장음표시 사용
41쪽
quam is remotiorem, an verum*ino mnibus I .d
Virtutes assequi,ssi lius est, quam scis
Vmuersati,quomodo in nobis M, et 1 a uersue,quid sit 3 3o avnmes nexus, eae constημε, - is idua ipsius ab intelligentia cirectis. an a materis,aut ab atio pendeat 38.c uersi partes cur orbibus accidunt sin Universile,quomodo intelle fas Iso.a
Holuptas per hon item suauissima, quo
nisa, peste laborantium, Dra 3 sic
42쪽
HOMO CENTRICORUM, SIVE DE TELLI
LIBER V N V S. PAVLVM III. PONTIFICEM t Aae.
V AE in vita mortales inuenere P Av L E Terti Ponti sex Beatissime, nec ab uno ola inuenta sunt:nec in lucem simul oia prodiere, sed ii curia aetate, Illa alia, ut dies & rerum conditio tulit. Fortunatiistina aut illa mihi fuisse videntur surcula, quibus concessum suit in dissicilibus, ac magnis dis num quidpia inuenire potuisse, quod certe scilicioribus illis priscorum saeculis large donatu fuit. nostram vero aetatem hac quum mecumi pae considero, equide non satis sciollicemne an infς licem nac in re debeam appellare, quando eorum quae ab antiquis inuenta suerant, multa quidc aut prorsus intcriere, aut vix tenuem Hii umbram nobis relinquere valuere. Contra vero multa alia, quae ne antiqui qui-B dem nouere, perinde ac euascentia aetate nostra coperta sunt qua In re vel magnum quoddam satum tempestasti habuisse videtur mihi visi priscis illiscoparanda serte non si multis in anteponenda videatur.Maiores nostri ut alia permulta tacea. , vltra Fortunatas insulas ab occasu,vltra Calygaram ab ortu Uin pend nouere, atq; ioseriorIs mundi huius, quem nos mortales colimus,vix dimidium attingere valuere:nu tot Insulae, tollittora totgentes patensi ac totum quodcunq; Maris Terrae est, & cognitum nobis de nauigatu fuit. Sed certe & stiperioris quiλ; mundi lilius, quod Coelu dicimus, magnam partem ipsis illis maiorinus npis ignota sutile possumus assirmare: nah & coelesu regione contentati, nec sane multos Orbes agnouere, M pKcipuos illoru motus vix duos deprehedere potuere Nunc vero squan utriusq; Mundi cognitio fato quoda resctuata fuerit artati nB ὶ oc malare numero dc magis admirando cogniti orbes sunt, & praecipui duo alii motus ad inuenti: per quoscii aditus ad multa eorum patet, quae abditissima sunt in natura: tum via admota si- ne ulla obliquitate demonstranda, quae circa stellas apparent. qua de re nunc ego quod tibi in primis tum reliquis Oibus, qui aetatis nostrae inuentis ornamentisq; gaudent, gratii limu futurum sperem,) nonnulla scripturus sum. Non te latet quincunq; Astronomica sunt prosta, ora semper in reddendis eorum causis, quae circa sydera apparent, magnam habuisse dissicultatem. duae enim quum essen t viae eas reddendi causas altera per orbes illos, quos Homocentricos vocant: altera per eos, quos appellant iacentricos, in utraq; quide suus labor, suus impulus impendebar. St. n.HOmocentricis uterentur apparentia non demonstrabant. si vero Eccentricis, melius quide demonstrare videbantur, fixi iniq; &quodamodo ImpIe de diuinis illis corporibus sentiebant, situsq; aliis ac figuras dabant, quae mInime coelum deceant. quas ob dissicultates Eudoxum ex antiquioribus necnon & Calippum, vper homocentricia demonstrare vellent, in multis descisse accepimus.Hipparchum vero inter primos maluisse Eccetricos orbes recipere,et ijs,q apparebat, deesse. queFraca thorij. Λ Ptol
43쪽
