장음표시 사용
11쪽
ditas, tum abrogare penit us, tum illarum conditores de medio tolle re: nonne sic& Sali in mens a suo Regno, versanti datum est, apposita quaevis esculenta, tametsi lautissima, sine Sale tamen condita, dedemensa auferri,& illorum etia conditores e domo ei jci iubereὶ Prate rea Salem et culentorii omnium es e primum, quod apponitur, eundemque& vltimum, quod a mensa remouetur; an non id, de stre
nut Imperatoris suis in acie praeeuntis, Sc peruigilis pastoris suum gre gem lubsequentis formam exprimit ξ Demum, ut Salis munus est, gratum de suavem omnibus esse, qui tamen ab eo penitus abhorreat, praeterquam fatuum, inueniri neminem; sic de Regii, dc Pa storalis ossicii est, omnibus gratum effici, nullis vero, nisi peruersis, inuissem. Eo igitur spectant; illud omnino nostri de Sale commen tarii praestant: ut post enumeratas tam Physicas, quam Medicas eius. dem facultates, uniuersa fere ad Mysticam, ut sic dicam, siue Allego ricam Salis intelligentiam transferantur. Non enim minor est,quinimmo fit longe maior, atque suavior animo, quam corpori per Salem oblectatio : cum dici non possit, quantis per Salem animus, te excolatur virtutibus,& expurgetur vitii δc afficiatur voluptatibus, de diuinis quibusdam imbuatur mysterijs, ex quibus peruarij, ac pene infiniti animorum Sales effluxerunt. De quibus prosecto multo latior est, ac copiosior in Comentarijs nostris explicatio, quam nudum Sa lis no inen, atque inauditus pene titulus unquam promisisset. Qui ce te, quo fuit antea obscurior, ac minus perlustratus, ideoque ab omni bus fere scriptoribus vel neglectius,vel prope depositus; eo maiori quidem studio in ipsum incumbendum esse duximus: vitam recondita, adeoque noua de Sale inuenta, quae in tenebris delituerant, a nobis summo studio eruta, ederentur in lucem. Quae plane quamuis multis in Repub. literaria principibus viris digna visa fuerint, ut tantu, tamq; inexpectatum, adeoque latum nomen Salis usurparent: dc quae splendiditsimo Maiestatis tuae nomine illustrata prodirent: nihilominus mea quidem paruitas Valeri j verbo utar satis sibi conscia,rem latam reformidasset potius, meque a coepto desistere coegisset, nisi tua sum ma humanitas succurrisset: qua protinus, tanquam L eucothea Vlixi,
velum mihi dedit, quo e tam profundo, atque immenso Salis pelago,
12쪽
ad te tam optatum benignitatis portum appellerem. Apud quem, ob summam eius amplitudinem, non modo afflictis, miserisque omni bus tutissimum inuenire est laborum perfugium: sed religiosis quide, sed optimis quibusque, tum studiosis praecipue,&humanissimus est receptus,& tranquilla statio,& felix ubertas,& communis pax, & optata demum, perpetuaq; securitas. In quo tandem haec una me tenebit spei anchora defixu : hoc unicu statiuu inde mihi praesidium perpetuo adfore confido; si propter hunc a me nuper inuentu atque ingratia nominis tui collustratum, nec non studiosis o. A. iri mnibus patefactum Salinarum orbem,non r Λ, Λ ..i di nulla mihi ineatur gratia cum magna tua. Maiestate; quam &precor esse sem: mu per felicissima,& meis studijs, - In Q, . . , quoad possum, opto fieri sempiternam. A. ri . . . 'A A iii
13쪽
Vemadmodum palmae a natura datum ess erunt, ut quantograuius premitur, tanto magis insurgat: ita mihi profe- Iri candide is lor, contigisse video, qui tam multi se opponentibus, . ab incepto me deterrere conantibus,conflantissime repugnarim. Cum enim Romae agerem, atque inchoatos de Sale commentarios, haud infulse, nifallor, persequerer; ab amicisgrauiter fui reprehensus, quodsurreptas e medijs negotiorumfluctibus bonas horas male collocarem. Vidiri quippinibi ipsi dicebat, ' non modo inutile, sed quasi insolens, cir ineptum, *bi tam multa , tam que foe- Acundasubsimi inventa iam adscribendum argumenta, praeteris bis omnibus, de Sale agere: de quo multa dici posse, tam esse ab eo , eiusquesterili natura alienum, quam ipsum, ut in prouerbio est, etiam siseratur, enasci. Ac mihi insuper hac in re, haud aliter, quam stulto solet agricolae, euenire censebant; qui cum in irrigui rugiferarum arborum hortissurculos iam adultos inusniat, ex quibus certistimos breu; possit fructus expectare, mabi tamensabulosis in campis experiri vim feminis , quod in tam longauper, ac dubias, ve
