Sabaudiæ Respublica et historia

271쪽

fi H i s Y o A. I Lillum omnem sustulit. Caeterum recru descente denuo anno faeculi ejus qui quagesimo primo bello hoc, Chierasium ic Sanidamianum Pedemontani Qti oppida vi expugnantur. Captas autem biei nio post stra gemate quodam Vercellas, in eodem tractu urbem tenere Gallis quod magna Caesar auxilia adducere diacebatur) cum non possent, spoliatam deseruntii Tantos fortunae fluctus, tot miserandos casus, cum aliae super alias es des cumularentur , adversamque ejus

fortunam detractarent, qui prosperis ejus rebus ad obsequium certare solebant,patientissime Sabaudus , bonis fere omnibus , ab eo qui Ludovicani matrem, dc

per eam ipsam avunculum praeferebat, exutus licet, tulit, neque animo unquam

defecisse visus est : donec tandem ejusdem illius saeculi anno quinquagesimo quarto , qui decimus nonus illi turbatae reipublicae,aeviternis illis quae nullis se tunae subjecta casibus donandum bonis, ex infelici statione hac , beatum vere principem quo alii diutius eum dominatum tenuerunt, nemo tam sertiter reliquit) extrema jam aetate eripere Deo visum stat. Verissime hercule in historiacorum celeberrimus Tacitus dixit: Muesse mala vel bona qua vulgus putet . mus' τοι qui confictari videantur adversis,

beato ν

272쪽

s Asa A v d I AE. 2 sybeatos, ac plerassue quanquam magno per ope; miserrimos ,si illi gravem fortunam constanter tolerent , hi prospera inconsulte utantur. Vercellis sepulto C rota, Emanuel Philibertus filius succes.sit. Scribit Taboetus sed penes eum G des sit) uxorem sibi Carolum dari posti lasse Margaretam sororis suae Ludovicae filiam, Francisci regis χrorem, eaque negara, Emanuelis Portugalliae regis G

an ele Philiberto , Duce . Sabauia decimo.

π Manuel Philibertus , Sabaudiae dux decimus, Carolo patri suo amo quin

quagesimo quarto supra. millesimum dc quingentesimum succedit, princeps longe clarissimus. In Carqli quinti Impera toris sex quo P Opesque ejus pendebant, quique non secus eum fratremque ejus Carolum, quam suum fovit sanguianem Dula a puero enutritus,tantos mox in omni genere virtutum, & in re bellica secit profectus, ut nemini non taee admirationi, & quod de Pompeio ma mo dirui citius dux quam miles eum. . deret. Praeclara itaque ejus perspeiis iiD dole, accitum ad se benigne Carolus Imperat . appellat. Macte virtute esto E-

manuel inquit apud me tibi omnis

3 honos

273쪽

αs . H I S T o R I Ahonos atque praemium erit, re quo st quentior mecum fueris,senties eam rem tibi dignitati atque emolumento esse: la,

tumq; promissis iuvenem, equitum mitilibus quatuor , 'quos corporis sui cult diae bello Germanico asscripserat, praeiscit. Neque tanti Imperatoris exspeciati nem ille sesellit: eximia enim singularis que ejus, toto eo bello exstitit fides. O rerum regna ditiones'; suas omnes, C Iolo imperatore squi plenus honorum in

Hispaniam rediit in Philippii filium suu

saeculi illius anno quinquagesimo quinto transserente, Belgicarum provinciarum ab eodem rege PGppo, praesectiva d

natur. Quos remomagistratu ita sitim Mus sint, 'ut nondum exacto quadrie

nio, ad ditiones suas abiem,magnumsui apud eum populum gentesque Grimas, princeps Optimus relinqueret desiderium. Fortunam,& vivo,dc mortuo C rolo patre, novercam sibi aliquamdiu, adversus omnes ejus impetus instilius immotusque, iis reverenter simper habuit, ut ejus tandemmisertus Deus, avi, ius honis illum restitueret. Post acceptas enim illatasque tantas invicem clades, repartam feculi ejus anno quinquagesimo septimo mense Augusto, ejus ductu a spiciisque iuniversis enim castris rex

Philippus eum Falaceratin memorabia

274쪽

s,A B A V D I AC. 1ss. lam illam de Gallis ad S. Quintinum vi-i ctoriam, urbemque ipsam paulo post expugnatam, dc post captas ex adverssi a Gallis Calisium, Guyneum, Thionvillam. & Dunkerectam urbes divino haud dubie numine victoriam clademque aequa quasi lance inter utrumque partiente, ne i si alteri paullum modo tribuisset fori na, conditionibus pacis uti detrectaretis, qui superior vidererur, neque aequai contentus estes parte . qui omnia habit rum se confideretin pace inter Philippum Henricumque reges biennio post facta, bona dicionesque suas omnes . civitatibus aliquot, Taurino scilicet, Villanova, b Hiensi, Quiersio Scociivatio demptis squas .aliquanto te ole Gillo retinere permissum recepit', Henrici regis sorore Magareta. ita enim conveneratin.

