장음표시 사용
11쪽
i uris, germanaeque iustitiae solidam et expressam emgiem nullamri De O ., Π . tenemus, umbra et imaginibus utimur l . . Quapropter incoeptam Cieeronis aevo legum restaurationem, per naturalem aequitatem, nos iterum hae nostra aetate, divino lumine superinducto . quo tota reviviseit ae laetatur natura, resumendam arbitramur. Nam dum in re forensi, plurima hodiernis moribus vel supplenda sunt in iure romano, vel emendanda , vel praecidenda ; tum maxime novam postulat sapientiam ius civitatis et gentium. Cum enim tota iurisprudentia frugifera sit et fruetuosa, nec ulla pars eius inculta et deserta; tum nullus in ea seraeior est locus vel uberior, quam de Iure naturali sive privato sive publico, a quo non tantum eou- Etanter honesteque vivendi praecepta, Red gentium quoque et imperiorum ducuntur initia , progressiones et firmamenta. Quum autem praesens, qua homines et populi fruimur, urbanitas et eivilitas , non naturae Rimpliciter fruetus sit, sed restauratae per Evangelium naturae; nihil iam amrmabitur clarius vel Meurius, quam nos paulatim ad ethnicorum reversuros caecitatem , qua non
placidissimum Numinis imperium , sed homo in hominem dominabatur , nisi ad Ius Evangelieum, iura gentium vel emendentur vel describantur. Excellentissimum hoe, privatae et publieae Iurisprudentiae restaurandae opus, ad perlaetam illius mentis rationem ex qua iura omnia profluunt, quibus aptius quam Vobis . Catholicae Urbis Filii, eommendabitur Z Vobis ingenii vires traditae sunt a natura, ni sorte haec non sit tellus, quae Ciceronem naturalis prudentiae patrem , aliaque ingenii Iumina tulit, quae toto adhue orbe inelar Scunt. Vestra est, dummodo colligatur, tot tamque praestantiMimorum Suppellex, cuius vel particula. alia gens summopere laetaretur. Quid dicam 8 Nonne in medio vestri illa eonstat Sedes, quae dum totius est orbis mater et magistra, Vos primum divinitusso et, nomen vestrum gentibus inseri spretandum et colendum , urbemque vestram christiani, cirilis nempe orbis , principatu auxit atque adornavit Z In Vos igitur omnium oculi convertuntur , Romani Adolmeentes : Vos, ut aliquid Roma , suaque expectatione dignum
inspiciant. Metis. Sed quid nobilius vel gloriosius emetetis, quam ut ubi Fidei sedes, hine quoque Sapientiae sedes latissime dominetur Numquid religio sine sapientia , an sapientia sine religione permanebunt 8 Etsi vero sapientia , nullius urbis . sed orbis ineola et civis sit, numquid tamhn alia urbs dignior, qua divina humanaque iurisprudentia arctiori laedere eonsocientur p Num excelsius imperium hominibus datum , quam ut eiusdem consortes naturae,
iuris quoque Meletate regantur p Mihi quidem si aliam loci patriam Sors attulit, in hane iuris patriam, invietissima PONTI Icis be-Diuitiam by Cooste
12쪽
