장음표시 사용
391쪽
i dic tun cap. 4.RVrsus ureb , ouoniam ealidum, fit dum , humidum, siccum multὶpliciter
dicuntur, distinguenda quidem & haec sunt nobis. non ut nouum quid adducere videamur, sed vis laus aequivocationibus conueniat inter nos, quo sensa de his loquamur. Primum Isitur tale dicitur, aliud seminII ter,aliud vir aliter.HIn.his nom iabus necesse eit. tale ArmesIter appello, quod qualitate illam in se habet, aut habere potest,ut ignis caliditatem: virtualiter autem tale, quod ipsum quidem nec habet, nec habere potest producere tamen In aliud potest eo uiuoca ut aiunt generatione. si modo talia aliqua sunt. quo pacto sele,& lumen Vida selemus dicere, no st talia ipse pse sint, sed qubdminini in aliud caliditate producere. Poreb, quae formaliter . talia sun alia simpliciter 8c abistute talia dicuntur, quaedam per comparationem. absblute quidem calida, selgid humida,& sicca sum ista elementa simplicia calida ruidem ignis,& aer:sti da verbaqua,& terra. reliqua omnia per comparatisnem antini δε horu quaedam ditamus talia comparando conaria interse,a superante dcvIncente rem denominantes:calidum quIdem, quod supra medium habet calia ditatem:frigidum,quod supra medium si iditate haberi riualeverb dc temperat
an quo contraria aequantur. Quaedam vero talia appestamus comparado ad hum num corpus, non quidem omne, sed teperat est. n.& sua quoque AEparatio in ho-mInum genere,& nuc calidum, hunc frigidu,illu temperarum vocamus coparando
homines Inter se. sunt&ali comparationes,quae ad propositu n5 sunt.Quod verbia hominem tale dr,aliud aetii tale est,aliud potetiar&,quod actu tale est,aliud petia tale est,aillud per accidens. Rursus, quae potentia talia sunt,alia Inpotentia araia sunt,alia in potentia passiva. potentia vero activa, alia accidentalis, alia essenti Iis:palsua verb alia propinqua re per se,alia remora dc per accides.Nemo autem ididio tot divisionibus assiciatur,aut eas Impertinentes, & ab re Inductas pii ret,quonianecessariae sunt omnes,& sine quibus nemo possirexacte planeq; negocἰum hoc p- tractate. od igitur ad hominem diciturali. tale, illud est, quod per id, quod existit, tale est, quintercunq; existat, siue per se,sue per accidens. At verb per se actu tale est,quod proprijs principijs,& inquantum ipsum, tale est & si hic actus, 3ot via non distinguutur,sed esse actu,& potentia & semper tale est,& per se,& simpliciterret lactuca, dc portulaea tum actit, tum potetἰσηc semper frigida sunt. at quod per accidens actu tale est,hoc quidem necemimpliciter& pet se rate, de , eum actu uno modo sit,alio In potentia te habet,& simpliciter tale est,quale est In potentia ut aqua calesina actu quidem calida est,& dicitur, sed p accidens, potetia verb, & per
sese eficti essiquet vero potentἰa talia sunt, ea sunt , quae in actu quidem non sunt, possunt aute esse, sed diuersimode. alia. n.actum in se, M inquantu ipsa, habet. sed Impeditu: alia verbnon habet, possunt in ab alio recipere. Quae igitur In se actu habent, impedita aute sunt, ea in potentia accidentali est edi tur , quonia persec-dem actu forent,& agerent,quonia ex se habent actu, sed per accide, impedita sunt, de ob id facta in poten lixquod . n. in potentia sinr,per accidens habent.vnde& p tent a Illa accidentalis vocatur. ut ignis per se quide sorsum est,nisi impediatur, impeditus autem potentia fit: sed igni accidit sursum esse potetia, siquidem per se su sum est. Ita & aqua per se frigida est,&actu, per accidens autem impedita in potentia fit:eodem modo de Pipet,&Euphorbivira potentia calida dicunc accidentaliter.
392쪽
accidens impedirentum Impedita vero potentia fiunt. cum autem dIco calidum possilia per accidens verbum illud per accidens determinat potEtian calidum .n que. n. Piper,& Euphorbium calida sunt per accides, sed in potatia per accides:om.nia aut h. aec indigent aliquo, quod romoueat accidenatiuid, impediens. amoto aut statim actu fiunt,& agunt, quoniam per se talia eranti In aqua quidem calcia mi aut
talan t vapores calidi,au t alteran tur a continete, aut a partibus aquae nihil passistin Pipere autem,& Euphorbio ra: mouetur accidens a calore nostro. constat. n.h pse ex particulis calidis multis. v eiu illaei illa mixtioe adeo diuisae sunt,&ad minima redacise ultaeq; in frigidis,ut no agant,& actu no sint. insunt tamen,&, si accides
Temoueatur,actu statim fient.remouet autem calor noster, qui soluit mixtionem.