frequentius accidit, occatur. Proinde hortari maxime, ut me prorsus a curiol mis Salis pervestigationibus, tanquam absterili solo, . perangusta BDtιone, ad patentissimos naturae campos, eiusque facundiFimas philosophandi rationes explicandas traducerem. quibus equidem iam tum facile acquievissem:sic enim me a quot, quanti ques Deus bone laboribu/,continuiss*igi s subtraxissem ni bene coeptus labor non longe abfuisset ab extrema
fere manu: atque tam late patens argumenti ratio, animo concepta, me iam1ponte currentem vehementius incitasset. mprimum quidem, ne candida amicorum monita turpiter parulfacere viderer diminus instituti mei caussas illis exponerem isdem ipsis rationibus, quibus me antea comiseram illos taridem duxi reuinceris. Nam quid obsecroludi iussquidue ingenio,ac summa Cexcogitatione dignius, quam cum iuxta comune entetiam nihil dici possit, quin prius fuerit dictum: nihil inueniri, quin longe ante fuerit inuentum) de inuento, necdum tamen explicato argumento,uel mediocriter dissereres quid item foecundius y qiudue prodire potuit frustuosius, quam,qui hactenus Salis ager, ut sterilis, atque omnino incultus ab Omnibus fere scriptoribus fuerat praetermissus; hunc ingenio tantum auctore . cultore, non minus variam, quam Herem rerum copi protulisse' Se eruestigationi, nostraeque dema
14쪽
susceptae qua iudiorumperegrinationi, poteratne quicquam Obviam venire felicius,quam coeptas ad institutum progrestiones, nulla comparenteIemtta, nullo licet praeeunte duce, tamen adpraescriptos animo terminos, cir constitutos ines perduxisses Neque enim quod nullis antea Mercurialibus, ut dicisolet, tumulis iter fuerit praesignatum; neque ullis praegredientium veRigijs -- pressum, idcirco via desseranda erat. Odore namque animantia, cssi rationis expertia, per auia, perque deserta sic eruntur in escam. dore etiam aues, ut Vultures, e disiunEctissimis regionibus per aera recto cursu petentes, incidunt in cadauera. Nautae itidem nostri temporis, nonne Mathematicis Apotius coeli dimensionibus, quam praegressorum nauigiorum risi se confisi, ab Aquilonaribus regionibus Diuentes, ad Auserales ignotassibi penitus, e prope inauditas peruenerunt' Sed quantum nauigandi arte profecerint, quantaque pro tam constanti nauigatione magnitudo premij ipsis accesserit; incredibilis auri . argenti vis , necnongemmarum assuentia, quae ab eis δε- mum reportatabunt, manifeso indicant. Non igitur aut curiositatis, aut Pt nimiumsibi arrogantis insolentiae, insimulari debuere,qui, ductore coelo, virtute ac fortuna com: te, per tot immens, neque antea peragrata maria primi sibi iter ad desinatam animo metam aperuere. Sed ad me venio, cui hoc imum, auream Salis venam perusiganti, atque reconditissimos in ea thesauros inquirenti accidit. Nam dum accingor, atque terrestri, ut sic dicam, δε-
