장음표시 사용
451쪽
ut crudelissimi teterrimique supplicii aliquam parvam
moram saltem posset asserre. Hoc teneo, hic haereo, judices, hoc sum contentus uno; Omitto ac negligo Cetera; sua confessione induatur ac juguletur Itecesse est. Qui esset, ignorabas 3 speculatorem esse suspicabi are λ Non quaero, qua Suspicione β : tua te accuso oratione. Civem romanum se esse dicebat. Si tu apud Persas aut in extrema
India deprehensus, Verres, ad supplicium ducerere :quid aliud clamitares, nisi te civem esse romanum λEt, si tibi ignoto apud ignotos, apud barbaros, apud homines in extremis atque ultimis gentibus positos.
nobile et illustre apud omnes nomen tuae civitatis prosuisset; ille, quisquis erat, quem tu ira crucem rapiebas, qui tibi esset ignotus, quum Civem Se romanum esse diceret, apud te praetorem si non effugium,
ne moram quidem morti S, mentione atque usurpa
tione' civitatis assequi potuit λ
LXV. Homines tenues, obscuro loco nati, navigant : adeunt ad ea loca, quae numquam antea viderunt, ubi neque noti esse iis, quo Venerunt, neque Semper cum cognitoribus esse possunt. Hac una tamen fiducia civitatis, rion modo apud nostrOS magistratus, qui et legum, et existimatiotiis periculo continentur, neque apud civeS Solum romanos, qui et Sermonis, et juris, et inultarum rerum societate juncti sunt, fore se tutos arbitratitur; sed . quocumque Vetierint, hanc sibi rem praesidio sperant suturum η. Tolle hanc spem, tolle hoc praesidium civibus romanis:
. In atiar. Capiatur, irretiatur. Metaphora aumpta de venatione. Sup. cap. Sη. 5. Quia a Picione. Quabus argumentis id stispicabare. 6. Usumatione. Usurpare idem eatae nomimire ἔ hie sibi arrogare signis at. V. r. Cognitoribus. Cum horninibus a quibus cognoscuntur. G-tatis. Id est, quod cives romani aint. m. Fiaturum.Vetua lectio; non enim
452쪽
IN VERBEM AC T. ΙΙ, LIB. V. 443
constitue nihil esse opis in hac Voce, CIVIS BOII KDs SUM; posse impune praetorem, aut alium quem
libet, supplicium, quod velit, in eum constituere, qui
se civem romanum esse dicat, quod quis ignoret': jam omnes provincias, jam omnia regna, jam omnes liberas civitates , jam omnem orbem terrarum, qui semper nostris hominibus maxime patuit, civibus romanis ista defensione praecluseris. Quid Θ si L. Pretium, equitem romanum, qui tum in Sicilia negotiabatur Α, nominabat; etiamne id magnum suit, Panormiam literas mittere λ asservasse hominem 3 custodiis blamo tinorum tuorum vinctum, clausum V habuisse, dum Panormo Pretius Veniret Θ cognosceret hominem'; aliquid de summo supplicio remitteres : si ignoraret, tum, si ita tibi videretur, hoc juris in omnes constitueres, ut, qui neque tibi notus esset, neque cognitorem y locupletem daret, quamvis civis romanus ESSEt, in crucem tolleretur.
LXVI. Sed quid ego plura de Gavio 3 quasi tu Gavio
tum sueris infestus, ac non nomini, generi, juri ci-
-seriar ad substantivum rem, neque pro participio ponitur, sed verbum est indesinitum , neque numeris , neque generibus inserviens. Vide A. GHI lib. I, cap. 7; Voas. de Analog. lib. III, cap. 26; Peri Eon. ad Sauci. Min. lib. I, cap. 14 , P. zo6.3. Q iod quis ignoret. subaud. eum. Quod ait nemini notus. 4. Negotiabatur. Delent hane vo
cem Graevius et Verburg. ea tamen est ad aensum necessaria. I ii Florentina
editione reperitur , et illam retinuἰt R. Ste anus. S. Vinctum, clausum. Lamb. legit
6. Cunosceret homιnem. Aut Sub-. a d. si, aut in altero membro dilemmatis delendum. Etenim elegatis inprimis , et veteribus usitata figura, utate duo eontraria iane adverti. si pro-Ponantur. Sensus est: Aut Gavium cognosceret Pretius, aut igitoraret. Si cognosceret hominem, atque eum ci- em esse testaretur. aliquid de an mismo supplicio remitterea, si ignoraret,
vem, sde dignum, vel potius divitem, et cujus pecunia civis ille roma nus crucia supplicio redimeretur. Quo sensu cum Verria crudelitate avaritiam Cicero conjungit.