dc paries separat. Vnde,quae calidaeerant, separatae a frigidis,atq; Vnit , & nequaa minimς,actu fi ut,& qui. No sbiu aute calor noster potest res actu sacere. sed & multa alia. na & humiditas relaxas potest separare mixtionem,ut saliua in Pipere,& E phorbio. mota. n. haec linguet statim actu fiunt,& non qudd calefiant a calore ii viro solum, sed quod humetiant magis. unde calidae partes superficiales sese ad inii esserunt seluta compagine, Pot& contusio,&fractio,& friatio actu res si re, ut in Iride,& ripa, quae aut contusa. aut fracta,aut sciata lachrymas & sternutamenta mouent non ob aliud, si'actu fiut paniculae quaedam calidet, quae prius potetia ius in Quinimo & antiparistasis videtur actu calore facere: quod in calce est videre supi
.ecta aqua. qm. n. foraminuleta est calx, imbibitur quidem aqua in Oram in Ibus omnibus,succedens loco aeris abeuntis: Epter contrarietate vero unit calore calcis, de
humida exissens relaxat mixtionem. unde actu fiunt calidς calcis partes, oc calore Atantum excitat, quantu videmus. sic& motus, & collisio calefacit, & igne ex lapide V pyrite suscitat.Hoc ergo pacto se habent, quae talia sum potentia accidentesi. omnia'
aut liqc & per se, & simpliciter talia sunt, quonia in se ipsis habent actum, quangimpeditum. In potentia verb essentiali sunt,qu unq; in se quidem actu non habet. sed in potetia sunt ad si quid,quod per se habet. ut Lactuca calida dici potest potetitia, non quia per se ipsa calida ut, sed quoniam potetia sanguis est, qui per se calidus
est. dicitur autem potentia essentialis,quoniam,quae eiusmodi sun si per seno Mibent actu illu, sed per se& essentialiter sunt in potentia. quod. n. non habet, In possilia est. quare & quod p se non habet, per se in potentia est. Omnia aute haec pera idens, de secudum quid talia sunt. si quis. n. Latiucam hoc modo calidam dixerit, Paccidens erit:si quidem non inquantum ipsa, sed inquantu aliud. f. inquantum se suis. Lactuca. n. inquantum Lactuca calida no est, scii si, quatenus fieri potest sit guis, calida dicatur, per accides est,& no simpliciter. Frigidu. n. inquit Arist. S. phy, calidum potetia est,calidu autem factum actu fit,& calefacit. si igitur frigidu cales ctiuii esse dicamus, paccidens certe dicemus. quinimo omnia,q hoc modo talia d cuntur,& hac poten tia,actu oppositu per se haben t. In potentia veris passiua sunt,
quae nec ipsa per se actu habent ex principijs 3prijs, & inquantu ipsa, sed possitne
an alio recipere alterata & mutata. ut sulphur in potentia ignis est,cera potetia caliada differt aut Potentiali ca potentia essentiai qm &illa pertrasmutationem actu recIpit, sed coli derabatur,quatenus activa erat recepto actit,hqc vero per sensi aliud
dicit,nsii pallione.ut cera calida dicitur, v calefactibilis sit. s cera potentia cal factiva dicas, q, prius calefactibilis sit, mox caleficta activa sit, Se calefacere possit, scin potentia essentiali dicetur. quare idem re est esse in potentia passiua, & io
393쪽
e sali, ta ratione quod1modo disserat . eat Idit Igi,ur potenua passimide est,q3 Melambite,quemadmodii potentia actiua calidum erat,qd caleruchiuii. calefactibileautem dicis,&quod pol calefieri,& quod non selu potis, sed aptitudinem habet,&dis sitionem,ut promptecalidii fiat. lignu. n.viride calesieri quidem otest,& ignis fieri, aptItudinem aut,& dispositionem ad hoc per se no habet. At iccum lignia,&semes,& sulphur, de bitumen non selum fieri ignis possunt, sed et& per se habent ad hoc aptitudinem quandam, licet non proprie sit aptitudo. nihlleti.aptitudinem habet ad sui coma pilanem, sed pr paratio magis queda illa est.q igitur aptitudinem habent,ut calida fiat, illa solemus per se calefinibilia dicere: q veAnon habet, calefactibilia quidem dici possunt, per se autem non. Ea porrb, quae peἔse calefactibilia dicuntur lpteream aptitudinem , 5 q, potentia propIn qua calida sint,& quasi sub Ipsum actu ira, solemus et calida appellare. na & ceram ,& adipe,&sulphur,& bitumen res calidas dicimus,voletes significare calefaetibilitate,& promptitudine eoru ut talia fiantrusurpamusq; actum pro aptitudine: sed certe oes eiul- modi appellationes abusivae sunt,& impropria ac per accides. Cali .iii. n. quum ud dicimus, proprie quide intelligimus, quod caliditate in se habet : sicut& sanum, qd sanitate habet. φ si & illud sanum dicamus, quod prox niu est,ut saniam sand calidum, quod proximii, ut caliditate recipIat, improprie quae dicem MI.achus n. extra est,&ab alio daturilpsa vero p se ipsa,& quatenus ipsa, tali. i no sunt: quippe cii sub opposito actu sint. nec sequitur, hoc calefactibile est, uitiir per se & ωlidisti . hoc. n. actu dicit, illud aptitudinem:aptitudo autem In re est, actus vero nor . neq;. n. ii sulphur ignibilest, sequitur, ut de fit Ignis, nisi addas potentia. sic. n. exprimimus aptitudinem. qua ob rem improprie omnia haec dicu tur, licet per modum laquei uti,M dc abusum interdum ita dicamus: quam rem Gal. sigilificati it 3.de temperamentis. quu. n. duos nUdoxenarrasset, quibus aliquid dicitur potentia tale, quoru in prior erat de potentia activa,alter de potentia palliua, quam potentia mater ς incant, co- parans utrumq; modum:Ille, inquit,qui est freundum priore modum, primarta&proprie talis em qui verb secundum alium modum, non primario talis est, sed abu-Mue. Auic. quoque, quum omnes modos distinxisse qui bru ealidum, & frigidum dicuntur, loqlics dem,qtii est In potentia passiua, ita dicit. Quii vero calesacere dἰ- cimus, nolumus istud caleticere, sted illud, quod prouenit ex qualitate rei, sipecie eius rem ariete.vnde manifestu esse debet, quae palliua potetia sunt talia, secundu quid de per accidens talia dici: quane nonnunq per consuetudine ira ea appellamus , quae aptitudinem habet,& propinquam potentiam, vitalia fiant. Duo autem sunt, quq Praecipue liciunt, ut unum in aliud promptun a sit & aptum verti: alterum eth dispositio uibstanthe eius, quod palit vliquida sit, bene iniicibilis, aut subtilis,aut rara, aut ad paruas partoredactaralterum est opinquitas gradus, hoc est pauca cotrarietas. ubim. multa est contrarἰetas, actio multum tempus exposcit. sunt & aliae comuse, de quibus logum ellet dicere. ac de passiua quidem potentia tot dicta sint.
Vir pratictori modo dicendi quidpiam aliqvile nostra, q sioni servitia cap. s.
HIs Igitur modis cu dicatur calidum frigidum, humidu, siccum, videndum tamen est, quon am horum modoru quaestio in ligendast. ac inprimis clarites illud non quaeri, an ulnum calidum &numidum sit virtualiter eo pacto quo Solem de Lunam calida dicimus. Item certum est non quaeri, an absolute dc simu ulla X comPa-
394쪽
comparatIone tale sit vinum.quod de solis elementis dici seletisimiliter & illud ma φnifestum esse potest,non inquiri in haciq.qvie qualitas in vini mixtione dominetur. primum quidc,quonia pmposita nobis. q. siab titulo dc serma quaestionis eo pacto a nobis accipienti,atq; iudicanda est,quo qxiaestio est,ac dissicultate, & controueri. sam habet, non quo nemini dubia est, & a nullo vnsi addueta. At certe, q qualitas in vini mixtioe praestet, nemini dubium unci scit nullum ea qMestione sic ere. quod
verb semper duostatum a pleri'; fuit, quod multi perquisivere,illud certe fuit,qua
actionem vinum In corpus humanum essiciat, praesertim circa passi squalitates, humectat ne,an exiccet:in qua re dc multi etiam scripsere. non.n. nunc primum ea'. tentata est.Praeterea inquirere,quq qualitas dominetur in vino,Philosephi uniuersalis negocium est, Medici autem magis, quid in humanum corpus vinum essiciat. At certe quaestio Haec & Inter medicos orta est,& occasione rei medicar,& medicis definiri commIssa. quare& nos, quatenus medici,eam audimus,& dissinimus. si sub eo sensu dissinire cogamur,ut quetramus,quet in vino pridominet qualitas,dicemus medicum illum,qui assciit vinum caludum & humidum, male prose asserere,qm se humidum est vinum quide,calidum aute nequaq.aquea. n.est,quq in eo dominatur humiditas, cum qua & frigiditas necessario coniuncia est. St. n. in vino maior e
set caliditas,q. ditas,&supra medium ius steret , utiq; actu calidum esse vinum oporteret,queadmodum & aqua calefacta actu humida est. sed re vera quaestio linc sib illo sessu dijudicanda a nodis non est. Superest igitur, ut m dum , stigidum , humidum, siccum per co arationem ad hominem auesamus in hac quaestione. sic. n.& ambigua est,& quaeucia digna:&sic semper intellecta,&ab alijs ictata suit. sub hoc Igitui sensu de vino agemus, primum de caliditate & frigiditate inquiretes, i. mox de humiditate dc siccitate.