Ptolem iis phaludiensis & ab eo mox pene omnes, secuti sunt. Veriam enIm vero Caduersus hosce quantum ad tacentricos pertinebat omnis semper Philosephia, imo ipsa Natura magis, ac εrbεs Ipsi semper reclamauere. nemo. n. qui Philosephus esset, hactenus Inventus est, qui inter diuina illa & persectissima corpora monstrosas sphtras statu Iaudire possier. Ea de causa pleriq; diuersis aetatibus,qtio philo phis simul & apparetibus satisfaceret, sublatis e Hlo Eccentricis tentaru taliaquςda molirI, alij quum paulisper processissent, spe destitui ab in ptis destitere. At Ii quum mala tetaret tollere , peiora multo in tulereata nullo hac in re qiuod dignum esset inueto monstrosa quidem hactenus, dc magna ex parte imperfecta permansit Astronomia,& queiam tu InferiorIs mundi, ita & superIoris magna pars morta libus occulta fuit. AEtate nostra Ioanes Baptista Τiirrius ciuis noster maximi ac pene diuini ingenij vir, de secretiorIs cuiusdam Philosephiae cultor admirandos duos In Sphaeris motus inuenit: illos ut arbitror quos tu Albateticus tum pleriq; alii Astronomi latere in stellis vaticinati sunt. per quos sibi ille visus est aditu nactus ad multa esse, prςcipue vero ad ea sine ullis eccetricis demonstrada quς circa stellas visun tutaqua rem magna ille spe agitare aio cς perat quum aliter decernente sertuna,sub ipsis in iiijs immatura inexpectataq; morteoraeugius est,iuuenis aetate, Ingeni stadijs,virtute,disciplinaq; sere omni floretissimus &admiradus. Moriturus aut qusi 'Iam esset, qualε Trim istum Mercurium serunt morientem astates amicos rogas scivi memores serent illius nauis qua in med io ςthere perpetuo ascedere, &descendere docuissetὶ ita ille ad nos couersius, qui astabamus amici quum multa alia dixissesitum me respiciens, quidda, inquit, haeo Fracastori, quod te supremii roge. horta te vero me ut dicere memore inquit te fore velim eoru circulorum,quos Tim usad figura X litterae erimu secat: mox ita retorquet, ut linearum capita inter se coeat o Significabat aut a te inuentos inotus tum,quod mihi nune inuidet mors, si reprς- staturum sperem, ac coeptu per me negotiu perfecturum, magna morieti mihi consolatio sutura est.eui ego memorem fore me, si opus suisset,&desyderio illius satis ficturum promisi. Illo igitur sv tDijs placuit vita suncto, quum decedere de aio
pletas mihi illa no posset die unu tantu ingentu totq: inuenta codidisse,maxime aut miserandu videretur infractu illud lestium rerum incςptu, mecum Ipse agitare aio oc phnum per me sorte seri posset, ut si non ola, hoc salte quod promisissem stellarum negotiu ab interitu defenderetur. quod si ptiestare possem,videbar mihi ipse M satis memorIς tanti amici fecisse, & no parum dedisse aetati nisi, si eo inuento nosuisset frustrata,quod illi fata quodamodo reseruauissent. Ad hoc aut & non parum 4mpulere me Ioan . Matthaei Giberti religiosillimi nisurbis Episcopi exhortationes, qui quum Ioan . Baptistam Turrium,& tota Turrianam gente inenarrabili quadam beneuolentia semper prosecutus fuisset,magnopere optabat memoriam illius inrex mortales vivere. Ego vero desyderiti eius adimplere, no tum ob veneratione tan-tI Episcopi, sed ex debito quoda tenebar. per cuius liberalitatem esset factu, ut quasi manumissiis In libertatem, & ociofrui possem, S omni penὸ ea comoditate, vae ad studia literaru expetitur. Has ergo ob causas, tametsi rei difficultate nouitareq; non parum deterrebar, appuli in animum ad totu Astronomicum negotium omni cura studioq; euoluendu per inuenta H anne Baptista principia. qua nil via, qua ille inire perat, uti serte secretior,& rarioris cuiusda Intelligenti , ita minime tentanda visa est sed iter Oino alitui longe planius tenendu . quo demueflectu est, ut nec mea me ut arbitror; fefellerit spes:&plane cognouerim,quaecunq; circa stellas apparet, aptillime
44쪽
A a pilissime per homocetricos orbes m5s rari posse. lithae aede re priesens hoc opus
