Iuris naturae et gentium privati et publici fundamenta auctore Gulielmo Audisio

2쪽

ΕS CLUSI DAL PRESTITO

4쪽

IURIS

PRIVATI ET PUBLICI

SACROSANCTAE BASILICAE VATICANAE CANONICO ET IURIA PROFESSOBE.

5쪽

Proprietas litteraria.

6쪽

LECTISSIMIS lΝ URBE

IIadem animi suavitate scriptis vos alloquor, iuris Candidati ingeniosissimi , qua et in frequentissimum conspectum vestrum prodire, et vestris a mi estiae atque humanitatis ossiciis quotidie perfrui, mihi semper iucundissimum fuit ae desideratissimum. Haee autem quae communi studio atque diligentia invenimus, vel saltem perquisivi mus, nomini vestro nuneupanda existimavi, ut quam gratus me teneat animi sensus apprime intelligeretis, mutuique amoris signum ae veluti sacramentum , fixum ratumque permaneret. Interim vos, opus universum et quae illi erant praemittenda , experta iam benignitate libentique animo accipite. Nobilissima atque amplissima nomina , si e Socientur, res et NAH IRA : quibus ima summis eonseruntur, homines vero aeternae legis ae bonitatis, Deique ipsius imagine augentur et decorantur. Nam dum reliqua omnia in terris, Iege externa agi atque ad finem properare, comperium habemus; homo, quod rationis, sive iuris et legis est particeps , solus ipse in consortium est elatus Divinitatis. Quod et Τullius gratulabatur, una iam, per iuris eommunionem, civitate eonstituta hominum atque Deorum; idemque poetae expresserunt, Numinis praesentiam potius quam amatum in homine

proseeuti: a Iustitiae eonsors, tacitumque in peet Ore Numen i . . i) Sil. Ital. Cum igitur naturae datum foret, suam a iure inermis haurire dignitatem ; ab illo recedens, in Suam necessario compelleretur paupertatem. Quae cum certissima sint, tractationem de Iure Naturae et Gentium suscepturi, quae praesens ad iura inereata, tum scientiae huius nostrae, uim gentium sit conditio, sedulo est perspiciendum.

Τribus ab hine sareulis, iura privata et publica, ab universalissimo eorum sonte, nobis, ut cito rei summam expromamus, nimium videntur discissa: unde seientiae cui incumbimus exiguitas, vel adversa valetudo, quam ceteroqui, ni nos ipsi defecerimus,

7쪽

rebus et gententiis plenissimam haberemus ae validissimam. Gentes autem et imperia , nee norentissima pollere virium sanitate atque integritate. ipsorum casus vel laeta testantur. Cuius rei musae cum aliae ab aliis asserantur, illa videtur potissima , quod cum universa iura essent eolligenda . qno mutuam sibi lucem asserrent, ae sublimius in hominum mentibus cordibusque assurgerent; ex adverso, quasi a stipite divulsa, vim et cognationem amitterent, eorumque palmites in legibus, fructus vero in gentium moribus arescerent. Nam si reeis dierum est a Cicerone α omnes artes quae ad humanitatem pertinent, omnemque ingenuarum et humanarum artium .i μὰ in d tr,nam, uno quodam societatis vinculo contineri l); is quanto magis id de iuribus anirmandum, quibus hominum vita non tam exornatur quam eonstituitur pHaec autem iura non miscenda quidem, sed neque seiungenda j, ea omnia sunt, quibus veluti luminibus et funieulis , edoeenda atque regenda hominum tradebatur natura, sub illius imperio constituta, caelum atque terras tuentis et regentis Dei. Triplicis vero sunt generis: civilia Militet. naturalia et rivina. Sed nos civitatem a natura, naturam deinde abstrahentes a Divinitate; iura quae Rimul erant divina et naturalia et civilia, sere amittebamus , dissoluta passim atque attrita ἔ quodque peius erat, illa pro libito eondere vel rescere, in nostra putabamus facultate. Ita sane: quum homo, non iuris Observator , sed iuris conditor fieri ausus est, cuncta in praeceps societas ruere mepit. Naturae enim, eiusque Conditoris Seira, quum non fideliter inquirere. sed philosophi, publieistae, legumlatores , ipsique imperantes quandoque ad libitum effingere aggrederentur, tune pro naturali et divina hominum societate . arbitraria quoque extitit hominum compages, nullo pene vel naturali vel divino laudamento in uixa. Τune legale quoddam sophisma. iuris habens speciem , philosophieosophismati successerat, privata et publiea gentium iura infleiens vel discerpens. Latens diu hare gentium infirmitas, in mediam tandem prodiit lucem, illud evineens, quod ubicumque homo, Sive princeps si a populus, non humana divinaque iura consulere . sed alia atque alia ad suam sibi libidinem rem ponere satagebat, imperiorum simul et gentium sanitas et felicitas evanescebant. Duplex remedium ipsa suadet mali eonditio : iuris ad naturam atque ad Deum conversio. Ad naturam , dixi. Nam , minores fiunt, Tullio animadvertente, sorenses disputationes, alioque in genere versantur. Sed neque publieistarum, qui, spreto imperiorum fundamento, formis politicis uniee siduut, vel intemperanter ad materidlia convertuntur, quidquam proficiet oratio. Penitissima igitur Naturae perquirenda sunt oracula, quum a Platone et Cicerone

traditum , firmumque habeamus a nullo in genera disputandi magis Disili od by Gomi