An uisit calidum, vel frigidum. cap. 6. 'IN prImis igitur dicimus vinu,quatenus actu est,stigidu esse, & nos frigefacere,
quod vel sensu ipso manifestum est. sed ex hoc solo re non esse denominanda talem secundum naturam septa demonstratum est,quoniam stri talis actu, per accidens est.&secundu quid.neq;. n. si lite aqua calcfacta calida est, iam de aqua simplicalida est, nisi tale actu per se sitisicin.& actu, S: potetia,& semper tale erit. at vinu, tametsi actu stigidum sit,constat tamen aliter potentia esse . quate actu per se frigidum non est, is per accidens. In proposita igitur. .cum de vini natura quaeratur, qualis si actualis quidem operatio abijcienaa erit a Pposito nostro. nulla n. natura determinari tallis potest per ea, quae fiant per accidens. relinquitur igitur, ut de vino quaeramus , quale potentia sit. oniam aute duplex erat potetis,activa,& passiua, prius de activa dicamus: qrursus duplex erat,accidentalis,& essentialis. igitur potentia accidentali vinum dicimus calidum proculdubio esse.constat. n. per se ex particulis calidis multis,per quas quidem per seactu esset,& caleficerer,' nisi impeditu per accidens sereti quare pote-tia fit, sed per accidens. impedimentu autem inde est, φ in ulni mixtione particulae
illae calidae diuisie sunt, redae 5; ad minima, ac in frigidis humidis sepuleriquemadmodum in Pipere,& Euphorbio diximus.quam ob causam, si actu fieri per eas debet vinum, remoueri necesse est accidens impediinquod fit a calore nostro, qui soluit vini mixtione ac separat calidas partes:q separatae a frigidis,atq; inter se unitet nec iam minime,atiuium & agur,quod per se erati humi-um vero partiualiae
395쪽
A absit muntur, aliae cusanguIneadmiscentur,&, utcunq; aliqtueremneant,m Inoris actionis sunt, si calidae, quum actu fiunt. Qin d autem ex multo calido constet per se vinii,nemo est,qui dubitet, quum videat v ni generatione per intum aestum atq; ebulliitionem fieri,videatq; quod ab eo exhalat. Idem ostendit, ψ celeriter vinum in spiritus,& sanguinem vertitur. diximus. n. quae talia sunt, oportere non longe gra- clii distare.Ostendit & illud, inper vetustatem videmus vinum ardens fieri:quod cii extrinseca nulla de causa c5tingat,necelle est cumire obcotinuam calidarum partiuactionem,quae introrsum fit.neqsen. unum quId est vinum, quandvnum videatur, sed diueiss costat,quoru hoc agere, illud pati potest. ex quo sit, ut multae aqως par-tCS Ct aporent,multae terreae urantur, multae ignes unῖatur: unde tandem quasi ardes fit vinum. Fit praetcreae vino aqua illa,quq aqua v tς vocas, notissimae caliditatis,ardetq; more olei. quae omnia ostedunt vinum ex multo calido persu constare.qtiarς
α in potentIa accide tali calidum esse, remoto aute accidete actu fieri, ut dictum est. Insuper dicimus vinum essentiali potentia, tum & palliua non selum calidum este, sed eo gradu calidum,quo S spiritus nostri. manifestum est aute hoc,quoniam exsequidem tanta caliditatem no sabe quanta spiritus: tras nutari autem potest acc5Merti in spiritus,ac sic calidum fieri: qua κγtetia est pallura: sactum autem calidum, ut spiritus,agitiam: quae erat potentia essentialis. id . n. re sitnt palliua pol ctia , dcellentialis. Soniam autem,quae palliua potentia erat talia,alia aptitudi irem habebant,& per se calefactibilia dicebantur,alia talia erant potetia remota, manifestum,u, vinum ex his est,quet per se calcfactibilia sunt nam nihil pene est, quod tam prompte in anguinem mutetur,quoniam &liquid. x substantiae est, Scio tum cum toto
cne miscibile, & gradu propinquii satis. Nulla praeterea in ipjb est spiritualis qua-itas,qaut attracti nem prohibeat, aut Grachiam. Propter quae sicivili me in sanguinem verti natum est. Diximus autem, quae habent propinquitatem hac&api studine, talia etia denominari ab actu. quare & vinu, Φ celerr me cales,stibile sit, calida
etiam dici nonnunq sblet.sed haec appcllatio φ non per se sit & proprie, sed per a