scripsi, ac rum sorte absolui, quum te Pontilice Max. magna totius Christiani orbis vetitia factu fuisse nobis allatum est. Quum vero a saniat limotu tuorum pectu deos latIone ad nos reuersus esset Ioanes Matthaeus Gibertus Epus, ego illi quasi fructus nuntiaturus eius ocij, quod ipse peperisset mihi, dixi negotiu de stellis perseriisse mei ac sub eius auspicio dedicationeque, si ita sibi videretur,ςdituru . qui quum mihi gratulatus suisset, minime insit sub nro, sed sub maiore auspicio inles. meit n. si est hoc munus, placet ut nouo Potifici nouum dicetur opus,quod ii ac syderum coni lationem coplectatur, quoru ille claues atq; imperiit gerit. gratillimu .n. illi futurum puto regno suo audire decus dignitatemq; sua esse resti tuta. praesertim vis post religionis, & Christiana: Reipub. curas nullo alio magis tenetur studio, si totius Philolbphiae,pricipue illius quet circa sydera,& cς testes orbes versatur. illi prς-terea quum c li oes omnis Dei terra gaudeat & gratuletur, fiet quide hoc padio vi& coeli quodam do ipsi de simul Verona tua, atq; ego pariter congaudeamus,sta tutatumq; eamus tanto Potifici, que Deus optimus sua tande Remp.miseratus ecclesiae periclitanti praeiecit. Ergo tantu ego hoc auspiciu capiens,& desyderio nostri Episcopi more gerendum duxi, & plane cognoui nulli conuenientius si tibi deberi stellarum orbiumq; conreptationes, in quibus potestate tantam unus e mortalibus cutietis habeas..Equissimum prς terea est, ut de tu nouis pleri'; orbibus, qui nunc primum cogniti sunt,gratuleris,M illi tibi: quos sata tuum in Pontificatu quodam' modo reseruauere, ut patente ia dc terra omni, nihil in inferiori hoc mu lo sit, nihil in silperiori,quod tibi no sese aperiat ac gratuletur. Quia si & ea quoq; te tenebitrum digna tum necessaria cura,quq Iulium C sarem Pont Max.liabuit resermai di anni,&sblaris cursus ad vera aequinoctiis reducend si1ccurrendiq; lapsis cyclis, hinc te no inuitabunt modo, sed &apertissimam viam ostedent sydera, quibus cum ma gna quaedam esse tibi cognatio videtur. Illa nascenti salutaria stliciaq: adsuere: Romanum,Farnesiumq; familia esse voluere:crescentem sertunς bonis, virtutibus,disciplinisq, omnibus, ornauere: ac postremo in terris Pontificem summum ac Des Vicarium effecere. Tu igitur opus hoc qualecunque est, )quasi eo te stellae cum reliquis orbis gratulationibus salutatum veniant, benignus accipies . ac si quan do a Christianae Rei puta curis vacabis, ad remittendum animum leges. Caeterum non me latet quae valde noua sunt, praesertim & maiorum nostrorum placitis aduersantia, ea & odium quoddam secum afferre consueuisse, & suspicionem temeritatis cuiusda. Quosdam prς terra sere scio, quos nouorum orbium numerus, multiplici 'tasque offendat. alios qui qiuasi adiecta rebus astronomicis difficultate horum i ctionem refugiant. Verum in ijs quae noua in lucem veniunt, quum est non ab au
ilioribus sumendum ess eiudicium, sed ab ijsquet scribuntur. quς lecta intellectaq; si recte tradita suerint, delectare potius, quod noua sint, quam odio haberi do
bent. Αduersari vero maioribus nostris ea in reliceat nobis, in qua & ipsi maiori bus eorum&philosephiae omni, ac ipsi demum naturae sent aduersati. Orbium autem nouitatem numerumque nemo aegre ferre debet, quando Callippo sphaeras quinque x quinquaginta inducente neque Aristoteles neq; totae Athenae eum nu metum ςgre tulere. Porrb difficultatem astronomicis rebus additam nemo putet. quandoquidem illud nos vere pollicemur, & priori astronomiae lucem quandam aditumque per dem esse per naec adiectum, & longe minus unumquenque in homocentricis nostris laboraturum, quam in eccentricis aliorum.
45쪽
m digratate Utilitates Astronomia'.
