Sabaudiæ Respublica et historia

251쪽

Guidoque Ranconias , ut Genevensibus .adversus Sabaudum suppetias ferrent, nisi conscio, imo jubente fortassis etiam chim rege, in asiimum unquam indi xissent. Haec expendentem, simulque quanta in vicini, & quidem potentissimi regis qui puncto temporis maximum rebus suis, in utramque sortunam momentum adferre queat amicitia squanulla illi accidere posset oportunior prς- sim sibi sita es lent, ejus inquam regis, cujus vires potentiamque siluod Imperatoribus, quorum imperia una cum v, in terminantur, negatum in succes ribus etiam perseverare , & quasiperpetuari videmus, debuissent dubio procul inqui porro Pellay ) movere Saba dum, ut Imperatori,in .cujus nuper ambcitiam venerat , principi, in quo, quod procul abesset,praesidii minimum,& c

jus temporarium momentaneumque eos et imperium, regem.vicinum, potentem Sc longa vetustaque sibi necessit idine iunctum, in cujus etiam posteris, illius beneficii memoria mansura perpetuo esset, praeserret, ct cum eo in gratiam redire caperet. Sed eorum, quibus

regem offenderat, sibi conscius inquitinsuper gratiam invidiam facti esse, & rs,conciliationi loca haud patere existim bat. In qua illam opinione confirmante,

252쪽

quae hujusmodi illi consilia suggesserat,

uxore, ut fortunam belli tot cladibus assi. Versam, Opportuno erga Gallum regem merito mutaret,induci haud potuit. Fuit quidem sinquit Iovi in aliquando magno consiliorum aestu jactatus Sabaudus, vir egregie probus & ad aequitatem proclivis , nec alieni unquam appetens , an Gallo regi de Nicaea obsequendum foret,quum in eam nullum aliud quam inveteratae possessionis jus sibi esse fater Uur. Ucrum Franciscus SQndratus senator, Mediolano Caesaris nomine legatus in Allobroges missas , eum ab hujusmodi consiliis impetasse deterruit, testatus euin adversus C artarem facturu, si qui quam cum rege Gallo pepigisset. Eo modo Sabaudus, neque jubendi, neque V tandi potens , ne Caesarem offenderet, cognationis jura,& Allobrogum princi- .pum amicitiam veterem, quae hactenus illi cum Galliae regibus inviolata perman- . serat,ea minaci obtestatione perterritus, tueri non potuit; miserabili profecto

conditione, quod cum neutrum offendere vellet, utrique demum, sicuti mox evenit scam ejus regnum paulo ante opulentum ultra citraq; Alpes avitae atque

antiquissimae haereditatis , a propinquo rege pariter , ab assine amicoque Ca sare indigne lacerari conspiceretur in se

253쪽

α3 HISTORIA praedae futuru prospiceret. Helvetii qu que Genevensium moti precibus denum tiari Sabaudo jubent, si Genevensibus molestus esse pergat,se sociorum con deratorum causam, quae sibi cum illis communis essα,haud neglecturos. Ad ea

cum minus clementer respondisset S

baudus, grave sibi ab Helvetiis bellum imminere facile inquit Bellayus in inte, ligebat: quod sine Galli regis auxiliis iblos haud suscepturos, quia non dubia Grai sitspicio mittit propere ad Carolum imperatorem quem Tunetana illa clarum victoria Panormum , quae Siciliae urbs, venisse fama erat in docetque quanto in discrimine res suae sint. Quod ita clam ab eo fieri haud potuit, ut non emanaret, & ad Galli regis perveniret a xes, erga quem gravius offendit, quod loca aliquot in Italia sita ab Imperatore sibi tradi postulasse diceretur, daturus pro iis in jus ditionemque Caesari, quiritiid in Gallia citeriore citra alpes ipse posmderet a Nicaea inde ad eum usq; locum,

qua ad conscideratos aditus erat, Gene-vensi etiam oppido in ea cessione comprehenso. In summas maximasque herculei Galli regis res difficultates videbatur coniiciendς, si ea tum inter Caesarem Sabaudumque pactio successisset. . Suo

quippe undiq;.Caesar imperio, in quam-

254쪽

cunque sese verteret partem, G lys erata. Cincturus conclusurusque , regemque in 1 tantas conjecturus angustias, ut quam, demum dubiis suis rebus consulendi via 1 inire. conveniret, haud iacile effet reper- 1 turus. Rebus hunc in modum constit F tis,necesse omnino erat, ut quacumque