8쪽

honeste patefieri, quid sit liomini tributum natura, quantam vim

rerum optimarum mens humana contineat; euius muneris colendi esseiendique eausa nati et in lucem editi simus; quae git eoniunetio hominum, quae naturalis societas inter ipsos. His enim explicatis , FONS LEGUM ET IUBIS INVENIRI POTEST I . . Non ergo

ut statim regerit Atticus Cieeroni, a praetoris edi eis, vel a XII tabulis, sed ex intima omnino philosophia , haurienda est iuris Seientia , legumque omnium diseiplina. Quid enim leges , ubi iustae

sint, nisi iuma naturae Z Quaenam autem, nisi natura, alia gentium lex, mens ratioque prudentis, iuris atque iniuriae mensura Sed quid natura ipsa a nisi recta et a numine Deorum traeta ra

Primo itaque, iuris exordium ae stirps ab ea summa ratione vel lege rapienda sunt, quae meelis omnibus ante nata est, quam aeripta lex ulla , aut quam omnino eivitas eonstituta: namque in eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et persecta, lex est a .u Quum ergo, de iure agentes , naturam appellamus , Deum ipsum appellamus , eiusque sempiternam legem atque rationem.

Sed creata ratio, licet Divinitatis similitudinem et cognationem reserens, dum tu humanam illabitur naturam , nee liquida semper, nee iurium fontem plenissime attinget, nisi aeternae ae purissimae rationis sepimento valletur, eiusque lumine augeatur: u A natura enim ipsa deseiscimus, ut nobis optimam naturam invidisse videamur 4 . . Ne igitur vanitati veritas, et opinioni natura ipsa cedat, omnes prineipis illius rationis, quae integra in Deo est, sive internae et naturales, sive externae et fiupernaturales manifestationes, hominibus factae, diligenter sunt colligendas, ut ratio creata atquctinfirma non desietat, utque ille fons legum et iuris inveniri possit, qui a Tullio nuper eommendabatur. Qua insistentes via. naturalis nos, non divini iuris consulti, rationem primum et naturam persequemur: si autem alicubi haereat ratio , vel caecutire eontingat , ut eum humanae gentis , malorumve quibus animae et corpora sollieitantur, origines erunt evolvendae, vel divina iura quaerenda, vel qui sit naturae cursus et finis, aliaque rationi insolubiIta problemata ; numquid divina iura aspernabimur in naturam effusa . ipsamque naturam sine viae dure, medioque in itinere haerentem et caligantem deseremus, vel somnia et fabellas pro Dei legibus et saetis venditabimus p Quas eum a Pussendorsio non rite sint perpensa , ius naturae a divino absoluto praecidendum decreverat 5 : dum interim ipse, Grotius, aliique, rei necessitate compulsi. uir que iure in eadem traetatione uterentur. Sie igitur desiniendum arbitramur : Iuris naturalia consulitis non theologum, aget, 3ed Cum illi universa per irenda sit natura , qualis fuit ab initio , qualis

. s.

9쪽

rat nunc, el qualia futura αι, ut Glius illius Aaseat cursus risinis , iuraque iuribus respondeant ἰ quae illi eae naturae penu scient, eadem non stedignabitur a iure divino postulare ae percipere a .

Quae si reeta est sententia, nostram agendi rationem simul exposuimus et tuiti sumus. Quum enim probe inspexerimus, quan tam in iura et esseta eladem intulerit ratio sibi ipsi relieta. ut tandem ex Samuele Coreeio a ipsa existentia eiusinodi iuris pluri- Vid. pag. 7. hus suspecta visa fuerit 13; a creatam rationem ad divinam extollere, quando necessitas impelleret, nobis mens atque animus suit. Eo vel maxime, ut a principio innuehamus, quod humana ratio non errore tantisper detretata, sed naturalem hominum eonstitutionem , iura imperantium et populorum . religionem denique ipsam reeudendi vel errandi munus atque imperium sibi contulerit. Inde naturalibus et divinis socialis vitae fundamentis, quibus europeae gentes adoleverant, late eone sis, triplex iurium et Meietatis ordo,