'STRO No Miue aut sesella tametsi una extis est, quae subie subalte naeq; dici cosueuere, nobilissima tu existimanda est,& digna, quae inter praecipuas censeatur, tum ιν circa coelum &diuina illa versatur corpo-- - ra, quae sydera appellamus, tirmo mathematicae disciplinae subi ex certissimis magna ex parte ratiocinat videtur autem & eo super alias admiranda, o annorum supra mille tum praeteritos tum saturos uniuersi e li motus dicere posse,
ac lunae & avorum conuentus, oppositiones,deis ius, & quicquid quaequo aspectura in eclo sunt, nouist Madmiratione prosecto dignum est,& cognitio diuinitatis cuiusdam particeps. At vero&non propter se ipsam selum, stis & pr
pter alia multa expetenda atq; amplexanda videtur,ad quae non modo utilis, sed de
necessaria quod modo est. nam qisi quae hic sunt i superioribus & reguntur, MVarijs assciuntur modis, superiorum quidem status mutationesq; cognouisse uti visimum certe est, S: in vita magnopere de*derandum'. quaobrem & prognosticae facultati in multis, &medicinali, &nauticae arti ac rusticae, dc multis aliis summopere accomoda est, tum vero & ad multos usus ciuitatu idonea, atq; in uniuer' sum adola, in quIbus vlla temporis &monumeti rerum ratio est, potissimum aut& ad totam Gqographiam necessaria. Praeterea &ad coponMOs quoq; animos non parum conducere videtur haec speculatio, tum quidem φ paruitatem nostrimet, dc vitae nostret non aliter magis cognotamus, si eorum immortalium corporum m snitudinem, & perpetuitatem admirantes, tum φ aium ab his terrestribus attol Ientes diuinorum comercijs assuescimus. Hinc primum de Dijs cognitio habita, hinc eoru amor & veneratio, hinc prima aeternitatis admiratio fuit. In homoem tricis aut nostris non istum ea utilitas inerit, quae totam sequitur astronomiam, sed&alia quaedam magnopere des eranda. primum. n. & ad veritatem ipsam, qua nihil optatIus esse debet,& ad proprias coelestiu motuum causas pernoscendas facere videntur satis, deinde &ad qualitates motuum Ipsas, quarum miritae hactenus in ambiguo atque obscuro fuere. quod&in Aplane orbe,& in Sole perspicere satis licet. qualis. n. quotusq; sit non errantium stellarum motus, & quo annua mensura tam varia diuersis temporibus inueniatur,& qua ratione ibistitiorum
diuersitas fiat nulli quidem ut pax erat, hactenus tradidire, sed ne tradendi quidesacultatem, & viam per cognitos hactenus motus vlli habuere, quod aetati nostrae ut dies & satum affert, restauabatur. Hac igitur de re acturi in primis illud pr sa b Imur, quod Aristoteles monet, in difficillimis de valde abditis in natura satis ea fecisse, qui rem ad id quod esse posideduxit. qu i propter dc nos qui per homocentricos orbes demonstrare pollicemur, quς circa stellas spectantur, satis quidem se cetimus, si In tam abdita re tam dissicili nIsiil impollibile, nihil inconueniens Sc absonu induxerimus,quod certe ij faciunt, qui per Ecen tricos orbes demonstrare hacten us voluere. de quibus ronem habebimus loco suo. ubi ostendemus nedii necessarios non esse propter ea quae apparent, sed ne posse etiam esse in natura; de apparentium multa non demonstrare, pluribus etiam aduersari. Is autem procedendi nobis erit modus, ut in singulis ante omnia praeponamus quaecunque apparen r, quaeq; obseruata traduntur. mox quo pacto alij ea ostendere conati sint. tum dem si quo pacto eade nobis demonstranda videantur per ea p incipia,quae nuper inuenta sunt. Nunc vero ad rein ipsam accitigamur in primia non ullaccusiipposita prς
46쪽
A mittentes: qnod AkἰJInae oes s iu presertim subaltern .Qubd si natu-' tali PhilosephIa nobis petita suerint,nenio eristimet aliena nos prosequi. qn Ailronomia partim quidem mathematicae disciplinae, partim & naturali subi est.' EcΥIO PRIMA DE TON cI PII S. Stellas per se non moveri ed m S ms duci. cap. MLlud igitur in primis statuendum est nobis,stellas, quas oriri atque
occidere&circusori videmus,non ex se ac sponte moueri, sed in o