cidens & abusive dictum est supra. Nemo autem decipiatur videns Gal. 3 . de temperamentis dicentem vinum calefactu a nobis recalefacere nos, nec cales ere, nisi c uersum in sanguinem:atq; et per caliditatu in nos non agere,ut medicamenta quasi non per aliam caliditatem agat in nos vinum, si per acquisitam . & quatenus Quest sanguis,& alimctum. quae omnia, si superficietenus accipiantur,& salsa quIdemerunt, de iis contraria, quae Gai.alibi de vino scripsit. falsa qui dena, quoniam non calefacere vinum per propriam caliditatem, dc calidum non cile potentia accidentes ut dictum est,t e alienum est a veritate. sic. n. sirigidum per se viuum Gret, cadum verd non, nisi potentia es lentiali, dc per accides non, suapte natura, ut omnes voluta Contrarium praeterea est ijs, quae Gale. scribit dc codem tertio de temperamentis, de 3 de simplicibus. Ele. n. inter medicamenta vinum poniti illic vinum dicit esse magis alimentum, i medicamentum. este igitur medicamentum vesta sunt ergo intelligenda quae Gale. lilc scribit, ut nil aliud vulit, et significare celerem vini alterat ne,
de c5uersionem. ad .n .cito alteratur, ut no sine acquisita caliditate agat quinimo de maxime calefacit,ut conuersum in sanguinem, non ita tia,ut calefaciat per sanguinis caliditatem, sed per propria quae in anguine remalit.aliqua. n. fiunt, quae,quum conuertuntur in sanguinem,augent solam quantitatem: dc haec calida sunt per a
cidens,de calefaciunt inquantum sanguis , dc per caliditatem sanguinis. aliqua vero simul augent de quintatem: dc haec sunt per se calida: quae licet conuersa sint, tamen
396쪽
eoru calidItas In sanguine pmansit, & per Illam calefaciantiae tale est rinum, qd si-Cnnil & quantitatem,& qualitate sanguinis augmentat, & calefactio, quae inde fit,
propria vini dicit . quare vinum plus agit,ut couersium, si an te, re maxime calefac tiinquatum factum sanguis sic autem & rationem habet alimenti magis, si medicam cetiti,nec ex hoc scquitur ut vinum per se frigidum sit, SQ sit calidum in potentia essentiali, sed magis in potentia accidentali, ut dictit iam est. Reassi, mendo igitur, qdictasiant, tripliciter calidum potentia dici potest vinum, poteria accidentali,&ρο- tentia essentiali,& potentia passiva.Ex his vero tribus quum F prius & per se sit Ius ille modus, quIest in potentia accidentali, certu est, v vinu no debemus calidupronunciare, necu, sit tale potentia essentiali, nec tale potentia passiua, sed solum, quia potentia accidc tali tale sit. hoc. n. estes Ie per se,& simpliciter tale. Ac destigiiaelitate,& caliditate vini hactenus dictum sit. Quot modis Gatur qvidpiam exiccare, er humectare, ct viri faciat Unum. CF. 7. DE humiditate verb,& siccitate nuc dicamus: sed prius,quot modIs dicatur alta
quid exiccare,&huminare,particularius explicemus. non. n.vno modo dicimus; sed multipliciter,&quod distinguendusit. Exiccanc igitur alia sormaliter, itan . vocemus clarit alis gratia, quςctaq; per qualitatem ipsam, quae est siccitas exiccatralia vero exiccat quidem, sed per aliud,et per sccitatem, inter quae commu nillima, Mefficacissima est caliditas. nam& ipsa exiccat, sed per accidens. per se. n. non nisi calefacere potest. quoniam vero cum frigido,quod calefit,& evaporat, coniuncta est& humiditas,& simul abit, hac de causa caliditas dicitur exiccare. alia vero exiccat Pimbibitionem. ita. n. vocare possumus . talia autem sunt, quaecunq; foraminulenta existentia humidis corporibus coli rent. in foraminibus. n. eoru loco aeris abeuntis succedit humidu corpus ob vacuum : sue habeat aer, v de se siue pellat a cotrarior sue attractio aliqua nat humidia reseram inulenta: sine aliter contingat. clarum. n. estper huiusmodi imbibitionem exiccationem multo rufieri. ita exiccant, quaecuq; pulverulenta,& In farinam redacta sutar. Sal vero omnibus exiccat modis . nam iasormaliter per siceitatem, S per accidens per caliditatem,&postremo per imbibitionem exicca maxime autem p imbibitionem: cuius signu est,m in eo huntidum allonii, non vapor, scuta caliditate fit, sed actu humidum imbibitur,atq; ex tillati Nonnulla exiccant exprimendo hum Idum, ut frigus. quaedam postremo congesando. Ex
his aut modis Oibus solus primus proprie exiccare dicitur, reliqui P accidens sunt: quansi exiccationem, quae a calido fit, solent non unu tum Medici, tum Philosbphi ceu propria accipere, quoniam in generMionibus, re mixtionibus caliditas multitoperatur exiccando,& maxima pars exiccationii ab ea fit. siccitas. n. sormalis paruar fatis actiois est respectu caliditatis. Humectant vel b consimili ter alia formaliter per humiditatem ipsam, alia percaliditatem: quod fit vel liquando cocreta vel extendendo humidum, dc penetrare faciendo. Interdum & per prς dictam imbibitionem humectatio fit.Sicut. n. id exiccatur,a quo humidii aufertur, ita id humectatu in quod imbibitur,lIcet formaliter res humectata nos t. Aliqua vero humestini prohibetia hum cium exhalaretvt frigus. Ex his vero omnibus, q formalitcr est, humectatio pro