453쪽
vium hostis : non illi, inquam, homini, Sed causae communi libortatis inimicus fuisti. Quid enim attinuit,
quum Mamertini, more atque instituto Suo, crucem
fixissent post urbem, in via Pompeia, te jubere in ea parte figere, quae ad fretum spectaret; et hoc addere, quod negare nullo modo potes, quod, omnibus audientibus, dixisti palam, te idcirco illum locum deli
gere, ut ille, qui se civem romanum esse diceret, excruce Italiam cernere, ac domum Suam Prospicere posset Itaque illa crux sola, judices, post conditam Messanani illo in loco fixa est. Italiae conspectus ad eam rem ab isto delectus est, ut ille , in dolore cruciatuque moriens, Perangusto fretu' divisa servitutis ac libertatis jura cognosceret; Italia autem alumnum suum Servitutis extremo summoque supplicio affixum videret. Facinus est, vinciri civem romanum; sceluS, Verberari; prope parricidium, necari: quid dicam , in crucem tollere Verbo satis digno tam nefaria res appellari titillo modo potest. Non fuit his omnibus iste contentus. Spectet β, inquit, patriam; in conspectu legum libertatisque moriatur. Non tu hoc loco Ga-Vium, non unum hominem , nescio quem, Civem romanum; sed communem libertatis et civitatis causam in illum cruciatum et crucem egisti. Iam vero videte hominis audaciam. Nonne eum O graviter tulisse arbi-
LXVI. r. Domum suam. Ioeus Verrἰs , qui caecis raptus cupiditatibus tum Gavium irridebat, Italiae et ei invium libertati lti,ultabat. v. Perian usto fretu. Μessanam inter et sanum Neptuni in Italia, ad duodeeim millia passuum numerantra ex tab. G. De I Isis. Gellius, lib. III, p. I9, affirmat Ciceronem seripsisse fretu . non freto, et ita edidit Graev. 3. Semittitis qua Sicilia, Verre Praetore, opprimebatur. 4. Quid dicam est, quo nouun. appellem p verba enim deficiunt. Sic Iib. IV, cap. I, exaggerandi causa fin
git orator Inopem se verbo tu eas quae rei vim ae naturam exprimunt. s. SPectet. Nimesia verborum Ver
ris ; vim addit novam orationi. quae non ultra progredi posse videbatur. 6. Nonne eum. Invidiosa et plena indignationIs dubitatio. In comitis. In foro e mitium erat et rostra. Sed distinguuntur hoe loeo ampliseationis
454쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. V. 445
tramini, quod illam civibus romanis crucem noti posset in foro, non ira comitio, non in rostris dρfigoro 3 Quod enim Τ his locis in provincia sua, celebritate simillimum , regione proximum potuit, elegit.
Monumentum sceleris audaciaeque suae voluit esse in conspectu Italiae, Vestibulo Siciliae, praetervectione omnium, qui ultro citroque navigarent. LXVII. Si haec non ad cives romanos, non ad aliquos amicos nostrae civitatis, non ad eos, qui populi romani nomen audissent, denique, Si non ad homines, verum ad bestias; aut etiam, ut longius progrediar, si in aliqua desertissima solitudine ad saxa et ad scopulos haec conqueri et deplorare Vellem, tamen omnia muta atque inanima, tanta et tam indigna rerum atrocitate commoverentur. Nunc Vero quum loquar apud senatores populi romani, legum, judiciorumque, et juris auctores, timere non debeo, ne non Unus iste ' civis romanus illa cruce dignus, ceteri
omnes simili periculo indignissimi judicentur. Paullo
ante, judices, lacrymas in morte misera atque indi
gnissima Davarchorum non tenebamus; et recte ac merito sociorum innocentium miseria commovebamur : quid nunc in nostro Sanguine tandem facere
gratis. De comitio diximus lib. I, cap. 22 ἔ de rostris lib. III, cap. 96. . Quod enim. Subaud. loeum, in neutro; quod etsi est insolens. ejus
amen exempla occurrunt. Sic etiam
Varro dixit apud Macrob. III. 4... sicut locum in quo figerent eande- am, candelabrum appellaturis. - Ηis meis. Id est, comitio et rostris. Hegione, situ. LXVII. r. Apud senatores. Iudi ces intellige. qni Omnes erant senat.