: posset ratione sinquit Bellayus P ingens

; hoc a cervicibus malum suis tempestive rex averteret, provideretque diligenter, c ne scalam Sabaudus in regni sui finibus: fabricaret, per quam facilis in ipsum re-

gnum pateret ascensus. Simulatione t i men tantisper rem extrahondam statuit

dum quae ad Vellyum, legati pro se in

i nere apud Imperatorem sangentem,pe . ferenda dederat mandata, perferrentus, dc voluntatis suae Sabaudus fieret cer-

.l Uor. Postulavit ab eo per ditiones sibi . suas transitum uti concederet, ut loca ea, quae sibi liberisque praeclaro haerediai .raus jure, matris suae Ludovicae inturu tu, Obvenirent quae nullo uti ajs , bat, cum titulo hactenus ille possedis set y sibi redderet. Neque enim diutius ea penes illum loca manere rex volabar, cujus fidem tantopere habebat suspecta,& in cujus foret semper potestate, in Gallici regni hostium manus, quoties- 'cumque luberet, ea tradere. Ad ea, quoda abaudo accepturus e stet responsum,

quia

255쪽

quia facile erat suspicari, & parum spes

erat, Sabaudum voluntate ' quicquam facturum, vim adhiberi dc metum pla- cuit. Ad bellum itaque sese parare , 'stipendia, aliaque quibus ad eam rem opus esset decernere. Gulielmoque Fu stembergio , nobili claroque tribuno, qui paulo post ad Carolum imperatorem defecit: Iovius exauthoratum a rege Gallo scribit, quod legiones praedae. laabuisse , regiamque pecuniam intervertisse accusaretur in militem uti

scribat, dc in Galliam protinus ducat, imperare. Nec mora, Galli, duce Philippo Chilotio, maris praesecto, coactis copiis, transalpinis inquit Iovius oppidis, quar pertinent ad Allobrogum fines, inermem desertumque ab omnibus, ducem exuerunt, transgressique Alpes, aliquot munita oppida subalpinae regionis, imprimisque Taurinum, sianum, Penarolum, & Cherium OccuparUnt. Ac , nisi Antonius Leua eductis Mediolano copiis , cuncta invadentibus occurris.set, repressaque Gallorum audacia, ju- . sti exercitus vim rebellantibus ostendis. set, suturum erat, ut Vercellae, dc ma-

gna pars subalpinae ditionis in potest tem Gallorum devenirent. Neque tamen ulla res sinquit . in ipsb bene coeptae pro- , venientisque victoriae cursu Phil

256쪽

S A B A,V o I AE. 2 37 magis retardavit, quam Ioannis Lotharitagiae cardinalis adventus: is enim ad Caesarem cum amplissimis de pace mandatis misIus , ubi in castra ad Taurinum pervenit, sua authoritate, quae apud regem erat eximia, Philippo persutat, ut subsistere citra Duriam amnem, neque ulterius arma proferre vellet, ne summae spei paratae pacis atque concordiae occasionem, offenso exacerbatoque Caesare, Corrumperet. Existimabat namq; se Caesarem, suppressis armis, suspensisque bello , molliorem atque faciliorem inve turum; utpote qriem neque vi subigi,n que ullo rerum suarum periculo permoveri posse intelligeret, ut quicquam suo

nomine indignum cum armato hoste

pacisceretur. Sed bello paulo post denuo

reci udescente, Sabaudia prope universa Gallus intra menses paucissimos comitis Fani Paulini virtute potitur. Quae caussae Franciscum Galliarum moverint. regem, cur Carolo duci bellum inserret , si Taboeto; Gulielmo Bellayo, dc Paulo Iovio fides sic habenda, hactenus ostendimus. Ego quanquam unam

alteramve ex iis bello illi obtendi sortassis potuisse, non iverim inficias, praecipuam tamen primamque fidisse existimaverim dominandi imperiique fines

proserendi insanam diramque libid

257쪽

ubi semel in mortalium animos invasit, cessant ilico amicitiae consanguinitatis bjura Omnia, eaq; non ex re sed ex commodo aestiinantur: adeo ut, nisi statim ferae huic immanique belluae fraena injecerimus, in gravissima qu que vitia mox prolabamur, quin & religionis tandem animo paulatim nostro subrepat comtemptus. Vidimus proh dolor in id tem pestate nostra in hoc ipso rege Francisco, principe alioqui optimo,sanctissimo, re

ligiosissimoque, & cui digno quem ad

exemplar verae gloriae sequentes reges t gant ) parem a multis retro annis regem Gallia non viderat. Qui cum Turcarum imperatore Solymanno turpe faedus i iisse non contentus, eo tandem prorupit,

ut quando viribus Caesaris imparem sese vid eret, barbarum hunc crudelemque cui Christiani sanguinis hauriendi summa semper sitis tyramaum Constantinopoli usque s non visio ullo unquam fmculo exemplo) in Galliam primus Franciae regum accerseret. Quo iacto, bc divinum graviter offendit numen, Galliaeque res,florentissimae tum, Occidere atque deflorescere paulatim ab eo tempore coepere, dc mortalium Omnium grave

in se provocavit odium, partoque a pri- scis olim Galliae restibus I graviori is,