re ducta. Caa erum postquam . civitates

illas quas Gallus retinuerat, tradi sibi postillare tandem Sabaudus cepit . qui a r gst C roto eo nomine nono Francisco is' statri tum successerat ejus rei .caussas missi Lugdunum venerant legati, moras nectere , adversam regis voluntatem caussari ,- multa in excusationem as serre: In primis Niceam S Villata cam urbes dependentiaque ab iis loca Provinciae comitatui annexa antiquit ,

novilicia comtabus Paruisse semper,

275쪽

H t s Y o R et AIoannamq; reginam Roberti regis Ne politani, & Provinciae comitis neptem, dc post eam Ludovicum eo nomine primum Andium ducem cui bona sua omnia salutis anno Mccc LXXX, illa donarat) ea possedisse,issique Ludovicum se cessisse filium. Exorto autem inter Aminam Aragoniamque semilias, per causisem Neapolitani regni bello, Sabaudiae proceres .ea uis occasione, Niceam, &Villastancam finitimas oportunasq; au' gendo principatui suo urbes, contra jus sesque, nullo ad eas titulo invasisset, neque unquam monitos rogatosque licet cepius eas tradere voluisse. Caeterum

cur Galliarum rex ad ea sibi loca jus esse dicat, caussis, illi esse jusjssimas , inter quas Caroli: Andii I ducis Pr0vinciaeque comitis, ec Neapolitani ex ea semilia regis postremi testamentum, quo b O-

' rum ille suorum omnium, Ludovicum ejus nominis undecimum Galliarum regem, Carolum Delphinum ejus filium; re quicunque in Franciae regnum in posterum essent successuri, instituisset haereredes. Oportere itaque Sabaudum, ant quam postulatis ejus rex satisfaciat, loca illa regi, quia erus legitimusque eorum dominus sit, restituere. Idem dc de P demontano principatu facere debere Sa

baudum, quem ipsium Provinciae quo

276쪽

que antiquitus illigatum quod ex editis

super ea re anno M c c C v I, tabulis videre esset a Ioanna regina antediacta quam saeculi illius ipsius anno Lxiri, eo pulsam, Provinciae ordines, ut pN cuniario lse subsidio ad principatum itulius patrimonii sui partem , recuperamdum, juvare vellent, orasse in confessbestin possessio fuisse Metant. Astensem

adhaec comitatum, publicum regni Gaulici patrimonium, quem a Ioanne GDieacio Mediolani vicecomite Valentinae filiae, dum Ludovico Aurelianensi nuberet duci, Caroli regis atavo, dotis nomine datum, & a Carolo quinto imp ratore Occupatum, contia jus sesque Sabaudus hactenus possideret, ab eo cum proventibus ad eum usq; diem perceptis, reposcere. Controversum quoque hactenus inter Galliae reges Sabaudiaeq; primcipes Salutianum marchionatum , quia sibi rex Carolus adjudicari debere inirmabat: monebant, ut quibus rationibus ea, quae pro se reges Galli in caussa hac adduxissent, vellet impugnare, in medium tandem proferret , dc simul tot interpositis ejus ipsius controversia: eaussa senatus decretis parere ne gra retur. His dicebant accedere : Quod cum Sabaudi proceres ,. Genevensis

Comitatus Foucizniiquein dominatus A R respectu

277쪽

respectu quod a Delphinatu-depem deant loca Galliae regis sint beneficiarii,

convenire omnino ut fidem suam ante-

cetarum suorum exemplo,qui idem factitassent, Carola res eorum locorum ergo obstringant , musque se sabindus profiteatur inentem. Ostendere ad postremum, dum Philippus Sabaudiae dux

salutis anno M cccc LXXI. Mari rerum Bostoniam uxorem duceret, iuva que dotis ad eum nomine coronatorum

aureorum millia sexaginta, & supellectialis adhaec pretiosissimae plurimum asta ferret, matrimonii illius legibus cautum inter caetera tum fisisse, ut qui ex eo co- iugio primus nasteretur filius, Baugeum is comitatum, dc in Bressano solo sata peam Bourgiam Galli Castellaniam ainpellant praecipui inter liberos titulo pos sideret, ea lege ut eo defuncto, liberi r liqui ex eodem illo matrimonio, ejus i