nignitate adscitus, dum hae fruar luee, illam, Vosque simul , toto corde amplectar, nec dimittam la . Valete, Iuvenes spectatissimi ae desideratissimi. Rei quam agitis diligenter ineumbite, perdurate, intendite. Nam a sine studio et ardore quodam amoris, in vita nihil quicquam sit egregium i . . c., orat. . l. Qui experrecta atque exeelsa ingenii vi praediti sunt a natura. illa meminerint: a Non potest in eo esse succus diuturnus, qui nimis celeriter est maturitatem asseeutus 2 . . Imo et ipsa a parum valet a Id. de ut..ii. doctrina, nisi industria , studio , labore, diligentia comprobetur 3 . . Quibus autem natura minora data sunt, non ita desperandum, quasi ipsi a plurima gloria arceantur. Non enim Homero soli locus est, aut Sophocli. aut Pindaro: nee Aristotelem in philosophia deterruit amplitudo Platonis; tantaque multitudo ingeniorum mit,
tanta in suo cuiusque genere laus, ut eum Rumma miremur, inferiora tamen probamus. Neque illud quod est optimum , desperandum est: quum in praestantibus rebus, magna sint ea, quae Sunt optimis proxima. Erunt autem, si ingenium opere et diligentia perficietis: α Diligentia in omnibus rebus plurimum valet: harepraecipue colenda est nobis . haec semper adhibenda, haec nihil est quod non assequatur: qua una virtute omnes reliquae virtutes
Dixi quae agenda, nune quae ex Cieerone omittenda sunt. Naturae vilicia et iussa persequentibus, primo a voluptate abstinendum. Nam in Voluptatis regno non potest virtus consistere 6 . . Imitatrix est boni Voluptas, malorum mater omnium, cuius blanditiis corrumpuntur quae natura bona sunt si . . a Voluptates, blandissimae dominae, 6 M., de Les,, t. Saepe maiores partes animae a virtute detorquent 7 . . Cur vero τὶ Id. , QU, II. tautam animo eladem inseri voluptas Quia sensum pro ratione habet, impedit consilium , mentem a sua seda dimovet: a Qui v Iuptati deditus est, huic omnia sensu, non ratione sunt iudicanda, eaque sunt direnda optima quae sunt suavissima 8 . . . Impedit Mis., de Fim,H. consilium voluptas, rationi inimiea; ae mentis, ut ita dicam
stringit oculos, nec habet ullum eum virtute commercium s . . st Id. . Cat. Mai. Hinc a quo maior est voluptas , eo magis mentem a sua sede et statu dimovet lo). Εversa igitur mente, et eorrupta voluptatibus na- I Id. . Paratura , quam, nisi Epieureorum , dabimus da naturae omelis et iuribus tractationem p Sed Dacti voluptatibus animi, a rerum quoque publicarum traetatione amoveantur: κ Qui voluptatibus ducuntur, et se vitiorum illecebris, et cupiditatum lenociniis dediderunt, mi DSos laetant honores, nec attingant rempublicam ; patiantur viros
a . Itaque eum ortu Tusculanus esset. civitate Romanus . habuit alteram lori patriam, alteram auris. Me nos et eam patriam ducimus , ubi nati; et illam qua excepti inmus. Dulcis autem non multo gema est Ba quae ge
nuit, quam illa quae excepit C C. . De Leg. , II, 2 . .
13쪽
I) Cie. pro Seri. 2 Id. , Pro M. Coelio.
sortes latiore, se suo olio perfrui l . v Quare, animulis quibusdam licet durissima , haec tamen praecipienda : α Omittendae sunt omnes voluptates , relinquenda studia delectationis , ludus, iocus , convivia , sermo etiam pene omnium familiarium deserendus 27. . Quorum si laudabilis quandoque levis quidam haustus, ut vires ad
Iaborem reficiantur, tamen α NEMO EST D lGNUS NOMIΝΕ HOMINIS, QUI UNUM DIEM TOTUM VELIT ESSE IN VOLUPTATE 3 . .
