normam cognoscendi nobis dabitur facultas. Diodorus enim, Sicut in aliis historiarum libris alios scriptores ad verbum fere exscripsit, ita quae praebet l. IV c. 20 e l. V inde a. c. 24-40,

ea e Posidonio deprompsit ). Porro quae leguntur l. XXXII, c. 26 usque ad finem . XXXVIII eidem scriptori deberi, id ilms ), C. F. Arnold '), Busoli' tam dilucide clem On-

Straverunt, ut ego hanc quaeStionem retractare iure Super-Sedeam. Illorum igitur virorum quaeStioneS, quae quod Sciam Omnibus probantur, secuti, quae istis libris a Diodoro exhibentur, re vera iis amissarum Posidonii historiarum partem non Xiguam nobis redditam esse recte Statuemus 'in Haec maximi sunt momenti, neque tamen minori nonnulli quOS

ex libris Posidonianis varii scriptores, in primis PlutarchuS, Athenaeus, Strabo, Seneca nobi Servaverunt loci, quo Si Diodori fragmentis apte coniungemus, rationem Posidonii historiis adhibitam eo melius intellegemu S. Ac primum quidem si Diodori ' illas historiarum reliquia perscrutamur l. XXXIII c. 1, 2 morum descriptio quaedam Se offert, quam si leges, Sallustii de Catilina exponentis memoria statim tibi afferetur Nam sicut hunc de

' Quod docuit Carolus Mullention Deutsche Alteriumskunde, pag. 303, 3l9. iber die uelle fur die Geschichte des ersten ShlavenkriegeS,

in annalium suppl. XIII a. 884 pag. 07. in ann. vol. CXXXXI a. 1890 pag. 32l 405. ' Nam quae ad orientem spectantia in his libris inveniuntur, in

iis floridum Posidonianum dicendi genus tam manifeSt deprehenditur, ut ex eodem fonte ea derivata esse quamvis non eritSSimis argumentis clemonstratum sit, tamen qui cum ipsis POSidonii reliquiis ea compar verit sibi perSuadeat.' Utor editione a Dindor curata, a Voge recognita, Lips. a. 868-88.

20쪽

i2 Catilinae origine corporis ingeniique facultatibus moribus depravatis audimus dicentem, ita ab illo de Viriathi, quem Lusitan ducem contra Romanos Secuti sunt, origine iuventute, robore duritia, belli usu iustitia docemur. Sed quoniam exemplis quod dixi probare iuvat, quae ab utroque praebentur

componam

Sali Cat. 5. Diod XXXIII 1, 2.

rei lubet simulator ac dissimulator, alieni adpetens visem SMS, ardens in cupiditati-

EX eiu Sclem generis descriptione fluxerunt quae XXXVI de Tiberii Gracchi summo genere nati ingenueque educati prudentia eloquentia lingua libera comperimuS. Porro huc pertinent quae XXXVII 10, de M. Livii Drusi origine et divitiis, eloquentia et humanitate proferuntur verum pSum Diodorum audiamuS: Mύρκος Asto υρο Pso ἀν ρ εος εν