ta lam pervenImus. alve antiqua, sive nova tempora Inspiciamus, utravonis linemltas ad Iuris Naturae et Genuum scientiam absolutissime persis elendam . mpulisque eommendandam . gese manllastissime procinerit. Indignanus iuram an I hare Pasealit vertar in On ne volt Presque rien de lusis et a inis lusis qui' ne Gange de quallia en changeant de climat. Troia degris a eleva istion tu pote renuersent toute la iurispruden . Un msricllen ou peu cl'annies de possession deeldent de la vinia. ias Iola fondamentales changent; Ie drolia aes pomes Plalsante lusum qu' une rivisis ou une montagne horne i t PA- ac L , Pensisa, I PM., eh. ε, art. 8 . . Itala ha int: numquid vero pen tus salsa, ubi sola ratio populis vel legibus praefuit 2 Adcllit a Le lamni 'imeeste, Te meurire des ensanis et des peres, tout a eu sa place entre les aeuo vertiaeuses s Ibid. . . Vera nimisi Aderat nempe ratio. aderat lus , ipsaque natura aderat; sted homo . leges. Populorumque mores . aliam fere naturam tibi eonstituerant. Prosequitur enim et a It y a . gans dout . cles icis naturelles; Is cetis helle ratina eorrompue a tout corromput Isinit amplitia notiri Gι; quod nostrum dicimus. artis est: eae senatus constitiis et plebiscitia criminuexereentur : ut ollan intiis, ate nune imi a laboramus i Ihlcl. . art. s . . Utinam Infirmi haeo essent animi, vel doloris aestu abrepul Sed quid, eum gentium leges et laeta inspicienda suscipimus Quid . xl patrum recordatione, diaeto Numinis cultu. ara Deae RATlom . dum ipsa maxime insaniret, extrueta Iuli Hinc itaque rationis excellentis, illine elus latuitate vel perversitate coarctamur. Quo pergimus ' Quae inde naturae vel senuum lura depromemus vel extrica-himus Iuris Naturas magistro, ut arhitramur. duo gunt perscienda: I. ra tionem expolire . elusque oracula postulare . qua ilIa ex Deo est, atque elvina; 2. ubi hare deliciat. lino ne deliciat. longe superiorem aliam compellare rationem , aeternam nimirum sapientiam super omnia maMentem, unde universa deseripla Runt lura s. ACc., Conseas. , VIII, s , a . Haec fit non fracto animo peritelamna. Iuris Naturae et Gentium restaurationem , quam Mylentes praestolantur . tandem aliquando ingrediemur. Haec enim duo nobis comparahi in Iluris philosophiam , quae methodum subministret; itia divinum . quod in contexenda lurium serie . ita omnium est lurium exemplar ac lundamentum . ut . illo submoto, nulla unquam iurium vel omelorum scientis nee perlici , nee eonstitui polliat.

10쪽

rationalis, ciellis, et politicus, tutari ac misceri visus est. Siquidem ratio a Divinitate abstracta , se adeo iuribus solvendis aptissimam, reeomponendis vero ineptissimam, lactis et experimentis prodiderat, ut in ordine morali , virtutum vitiorumque sines vix alicubi eonstiterint; in civili, proprietas, qua sere sola, quaelibet iuria eivilia continentur, suis e sedibus revulsa, iam iam ipsa eonei deret ; in politico demum ordine , auetoritas quam homines ingentium vel imperiorum nomina coadunantur, imperantium denique populorumque iura et omela pessum irent. Posterioribus verbis, propositae nobis viae cursum atque o dinem , vix eogitantes attigimus : illuc enim properandum, quo editis compellimur ruinis, restaurationis, ut Auguramur, aetatem ingressuri. Quae ut qualis est in votis, sic et in faetis habeatur . iurium eo ationes et foedera, humanaque iura divinis sie erunt

eoneilianda , ut sibi congruant humanae et divinae iurisprudentiae iundamenta, hie vel illi e eonstabilienda firmius, vel penitus

reficienda. Paucula quae in hane rem , praestrieto ea lamo ad vestram

eonscripseram utilitatem . Vos libenti animo aeeipite, Melissimi iuris Canditati, studiis mihi et benevolentia coniunctissimi. In illam patrum iurisprudentiam , quae partum armis Imperium . iuris commercio, legumque maiestate continuerat, viri litor ineum bite. Quidquid enim a Gractis philosophis da honesto et iusto , de finibus hanorum et malorum , de regendis populorum moribus, de legibus et civitate effundebatur; totum eollectum fuit a iurisconsultis nostris, atque sui ipsi poterant), nugis excussis , traductum in V hem. Ad naturam milieet condita Gens Romana, si usquam alia naturalis philosophiae dignitatem in iurisconsultorum seliolas, atque in romanum forum transtulerat. Unde, extinctis armis, legum adhue sapientia orbi dominatur. Sed , primo, rigens ae ferreum legis imperium , nondum naturali aequitate in leges invecta; multa autem in formulis tritura sori, quam repellit naturae simplicitas , et ingenua iustitiae maiestas. Neque Theodosii vel Iustiniani opus , a legis arbitrio, vel ab ethniea labe undequaque abluitur. Naturae enim atque imperiorum fundamenta nondum gatis patuerant, neque poterant, ubi homines, servitutis iure, vix a brutis diseriminabantur. Neque vero , quod maximum est, evangelieae sapientiae et aequitatis iussa adeo iurisconsultorum mentes impleverant, ut divino lumine rationalem naturam quaDaversus pervaderent Re r

fioerent.

rato itaque , a nihil in civitate tam diligenter retinendum , quam ius civile I , quo domus iuriseonsulti sit totius oraevium ei vitatis I); . nisi tamen legum magistram atque interpretem adhibeamus naturam , illi Ciceronis questus semper recurrent: a Veri

rina.