En, ingeniosissimi Adolescentes. qua nos ipsos sapientia et sortitudine, patriam vero solida et expressa, non adumbrata gloria augere possimus. Sed et studiorum methodus adhibenda. Ante Omnia , o multa' magis quam multorum lectione, firmanda mens, et ducendus color, . si Quintiliano credimus. Studiis enim renis Se- neea praecipiente, immorari et enutriri oportet. si velis aliquid trahere quod in animo feliciter haereat. . Sed nos. quod dolebat Verulamius, cum vix ad solida et necessaria sumetentes simus, in vacuis et futilibus ingenium atterimus; et u quemadmodum omnium rerum . sie maxime litterarum intemperantia laboramus 4). . Iamque illud quod Tullius Iamentabatur u oppressi sumus opinionibus non inodo vulgi, verum etiam hominum leniter eruditorum 53; . quandonam latius quam nostra patuit aetate 3 Scilicet, seientiis nee insudamus nec consenescimus, et frustula vix colligentes , in mi Sera paupertate superbissime in vanescimus sa). Vos saltem , non iuris modo sed patriae Candidati, summa
ope et alaeri studio diu perdiset te quae in publieum essundatis;
quamque magna sit res patriae gerere magistratus, sedulo re gitate . ne tanto muneri impares inveniamini; ad quod . nisi toto legitimo Ῥere perfecto , accedendum , monebat Imperator s). Nee vobis nimium sidentes . verecundiam diligite qua virtus innutritur atque augetur, patrum sapientiam atque experientiam adhibete. Nam n maximae respublicae per adolescentulos labefactatae . a senibus sustentatae et restitutae sunt : cum enim ad gubernaeula reipublicae temerarii atque audaces homines accedunt, maxima atque miserrima naufragia fiunt 7ὶ . . Qua commotus ratione, dux ille Graeciae nunquam optabat, ut Aia eis similes decem haberet,
sed ut Nestoris: quod si aestiderit, non dubita hat quin Τmia breviemet peritura. Romanorum credite sapientissimo atque expertissimo :u Temeritas cum sapientia non commiscetur 8 . . Hisce praemonilis , dum nihil in conspectum vestrum asse
at Multos cognovimus qui laedio latioris , eonfugerunt ad haee divesticulanesiuiae r quorum alit se ad album t rubrinas transtulerunt. Et formularii. vel . ut Cicero ait, testuleii quidam esse maluerunt. sormulas luris consectantes . et ex iis causas agentP i Qui Ti L. . Inrii l. . XII. 3 . . Cicero autem lyse :α iurisconsul lus ipse per se nihil, nisi leguletus quidam cautus et acutus , praema lionum. cantor formularum, aucep syllabarum CiC. . Drat. . I. M . u
14쪽
xrendum, quod non esset labore et ingenio perlectum, mecum ipse statueram; nec esse quidquam omnium sestinatum simul et examinatum , vel quod habeat et laudem diligentiae et gratiam releritatis ; hoc tamen, non opus, Sed pro temporum anguStus, vix summa operis ducta lineamenta, e manibus elabi passus sum. Quae tamen nec omnino fore inutilia , aliqua reficior spe, quum hisce veluti signis firmior apud Vos eorum constet memoria, quae vox attulit uberiora atque ampliora ; eaque tum naturae , tum civitatis iundamenta in conspectum adducantur, quas nostris praesertim temporibus, hinc atque inde pertrahuntur a pluribus, non sat per- speeto viae exitu vel magistro. Cum res adeo amplissima et gravissima , uno tantum anno esset concludenda, scientiae potius fum menta , quam singula eius capita , ne nihil agerem plurima complexus, seligenda milit visa sunt atque constituenda. Tum illa obversabantur: a Litterae diseuntur sacile, si et tantum sumas . quantum opus sit, et SCIAS I PsE ETIAM DISCERE : ita ut lacuis usus doctrinam confirmet, mediocris opera tribuatur , memoria istudiumque permaneat 1 . uVos itaque, iterum rogo, qua meipSum, roinana Scilicet, exincepistis benevolentia et humanitate, haec quoque suscipite inchoata principia , rerumque semina, parva quidam nune, sed maximi in vos amoris atque obsequii argumenta , alias, si Deus dederit, aeapite resumenda. KALEND. AUGUST. MDCCCLII.
15쪽
vi lin. Itotius 1, iat. poenale
. a. 4menati, ad quod lumeale resertur, delicta et poenas desinit. 5, Io
orellis, si Graecorum 84, 6 rubvertetur 2I3, Ibe hominum II , alicompendesque 2Is. IIem 22I, 8 Patet et 228. spematam ali, Ioin quo 128. Iae vincientem totus iudiciale Iudiciale lites eluites , delicta et enas delinit: unde aliud civile est . allud criminole. ea eidem desit penitissima inexplebilem duos Per unum hominem ne illis minem qua En campos ipsis exterioris Incunabulis mals quem indirecte ipsefere Gracchorum subvertetur hominumque compedesque semerit et ex peceatum ubi in suo conviciantem
16쪽
o PERIS CONSPECTUS ET PARTITIO.
