Sabaudiæ Respublica et historia

241쪽

anno M D III redux , postquam Lugdunum se contulisset subi pax inter Fr cos Hispanosque, Caesarem dc archid

cem ipsum eorumque confaederatos sociosque promulgata fuit 'in Sebusianos, inde ad Margaretam serorem suam,Philiberti hujus uxorem invisendam prosectus fuit, & ab utroque honorificentissime ex ceptus dimissusque in Belgium rediit. Decessit tandem Pontaeini Philibertus eo ipso in cubiculo in quo natus fuerat,taculi ejus anno quarto qui amnus mortalium punieris peccatis a Deo, uti plerique opinabantur, constitutus, plurimis propter aeris intemperiem, &optimo cuique satalis fuit,ad Widus Septemb. haud multum vigintiquinque amnos egiessiis , imperii amio circiter sexto. Praereptus immature, & stuctu gratissimae conjugis societatis , dc consummatione evectς in inissimum paternuinque fastisum imaginis desectus est. R.s

mirandae eci mortuo in.Margareta Austriaca ejus uxore constantiae patientia

que apparuere exempla. amissb enim viro, k juvene admodum, dc quo, ut author Paradrius, neque ditiorem potensioremque principem Sabaudia ad acceptas quippe a majoribus provincias

proventum annuum duodecim ducatorum militum, quae Mediolanensis pendebat

242쪽

s A B A V D I AS. 2 23debat ducatus,adjecerat in neq pulchri rem sol eo tempore aspexit, acerbissimum eum casum tulit patientissime, iis solummodo procurandis intenta rebus, quae ad animae ejus salutem apud Deum promovendam facere posse existimabat. Sunt qui Ludovicum ejus nominis duodecimum Galliarum regem, animo ab eo alieniore sectum suspicentur ; & quidem in Renati sabaudi fratris ejus nothis qui orto sotte inter ipsum, dc Philibe tum uxoremque ejus Margaretam dissidio, ad Gallum transierat J gratiam. Se-peIitur in abbatia quadam, quae Brousia vulgo dicta, quam Margareta ejus uxor post ejus excessiim, ut voti religione carissimi mariti fiscerique manes liberaret, maximis sumptibus exstruxit. -ccessit defuncto Carolus stater eo nomine te tius, eodem quidem patre cum Philibeo:

. to, at non eadem natus matre. Quae res

maximo paulo post bello praebuit oce

sonem.

De Carolo Dura eo nomine tertio.

CArolus ejus nominis tertius Saba diae dux nonus , princeps optimus, atque clementissimus, meliore in omnia 'ingenio animoque quam fortuna usus, Boni meruit nomen, Philibertoque Pubcy o statri, anno quarto supra millem

243쪽

χα HISTORIAmum, dc quingentesimum, mense s ptembri, successit; quo ipso anno dc proxime praecedente, grassata per Saba diam Delphinarumque gravissima postis, tantam mortalium edidit stragem,

ut mortuorum humandis corporibus Mgrisque colendis homines deesibat. Filius erat Philippi secundi ducis ex uxore altera Claudia Bronesia. Decennio toto,& amplius , tranquillisi:mus ejus fuit principatus, dc is Sabaudiae universi si

tus, ut populus per universam Europam nullus majore quiete, otio, libertateque - stueretur: donec anno saeculi ejus decia. mo sexto, quem pro recuperando duc tu Mediolanensi , Franciscus An utemius ex Caroli sorore cui in Italiam manclauit natus,ad Galliae tum regnum evectus, conscripserat militem , eo ipso adversus Helvetios , graves ad Brimco- nium usq; excursiones ficientes,& Dele . phinatum depopulantes,uti coactus suit. Gallo enim exercitum in eam expeditionem educenti, & per sabaudiae fines 3 iter iacienti, cum auxilia Carolus dux subministrasset, Helvetiorum qui Chi- . namium, iis Pedemontano solo sitam arcem,oppido spoliato, incendere in grave

id se odimn concitavit,praesertim ob ne- gatu er fines sitos transitum commea- us regni procurationem ille de-

244쪽

s A B A V D et Ara ustumque. Et ne victis quidem superatisique Helvetiis, Mediolanoq; dedito,cO ceptium adversus eum illorum hominum λodium conquievit, qui genti illi eo bello'.

fuerant confederati. Qui graviter admΟ- . dum ferebant, quae Gallo in Sabaudia Pe-' demontioque patuerant civitates, earum

portas sibi claudi, Gallumq; magno tormentorum bellicorum apparatu com

meatuque , & rebus aliis a Sabaudo jutum. Revertentem a Belici illi Mediolanensi expeditione Franciscum regem, re pedibus cum omni suo comitatu C