sterata via, coeleste usticio, in tam stellifero philosophorum caelo solus omnium, atque unicus mihi affulsit Sol uniuersu cientiarum orbem collustransfummus ille Plato. Non quod is viam praemonnrarit, fraueritve sed quod iam olim inuentam,tametsi amissam postea se vidipse asseruerit. Siquiadem sapientissimo illo conuiuio de Amore Salem ita apponit, ut dicat ,se legisse librum cuiusdam virisapientis, in quo is Salem ad victus utilitatem summis, ac permiris laudibus extulisset. uua in re Plato mihi duo visus es vehe- Cmenter admirari, tum ipsius laudantis ingenium, tum laudati Salis excellentem naturam,qui tant)plura,pulchrioraque contineat in recessu,quantro paueiora prima fronte promittit. Hoc igitur laudato a laudatissimis argumento confirmata occasio, talcaria currenti mihi addidit adscribendum de Sale. In quo Uqueadeo dissiculter, ac laboriose Persiussum , t quo minus persis rem maturius,me non tam rei di cultas quaesummouit no tam auctorum qui mihiadessent, atque huicsententiae rationes Aggererent, paucitas reta
15쪽
dauerint; illorum, ut dixi, deterrentium amicorum importunitas. Nam cumprimum hoc ipseum opus, quasi fetus quidam iub Salis inscriptione Roamae iam edi voluit: prosedio non tam Iuno enascenti Herculi quod aiunt quam illorum contraria opinio sese illi nouercam exhibuit. Cumque nulliprorsusscriptores occurrerent, qui partum exciperent, quorumque tum lectione, uti ladie nutrirem; tum quasi nudum, in auctoritate, . existimatione aliqua conuestrem; cum quibusdam a s vires dodlisi is ab illorum dissuaden tium sententia alienissimis ursum haec eadem communicare necessefuit. stu ἰ rum consultationibus, atque philosophicis vltro, citroque habitu de re noua Asermonibus,succedentibu uoragijs, fortum iam res rantem, qua potui diligentia, curaui educandum. Vertim triennio educationi dato inartu vero in dies accrescente,nec tamen consultationibus amplius proficiente: unafuit omnium sententia, Pt hunc quasi adultum, γnicae rerum parenti, ac magis experientiae edocendum committerem. quod equidem munus suscepi libenter.msi ad tantum, tamque laboriosum onus proprijs Fubeundum humeris accinxi;
more py, ac generosi patris, qui ne umptibiis, nec laboribus, nec sibi demum parcit, modo filios ipse videat honesta triumphis, atque gloria decoratos.su. Wropter Roma discedens , ubi decennium exegeram , praedicia magi- Ssra duce, intentis oculis, cuncta, quae maxime ad hoc ipsum de Sale insitu. rum pertinebant, non modo experimento , sed ratisve inquirens, totam feri Italiamperagraui. Ex qua perductu sum in Germaniam iubi quantus HSal in metallicis, aliquanto didici curio s. qua itemex caussa,atque ut tam multa, culiaria unicuique genti de Sale prouerbia exciperem, in Galliam profectus sum. quibus prouincks tum magna exparte lustratis, quae videram, . quae audieram, quaque animo circa Solem perpenderam, 'mma cura obseruata, retuli in ephemerides. Demum transiens Drineos His a D niam ingressussum quae prouincia, quoniam latissima sit, ac pluribus, mula Ctoque praefantioribus omnis generis Salinis, prae abis, abundat, diutius in eius mediterranea loca mihι fuit excurrendum: cum eiusdem maritima tam Occidua, quam Au tralia, qua item marino Sale reduvdant, superioribui annis non ociose perlustrassem. Tandem bienni er. peregrinationi dato,Valentiam Priam omnium, quas vidi, tum opulentisimam, tum litteris, atque nobilitate gentis Nide inclutam me recepi. Vbi quicquid reliquum fuit reii acris, quibui in ea ex Sacerdotio operam damus; id totum in conferendis u experimena
16쪽
experimentis, que cursim exceperamus, cum Theophrasto, Dioscoride, Plinio,. Galeno, illisque ad examen perpendendis, impendimus. uuamquam equidem profiteri ausim , me in horum libras haudquaquam inuense enodatas illas, uniuersasscilicet, caussas Salis, quas inquirimus. quin neque illud maxime explicatum, Salem esse communem quandam rerum caussam, stupotius occasionem, per quem omnium non modo anImantium genitura propagatis; sed etiam mortalium, es vita, in lus, temperatio firmentur.