I. uno praesentes motus gentium spectent. II. Scientiae iuris naturae et gentium nova utilitas, ac necessitas. III. Notio iuris, nominalis, obieetiva et subiretiva. IV. Ins naturae. V. Iuris naturae amplitudo. VI. Iura seripta, sunt partim naturalia, et partim libera. VII. Iurium divisio. VIlI. Iuris publici excellentia. IX. Eius tradendi ratio. X. Pandendus iustitiae sons. XI. Hominis triplex relatio: ad moratia, ad sensibilia, ad politicam societatem. XII. Hinc triplex tractationis pars, et iurium iundamentum. XIII. Scientiae iuris naturae et gentium notio, et definitio. XIV. Dei exl- flentia et animarum immortalitas, ante omnia praestatuenda. XV. Integer naturae cursus est comprehendendus. XVI. Nostra mens, novaque in ius naturae et gentium diligentia. XVII. Auctores sunt consulendi, sed viae dux natura, eiusque auctor Deus.
I. Motus, qui nunc gentes univeraim exagilat, suprema
naturae et socialis vitae elementa scrutatur: unde alii denuo auream aetatem expectant, alii societatis serme dissolutionem pertimeseunt. Nimis hi atque illi: quoniam n nec laetatur Deus in perditione vivorum: erea it enim ut essent omnia, et SAN
ΙΙ. Scientia, quae ardentissimae huic disputationi Iumen Praeseri, eamque moderatur, recte de Iure Naturae et Gentium inseribitur. Quae, si alias utiliter, nune necessario evolvenda est, et ea quidem ratione, quae nostris temporibus congruat, ne electa Iuventus, patriae spes, decus et firmamentum, ad ampliora studia, et publica munera periungenda imparata aeredat; neve, inter tot opinionum dimidia, a recta via Se abripi sinat.IDiuitigod by Cooule
17쪽
Urget nos quoque ipsa res ubique salebrosa et amplissima, hactenus vix ae ne vix quidem a fundamentis stricte excussa vel perpolita, licet plurima a pluribus utiliter, graviter, Sapiente que fuerint conscripta. III. Ut a iuris vocabulo incipiamus, ious et ioum dixerunt Romanorum antiquissimi, qui nec litteras geminabant, nec utebantur littera eantna R: postea, abiecta diphtongo, et sibilante littera in caninam versa, iura dixerunt. Qui lus ducunt a iubeo, quasi legis iussum, minus ad sententiam sacere videntur: ipsi enim externum significant legis essectum. Nos, intrinseram legis naturam, eiusque originem, sive iustitiam respicientes, lus obi clive idem habemus ne iustum. η Est autem a lusilua appellatum: nam, ut eleganter Celsus destinit, itu est ars aequi eινὶ L. r. Π, boni ij. α Si vero subiective, idest iuris subiectum inspietas, ' definitur: Facultas moralis, personae competens, ad aliquid iuste habendum vel agendum. Hinc ius quod tibi competit, alterius debitum necessario includit; et vicissim . Iura ergo et olli ela sibi mutuo respondent in vitae consuetudine: imo debita praecedere videntur, ut luta constituantur. Unde enim imperandi ius in patre, nisi ex obedientiae debito, quo adstringitur filius Τ Quum autem legum collectiones Ius appellamus, de eorum iustitia admonemur. Illa demum Scientia, quae turi universo Ordinatim emis fontibus eruendo et declarando praescitur, recte Iurisprudentia nuneupatur. Est igitur ius id quod iustum sit, aequum et rectum. COnsonat itali eum nomen: it diritto; sive quod per Se rectum sit ad iustitiae mensur8m, quae prima Omnium est, atque archetypa r clitudo. Si ad iustum accedat iussum, tunc iuris natura quoad omnes sul sormas perficitur. IV. Ius naturae, de quo primum seientia haec nostra inscribitur, est iurium omnium sons unde cetera prosunt; quum sine illo, nulla vitae consuetudo, nulla civitas, societas nulla effingi, vel consistere valeat. Est autem Ciceroni: α Batio summa , insita in natura, quae iubet ea, quae facienda sunt, prohi-2ὶ De My. . I. betque eontraria I . . Vel, eodem docente: α necta et a nu-δὶ Philipp. v. mine Deorum tracta ratio a). . Hoc iure conditae gentes et imperia , quodque simpliciter erat ius naturae, laetum est ius civile et gentium. V. Nam, quum naturalis sit hominis cum homine societ ,
