De Sallustii, Livii, Taciti digressionibus [microform]

21쪽

At si cui haec non satis magnam persuadendi necessitatem videntur habere, ipsius quoque Posidonii verba licet ponere. Plutarchus enim postquam auctore Posidonio primum M. Claudium, Marci filium, cognomine Marcelli, id est bellicosi, appellatum SSe narravit, quae de huius non viribus modo et belli gerendi usu sed humanitate quoque et Scientialiterarum Graecarum ille auctor exposuerat in Sum Vocat

Nunc recorderis velim Sallustii qui origine Catilinae commemorata corporis vires et facultates ingeni eius et animo ita Opponit Corpus patiens inediae aloris liliae S ra quam cuiquam credibile est. Animus avdax subdolus Pariu . . . Simillimam hic describendi rationem deprehendi non negabiS. Quid quod longius progredi licet Demonstrari enim poteS ne συγκρισεις quidem qua vocant a Posidoni fuisse abSOnaS. Idem enim Plutarchus componens inter se Fabium Maximum et Marcellum, imperatore tum praeclariSSimOS, qui diversa secuti parem laudem adepti eranL 3, OSiquam hunc manu promptum et pugnandi cupidum, illum lentum et cunctatorem nominavit, pergit ita Fab. Max. c. 9,lTὶ ):λ Mulier, fragm. hist Graec. III pag. 70, 43 confer Sallustium de Sempronia Cat. 25, 2 dicentem literis Graecis et Latinis docta, psallere et saltare elegantius quam necerae

est probae . . . Fab. ax. c. 9, 5 ὰπ τῆς ἐναντίας πεδον προαιOεσεως

22쪽

γενεσί a Toῆς ostiato ς. Quibus ex verbis dilucide apparet Posidonium virorum mores et studia dissimilia quidem, quibus tamen parem laudem Sibi comparaverant, inter Se composuisse, id quod Sallustium in Catilina fecisse supra iXimu S. Plutarchus cum ipsam Marcelli et Fabii comparationem non XScripSerit, aliam συγκρισιν ex libris OSidonianis depromptam eum nobi Servavisse licet ostendere. Priusquam enim Tiberii et a Gracchorum vitam componit, contra morem consuetudinemque quibus in rebus alter frater cum alter congruat, quibus in rebus diScrepet accuratissime exponit. Quam comparationem Plutarchum non exemplo modo Posidonii instituisse Sed ipsi eius verbis Sum eSSenon Sine causa opinabimur. Ac primum quidem Posidonio, Si quo viro inter Se composuit, Gracchorum ingenia indoleSmore componendi occaSionem non defuisse in aperto est. Neque quae idem de fratrum vita et Studiis praebuerat Plutarchum non legisse, id loci nonnulli inter hunc et Diodorum congruentes suadent ut statuamus Plut Tib. r. i:

23쪽

Non premam denique, quod vel dicendi genus Posidonianum mihi videor deprehendere, sed hoc maximi eSt momenti, quod ne Agin quidem et Cleomenem, quos rege fratribuSillis in aequo ponendo esse ipse profitetur Agis c. 2)eodem modo comparat quippe Posidonium hic imitando eXprimere non potuit. Quod si tibi placet, Plutarchum vel potius Posidonium conferas velim cum Sallustio de Caesare et Catone exponente: Plut Tib. r. .

τε, . .

24쪽

magis illam ariequebatur. Non inutile videtur adhibere hic comparandi causa alium quendam libellum, in qua rationis illius Posidonianae ceria

exstant vestigia dico Pompei Trogi historias Philippicas

in anguStum coacta a Iustino. Huius enim Trogi historiis non Solum imagines insignium virorum Posidonii in Ore expreSSa Sed συγκρέσεις etiam subiectas fuisse epitoma docet. Ex quibus cum Philippi et Alexandri comparationem Iustinus ServaVerit, ut cognOScaS, quam aria ei cum Osidonii tSallustii excursibus intercedat necessitudo, quae ad hanc demonstrandam Sufficiunt exscribam Just. IX, VIII 2 Hic aperte, ille artibus bella tractabat . . . Patri mos erat etiam

re convivio in hostem procurrere, manum conserere, Periculisse temere oberre Alexander non in hostem, Sed in SusMSaeviebat. Quam ob rem cons. Plut: στε, ali itaque saepe Philippum vulneratum proelia remisere, hic amicorum interfector convivio frequenter excessit. . . Literarum cultu utrique similis. Quibus omnibus quae de varia Variorum Scriptorum consuetudine exposui recte perpenSi facere non poteriS, quin statuas Sallustium et descripsisse hominum more et