bibus inclusas duci. quod quidem etsi ab alijs quantum ine lethsatis)declaratum demonstratumq: Iam diu est, non ab re in suerit de nunc quoq; monstrari. quandoquide nonulli sunt non ex antiquis lum, scit e reeentioribus etia vel magnet authoritatis viri, qui moueri per stae stellas ac sponte circumini perinde, ac aemeris animalia quaedam scripsere. certe litnulla ne dum vera, is ne verisimili quide ratione adducti ita sunt opinati. qfideratio Ois & Ipse etiam sensius docet stellas oes Sph tis aiaxas vehi. Primum. n. si ad eam stderum multitudinem, quae non errantia dicuntur, respiciamus, quasi quiadem depictam ante oculos .ima sphaerae ea vehentis sydera conspiciemus.m enim est Spheri ratio,ve quae In medio circulo partes fiant,eae selae Dhaera comotae maximum velocillimum,&circa centrudescrinant circulum. reliquet vero medio quanto absun t magis, tanto minores, tardiores, & a centro remotiores circulos ducant usq; ad polos. ubi minimi, tardissim & a centro remotii simi circuli fiunt. ita tfi v qoes inter se coparati circuli aequaliter circumeant, atq; orbem expleant. Haec aut lasane eraestare stellas vIdem is,quae inerrantes dicuntur. nam quae in vocato aequiri noctiali circulo sunt,eae istae maximum velocissimum & circa centrum circulum sugnantab eo vero deinceps quam aliquae recedunt magis, tanto minores, tardiores, a centro remotiores circulos obeunt usq; ad polos Circa quos quae sunt stellae &minimos,& tardiissimos & a centro amotissimos agunt.qui in oes circuli, si inter se Gparentur,aequaliter quidem orbem peragant,di ad idem reuertantur. quae omnia uum In tota illa multitudine sydem in utraq; coeli medietate e libella respondeat, ubitare nemo debet in Sphaera aliqua constitutas maffixasin esse,quet ita feruntur stellae, prisertim φ s sponte moueri possent,nulla prosecto esset,quet non circa eun
trum verteretur. ea en Im natura superiorum corporum est, ut circa centrum con
uertantur. Ad eos pore qui Planet dicuntur, si quis respiciat,& ipses consimiliter videbit non ex se moueri, sed in orbibus Insitos serr nam eos modo ant modor tro,& nunc dextra, nunc sinistra, de modo tardius modo velocius agi constar, quae diuersitas ab atali fortasse,& composito aliquo corpore,quod instrumenta plura de principia mouedi diuersa habeat, fieri per se posset. a simplici aut ic immortali corpore, non,quale est coelum dc coelestiaesa.quod. n. simplex est, unum oino est. vnu aut unius est natur ,una vero natura nius tm effectrix per se essio se igitur tam diuersa obire planetas impossibile est, in Sphaeris aut delatos no impossibile, ut in sequentibus ostendemus. At vero&alia etiamnum ratio monstrat in orbibus ra , quae circumaguntur stellae.si enim no stant in orbibus,sed sese agitant,oportet quidem aut In vacuo moueri, aut in alio corpore,quod ijs cedat,queiniana mum aer&aqua consueuere. ac nec vac uinesse, nec tale pol corpus, qu ra cedat. Vbi. n. rp rum cessio ulla est,illic Sc rarefacti onem esse, & addensationem iteresse est. alioqui moto quolibet totum moueri oporteret quod intra m udum est,ar certe rarefieri no
47쪽
ultra potitum v corruptibilium inestio quidam es rarefactio addeiatioque, &Iα, 'Ijs semper violentia versatur, elestia vero nec corruptibilia sunt, nec violentiae viue
obnoxia. atq; ex hIs quidem & alijs multis non moveri per sese sydera unusquisq- qui non sit pertinax, potest existimare. Non unam tantum Sphaeram esse,sedplures. cap. 3.
Hoc quum ita se habeat, sequi & illud videtur, ut non una tisit Sphaera.
plures. Stellarum enim, quas videmus, aliae semper eundem In ter se situm. eandem rationem seruant,aliae continenter euarIant. quae ergo ad alias situm rationemq; euariant, esse eadem in sphqra non possunt, nisi per se mouerentur. at non per se moueri dictum est, quotquot ergo rationem ad alias mutant, tot oportet Sciphaeras esse,quq illas serat:quq vero no mutant, in eade esse sphqra ora consentaneia est,in pluribus enim si essent, situ profecto respectuq; ad alias comutarent, eam O rbibus diuersimode euariatis. Septe igit quu sint stellae,q perpetuo erra res sedem ad, alias mutet, reliquet verooes, quam infinita pene multitudo est, semper inter se ean . de ratione conserirent,octo ad summu cogniti orbes fuere quibus stellae sunt a Dijs
dat . quom unus assignatus ijs suit,q nu nil oberrat sydera q de ob id Aplane fuit appellatus, in i eo infixa sydera nungerrent. Septe vero tributi sunt ijs,si ab errore illo Perpetuo Planet ,hoc est Errones sunt appellati. At vero ψ & aliae quom sint sphς-
ratione magis, qua stellaru aspectu cognit insequentibus ostendemus.