Iria,&per se est.Verum,qm dc haec paruae actionis est in mixtionibus, solent philobphi εc eam humectationem, uti per s e, accipere, quae per imbibitionem fit. His siecostitutis dicimus primo vinu actu humidum esse tum serinaliter, tum etia imbibi
397쪽
ctum est supra. qm potest esse tale per accidens , uti certe est,quemadmodum nu costendemus. Dicemus praeterea vinum potentia accidentali,& per se siccum esse eo pacto,quo aquae thermaria urina,& lixIuiu potentῖa sunt sicca. Omnia. n. lurc ex particulis calidis & siccis quam plurimis constant, per quas actu per se serent, nisi per
accidens impedirentur. impediuntur aut valde diuis spartIculis, &redam sad minima, ac sepultis in humidis, ut supra de calidis dictum est: remoto aut accidente,&siluta mixtione actu sunt. v autem ita sit,& authotitates In primis sunt illustritim omnium medicorum,& rationes ad haec, ut arbitror, demostratiuae. Hipp. prImu iude victus ration vina,iquit,calidum quid, & siccum est. Gal. 8 . simpl. vinum vetus calidum ex ι.ordine dixit, medium in a. nouum in primo, caliditati aute proportione respondere siccitatem .lpter quod & in de virtutibus naturalibus diuidem rinum in florem vocatum, S sςcem, comparat sicem melancholis, florem verbcho- lene. Paulus etiam ipse, ubi naturam simpliciu prosequitur, vinum vetus calidum δέ secti In L. nouu calidum& siccum in i .Oribasius, ubi de siccis in 3.a si vinu vetus enumerat: ubi de siccis in a. medIum rubi de siccis in primo, nouu. Ita 6c .Etius indupeia ordine.ita de Serapio,& Isaac,& Constatinus, & Hallabas, & multi alij i quos
omnes ut ostendamus non temere loquutos, iam rationes ostendamus: inter quas illa prima,&sola sussicere possit, supra demostratum est vinum per se calidum essα
qua Igitur ratIone calidum est, eadem & siccu esse conuincitur. omnis.n. caliditas aut ignea est,am aerea. At, si ostedemus vini caliditatem Ignea esse, utiq; manifestuerit & siccitati conluctam esse. Quare, si potentia calidu est vinum,ita & siccum essex necesse erit. Ar, ignea sit, quae in vinum accedit caliditas, ostendit primo Gale. in
3. de acutis super textu 1 o. quum inquit, alteratio vini aquosi, dum uua eius est in vite, parua admodum est:& admiscecei parua quantitas & substantia terro& Igniru,Vini autem vinosi dispositio non est talis. multum.n. abest ab aqua,& qualitas caliditatis,quam acquirit, multa est. unde dc odorem habet. Arist. quoque in proble. praesertim problemate quo quaeritur, cur poli fructus aut aqua aut vinii potens si perbibendu est, Ignea vocat vini caliditatem. ita & Plato in iis, quae de legibus, cum vino pueris interdicit. nec alia loca adducam, cum multa alia etia eiusdem sentenilae sint, quoniam rationibus agendum est: iis dico, quae ex posterioribus sumi possunt. quae. n.ὰ prioi ibus sunt, naturae ipsi,quae facit,& gignit, notae sunt. Primum igitur,vignea sit vini caliditas,id ostendit, maxime inebriat. Lac autem, & aqua, inquit Arist. no inebriant,v spirituosa no sunt. Est autem aliud sp IrItus, aliud vapor.vapcit quidem ille dicitur, qui ab humido exhalat, spiritus, qui a terreo ad usto. hic aut δε-
Ius inebrIar,quoniam siccus est, & acris, & multae materiae. vapor autem non inebriat utpote lenis, dc rars materis. propter quod vinum inebriat magis spirituosum existens, ac aut,& aqua no,utpote vaporosa magis. Signu quoq; praebet emi matῖο, quae k vino ebulliente exhalat. latae enim acrimoniae est, & austertiatis. ut nec foecimis t. Idem monstrat-aqua illa, quae aqua vitae vocatur,e vino statim cosecta. si cissima omnium liquiserum. monstrat& vini mordacitas, siue in oculum iniectumst, siue& intra assumptum.omnes. n. hausto vino, si meracu sit, sentimus no solum caliditatem, sed criam acrimonia eius: acrimonia autem a sicco igni est. Vetus prγstrea vinum idem ostendit. siccillimum n. creditur,& supra, gnaturae vini conu niat. Unde& amarum fit,& Odore,& saporem vini amittit: quod non alia de causa fit,si, ut diximus, ex actione ignearum Partium,ex quibus constat. quam naturam antiquos
398쪽
an uos philos hos voluisse Scare per sabularum velamenta an num m&- Istrat epigramar ut intelligereticeat non temere ab antiquis fabulatu sessis Baceum ex igne ortum cobusta SMesematre .Quamobrem, ut ad ipositum reuertamur, si
ἰgnea est vini caliditas,utiq;& seca est . quare, &si inunt per caliditatem per se, utiq; dc actu fiet per siccitatem per se. Ad haec autem, , siccum potetia sit,& Mia ratione vἰderi potest, via.s illa,quam solam infidiacem GH.dixit, hoc est experietia. tripliciteraut experieua haec devIno fieri potest,tactu, per intra assia mptionem, & per