ur ad totum ordinem, erius auctoritate leges conditae, jus et iudicia eonstituta anni: id enim sine auctoritate patrum seri non poterat. Liv. lib. I, cap. I. Ive non unus iste. Negantes par-lIculae aeumen addunt, sed interdum sententiam nonnihil obscurant.Timere non debeo, inquit Cicero, ne non unus Verres civis romanus, illa cruce dignus judicetur; id est, civ Ia romanus unus Verres illa eruce dignus judicabἱtur, ceteri omnea indignis iasimi. Μethod. Port. R. de verbis Mereor, ρον- , etC. Pag. 6o4. Quod autem a Gavis ad Verrem subito e--
455쪽
debemus p Nam civium romanorum sanguis Conjunctus existimandus est; quoniam id et salutis omnium ratio et veritas postulat. Omnes hoc loco, cives romani, et qui adsunt, et qui ubicumque sunt, Vestram severitatem desiderant, vestram fidem implorant, vestrum auxilium requirunt; omnia sua jura, commoda, auxilia, totam denique libertatem in vestris sententiis versari arbitrantur.
A me, tametsi satis habent β, tamen, si res aliter acciderit, plus habebunt fortasse, quam postulant. Nam et si qua vis' istum de vestra severitate eripuerit, id quod neque metuo, judices, neque ullo modo fieri posse video; sed si in hoc me ratio sesellerit, Siculi causam suam perisSe querentur, et mecum P riter moleste serent : populus quidem romanus brevi, quoniam mihi potestatem apud se agendi dedit, jus suum, me agente, Suis Suffragiis ante kal. sebruarias recuperabit. Ac, si de mea gloria Τ et amplitudine
vertit Tullius orationem, figura est, cujus exemplum non unum dabunt vel isti aceusationis libri. 3. Saratis omnitiva ratis. Cominunis securitas.-Veritas. Iustitia, aequitas. Lambin . e coniectura, securitas. 4. Hoc loco. In hac causa Gavii. - Destria sententiis. Si enim hoc in Gavium scelus inultum a vobia semel dimittitur; nemo iam, impunitate proposita. reperietur, qui civium romanorum libertatem violare non audeat. 5. Satis habent. Defendi enim, quantum in me fuit, causam civium roma norum : eaque ipsi desensione contenti sunt; reliqua a vobis exspectant. Si res aliter acciderit. Subaud. ac deis
beat, id est, si Verrem absolveritia. Plus habefiunt fortasse. Indieat his verbis orator quod saepe iam snpresigniscavit apertiva, nempe si Verres repetundarum crimine absolvetur, ae majestatis apud populum, Ob violatam libertatem, eumdem esse Postulaturum. Vide supra cap. 58.6. Si qua quis. Intellige largitiones pecu Iarum. -υ quod neque metuo. Hoe interponit ad vitacidam judicum Ossensionem. - Moleste ferent. Quia de illis jam aetum erit. --Dedit. Milicet quum aedilem me secit. Supra eap. 58. Me agente. Ne Verrem aecusante perduellionis. - is suffragiis. Nam indicium de perduellione eomitiis centuriatis apud popnium universum exercebatur, ex legs XII tabularum. Cicero de Leg. lib. III, ea P. S. Perduellio enim erimen erat capitale, et Populus wIus morte mnitabat. Polyh. VI. I 2. Recverabit. Verris da
. Ac, si Hemea gloria. Si quaeritia
456쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. V. 447
quaeritis, judices, non est alienum meis rationibus,
istum, mihi ex hoc judicio ereptum, ad illud populi romani judicium reservari. Splendida est illa causa'; probabilis mihi, et sacilis; populo grata atque jucurida. Denique, si videor hic', id quod ego non quaesivi, de
uno isto voluisse crescere; isto absoluto, quod sine multorum scelere fieri non potest, de multis mihi Crescere licebit. LXVIII. Sed mehercules, vestra, reique publicae causa, judices, nolo in hoc delecto consilio tantum flagitium esse commissum : Dolo eos judices, quos ego probarim atque delegerim, sic in hac urbe notatos, i sto absoluto, ambulare, ut Dori cera , sed coeno obliti esse videantur. Quamobrem te quoque, Hortensi, si qui monendi locus est, ex hoc loco