Catonem Caesaremque inter se composui SSe more institutoque Posidonii Apamen Si S. Pauca mihi dicenda sunt de elogiis quae dicunt, quibus Sallustium in historiis virorum insignium mortem proSecutum eSSe Seneca refert suas. 6, 2l: Quotiens mami alicuius viri mors ab historicis narrata est, toties fere consummatio totius vitae et quasi funebris laudatio redditur hoc . . . in aucissimis personis usurpatum a Sallustio Quae Senecae verba ut vere dicta videantur efficiunt historiarum quaedam reliquiae, ex quibus Sallustium non vitam modo sed ingenium quoque et Ore Sullae mortui persecutum esse recte si qui video

Maurenbrecher collegit I 58 6 l) Atque cum illas de quibus

25쪽

i supra disputavimus descriptiones ad Posidonii auctoritatem reVocaverimus, neque ab hi elogia nisi loco quo sunt addita diversa sint, hac in re ad eiuSdem Scriptori exemplum Sallustium se conformasse non falso opinabimur. Ad hanc sententiam confirmandam nonnihil valent historiae Pompei Trogi, quem in hominum moribus designandis eiusdem ost-donii vestigia pressisse diximus. Pompeium autem insigniumvirorum mortem ita prosecutum esse, ut primum quo quiSque anno expleverat annotaret, deinde de moribus et factis notatu dignis iudicaret, id apparet ex Iustini epitoma, in qua

Epaminondae VI, VIII l). hilippi IX, VIII l), Alexandri Magni XII, XVI l), Pyrri XXV V 2 elogia Sunt servata,

quae quin Posidonii more sint instituta nemo dubitabit. Neque aliud iudicandum est de paucis excurSibuS, quibuS Pompeius terrarum vel locorum insignium, ut Carthaginis

ep. XVIII, VIII et Macedoniae XXXIII, II 63, fine narrato,

historiam earum breviter comprehendit. Atque ne hos quidem a Sallustii historiis fuisse alienos infra videbimus pag. 903. 2. De ea qua rei publicae Romanae condicio exponitur digre S Sione. Haec si recte diximus, iam ad ea quae in pS narratione et expositione Occurrunt digressione Spergamus. Exordiamur autem a Cat. 36, 4 sq. ubi Sallustius de summo periculo coniuratione Catilinae rei publicae parat disserit. Sicuti enim aliquotiens mores et naturam hominum describit, ita

prima huiu excursu parte populus et imperium Romanum quanto fuerint in discrimine docet, cum non Solum coniurati sed univerSa plebS, Semper rerum evertendarum cupida,

Romae multis aliis de causis seditiosa, rei publicae perniciem molita sit. Describit igitur Sallustius miseram rei publicae Romanae condicionem. Quod cuius exemplo fecerit si placet

inquiramuS.

Nec defuerunt qui Thucydidis vestigia eum preSSiSSe Suspicarentur, in eis E. Oli mann qui Scribit l. c. pag. 3 haec: . Quo in numero in primis referenda est egregia illa descriptio civilium dissensionum Graecarum Thuc. III 8l-843