Quo ordine se habeam Dbare note. cap. q. Contineri orbes unum In alio uti mani testu, recipiendu est, quo aut ordἰne octo . illi se habeat,qui stellis sunt insigni ii no vna apud antiquos opinio fuit. Aplanen th oes uno consensu supra planetas statuunt. primu quidem ea ratione, comparantes A planen planetis, viderunt Ocyus circunuerti Aplanen In occasum, setiuna ut planetas. rursus vero & Aplanen viderunt quaquam citius conuerteretur, mirinus in ostedere motu suum, Planetas vero manifestiore sacere. quin imo & A planes stellas perspexeriint apparere ne quide moueri, nisi loca initti spatij comparassent, planetas velo per minus interuallu motum prodere animaduertere. Apertillimu ici
signit sui non errantia sydera longius abeste a nobis si planetas, quod iure fit. non cognoscitur enim motus nis collatis locis,quq successive post se relinquit id quod mouetur. in propinquis aut facile est loca coierrex distinguere, quaquam minimuetia distent.at in longinquis no sacile. qisi quod inter unum & alium locu est in te uallum,u longinquo basim no facit,nec in oculo angulu si parum sit, propter quod nec moueri apparent,quae valde distant, nisi loca m ulti interstith coparauerimus. qua ob rem Aplanen longissime a nobis stam animaduertere. Esn pr terra remotiora non errantia Φdera at o etianum indicio deprehendere, q, ea scilicet micare Planet aure non. tremulus quide enim est visus,qF micare dicimus neq; enim ipset iremunt stellς,sed visu S.quod tum sit, quum in magna distantia eundem locum thnere visu volumus.laborat enim quae sentit pars. Ad haec aut planeis saepe visi sunt aliquas non errantisi stellarii occultare. Propter haec igitur suprema olum Apianere costituere. Porio & planetas quoq; quum inter se parassent,videriint dc illos ito
qualiter in occasum Verti. sed Saturnu Ocyus circiiserri, mox Iouem, mox Martem, tardissima vero Oium Luna. Solem vero,Venerem,&Mercuriti, intersequi seqqii:
48쪽
'Λ llter,at Luna in estIus,tribus vero reliquis tardius. Saturnii emo supra flos eomo velut esse essimili ratione,qua δc Ariane cognoueratividerut em quamst initis ille In occasum uertere tardis simu in eo in motu videri. qui & si no micanat,aepius
in erat,n micaret si reliqui. b Saturno Ioue collocauere eisdem de causis.sub Ioue Marte. Luna veroosum imam costitu Ere, tu-tardissima in occasum acta, velocissima in in eo motu videbas. tum φ ab ea planetas reliquos obscurari manifestu erat. In sele aure Venere dc Mercurio quu ea ratio non appareret, magna apud antiquos
dubitatio fuit, quis eoru supior foret. Venere in supra Mercuriu sensit Ita psuadete collocauere. quis aut locus Soli daret', non satis liquidu sulti Plato enim χοptios quosda secutus supra Luna statim costituit Sole. ea sertasse Mne,' couenientissime prope terra ea locanssydera , quae maxime beneficio tenam sunt facta. cu quo & idqlioq; accedit,oe si Sol supra venere Sc Mercuriu foret, oporteret ab ijs aliquat per obscurat quu luppositi loli essenti nihil aut quu pati ab ijs videa Sol, existimare aliquis potest no supra esse.Prisci vero ante Platone oes dc recentiores ora post ipsum, supra Uenere & Mercuriu Sole loean q, parua satis distantia a cetro terne ad Lunς' globu viderenti magni vero ad Sole. quare tantu quu intersit inter utrunq; , conuenientiissime medij venus Mercuriusq; constituenc veru tam het si oppositς rones ex ijs certet sunt,q cola dici selent, necessaria nihil cotinctes. Nos in ambigua re maiore holum parte atq; ipsu Ptolem si secuti irai phqram ordine statuem', ut prima supremaq; olum sit A plane, secudus Saturnus,tertius Iuppiter, quartus Mars, quintus Sohsreta Venus,septim' Mercurius.octava dc ultima Oium Luna,ad nos prima.