moneo: videas etiam atque etiam , et consideros, quid
agas, quo progrediare; quem hominem, et qua ratione defendas. Neque de illo quidquam tibi prae-
qnam inde gloriam seram; dicam vobis. judicea , non esse alienum meis rationibus , etc. s. Ita eavisa. De perduellione. Probabilis. Probari iacilis. - Pvulo grata. Utpote cujus jura defendit. s. Si videor his. Subaud. quum urgeo ut aevere iudicetur.-Crescere. Laus enim et gloria Paesturis accusatione improborum. Pro Sex. Roscio et in si mihi liberet accusare, aCeusarem alios potius, ex quibus possem Cre-
I . Da multis. Amare, nec tameno Metire iudicibus, qui se Verris largitione corrumpi sinent, minitatur accusationem ad populum. LXVIII. I. Quos ego probarim. In reiectione. Quos enim non reiecit, hos
probara vinus mi. a. Ut non erem Cerataa censorum tabulas significat, e quibus eradebantur eorum nomina, qui aenatu movebantur. Haec erat nota censoria, qua mali senatores , aut equites notari
Consueveracit, et quam judicibus etiam suis, si Prave judicaverint, minatur. Imo tanto majorem illis ex hae sua pravitate intentat ignominiam, quo maina erit illorum scelus in absolvendo homine improbissimo , et omnium sententiis damnato; itaque isto abaoluto ambulabunt ita, ut uon cera nota notati, quod usitatriis est in pinnis censortia, sed quod turpissimum est, coeno cooperti, et obliti esse via
3. Si quἰ monendi. Amara parentheis sis in superbiam Hortensii. Illum obliquo hortatur ut recta laudabilique ra-
457쪽
sinio, quo minus ingenio mecum, atque omni dicendi facultate contendas. Cetera si qua putas te occultius extra judicium, quae ad judicium pertinent β, sacere posse; si quid artificio, consilio, Potentia, gratia,
copiis istius moliri cogitas, magnopere censeo desistas; et illa, quae tentata jam et coepta si ab isto sunt, a me autem pervestigata et cognita, moneo ut exstinguas 7, et longius progredi ne sinas. Magno tuo peri
eulo peccabitur in hoc judicio; majore, quam putas. Quod enim te liberatum' jam existimationis metu,
deiunctum honoribus, designatum consulem cogites: mihi crede, ornamenta ista et beneficia populi romani non minore negotio' retinentur, quam comparantur. Tulit haec civitas, quoad potuit, quoad necesse fuit ', regiam istam vestram dominationem in
judiciis et in omni republica; tulit: sed quo die populo romano tribuni plebis restituti sunt, omnia
tione Verrem defendat, nihilque prae, ter ingenium et orationia facultatem ad ea am asserat. sic in Divin. e. 8. Plus enim audebat Hortensius saepe in indiesis, ut jam dictum est. 4. Cetera. Pendet hoc a superiori verbo, Pr inio. Non metas Pon , inquit, eloquentiae tuae et iis rationi bus in judicio licitis, sed cetera pra sinio, quae sunt extra iudicium. quibus
non sas uti, quia ad iudicium corrum- Pendum pertinent: qualia sunt, in artificium, consilium . quibus uti soles in obtinenda reorum nocentium absolutione e in potentia, gratia . . quibus valea , quum ais Consul desIgnatus; in eopiae istius in, sen largitiones ex
pecunia Sicilietiat. Si ex his quitique aliqiram vim paras; - si quid moli
s. Emest. Pertisterent. I. V. I. 6. Et erepta.VIde Aet. I, Cap. 6. . Lambin. conjicit restinguas. me bisur. A te. 8. Liberatum. Quod jam non timesne qua res laedere possit existimationem tuam, quum summum honorem consulatum, cujus causa de existimi tione laboramus, obtinueris. s. Non minore negotio. Labore, cura, virtute. Id est, Nota minor est virtus, quam quaerere, Parta tueri.