quarum certe caussarum, quae liseo primo, qui de Sale Fbsico, siue Philosophico tractat, diligenter desistae sunt, nos summam, atque praecipuam ra- Ationem habuimus; illi vero nullam. quippe puces quosdam Salis essectus,
es qualitates fecundas, eiusque vires ad Medicinam pertinentes, tantummodo ab eisdem annotatas comperimus: cuius generis fuisse cressimus libellum illum de Sale T. heophrasto ascriptum, qui desideratur. quae tamen Pniuersa accurate in locos digesa redegimus in Comentarios. Sed haec, quae,quaniaue Iunt, prae ijs, quae proposito addidimus Nam illa certe, tanquam muta quaedam experimenta, non tamen sine anima, utpote philosophicasua cuique ex perimento ratione apposita, interiecimus. Ex quo Salem,cu omnibus sue simplicibus,sue copositis mundi pharmacis collatum, eorum omnium praecipu1ιm Besse ostendimus. Demu quali sit optimus quis; Sa quibusque in regionibus, ae locis uniuersi excellentior, ac copiosior reperiatur , eiusmodi consequenti libro, ui s de Medico,sive Empirico,titissime descripsimus. Sic enim priori operis parti satisfaciendum fuerat, qua probandum suscepimu . bil esse
Sale humanis corporibus salubrius. De qua re duobus prioribus libris a queadeo plene, atque abunde tractauimus; γt hoc Pno profect d de Sale argumento explicato, nos iam rem omnem, non modo absoluisse; ver, im iniusti operis
inscriptioni de Sale fatisfecisse; or dissuasores illis adspem perficiendi coepti
reuocasse; π omnibus deincepsscripturas de Salciterminum quasi consituere Cpotuisse videremur. Verumenimuero, Pt aliarum tuarumque rerum, terra, marique, copiam Salsua vincit affluentia . ubertate: ito peruarium eius Uum, atquesuavissimumgustum ad intellectum, Pt inquit Plinius, transforamus ; profecto nihil iam ut pulchrum proponi animo, ac neque ut suave ab eo degu pari poterit, quodsivo Sale vacet; quodquepe Sale deforme nonsitaeque ac infusum. Ea enim in ore omnium de Sale es, ab huius sis state, in acrimonia, ad omnes fere res ducta tralatio; ut ipsas etiam animi Polupi
17쪽
tes , vo i Non quae breues, ridiculae, ac iocose Iunt: verumetiam quae e soria, . admirandae, in aeteratae , siles appellent . quarum prioribus respondent ea, quae post deiunatum tu mensa Sali locum,tum tempus, atque modum consequenter de Geniali, siue Iocose Sale,libro tertis coulcripsimus. quod his certe Salibus, dum contumelia vacant, ac cum festua lenitate mordent, mediocres animi aeqritudines in amicis fanare I leamus. quandoquidem illarum grauissimas, in prope infanabiles, non tantum serjs ed Mysticis etiam,atq; Theologicis Salibus exurendas, es resecandas mordis us, in quartum es via timum librum distulimus. In quo praeter tam multa, quae vel ex Pythagoricis symbolis, vel ex paraeviijs, quas de Sale plus triginta, collegimus; uniuersa etiam, quae tam in veris nostrae religionis, quam in adumbratis olim aliarum seclarum sacrificiis per Salem inclusa sunt museria enunclauimus. ne nonasterr etiam operis parti responderemus, in qua Ostendimus,mul esse Sale humanis animis salubrius. Per Salem enim non modo sapientiae, quae Pera es animorum lu3sed verae quoque religionis, qua illi expiantur, t pus exprimitur. Ac nonstann Regiae, atque Imperatoriae institutionis modus; vertim Padsoralis etiam, atque eminentioris vitae ordo insumma ratio ante oculos proponuntur. Nam quo iam expressius, quam per Salem in sacris sapientiam intellaimus quo item purius quam Sale , apientia Chricto nomen dantes imbuimur3 Grata ne quondam diuis facra feri poterant. se quae Sale resse