cum repraesentarent, in ea dominia proximus natu post eum succederet. Enimgero contractes illi standum si sit. dubium esse nemini, quin Ludovica BD cisci primi regis mater, ex antedictamει sueta cum Philiberto fratre nata, Car

lo pos erioris conjugii filio, in haeredit ris a communi patre prosectae aditione praeserri, aequari saltem debuerit, e

rum saltem bonorum a quium lese εγ

278쪽

IIca non excluderetur: inter quae Ba geum comitatum Murgiumque Jtra controversiam omnem cum sit, inta

em, hercule, Ludovicae ejusque post xis factam injuriam,quod vel eorum sas rem Iocorum potiri non potuerint, sus fragantibus praesertim, dc ea illis bona deserentibus eotractus illius legibus,quibus disertis id caveretur exprimereturque verbis. Multa praeterea alia cur promissa exuenda censeret rex, a legatis renis eo colloquio dicta allegataque sunt: sed quae, postquam repente turbare se eum coepit, motusque illi,quibus florensilia quondam super regna omnia caetera Gallia misere conflagravit, exorti, fluctu suo caruere; praesertim postquam alte catio ea omnis huperrima illa pace penitus fuisset sublata. Quin cum eo regi

S i jam recidissent res, ut finitimorum illi principum, dc eorum quoque cuna quibus longum diuturnumque regibus riGallis fuerat dissidium, amicitia,adim, 'stina dissidia pacanda, dcciviles motus

comprimedos opus omnino esset, Bo

ollonio haud perinde Sabainli metu', quam fidei morum dississis imperat regulo Pedemontanis eum Francistus e nomine secundus rex, Caroli regis frater , in aesectum dederat 2 ut Taurinum. yillam novam Mensem, umessium de . R 1 Chiis

279쪽

ας γ I s Y o R I AChivinum oppida sabaudo ejusque uxori in manum tradat ; ea lege, ut vicissim Savillanturi, Pignerolum una cum A batia adjacente, Ginolleum, dc quicquid eorum locorum respiceret imperium, a Sabaudo protinus reciperet. Monitus ea de re Bourdillonus praefectus , tribunos militum, quibus eorum locorum cust dia demandata erat,centurionesque convenire jubet, quibus cum mandata reos cognotat , quod optimum iactu esset exquirens;placet tandem, omniumque in unum congruunt sententiae non improbantibus cmsilium quos. negotii h jus cum Sabaudo tractandi causa, jampridem in Sabaudiam rex miserat) quando nullius magis interesset quam ipsius mei regis, non properari,certiora exspe-

sanda esse justa. In regis quippe, quod

administrando regno nondum illi m tura esset aetas, ea de re statuere negabant esse potestate. Rem quippe esse m 'cime arduam, praesertim quando ultimo inti aiebant) Lugdunensi conventu,inter regios Sabaudique legatos convenisset, Viceam urbem una cum arce locisque iussi subjecti , dc perceptos, ab anno inde MCCCLXXX v III, squo Ludovico Grbmaldo tradente in Sabaudorum prines Fum ea venerat potestate fructus re

i restitui disere. Reddi edam ω γ

280쪽

mire Conynum, Fosianum, savillanum, Mondevisunt, & dependentia ab iis oppidis loca , relinquique penes regem

Quiersium cum toto suo tractu. AEquum

quoque esse ut quae iacta salutis anno ccc quinquagesimo quarto inter Gabium regem Sabaudumque pace, conve'

insitiat, ea sabaudi sua illi adversus

quemcunque videretur silva manente

octione in praestaret; utque quaecunque Mensi subjecti comitatui possideret Oppida, castella,vicosque, Gallo restituereta In consesib adhaec esse, quae Ludovicae Sabaudae Francisci ejus nominis primia e s matri, haereditaris, Philippo patre defuncto,debita fuerit pars, ea ejus haeredes thaud debere frustrari. Idem quoque de universa Philiberti ducis cujus ea, ex iisdem quippe cum illo nata parentibus , unica solaque haeres esset) haereditate censeri debere , demptis tantum Romano imperio subjectis , iiDque locis , ad quae recepta antiquitus

per Sabaudiam consuetudine , foeminis . non patet accesses. Latae quoque quinto Idus Iunias Domini anno Mcccxc, a senatu Parisiensi sententiae , qua regis Delphini Salutian Omarchionatus imperio parere, Sabaudus marchioni loca ea omnia quae illi , marchionatui-

quo ad erat, restituere jubentur, a s