Hieronymi Fracastorij ... Opera omnia, in vnum proxime post illius mortem collecta quorum nomina sequens pagina plenius indicat. Accessit index locupletissimus

71쪽

.tuntur,propter hete I tu & pa,q supra de communi Intelligentia dicta sunt, ne- Cino ut arbitror ponere pol Aplanen orbe a duabus intelligenti js moveri ι superestis Igitur,ut exi sumemus alios orbes supra Aplanen existere, & maiores illa, & natura priores, quibus& alter motus,& in qualitas illa immittatur. . . Quod vero aliqui orbes sint,ad quos sensu non pertingamus, nemo mirarid set: nam de illi aut suas habent stellas non sensibiles nobi aut propter habetes stelialas sent facii. eiusmodi autem orbes Astronomi Omnes tum antiqui, tum recentiores semper recepere: quos Theophrastus Anastros, hoc est instellatos appellare consit euerat. conuenire autem ornatum illam stellarum primo orbi nullam habet necessitatem,persinio enim eius non in illo ornatu est, sed eo magis, , magnitudine,& virtute omnibus alijs praestatiqui si non stellarum multitudine, at mole, magnu-tudineq; , & vi distantiam satis compensat. De causis ingquantam tam secundum Asronomos. cap. II. OVo aure modo,& quibus de causis ea in Aplane in qualitas fiat, ut modo tardior,modo velocior ab occidente in orientem vertatur, magna diu dissicultate peperit inter Astronomos, neq; hactenus quicquam aliud fuit, quod ratam perplexionem in eorum ammis implicariimam neq; quo per se fieret, neq; quomodo per accidens,apparebat. per se quidem,quia unus orbis unum tantum per se motu, atq; eum uni tmem haliat sui uipra monstrariun est. per accidens autem quo paα daretiir ea inaequalitas,uidere quidem non poterant pinnnitos hactenus motu qua quam plures etiam supra Aplanen orbes possit at . G neq; ad entricos consu-gere hac in re poterant. 'm si in una medietate vidissent stellas tardius ferri propter Absidem, oportebat in alia medimae oppositas videre velociores propter Antabside: hoc autem non spectabatur. in tanta igitur ambiguitate pleriq; occultum qu dam In stellis latere motum constis sunt, quas nuper inuentos vaticinantes:qualia autem esset occultus ille motu diu dubitatum fuit: do nec quidam ausi sunt dicere moueri Aplanen admirabili motu illa , quem alli, accessum & recelsum, alij trepid tione appellauere. viderunt enim diuersitatem oem qiue in Or apparet, demonstrari posse, si supra Aplanen allium orbem statuisitat, qui motum diurnu daret, ipsa veroΑplane per se ita moueret ut puncta in ea sub qquinoctiis constitu in paruos destriberent circulos contrarijs simp lationibus: circa vero haec quinoctia duo alia puncta, distantia gr. m. 18, paruos & ipsa describerent

circulos,ac persectos: Tropicus vero modo versus unuaequinoctii im,modo versus aliud accederer, recederetq;

perpetuo. Vt si aequinoctialis sit a b c : medius circulus A planes Ecliptica a d ci pucta sectionum siue ςquinoctia

a & c: Tropicus d equide describet circulum ag se ou lem: c vero deseribet c u t s. porio ex parte e li deseribet ciscit tu perfectu h m l k: n vero designabit n q p o. Tro- Iicus autem d modo versus c accedet, quu medius circuus a d c fiet,vel g d ii, vel f d t: modo recedet versus a, quum medius cir Ius e d si

vel c d a fiet. si igitur ita mouexi Aplanen ponamus,oia demoriari Posse viden cluet

72쪽

ει apparenti primu quidem moueri in lonstitud Ine stella deInde de Inriuali moaerii vera in lini t χε duplkiter,uno miniis secundit rem,alio modo per apparentiam: s undu rem quid quum totus smicirculus a g s describetur, sic ens stellae itioclente re Ipsa -nruT per apparentia vero, quu punctus sectionis a versus septemctionem se maccidit enim mutari sinione & quinoctiu: & si prius erat in primo arietis fixi,nunc in ultimoIiscium erit. si igitur simul cu Sole prius erat Hi qua stella in a, reuertensPost annu Sol ad diuin Palem n5 inueniet in eodem puncti, stella peruenit enim ad muinoctiale orius pP mutatione sectionis. in non in primo arietis iam in ultimo pisciur quare videbimella mota suisse pis signoruoidine gr. rrcu non iis sinsed id contigit prupter anticipatione Solis qua ad qquin ctialem res si uno gradu prius pq, si punctus is tironis a non In septentrione sed Inmeridiem sesaedat,contrariu huius eueniet, non enim reditus in murnoctiale anticipabitur, sed postponetumdc stellae videbun contra signoru ordine re serti. At vero & ii quan moueri Aplanen accidit p paruos circulos,qm motus per ipsbs faetiis alicubi multii recti parum lateralis habeti alicubi parum rem multii laterat Is, unde & quandoq; retrogradas stiri stellas necesse em Hoe Igitur ianto motu demostrarem,quae circa Aplanen apparent,sibi visi sente quod de eo eca consonu habitu est,m per de putarunt posse ostendere, quo pacto & Solis maximae declinationes In dies corripiantur. Qm aut ad positionem parvoru circulorum sequebas stellas etia quandoq; ret radas ser ausi sunt etia dicere Aplanen modo directa, modo retrograda agi:aceorum alvi dixere minis noningentis directa, nomengentis r