gerentur ' Vt quid olimSaI, Pisacrum quoddam concordiae numen , . componendis litibus, . consecranssis connubjs, . amicitys, non hominum inter se modo; sed ad has etiam cum diuis copulandas admouebatur s quibus permultisque alijs de Sale miserise nostros undique Commentarios refremmus . quamuis tameκ eos prius quam ederemus, non solumperdoms, ac rerum peritis imis casigundos permisimus , verumetiam integra annorum enneade, ut vult Flaccus, domi pres imus naturam imitantes, quae, ut Plinitude elephantibus biennio furtum in alterogeseantibus testatur, Nihil magnum genuit cito: Perinde ac sit etiam insemine, quodsparsum terrae, inclusumque, quo tardius enascitur, eo altiores agit radices, atque uberiίis propagatur: utique, e pro inani praeproperae editionis gloriola, alijs deridendi assam, nobis autem aeternam ignominiam pararemus. Cum' longe melius a paucis in tempore, atque amice admoneri; quam ab inuida post multitudine corripi, aemordicus reprehendi. quae tamen ut confultius inolertiusquepraecaueremus,
18쪽
eos maxime artificer uobis roposuimus imitandos, qui apud Occidentales Indos , contextas imagines e x ruarise, persicoloribusque auium plumis per pulchras non minas,quam qui peuicillo, o iciunt. quae ut aspectm res odeant, atque lineamentis,umbrisque ac coloribus inter se congruant,no fatu es illas ad matutinum Solis *lendorem intuerit,nisi . ad meridianum, ν ad Pespertinum qum noctu etiam ad lucernam,visendas exponant. Ad htic ergo modum, recensendis Commentariis nauata fuit a nobis opera in Histentia. Nam inuentas tot Satis caussas,cum admirabitibus eius esseeli non satis fuit ad Phi-
A inophicum mi im qua prima est lux rerum, atque in residentia expende- Areiqianviga etiam, quae de Sale detrahebantur Mirtutes, in quae Objciebantur ei crimina,issutatione hac enim 1 ess sit meridiana luce clariores) in δε-rraetores retorqueremus. Ac nisiad vessaeninumfulgorem, utpote peculiare eorum, qua ab aliis de Sale dicta sunt, collationem nostra quadraremus. Domum quoadusque tenui quasi facul hoc est,priuata di uisitione, tum a diuti, magistris vetulis,quam a rusticis. opilionibus, quam etiam ab obuio quoiaque plurima de tam variis Salis essectis ad medicam normam exigeremus. Caeterum, quod adinscriptionem attinet non illas quidem tumidas in assectatas, i quas Plinius irride vel earumsimiles usurpauimussed hac vita vere humili, B propriaque contenti, reliquas omnes maximam invidia ortassis habituras, iure contempsimus. Te Sale enim no' minor es dicendi copia,quam Satin atq; utinam partem undevigesimam eorum,qua de ipse iusque incredibilibus , seriis animo comprehendimus,calamo exoluerimus. Ea quippe es ingeni, humani ruocunque intenderit nexhausea Pis e natura,praesertim quae tum a te exculta,tum curiositate promota fuerit,ut,qua Palet indagandi ratione Mnita ex re licet, possit iam colligere,perscrutarique infinita. Nam ut, Hesiodo teste, Musarum mater es memoria.ita in ingeni emperfuit altrix curis- Ctas. stua comite ivina tamen ope duce, c tot annosscripta Commentaria tiabi in manus damus. stuae Pt multo faciliusintelligas,necessi id nunc es totius operis argumentum, vel potiusscribendi occasio proponenda, quae nos ad S Iem tam copiose, diligenterque laudandum impulerit. A mmd Cum igitur Romae, Iulio. III. Pontisi Mam tres essens mihi contuberna tum ope- les Hispani, viri nobiles, quorum duo vehementer abhorrerent a Sale; tertius autem Dauites quintana Barcinonensis Iuru utriusque peritisiimus eum aliorum iudicio,nimis intemperanter ederet: ego vero in neutram partem pro
19쪽