B Vmmois non ινμmmotum lutere. cap. s. REcipiendu praeterea est unu orbe non nIsi unum motu habere,atq; eu simplice& uni sermem.Simplex aut est motus, quI super duobus polis p se immotis ab
eodem in Ide redit. Ita aute esse necesse est lpter pridicta causa φ simplex est orbiti unusquisq;. simplex aut oe unum est,&unius natum Sive igitur omis a seipibnioueat siue a me te aliqua & vocata intelligeti uno tantummoao moueri necesse est. qisi unum de naturet unius est principi 'quod mouet. a duabus eni Intelligetiis unu orbe moueti nemo est,qui dixerit.vna sita est q mouet intelligentia, nec duos quide prςbere motus potest, nec unu diuersimode senabente,si simplex est, dc unu . Per voluntate aut & ex libito mouere tametsi pius nemo simp' negare debet) at In
Orbibus in Induci no potest,qiioru motus natureses Oino sen omne eni corpus naturale sibi alique motu poscit. Igitur si intelligentia eo sem p motu movet, qui orbi pro natura debet',ino quide semper mouebit motu; si vero non eode semper motu
movet, sed quadoq; &contrari o, in conuenies certe ierit pugnantiam vimi, in re redere Inter mouente intelligentia, δc motu orbem,diuinu corpus &imorie.
Superiorum orbium matu agi o inferiores,ab issemribus vera rubiisveriorespati. cap. 6.
AD hete aute recipiendu& illud est superioru orbiu motu simul& In lates
agi, insutores vero nihil in illos Gere,qui supra sunt.virum; aut ic ex signis' inbari,& ex suis causis t. Primu mi Q Inseriores nihil In eos operentur,qui supra siti sunt, ex eo manifestu est, s superiores nihil in sitis motibus Immutans: opori ' ret aute de tardaris pe,& citati, retro etia duci si quIcqua ab Inserioribu pater&tur . quare videremus dc primum orbem modo tardiorem, modo velociorem agit
49쪽
AsaM a Saturno retroserit,ab Ioue Saturnum.quae quum minime videantur. ma- Cnifestum indicium praebent inferiores motus ni nil in superiores vicere φ vero Iα-Liores Orbes iis agitentur motibus, quibus & superiores, videre licet in primo OG. be,cuius motu & reliqui quoq; circunseruntur. Issem dc in Aplane spe statur,cuivis Guersione contat inferiores ora circunduci. at vero circa Lunam ide spinare sumus In eo orbe, qui deserens Draconis vocatur: secum enim ille vehit, quἰcunq; sub ipse orbes sulit. quod quum in praedictis appareat,& inoibus conli militer esse censendum est aeadem enim omnium ratio. vero in quibusdam non idem spectetur, accidit quidem propter quosdam contrauectos orbes ut insequentibus aperiemur. Causa vero cur horum unumquodque sit, manifesta fiet, si illud iam ro-quiratur, quo pacto orbis mouere orbem potait quod quidem dc non paruam habet Aisseultatem, & non unam opinionem.
Vtrum plures orbes iam commumntestimatur duci possint. cap. FVere in primis, qui putarint non a primo Orbe moueri ab ortu In occasum ius
riores reliquos , sed esse communem Unam intelligentiam, quae uniuerso coelo per se applicita ipsiam totum,ctuatenus totum, primo mouet Atqῆ agitat, Partes v ro quodamodo per accidens.sicut. n.aia ipsum alat primo ceu totum morat, membra vero deinceps :lta & intelligentia quae coeli totius ala est, ipsum uniuersum priamo impellit,mox & sphaeras oes,ceu membra bortu in occasum veriit. quam obrem non ita essa, ut unus orbis alium trahat, sed simul omnes eodem motu duci.
Verum enim vero Φc5munis haec intelligentia essingi non possit, ex ijssertasse potetῖt aliquis existimare. primum quidem quiaque numium motu primi reIiquisii aguntur,ita & motu Aplanes serri omnes alios constat, qui infra illam sunt aut ergo & hic necessaria erit alia comunis inteli eniῖa,quae omnes simul moueati aut usufficiet Aplane ipsa reliquos alios ducere, qui insta sunt. φ si alia comunis intelligentia requiritur, iam igitur tres erunt intelligenti , quae Orbcin unum moueant, ut Saturnum,aut Iouem, duae uidem comunes, dc una propria. imo in Luna qua ruor requirentur,quae Pene ridicula sunt. Si vero tu Aplane necessaria non est eo