. meritatim usilue, religionis votique ex-

solvendi caussa, iter facientem, cum ho- norificentissime dies aliquot Carolus dux ad suas deductum aedes , excepisset, habuissetque, Lugdunum tandem ille, gratiis quam maximis duci avunculo suo, actis , rediit. Caeterum non diu admodum is erga Sabaudum in Francisci re- igis pectore mansit affectus. Dissidio sitam gravissimo inter eos paulo post exorto , maximis Carolum ducem cladibim, omnium eorum oblitus , & odium pio gratia reddens, ingenti in Sabaudiam misso exercitu cui Philippus Chabotius, maris Gallici praesectus imperabat) affecit, dc potiore ditionum ejus parte C

rolo quinto imperatore pro eo pugnan- .

te licet in spoliavit tandem. Gravissimi. P . hujus

245쪽

hujus dissidii has Iulianus Taboetus assere causas : Philippus inquit J Saba

diae dux Francisci regis avus maternus,dcCaroli hujus pater uxores habuit duas; Margaretam Borboniam , dc Claudiam Pontie anam: ex Mc Carolus , ex illa Philibertus; dc post eum Ludovica Fram cita regis mater, nati. Philippo mortuosilius ejus Philibertus liberorum natu maximus ducatum excipit. Huic, prole nulla relicta , defuncto, sororem aetate proximam, & cui uterque cum illo communis parens , non Carolum ex altero tantum parente statrem, dc annis longe . minorem s qui feminas , tantae utpote moli impares, a Sabaudieo semper dominatu exclusas,neque populum Saba dicum scenainae unquam imperio subditum filisse, contra,variis in eam rem asductis exemplis, contendere succedere debere affirmabat, Franciscus rex, non aetatis solum praerogativa, sed quia inter Philippum ipsum, communem eorum

omnium parentem, Margaretae Bo boniae propinquos,cum uxorem eam eL

set ducturus, convenisset,& quidem utiriebat Sabaudicae provinciae ordinibus in ea pacta consentientibus , ut quicu9q;

ex eo matrimonio nasceretur liberi, Philippo patri indiscriminatim in ducatu, nulla prorsus sexus habita disserentia, s

246쪽

s A a A v D et Ap. 227 cundum aetatem succederent. Frequentibus itaque , dc quidem per integrum d Cennium ad Carolum ducem missis legatis, debitum matri suae ex legibus c6- tractus hujus matrimonialis , sibi porro jure successionis ducatum Sabaudicum, saltem ea loca quae in Gallia Lugduneiisi cis Rhodanum extra imperii Romani limites sita, aviae suae Margaretae Borboniae, ex jure donationis propter nuptias obvenerant,sibi tradi postulat; Bresian, adhaec cum emolumentis proventibusq; Omnibus, annis proximis quadraginta perceptis,& quicquid praeterea donationis illius propter nuptias intuitu, aviae suae antedictae debitum fuit quodi centu na & octuaginta aureorum rutilibus aestimari Hebat cum iniris omnibus. Pedemontanum quoque tractum, qua Ariesio junctus principatui, Provinciae. membrum partemque esse, neque ab ea separari posse assirmabat. Querebatur insuper, quod Taurinum, Pignerolum,

Monicalerium, Carignanum, & civitates arcesque reliquas trans Padum tim terceptas, uti ajebat, stantibus belli tumultibus,& Roberto Siciliae rege, Provinciae comite Pedemontanoque principe fato functo in ducatui suo adecisset. Quod comitatus Nicaeus, & portus VA- aestaticae , eidem Provinciae comitami

247쪽

annexa hactenus inseparabiliter loca, per ipsorummet civium proditionemSaba di nunc imperio parerent. Quod arces

munitioraque aliquot Saluciani mar-ciaionatus, eadem cum Delphinatu cet

seri solio loca, per vim a Delphinatu divulsa, Sabaudiae ducibus , nulla prorsus juris servata forma, fuissent attributa, dc eo quidem tempore, quo Roberti re-

gis filius scujus bona jure substitutionis

Galli regibus obvenerant .infans, utroque parente orbus , dc regno Siculo dejectus, decesserat. Super diaec: Quod o . latum sibi a Galliae rege Oisinis divi MN chaelis insigne, & centum simul cat

phractorum equitum , cum congiario annuo duodecim millium aureorum, praesecurram, contemptim Carolus dux

recasallet. Quod denique, quo in Gablicum nomen flagrabat odio, Burgui dica Hispanicaque sequutus signa, Car Ii quinti imperatoris partes, scedere cum illo inito, semper sustinuisset: dc eo qtiidem tempore, quo in lici infaustoque ad Papium congressus praelio , superatus ab eo captusque filii. Has odii a Gallo adversus Carolum ducem tanta animi contentione suscepti caustas praecipuas fuisse author est Taboetus. Qui per ejus belli occasionem bonis fortunisque prope omnibus Carolum ducem exutum, cuncti