258쪽

s. A B A y D I AE. 239 temperatioribusque a cupidine imperiiJob strenue sortiterq; adversus Christi iii nominis hostes, gestas res, glorioso nomini vim quandam inferre visus est. Caeterum quod Philippum ducem C roli hujus patre, cum Margaretam BO honiam uxorem ducturus esset, scribant promisisse s& quidem provinciae Sabaudicae ordinibus astipulantibus) ut quicunque ex matrimonio hoc nascerentur liberi, patri in ducatu, sexus nulla prorsus habita ratione, secundum aetatem

succederent; id equidem squod cum bona Gallici nominis venia mihi dicere liceat ) nemo facile mihi persuaseriti Philippum enim ducem virum sapientissimum, aequique observantissimum, populum autem sabaudicum, veterum j rium consuetudinumque retinentissimusemper fuisse comperior; adeo ut verisimile non sit, aut hunc validum semper Demineo spernendo imperio, vel ubi in-lantis etiam filii tutelam ad se anxia mater vidua traheret squod haud facile impetratum in hujusinodi pacta conseiam se: aut lyram, cujus majorum in eo cura semper ne imperii decus scemineo dominatu dehonestaretur quod nisi obtinuisset, Edundo comite isto functo, filia et Margareta Britanniae nupta duci, non

259쪽

α Ο Η i s T o R I Ahujus atavus successisset quicquam suturae conjugi, quod moribus Sabaudicis refragaretur. voluiste polliceri. Neque est quod in assinitatis illius gratiam ab eo id factum opinemur,cum in confesto sit, nonnullos ex ejus majoribus , jamprii mi, non illi solum , sed regum etiam principumque potentissimorum domui per assinitatem innexos fuisse. Porro quas Gulielmus Bellayus, cur regis Galli amicitiam imperatoriae praeferre Carolus dux debuisset, in medium profert rationes, earum plerasque ego, pro vetere gentis illius more, ab astectu studioque in principem magis, quam ex vero profectas 'celebratasque crediderim. Godenim Caesarum imperia momentanea esse, una cum vita occidere, Galliae vero regum vires potentiamq; immem

in , in haeredibus etiam perseverare continuarique dicat; quam quaeso Diu sum id 3 Quasi vero imperatoriae sui

ctionis limitibos, Caroli Caesaris tot tan- . tisque avitis regnis conspicui vires p. tentiaque circumscriptae , non aliunde amplissimum acceperint incrementum. Cui imperatorium decus squo ipso ple- irosque ex majoribus ejus ante eum claruisse legimus , quodque in ejus hactenus posteris adhaerescit in Romani impe- riuroceres acc.ὰzavere , ri regio titulo

260쪽

rebusque caeteris parem sibi regem Gallum , dignatione ejus magistratus ante iret: praesertim postquam virtus, gloria, Opes,atque alia optanda viris principibus illi superarent: quibus tantum fastigium, invalidum alioqui inermumque per se,

dc alienae quod visum sappius 3 indigum Opis, pro majestate tueri possiet..Quod

non ita pridem adhaec Carolum ducem in Caesaris amicitiam venisse; Galliae a tem regem principem vicinum,longa vetustaq; illi necessitudine junctum salsie,

neque ulla perinde firma imperii munimenta, quam vicini principis amici fiam esse assirmet ; non negaverim equidem Sabaudum Gallo regi fuisse avunculum. ,hercule,res movere merito Gallum debuisset nisi speciem mami in amicitia ejus,quam vim Carolus dux tenuisset ut Ludovici junioris Galliae item regis e empla, beneficiis avunculum sibi concitaliaret, non irritaret injuriis. Illi enim

Cum ante annos plus minus quadringe ros & quinquaginta, gravis cum Saba diae comite Amadeo secundo avunculo suo, quod graviter ille ferret L dovicum fratri aetate majori in regno a parentibus praelatum, intercessisset autercatio, non conquievit, donec , divi etiam Bernardi ad eam rem usus ope-xλ , ingrauam cum avimcalo redires.