extraapplicat .at tactus,&Intra assumptio fallacia magIs sunt, ut Gal.docete tactusquIdem,quonia Iudicatselum rem actu tale. hoc aute ad demonstranda n Rura fulis est,quonia saepe est talis peraecides. Assumptio vero, qim intra fit, et fidi est,quoniam per accidens multa patitur. saepe.n. res assumpta nimis diuiditur,lciussi rur quodamodo: epe steri res admiscetur. propter quod propria natura now6stratiunde nec Sinapis, nec Coepe Intra exulcerat. At applicatio,q extra fit,minime omnivsallit,sed maxime propriam natura ostendit, praesertimu diu perseueret pelicatio. propter quod in disnoscendis naturis in hac potissimum innitendu esse GM.Iubet:& hine exterlantia sumenda lauado, ruado, uendo. At certe, G vInum di oculis applicitum 1achrymas αἰccet, & totI corpori manifesta inducat liccitatridemsistrari no Indigeti pronter quod & ulceribus utile Gai. dixit. tum & metallica uiuo lauari docet, v sic multo sicciora reddaturam si & eam quoq; experietiam,q Me per Intus assumptione fit quis desideret: non detunt certe Indicia multa, O vInum P tentia exiccet. ac prim meracum vinum, si multum haustum sit, no solum sitim non tollit,sed auget magis. Item & ebrioru labia semper ex Iccata videns. quod
uerb idem maxime ostendit,illud est,qubd morbos frigido Sc humidos, quos per oactualem hum Iditatem *pe inducit vinum,ut spasmu, paralysim,& id genus,eosde
mox innata sua eat Iditate, siccitateq; potentiali tollere soletiquod Gal. super apho. v. quintae particulae probe declarat. Item & s de morbis sesundum partes de cura pastionum hepatis,optime, uIt,opertiriar ea, quae cum hoc, sanant diserasia,etiam utrire possunt. propter quod vinum optimum est eis, qui absque phlegmone, aut -eusipelate,aut dyscrasia calida laborat.etenim & nutrie,& digerit, & vigorat,& puriesini resistit, & si distrasia facta suerit secundu humiditate, , frigiditate, Instarendi Insillanter eam curati porro macilenti quicunq; sunt,si nim Iovino utantur, non imodo macriores redduntur, sed di saepe sumpti perest: quod & A isto. tradit ei aea problemata Ex quibus omnibus manifestiam esse potest vinu co modo, quo potentia calidum est,eode atq; eadem de causa&siccum facultate p se esse. quare,aetiaquum hum Idu esset,per accidri esse tale certii est. Insuper dc illud dicimus, tametsi vinum potetia hac accidentali siccum sit, potetia aute mentiali, de passiua humidsi ci posse.per se. n. quum humidunon sit, ita siccu, potest tamen conuerti In san-
mnem, & quantitare eius augere, qui per se humidus est. sed hoc per accidens esse inpra monstratum est,siquidem non mquantum ipsum,sed inquantiam aliud, tale est. verit illud Inteli edu est,m,quae in aliud couertutur,& talia ob id dictitur, alia vugent sesa quantitatem illius,alia simul quati ratem,& qualitatem. q Igitur ista auget qualitatem,&ob id dicuntur calida, aut humida, ea proprie sunt talia potentis emuitiali,& per acciden ac secundum quid,quoniam per nihil sui sunt talia, sed paliud n quod conuersa sunt. ut si palea cobustiua dicatur, φ poteria ignis est, quῖ pse comburisipata v hoc non inest paleae per se, sed in quarum ignis fieri potest.q ve' s. simul augent quantitatem,& qualitatem, hetc nec sunt in potetia essentiali, nee p
399쪽
ecldens agunt:sia talia sent per se, licet, conuersa agat,quonia peres quid suIMur,
per qualitatem.s quaereseruata fuit in conuersione. non. n.quando aliquid conuer titur, necesse est pati secudum omnia.Vinum aute, quando in sanguinem vertitur, in caliditate qui deni auget tum quantitate eius, tum qualitatem,in humiditate autenon auge nisi quantitatem. qualitatem. n. exiccat,quoniam per se siccum est,& sanguis,qui ex eo fi siccior es h per tau prius. dico autem per s quonia nihil prohibet. quod exiccatum est in sanguineo eartibus nihil passis reduci ad pri stinam humidiatatem:sicut aqua calefacta a se Ipsa infrigidatur p partes nil l passas. propter hoc igiatur,si vinum humidum dicatur potentia,utiq; pestatia essentim Sc passiua tale dicetur,φ per accidens est,&secundum quid tale. quare simpliciter & per se vInum calidum & siccum pronuneiandum est,quasi tale est potentia accidentali:humiduver. per accidens,& secundum quid, & potentia essentiail, aut actu solum. Inducuntur duo modi dicendi Unum siccum, licet sit vere humudum:σrefellinum. cap. RSVnt quidam amici nostri,& muni Insensi, Sc magnae doctrInς vIri,qu; non atri.