Io. Quoad necesse fuit. Quamdiu
defensoribus suis caruit populus. Usque eo necesse suit, donec tribunitiam pote talem restituit Pompeius. I . Remam ... Hominationem. Invidiose in nobiles aliquot, Catulum , Hortensium, Curionem quos hic insectatur, et in quos illud etiam conjicitur lib. I. cap. 6o e . Tantum dicam paucos homines
458쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. V. 449 ista vobis si sorte nondum intelligitis) adempta
atque erepta sunt. Omnium nunc oculi conjecti sutit, hoc ipso tempore, in unumqUemque nΟStrum,
qua fide ego accusem, qua religione hi judicent, qua
tu ratione defendas. De omnibus nobis, si quis tantulum de recta regione deflexerit, non illa tacita existimatio β, quam antea contemnere solebatis, sed vehemens ac liberum populi romani judicium consequetur. Nulla o tibi, Quinte, cum isto cognatio eSt, Dialia necessitudo :quibus excusationibus antea nimium in aliquo judicio studium trium st defendere solebas, earum habere in hoc homine nulla in potes. Qiau: isto in Provincia palam dictitabat, quum ea, quae faciebat, tua se fiducia sacere dicebat, ea ne Vera putentur, tibi maxime est providendum.
LXIX. Ego mei jam rationem officii ' confido esse
xa. Omnia ista. Quae pro vestra libidine, nullo populi romani metu, in indietas et in omni republica iaciebatis. a 3. reti. Ut si quis nostrum Peleaverit, in eam populus Per tri-hranos suo , uti mox dicetur, animad
x 4. Existimatio. opinio. Nobilem; quamquam pessimum teterrimumque, nemo ad populum accusare Poterat, tribunis plebis agendi iure ac potestato carentibus; quibus nunc restitutis, vehemens ac liberum popuIi romani iudicium erit. 1 S. Nulla tibi, Qtiinte. Iam lenius agit cum Hortensio . et blandioia oratione se ad eius aures insinuat, dum P mominri eum appellat; qua appellationis forma gacidebant molles Veterum auriculae, ut ait Horat. II, sal. II. ci . pars secunda. v, 3 a. Sed mox eum iterum nihilominus Punget. - Necessitudo. Am
nitas. r6. Nimiam studium tuum. G
cita exprobratio in Hortensium , qui amicitia , aut necessitudini plus interis dum, quam justitiae tribuebat. aliquo jud M. Fortasse Varroniano , da quo in Divinati cap. I 4. I . Tua staticis. Fretum itinartificio, eonsilio, potentia.Vid. Aet. I.
LXIX. T. Rationem osscsi. Nove dixit persoloere rationem obicit, pro, satisfacere ossicio. - Iniquissimis. obtrectatoribus. - Paucis horis. Hyperbol. pro Paucis diebus. Dies novem in illa actione consumpti sunt.
- Condemnaή. Ita noeeutissimum eam esse ostendi, ut nemo mortalium eotidemnandum eum non Putaret.