naturae ius, quasi spiraeulum Divinitatis, per totum societatis Disiligod by Corale
18쪽
aeorpus diffundebatur: primo, singulorum omela componens; deinde, totius gentis ordinem et relationes; demum, quum una si timus generis familia, nationum inter se iura et omela constituens. Hi ne luris naturalis maiestas atque amplitudo essesget. VI. Ergo illud ius scriptum, quod civile vel gentium nypellatur, ius naturae est, quia a natura civitatibus vel gentibus
est constitutum, antequam leges describerentur: paucis ex reptis, quae licet non absolute praescripta sint a natura, et gentibus quast in medium sint relicta, tamen eum pro adiunctis naturalieonveniant aequitati, atque in leges abierint, naturalem obtinent firmitatem. Unde legum latorum duplex ossicium: l. naisturae neeessaria, in quae nullam ipsi habent potestatem, sancte et integre asserre; 2. libera, ad naturalem nequitatem et publieam utilitatem aeeommodare. VII. Hinc suit iurium foetalium nexus, et divisio. Primo, ut in homine duplex est rerum ordo, duplex vita, mundialis haec, atque extramundialis nitera, praesens nimirum et sutura; duplex quoque lus in natura humana: ius poni cum atque imperantium; sive ius ponti tum, et ius caesareum. Quam distinctionem et rerum natura postulat, et gentes omneS tenue- .runt. Nam ius ponti um, et maximum dixit Cicero, et eum auctoritate coniunetum . . Quid enim, inquit, maius est, si de lure quaerimus, ... quam nihil domi, nihil foris per magistratus gestum sine eorum nuclaritate posse cuiquam probari 1 7 . Sunt 1ὶμ .,ll. te. igitur sacerdotalis ne regia potestas duo qussi numina, quibus ex uno lante iura divina prolabuntur in humanam naturam. Est autem ius pontificium non internum vel externum, non natio uale vel internationale, ex mente Conditoris, sed absoluto commune et universale, quum, docente ipso TullIo, una sit eivitas hominum atque Deorum. Secundo, cum imperantium ometa sint gentem suam intus regere, eum externis vero amicitiam colere; ius caesareum dividitur in nationale, et internationale. Ius nationale subdividitur in privatum, et publieum: est enim complexio omnium legum, quibus natio ipsa gubernatur. Privatum illud est, quo singulorum relationes, iura et os-neia deseribuntur: uti leges circa conventiones, et obligationes. Publicum, universalem nationis ordinem, eiuSque eonsu-
tutionem signat ac decernit. Subdividitur in politicum, admin 3trativum et μω- . Politicum regiminis formam constituit, et Disiligod by Cooste
19쪽
personarum capacitatem ad publica exercenda gubernationis munera. Administrativum actionem et competentiam dirigit consiliorum publicae administrationis erga administratos. Iωρομε et ad quod ludietate refertur, delicta et poenas desinit. Ad ius administrativum pertinent commercia, et scientia oeconomiae publieae, quae divitiarum productionem regit earumque distributionem: cuius ea est ars, ut leges universales ad locorum, vel gentium conditionem necommodentur. Olim ius nationale simplieiter dividebatur in estile et poma te. Nunc, apud plurimas gentes, gubernandi scientia vel nrte sere in machinam conversa, lurium vel ministeriorum nec finis nec forma. Multiplicatis imperandi amsielis, quid societas profecit 7 Hisce partibus constat scientia iuris privati et publici, quae Selentia quoque socialis appellatur. VIII. Iuris privati et publici discrimen praesensit Cicero. Tractationem enim de Legibus exorsus, inquit: a Quid est tantum, quantum ius