26쪽

est, ubi simillimum in modum quibus discordiis res publica Romana dilacerata sit enarrat. Prima sane Specie haec maxime placent. Nam ut omittamus . III c. 84 falso Thucydidis nomini adscriptum, quae a Sallusti Cat. c. 38, 3-4 leguntur si cum iis componimus, quae proferuntur a Thucydide c. 82 8, similitudinem quandam locorum deprehendi

in aperto Si. Neque vero, ut concedatur Sententia nonnulla Sallustium esse mutuatum, formam ipsius digressionis et rationem Thucydidi eum debere quisquam recte inde colliget, cum plane diverSum Sit apud utrumque genu narrandi. ExcurS quidem Thucydides, qui de temporum indole et de Statu rei publicae et aliis de rebus similibus orationibus inseriis docere solet )de certaminibus civilibus per omne bellum Graeciam vexantibus explicat, in quihus tamen ita

versatur, ut tempuS illud tamquam praecurrens nata haec ex Corcyraeorum saevitia et brevi corroborata et per universam Graeciam diffusa ostendat usque eo non de Scribit, id quod Sallustium facere in confesso est. DAt Posidonium inspiciamuS, num forte hic quoque possit adhiberi Atque hunc Scriptorem, quem in hominum natura et ingeni describendis versatum esse vidimus, de temporum quoque indole et rerum condicione isSerendi usum esse Occasione quid facilius coniciemus Valent aliquid ad hanc coniecturam stabiliendam historiae Diodori, qui eiusmodi digressionem a Posidonio depromptam subicit XXXIV 2, 25-26. Hic enim incipiens

ita Di δε Iror στas ς γενετο τηλικαυτη do otio huκη συνέστηεν Σικελέα . . . quantae fuerint mi Seriae ex bello servilinatae, quibuSque ex rebuS au Sa earum repetenda sit ostendit.

Apparet artiorem huic quam digressioni Thucydideae ne-

27쪽

- 19 cessitudinem intercedere cum deScriptione Sallustiana, neque temere quisquam ea nixu de osidonio ut moris eius auctore cogitet. Maioris etiam momenti Sunt ea, quibus mala seditione

servorum altera in Siciliam illata explicat XXXVI 6 et iii:

aperte enim verbis ειχε δὲ Την Σικελίαν rasa συγχυσις καὶ

κ a graρaνOsuaνΤ l l . . . revocamur ad verba Sallustii haec 36, ): tanta vis morbi atque uti tabes Τ plerosque civium animos invaserat neque solum illis cliena mens erat, qui conscii coniurationis fuerant, sed omnino cuncta plebes novarum rerum studio Catilinae incepta probabat id adeo more suo videbatur facere . . . Sed ad alteram partem vertamus, qua SalluStius diS-Sen Siones et discordiae civiles, quibus potissimum illud discrimen effectum erat, Sullae dictatura oppressae quomodo post tribuniciam potestatem a Pompeio restitutam rurSu rem

'motatu dignum videtur, quod similem translationem legimus

ἀοίστων. Nam hanc digressionem de Charondae et Zaleuci legibus institutam XII 12 22 Posidonio deberi et Georgius Busoli in ann.vol. CXXXIX a. 1889 pag. 308 gravibus argumentis, quamquam negat Eduardus Schwanc Enc Real. V. col. 685 , demonstravit et eo Onfirmatur, quod dicendi genus Posidonianum ex reliquiis et Diodori l. 24-40, XXXIII XXXVIII intellectum aperte elucet. Quo paucis exemplis probabo:

28쪽

publicam invaserint eamque vexaverint narrat 38-39, 5 . Posidonio eiusmodi explicationes alitus repetitas non fuisse alienas compertum habebit qui historiarum eius reliquias et Diodorum perscrutatu erit. Porro cum primam partem Posidonii exemplo institutam esse si non certum iveri simillimum reddiderimus, de altera idem iudicantes non

magnopere errabimuS.

3. De explicationibus altius repetitis. Priusquam autem id affirmemus, alias duas digressiones ab hac haud ita diversas consideremus. Quarum altera Occuri Ing. c. 4 Sq. ubi Sallu Stiu de acribus partium certaminibus mentione facta primum concordiam civium metu hostili servatam strictim attingit, deinde hoc post Carthaginem deletam absterso turbas civiles ex potentiae cupiditate Obilium, populi lubidine exortas maxima mala in rem publicam intulisse docet. Alteram aliquant ampliorem Subicit Cat. c. 6, postquam ad depravatum Catilinae animum maximi momenti fuisse monuit mores civitatis perditissimos. Quod ut illustret, profectus ab urbis initiis primum veteris rei publicae paulatim auctae virtutem iustitiam simplicitatem praedicat, deinde commutationem factam Ostendii, denique luxuriam ambitionemque magis magisque in rem publicam incumbentem copiose describit. Ac primum quidem utriuSque excurSuS formam et rationem deprehendimus in ea disputatiuncula, qua Seneca verbi S Sus Posidonii ex quibus initiis profectas lege perSequitur:

Sed primi mortali- . . . boni mores Nam ante CarthaB, iam quique . . . Hatia colebantur . . . tu nem deletampopulus ram incorrustiam Se bonumque apud eosquebantur, eundem non e mus aBis habebant et ducem quam natura ale-

et DBem bat. Sed postquam sub Sed ubi labore a repentibus vitiis in sue iustitia res pub- et senatus RomanuSplacide modesteque interse rempublicam

tractabant, . . .

Sed ubi illa formido mentibus δε-

29쪽

tyrannidem re allica creVit, . . . Sae χαSit, . . . laScivia conversa sunt, opus ire fortuna ac mis. atque superbia inesse lesbus comit. cete omnia coepit. cessere. Verum longi u licet procedere Excursum enim illi quam secundo loco OSuimus expositioni Sallustianae non forma modo congruentem Sed argumento quoque simillimum eodem consilio Posidonium historiis inclusisse potest demonstrari. Qui quo loco occurrat Si quaeris, maximam eiu partem servavit Diodorus . XXXVII 3, ubi de veterum Romanorum moribu mentione inchoata luxuriam post deletam Carthaginem corroboratam SSe accurate exponit. Quae hic proferuntur, ne dicas ea ex Posidonii historiarum vel singulicuiusdam libri prooemio fluxisse, alia eandem rem Spectantia

verba Diodori impediunt haec XXXVIII 2, 3 αδείαν ε

κaι κολασέας Sicuti igitur Sallustium corruptae Catilinae naturae ita osidonium intellegitur belli Marsici causam ex perditissimis civitatis Romanae moribu repetivisse, quOS non descripsit solum Sed ab altiore initio profectu naScente et creScente perSecutuS St. Neque vero quae apud Diodorum habentur, Omnem iis digressionem Posidonianam comprehendi, Sed plura de veteribus Romanis exstitisse iam ex eo aliquatenu videtur apparere, quod Diodori verba Sunt praecisa. Qua in re utilissimum maximique momenti videtur SSe fragmentum quoddam ipsius Posidonii historiarum, quod affert Athenaeus VI, pag. 279 A. Quod fragmentum Mulier quidem l. l. 253, 2 una cum duobus aliis ad Italorum continentiam spectantibus ei frustulo, quo X secundo Posidonii libro deprompto de more epularum

Herculanearum agitur, adiunxit, Sed Sine ulla quam quidem videam probabili causa. Immo quae de bonis Veterum Romanorum moribus hic leguntur, ea excursus Posidoniani fuisse partem eis certissimi argumentis non poteSt evinci, tamen, cum uno eodemque loco et de bonis antiquorum et de perditis posteriorum Romanorum eum disseruisse conSen-

30쪽

- 22 laneum sit, probabile fit, idque eo magis, quod haec verba Posidonii et Diodori verba supra allata similitudinis cuiusdam vinculo cohaerent, id quo collatis locis elucebit:

Quae ratiocinatio Si tibi probatur, digreSSi praeSto Si cui arta cum Sallustiana expositione intercedit neceSsitudo. Quod ut intellegas, quae ad rem probandam sufficiunt exscribam et Sub uno conSpectu ponam. Athen. VI, pag. 274 A.

Diocl. XXXVII

Sall. Cat. 9. Qitur domi militiaeque boni

mores colebantur I) concoram maxuma, miniam avaritia erat M . . . minia discor-stias simultates cum hostibus exercebant, De cum civibus de virtute certabant in sup

pliciis deorum mamifici Q, domi parci 4H.

Cat. 7, 3 sed civitas incredibile memoratu est adepta libertate quantum brevi cre

Cat. 10 sed tibi labore atque iustitia res publica crevit, rem mam bello domiti