248쪽

Cunctarumque prope' ducatus' sui ut bium dominatu spoliatum tandem; por-xo scribit, dum Sabaudiae sinquit) pa 'tem unam, eamque caeteris fertiliorem,. Bernenses; alteram, quae montana pleraque, Franciscus Galliarum rex; tertiam , hoc est , civitates quas lite praecipuas , dc provinciae totius robur Carolus imperator, ad se quisque certatinrtrahunt. Haud admodum diversa his,de alienato a Sabaudo regis Francisci animo , cur loca illa, quorum nunc me

minimus , sibi tradi postularit, imo in vaserit tandem, Gulielmus Bellayus Lan- ges regatus, qui in principatus Pede- montii regis nomine procuratione filii, vir insigni semilia ac perinde opibus dumo merito dubites togane an bello praestaret & Paulus Iovius scripsere, quae paucis subjicere visum fuit. Ostendit inquiunt) regem Franciscum Carolus dux: Quod vasa sua aurea argenteaque dc quicquid habebat pretiosi , pignori opposuisset, ut Carolum Borbonii ducem perduellem dc Fran- cilco regi bellum scujus ipse exstimu--

lator esiet acerramus) moventem, mi

tuo juvaret. Qiiod tametsi Francisco regi avunculus ellet, uxoris tamen Lusitanae serae

haec uxoris caesaris germana soror) id , --e P 3 cebris

249쪽

cebris inquit Iovius in depravatus, ass- .duisque defatigatus precibus , neglecto Gallo, se totum ad authoritatem nutu que Caesaris victoris contulisset; 3. ilusique, Gallo ad Papium capto, de gramdi hac victoria, datis ad eum literis fulsi . set gratulatus. . Quod nullum non movisset lapiadem, ut Helvetios a foedere, quod cum Gallo illis intercedebat,retraheret.

s. Quod Asiam urbem, dono sibi a

Caesare oblatam non recusasset, Beu

Jayus ab eo emptam scribit in filiumque . tanquam fidei obsidem in Hispaniam ad

Caesae em misisset, qua ipsa tamen urbes quam supra centum annos sine controversia Galli possedissent) nullum certius Gallis regibus in Italia patrimonium esset: verum eam Caesar,qui Gallos It Iia penitus ejectos , ulla ad spem reditus in Italiam, certa sede potiri,nolebat, avide expetenti Lusitanae, nec abnuente vi-xo ejus, facile sinquit Iovius in concessit. Quae urbs conjuncia inclusaque suba ia is oppidis Allobrogico regno praeclarum amplitudinis & roboris decus additura videretur.

od Niceam Provinciae urbem classiliensium coloniam, a Gallis quorum ditionis antea, nec omnino dubii

iuris illa, inquit idem Iovius, suisset in ur

250쪽

S A B A v v I AE. Σ3rgentis belli necessitate pecuniae e inopia coactis , certa pecunia oppignerarum sibi eripi nollet, ne opportuna ,& munutissima urbe, quae Galliam ab Italia disterminaret exueret , rege eam plurimum flagitante, restitutaque pecunia re dimere contendente. Is enim urbem excelsa arce validam, & propter Herculis Monoeci portu magnas navigationibus commoditatas afferentem, si bellum gerere oporteret agno sibi usui fui tam Providebat. 7. Imo quod indicio inter Pontificem& regem Gallum colloquio,ne celebrando quidem conventu illi urbem hanc patere voluisset.

peranti ut legati sui Merueillesi quem Mediolani dux necari iusserat ' indigna

necem ulcisceretur , transitum per fines suos negasset. Caeterum conceptum ex hisce caussis odium, usque eo r*gis a Sabaudi amicitia ali enavit animum, easque in ejus pectore egit radices, ut quam de suscepta: inquit Bellarus in adversus Genevenses expeditionis fausto talicique successis, spem animo ille conceperat, ea Galli unius potissimum omittis conatibus frustrarerith Neque enim Veressit