mutas intelligentia, sed ipsa sussiciens est in seriores orbes ducere: pari ratione nee in motu primi orbis necessaria erit in telligentia communis. qn fiat erit primus ipse, qui reliquos omnes trahar. Praeterea confunctum c sphqris Oibus nihil cerae aliud estu sphaerς ipst,e quibus nihil unum constatu quia unius naturae & rattanis per se sit non potest igitur communis illa intelligeria esse illius forma, quod unum per se non sit. at certe intellectum in alicuius formam esse necesse est. qtiam ob causam singulis tantum orbibus singulae intelligentis simi datae. Ad h aut impossibile est intelli gentiam unam plures sphaeromouere alit enim una habitudine, atque una ratione mouebit, aut Pluribus. at pluribus quidem si moueat, am simplex de unum non erit. una autem habitudine & ratione mouere, quς plura sunt, quatenus plura iecie, mole, M naturassisterentia impossibile est.vnum enim quatenusinum ad plura proportioncm habere non potest, nec plura ad unum. Indigereautem diuersis proportionibus diuerses orbes, illud indica lalii pro natura direlius. dii velocἰus mouentur. POMemo quod ut opinor couincit, illud est,m proprii motus otbIum oppositi sunt communi ut qui Saturni, aut Solis est motus,illi contrairus est . qui ab ortu in occasium fit. impossibile au tem est in eode duas esse formas, quod in opposita per se inQuς- u in ta quod mouetur duas habebit oppositas In clina
50쪽
Α esInationes ad utranque.n. formam Inellaue necesse est & mouet um aut innu- ue aut alterum frustrari accidet,qm circa ide operantur, Malterum in oppositum teri mouet, quare viri inq; frustrabitur, si utrunq; validum sit:aut alterum, si alterum longe potentius fuerit. oppositos aut esse motus illos statim ostendemus,quaquam obliquI sint,& non suμr eisdε polis. Ex his Igitur φ non sit ulla cois intelligetia in uniuersum mon stratu sit,in parte alit demonstrabitur de In sequentibus. Hrus orbis alium ducat sine resistentia. cap. 8.REctius ergo illi ut mihi vaeeturὶ existimantiqui orbem mouerI ab orbe, qua
tenus corpus a corpore, putant: verum & hoc suas quoque difficultates habet . primum enim illud in dubio est, utrum ullo modo res tat orbis, qui ab alio trahitur, an non. resistere enim debere videtur quoniam nullum est corpus, quod vim retinentiamq; non faciat, quum in contrarium illi parti trahitur, in quam perviaturam Inclinat . videntur autem planetae omnes in ortum per se eniti. quare fel imo orbi resistere.a quo in occasum retrahuntur. at si resistant,quo fit ut non hi-oret qui trahit,&non retardetur a resistente taeterea&illud timui quaerenduest, quis nam motus sit ille, quo orbis orbe duci tractio ne, an impulsio, an vectio. n aliud. Ad priorem igitur dissicultatem passim dici consueuit non resistere tractu orbem, nec contrarios esse planetarum motus cum primo: quoniam non sup.reisdem posis fiant, nec per eandem lineam, sed per obliquam. qualis est e d cum a b. contrarii autem forent, si per eandem lineam uterq; fieret ut per a b. sed certe hi neq; dissicultatem eu dunt: neq; recte illud dicunt, contrarIos fore motus si super e B dem linea fierenti non euia ut quidem dissicultate quia obliquus omnis motus partim logitudinis, partim latitudinis particeps est, signum cuius illud et L q, si Sol aut alius planeta nihil asi perioribus impediretur,utiq; simul & in orientem,& septen
trionem, vel meridiem versus moueretur. nunc aut motum in
longitudinem simpliciter non operatur, raptus a primo conti nente in occidentem, sed Qtum eum V in lanis fit, quiq; cum alio stat. si igitur cotrarij essent planetarum motus cum primo,s vitiq; per eandem lineam forensi ita prosecto & estrarij sunt,
quum per obliquam agutur . nam quamquam non Ο natur obliquus motus quatenus in latus fir, at opponitur in quate
nus, & in longum ferri nititur. demonstrant authocgrain a, & leuia quorum haees deorsum, illa sursum trahantur siue per rectam,sive per obliquam lineam,sonpertrahenti resistunt.quapropter difficultatem non euitant. Sol .n. & s non vim patiatur a motu prirni, qua in latus sese mouet,at pati rn videtur, qualia longitudine Impeditur . nec impeditur selum sed prorsus eum amittit motum. nam simpli Solis orientem motu proprio non semir,sed QIum fm quid, ut statim declarabitur. Nos autem dicimus motus orbium qualescunq; sine siue in idem, siue in ore sita, siue per eande linea, siue per obliqua, nulla unsi contrarietatem Inter se hab re,nullarcsistentia facere qui trahuntur,nihil laborare qui trahut. superiores item dicim iis retroducere alios posse. hos aut nihilominus semper motus proprios es cere, qui nec unqua ullo pacto, ullo casia tolli,aut Impediri sta ne fiant,quaquaesia retroducac aliquis orbis per eande dc re lineam ac lupercis lepolis. Q te