dentes n re authoritates tantorum nominu per nos adductas, nec effectus siccitatis,qui In vino apparet, concedunt quidem exiccare vinum, verum hoc per accidens esse. non n. inquantum siccum, sed inquantum calidu id facere: nec aliud velle
authores,qui vinum calidum,&sccum dicut.quod quidem si ignoscat, longe est a veritate ab eo iudἰcio,quod Inalijspri se serre consileti sunt, non silum propter praedicta,m ignea sit,quae in vino est,caliditas, sed propter alia multa. primum quis B Gai non rideat promittetem de natura simplicium dicere,ctimatem verb, ac prot stantem naturas rerum no determinandas esse perea,quae sunt per acci des, mox sta tim de vino agentem dicere,quod per accidens sit quis no rideat & Hippo.& Pau--lum,& Oribasium,& alios de vino loquentes nihil de eo dicere, quod per se est, sed demisto,quod est per accidesὶφ si siccitatem factam vino, quatenus calido, veluti per se accepere, non distinguentes ab ea, quae proprie fit,si & hoe sufficit ad deno-m Inandam rem siccam, recte quidem a nobis dictum erit vinum potetia siccum ense. Preterea percon stemusian maior sit siccitas saeta per accides,an humiditas factapet se a vIno. si quidem maior est humiditas pere se sa hinc maxime ridendi,ac cachinnis prosequendi erut Hipp.& Galen. de alij,diceres vinum siccum non selu, gaper accidens hoc sit, sed quoniam sit humectatio vini maior,si exiccat o.at, si maior est siccitas, quae per accidens faeti, si humiditas, quae nam per drus mouet, ac persuadet magni Ingenii viros, ut certare velint vinum numidum potentia esse, quum effectus vini videatur esse siccitas, ratio autem Mauthoritas omnis clament vinum siccum esse iacultate postremo & ill ud am maduertant,quod Gal.In de curandi m thodo scribit, humida nullum ulceribus conuenire, siue per se humidum sit, siue paccidens Vinum ergo cum ulceribus couenire a firmet,i uit m nec per se, nec per
accidens humidum iit,quatenus ulceribus conuenit. conuenit autem non, qua actu tale est, sed qua potestate tale. quare potetia nec per se,nec per accidens humiduesti Propter hςc igitur &alia, quae prolixitati parcentes omittimus, nec coli Mn stri, nec principalis in causa hae Bartholomaeus GAIO Nus hanc opinione Quuti sunt,sed ab ea recedentes concedunt vinu potentia,&per se quatum ad qualitates,& complexionem attinet,calidii & scum esse. Scuto autem alio se tegentes consu- unt ad nutrimetum. dicunt enim, etsi vinum , quatenus medicamentum, siccum
400쪽
est, tamen, quatenus alimentum , humidum esse: quod sitis est ad verisicandam C quaestionem propositam . quae cum indistincte posita sit, si sensit aliquo velifieari possit, victoriam sibi promittit. propter haec igitur quaedam pauca de vino die
mus, quatenus alimentum est, cum, quae dicta nactenus sunt, devino secundum
Dicitur ergo proprie cibus, qui futurus est alimentum: si metum autem, quod aut restaurat, aut proximum est,ut restauret, quod deperditu est in membrix. differt autem alimentum a medicina, alimentum per se non agi necauerat,sed pati s lum,& Iestaurar. Medicitiae aute ratio in eo est, i, alterat,& init. Verum illud bene aduertendum est,q licet cibus,& alimentum a medicina differanticibus tame calidus aut humidus,& alimeo tum calidum aut humidum non differunt a medicina calida aut humida,sed eandem rationem habent: quod multi medici n5 considerat. Id. n. quod alit, quatenus alit, nec calidum est,nec frigidum: quoniam vero cu eo, φalit, coniunctae lunt qualitates,volentes nos temperiem & intemper Iem significate
appellamus calidum cibum,& calidum alimentum , stifidum cibum, & frigidum
alimentum,& temperatum cibum,dc alimentum. ita& humidum, & siccu tem p ratum quidem dicimus, quod cossus nostrum nec calefacit, nec refrigerat: &n proprie & selum alimentum est, liquidem non alteratiat calidum cibum dicimus,si calefacere potest cum hoc, q, nurrit: frigidum, qui frigefacere. quare in hoc non disseri cibus a medicina. utrunque enim considerant, ut alterans. & cibus omnis, qui calidus est, etiam & medicina calida est:omnis quoque medicina, quateriam ei is est, si calida est,& cibus calidus est,& nutrimen tum exea factum est calidum. calidilautem nutrimentum est, quod restaurat, quod deperditum G, Galidius, si prius.
quare eadem est consideratio cibi humidi.& calidi, & medicinae calidae, α h umida ob id, quod nomina haec calidum, frigidum humidum, siccum semper qualitatemsgnificant, & complexionem.Simpliciter igitur cibus calidus, Vel alimentum calidum,& medicamentum calidum est, vel suit:& calidum medicametum,calidus etiacibus,& alimentum, si cibus,& alimentum sit. Sed illud repraedum est,qubd illud, quod conuertitur,& alimentum fit, vel auget quantitatem solam, vel simul auget quantitarem,& qualitatem. si quidem utrunque geat, simpliciter talis cibus, &tale alimentum dicitur.Si verb Alam augeat quantitatem, in potentia essentiali tale est,& per accidens tale dicitur.Vt lactuca calida potentia essentiali est. & cibus calidus pet accidens, & ex ea factus sanguis calidus quidem quantitate est solum , non autem qualitate. Quum igitur dicunt collegae nostri vinum humidum,ut alimentu, quaerimus, quo pacto intelligunt. Vtrum vinum sit cibus & alimentum humidum per se,&smpliciter, an humidum,quoniam augeat quantitatem sanguinis, qui humidus est. si quidem primo tyodo iucuor, tunc salso certe dicun t,quoniam cibus de nutrimentum per se tale, non istum quantitatu, sed etiam qualitate sanguinis adaaget. Quomodo igitur potest vinum qualitarem sanguinis augere, si concedunt p se potentia siccum csse vinum,& complexione si vero dicut idcirco humidum die quantitatem sanguinis humidi augeat,verum quidem dicunt, sed hoc non per se, & simpliciter tale est,sed per accidens,& secundum quid , Ut toties est demonstratu.
quam ob causam, siue ut nutrimentum, siue ut agens accipiatur vinum, simplicitet
siccum est dicendu,& per se.Quapropter nullae latebrς, nulla diuerticula relinquutariit dicentibus vinia calidum divum idum, ad quκ confugiant. superest igic aut ipsi
.arma det, aut nos Postremo arma demamus.Mmemus aut, si tande adduxetimus tu