pensus,quandam in e hs Uu mediocritatem obtinerem: accidit forte, utpri res,leuissima quadam occasione oblata, non modo Salis cultorem siuintanam absentem acerbissime reprehenderendi, verumetiam Salem ipsum ne audiente, detestarentur. Quo tempore nullo modo potui me continere, quin amicum Salis studiosissimum, verequesentientem, ab amicorum pessime de Sale iudicatium morsibus vindicarem praesertim clim una cir eadem opera, Salis etiam patro civium fusciperem. Cuius ego naturam,uires, essecta, atque praefantiam siemecum tacitus frequeuter admirabar,ut cuperem locum aliquando mihi duriduini audi ea, quae de Sale toties cogitassem. stuo dato plane diuinitus, tum Astuintanae domum reuerso narraut quam libenter macriter eum defendissemitum quae pro Sale dici possent, opsuhut his ipse instructus aduersario uos facilius conuinceret,quotiescuque inter eos de Sale mentio incidisset. siti tinta Metrophilo hoc est. nediocritatis amatore,qui meas partes vel colloquio castuintana inchoata; sed tamen, ex pacto,post aliquot quintanae verba, serpetua coimentique oratione ab illo i operorata; ne interruptus sermo cum prolixioreuaderet; tum breue alioqui tempus instruendo quintana datum intem rogatiunculis tereretur. quanquam Dialogum, eiusque histor senem nonnullis in locis oportuit interrumpere, seu potius locupletare. Cum ab eo tempo- Bre,quo haec Romae actaseunt,adurique PiumV.Font. Max. cuius ultimo anno haec ipsa Valentiae primum i is mandata fuere,permulta occurrerint, quae r Dialogo inseruisse; π eius editionem eourique distulisse, no tam praeter δε- corum quam pulchrum fetu fuit, atque omnino necessarium. Neque enim luculenta operis accessis incrementum; neque eius longa de editione cuct tio siue procrotinatio, auctori unquam, aut dedecori fuit; aut quidquam de vera eius opinione Orgloria detraxit: in illis maxime operibus, quae a iuuenili
persticacitate deprompta qualia haec nostra per mediam aetatem, ad fenilem prope, e ' limanda, in expolienda,perducta fuerunt. uua in aetate, ilium, cui Cesse contigerit, propterea Cicero vocat beatum,quo apientia in veras opiniones, nemo plane sit, quisene melius assequipossit. Is siquidem maturo iam, atque coirmato iudicis,eoque a iuuenili efIu libero, tum sua ipse omnia r Stius iudicabit;tum rursum quia propria, non tam misere adamabit, quin libere ut aliena re a si min, use se digna inuenerit. quare, Pt ad rem veni mus,de omini genere Salis quattuorseerunibus libris in huc modis dissutabitur.
20쪽
sii Mi edis Archidiaconi Saguntini
ETRO pHILVs. Gaudeo,mi Quintana, te saluum ac incolumem e cubiculo tande exire. timebam enim,& quidem vehemel ter ; ne tibi quidquam humanitus accidis siet,qui mihi tandiu clamitanti, fore q; pene effringenti nunquam responderis. Vnde factum est obsecro, ut somnus arctior solito te fuerit hac proxima nocte copte- Xus QUINTO Doleo prosecto, mi Metrophile te molestiam ullam mea caussa coepisse, cui semper iucundus ac gratus esse vellemverum ut intelligas difficile fuisse mihi e tanto somno excitari , scito me hesterno die apud munificum Ludovicum BTurrensem,clericum,ut vocant, Camerale, coetizexceptum fuisse lau- . tissima asiidentibus nobilissimis quibustiam Hispanis nuper ex Brita. nsa urbem ingressis. Quibus varia cituque dignissima enarrantibus MdEfelici Philippi Hispaniarum Principis in intulam aduetu;& de incli. to eius cum Maria Regina connubio, atque etia dein staurata ibi a Reginaldo polo Cardinale, veteri religione, in tam multam nocte productussult sermo, dc a coena vigiliajut non sit tibi quidem mirandum quod tam sero sed quod tam citos omno suerim solutus. Sed tu cur ad me quaeso,tam bene mane venisti8 non enim dubito, quin grauissimis Ceaulsis adductus,meprima sere luce conueniendum putaris. METRO. . Magnae adeo sunt,ut eas differre no potuerim &tam mulae, ut verear ne totus hic dies his explicandis satis sit futurus. - VINT . Expone ipsas amabo audiam enim libentissime. METRO pacies ut re decet bari soles atque ego desidero. Quod ut comodius fiat,in tuam bibliotheatam omni librorum genere refertam concedamus . ibique assidentes quietius,omnibusque arbitris remotis facilius de rebus ad tuam digni-