civitatis fius publicum)Z Quid autem tam exiguum, quam est munus eorum qui consuluntur ius privatum j p . Prosequitur: a Quamobrem quo me vocas 3 Aut quid hortaris 3 Ut libellos conficiam de stillicidiorum, ne de parietum lure 7 Aut ut stipulationum et ludiciorum formulas componam Τ Quae et conscripta sunt a multis diligenter, et sunt humiliora quam illa, quae a vobis expectari puto. - Ηare cum ius privatum spectent vel forense, subiungit Mareus: u Qua ramus iisdem de rebus aliquid unEalus , quam larensis usus desiderat 1 . . IX. Ciceroni itaque quiddam, forensibus disputationibus nitius ae praeclarius, est ius publicum vel civitatis. De cuius tradendi ratione haec nobilissime praeeipiebat: α Non ergo a praetoris edicto, ut plerique nune; neque a XII tabulis, ut superiores ; sed poenitus ex intima philosophia hauriendam iuris disciplinam putas. Non enim id quaerimus hoc Sermone, quemadmodum caveamus in iure privato vel forensi , aut quid de quaque consultatione respondeamus. Sed nobis ita complectenda in hac disputatione tota causa est universi iuris ne legum, ut hoe eivile quod dicimus, in parvum quemdam et angustum locum concludatur. Natura enim iuris explicanda est nobis, ea-M Loe. elti, b. que ab hominis repetenda natura 2 . MX. Quid ergo de iure naturae et gentium, sive de iure civitatis inquirentibus, erit agendum Τ Universalisauuitiae, legum
20쪽
TITULUS PRAELI MI NARIS. 5et omelorum sontes erunt recludendi: unde puleherrima naturae rationalis, et universa societatis ordinatio, sanitas et selleltas illucescet. α Cuius merito quis nos sacerdotes appellet. Iustitiam namque colimus, Pt 1 ni et nequi notitiam prosltemur, nequum ab iniquo separantes, licitum ab illicito secernentes; honos, non solum metu poenarum, Verum etiam Praemiorum quoque ex hortatione, emcere cupientes; veram, nisi fallor, philosophiam, non simulatam assectantes ij. . Hi ne illud pandetur criterium, non publicistarum modo, sed et forensium virorum, quo et naturae instituta, et summae legum rationes, simulque rectae eorum interpretationes, uno serme intuitu pervideantur. α Et qui aliter, universos monet Cicero, ius civile tradunt, non tam i
stitiae, quam litigandi tradunt vias 2J. . XI. Iam, ut propositum hunc finem assequamur, hominis naturam Inspiciendam suscipimus: quum homines sint qui sa- miliam, deinde civitatem, deinde gentes atque imperia consu- tuant. Triplex autem est hominis consideratio, Vel aspectus. Scilicet, anima ipse fruitur, qua Dei refert imaginem et similitudinem ; corpore utitur non fruitur , ad exteriorem vitam agendam ne servandam; demum, Creatore Ipso impellente ves lubente, in aliorum societate constituitur, ut communi omnium adiutorio, animae eorporisque facultates evolvantur, expoliantur, Persiciantur. Est igitur homo rationalis, physicus et socialis. Qua rationalis, aeternis honesti et inhonesti notionibus imbuitur; qua materialem naturam induit, neceSSarias relationes cum rebus sensibilibus obtinet, unde iuris capax fit in res materiales, quod ius olim dominium, nunc strictius proprietatem Bppellamus; tandem, qua socialis, domestim et politico regimine
XII. Pro triplici hac hominis relatione ad entia moralia, phystea et socialia, triplex erit tractationis pars, et triplex iuris
Naturae et Gentium iundamentum. Primam sibi vindicat lex naturalis, entium moralium ordinem in Se una complectens, quae ex aeterna mente irradians, rationales animas undique illustrat, eas ad omnem nequitatem nectens atque instituens; deinde religio, eamdem legem ampliori lumine in hominibus strinans et collustrans. Secunda, ad materialem hominis naturam se convertens, proprietatis et dominiorum iundamenta et iura excutiet.