459쪽
omnibus iniquissimis meis persolutam. Nam istum, paucis horis primae actionis, omnium mortalium sententiis condemnavi. Reliquum judicium non jam donaea fide, quae Perspecta est, neque de istius vita, quae damnata est, Sed de judicibus, et, vere ut dicam , de te . suturum est. At quo tempore suturum est λ nam id maxime providendum est: etenim quum omnibus in rebus, tum in republica permagni mo- metiti est ratio atque inclinatio temporum : nempe eo, quum Populus romanus aliud genus hominum, atque alium ordinem ad res judicandas requirit;
nempe ea lege' de judiciis judicibusque novis pro
mulgata, qtiam non is Promulgavit, Cujus nomine
proscriptam in videtis, Sed hic reus; hic, inquam, sua spe, atque Opinione, quam de vobis habet, legona
illam scribendam promulgandamque curavit. Itaque quum Primo agere coepimus, lex non erat promulgata: quum i Ste, ve Stra Soveritate PermotuS multa signa dederat, quamobrem responsuruS non videretur, mentio de lege nulla fiebat. Posteaquam iste recreari i et confirmari visus est, lex statim prinmulgata est: cui legi quum Vestra dignitas vehementer adversetur β, istius spes salsa, et insignis impu-
quo suam legem Promulgavit Cotta, de judieiis cum equestri ordine et tribunis aerariis communicandis. De ea re vid. Divin. cap. 3, et Act. I, cap. 15. 3. Proscristiam. Id est, Pr POSitam. Leges antequam serrentur, subscripto latoris nomine, Palam 'pectandae, Bolegendae Proponi fiolebant. - Sed his reus. Invidiose in Verrem, quem auctorein causam dicere noluit, quia illud magis exaggerat) legis Cotta fuisse ait, ae sua spe et opinione quam de vobis habet , , et quam Prae se tulit, indiciorum corri inpendorum. Aet. I,
4. Reereari. Reereatus est Post e mitia, quibus Hortensium et Metellum. sibi amiois imos. designatos consules vidit. Vid. Act. I, cap. s. 5. A erretur. Quia vobis Iretissi. mis viris indicibus populna legem se non putat Oportere. sed spes, quam Iieet salsam Verres habet vos eorrum Pendi, et ea qua praeditus est impudentia , ita ut a nullo corrumpendi judicii genere abstIuere videatur, sunfragantur legi; et faciunt ut popuIus
460쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. V. 45 Identia maxime suMagatur. Hic si si quid orit commissum a quoquam Vestrum, quod reprehendatur:
aut populus romanus judicabit de eo homine, quem sam antea judiciis indignum putavit; aut ii, qui, propter ossensionem judiciorum, de veteribus judi
cibus lege nova novi judices erunt constituti. Ι XX. Mihi Porro, ut ego non dicam, quis omnium mortalium non intelligit, quam longe progredi sit necesse Θ Potero Silere, Hortetis ip potero dissimulare, quum tantum respublica Vulnus acceperit, ut expilatae provinciae, vexati socii, dii immortales spoliati, cives romani cruciati et necati impune, me actore'
si ectos judicea habeat et alium omnino ordinem equestrem ad res judicandas nova lege quaerat. 6. Hic. Si quisquam vestrum hoc in
se admiserit, ut vel se corrumpi pateretur vel alios corrumperet, aut Populus rom. quicum ipse anno Proximo pro Rostris agam Verr. Aet. I, tu , de eo homine iudicabit, eui,
disceptante populo rom. mecum rem situram denuntio, quem priore aetIne, quum tam apertus Perduellio ei visus est, ut in praesent Ia mactandum
existimaret, Iegitimo judieio Indignum
censebat; aut si minus tiniversus Populus non judicarit , certe populi nomine, ii iudieabunt qui lege Aurelia
perlata novi erunt in Istos veteres judi a constituti. Just. Calidius Emest. pro in eo homine in in qua lectione omnea ΜSs consentiunt, reposuit ex Manut. ω eo ordine Nam si tantum
aliquot indIees in hoo Verris iudicio
aliquid commisissent, non propterea de toto ordine iudieasset Populus. Ceterum S illa. erius MDC notam expressimus, putat in de eo homine . noti ad Verrem, sed ad iudicum quemquam pertinere. Qαum enim, ait, non de omnibus alit plurimis Cicero loquatur, qui de Verre erant judicaturi, sed tantum dicat . si quid ab uno aut altero fuerit commissum is, ideoque hoc
non necessario Verris absolutionem
involvat, qui Nihilominus damnari Poterat, etiamsi vel decem judices eum absolvissent. non Poterat diei Verrem et a populo, vel a novi a judicibus jussi tum iri. Singillaria quidem haec
est h. l. defensio, et satia Per s. vera Verum uescio cur corrupto illi iudiei minetnr Cicero, hunc ante novos Cor
ruptorum judicum judices a se aisten dum iri judicatum . quum nihil mirum sit corruptum iudicem a correptorum itidi eum iudieibus esse judicandum,
et insolens tantum iteratio esse videatur.
I XX. I. Quam longe progredi. Non in hoo judicio, si Verres elabetur, aetio m a finem inveniet; cogar apud
Populum romanum eamdem Causam agere Cogar sociorum , deorum imis mortalium, civium romanorum injuririas persequi. m. ne actore. Accusatore me potiAsimum i me legum defensore, me in nocentiae ultore.