imgrada ferri,quorum opinio successu ipis sublata est, quando annis iam pluribus v noningentis peractis nunqua tamen retroagi stellae visae sunt. Alij vero dixere paruos circulos Minis septem millibus inplerI:oesi retrogradatio nulla, qua nos videri

mus facta estissituram in quandoq;. Ad positione vero hanc sequitin istas re Ipsa non posse plus elongari ab aequinoctio primi orbis,si sit dia ter parui circuli: per

apparentiam vero aliquanto plus posse Elonsar non multo tamen . qua rem suspinctam habentes posteriores astmnomi quaeda addidere priora opinioni: quu enim priores tantumuin Gelu ponerent supra Aplanen , duosq; illi tantu motus darent,di u scillicet,& trepidatione, posteriores unu aliud

Gelum superadditi ὀ& alium motum,in Asane. ponunt ergo hi in primis primu mobile,a quo motus diumus dac, si ad nos decimus orbis inrdeinde sub ipse nonu ponunt, cuius medius circulus est subalternus ecluliticae,a quo.& lane peclliptica mouecy.r,ris. 18 inannis Loo perages: ub eo Aplanen statuu*q per se motu trepidationis agitac. a nono isitur orbe fit,utes, inuinoctio primi secedere pol sint stellae, quanta elheta acit itudo tota,' primi dicere no potuere. Hierum & posteriores isti par- .uos circulos asserui septe millibus annom, uti primi tradiderui, expleri. Veru.eia vero si motu huc Aptines, quo pam posteriores assignat, consideremus,videbimus paruos circulos no esse verus circulos, nec in ide redire,sed magis p helices quasda agi Hressu anticipantes,regressu vero deficientes:qtata est ab c d Meteiun & reli quLatque haec sunt, quae hactenus de Aplane & tradita, dc existimata silere.

OPer pretium autem est de Induia trinidationis motu rationem habere: estentam , quomodo esse in spheris posui, est autem dc quomodo non pol sit. pell

73쪽

ore Eevim & propriam ulli orbi esse hune motum Impossibilae si vera sum Idae

principis recepta suerea inobis: diximus enim unum orbem inu tisi ino &eum

simplicem per seribere:simplex aute est, qui super duobus polis per se imminuis

idem redit,omnis autem alius simplex & unus man est,sia copositus & plures motus.at certe inducta trepidatio non selum simplex norisa motus, sed vel omnium. ωpositissimus,quippe qui equatuor motibus constet:quorum unus est ante, alius retro,alius dextra, ius unistra: qui nec medi um circulum,nesi polos per se immo tos habe nec circa centru fit. Priterea si tali motu moveri per realiquis orbis posset, diuersissimae quidem tu a reliquIs esse eumoporteret, quod inccesessibus illis sphois Inconueniens profecto est: s enim illais trismplicitate uenienis te etia in motibus,qui spnetrae natura In uuntur, conuenientia habentiquas ob causas inducta trepidatio per se nulli inesse orbi potest,p accidens aute in aliquibus inueniri tinnsolu impossitate non est,sed & necessariu esse vide ut ostendemus.

S. Iane per trepidationem mouetur, quopacto primi dixere, quo pacto esse positi Cap. 1 3. OVoniam autem de A planenihil certi hactenus compertum est, utrum s per

directa stratur, an & quandoq; retrograda per paruos circulos, nec nos quiriamrmare quidem ea de re possismus,nec debentiis. Verutamen qui diatur, quicquid ponatur, siue per trepidationε Aplane agatur, ut primi dixere, siue uti posteriores voluere, siue no agatur per trepidatione, sed frinper directa incedat, viam quidem nos ficultatemq; pollicemur demonstrandi unumquodq; quomodo fiat rquod quidem praestare ii non possunt,qui hactenus de Aplane scripsredis enim ser o te sertuna directae semper feruntur stellς, ut par est existimare illis nulla via retia

est demonstrandi, quo eueniat. Sed iam ad oram,quq ponuntur, ostendenda acincingamur Incipientes ab ijs, quae primi ta sermostendamusq; , si ponatur Aplane per trepidatione, & per paruos circulos In idem redeuntes moueri, quo pa fier Iossitimeminisse autem oportet e hqu a principis dicta fiant de Circitore orbe,

oc est de eo, qui circunductus in latitudine, moru pmprio saccessive in opposita omnia moueba item & illud in memoria est reuocandum,quod dicebamus,si aliaeui Circitori alius orbis contraseratur in latiri dinem, hunc quident contraue mmotu trepidationis agitari: quae quoniam supra demonstrata sunt, nunc non aliarer repetentur a nobis. Ergo supra Aplanen non unum,ut primi dixere. sed tres orbes poni neceste est, Psimum mobile CIreunducentem,& Circitor sub quibus statuatur Aplane, quae per se Circitori contruseratur in latitudinem seper polis Circuduceritis orbis. a Piamo Igitur mobili motum recipiet ab oriente in occidens c5munem olbus sph BACircunducente aute secundo,qui in latitudine ducit, nihd recipiet, qm illi conti fertur aequaliter:similiter nec a Circitore,quatenus& iEse in latitudinem circ inducitur:at vero ab eodem, quatenus motu proprio succeiuue mouet inoia oppositivi motuqenem trepidationis agetur. qm enim tarcitor in latitudinem per coluriam suos em circunis tu palam est,u proprio motu riuinoctia punctamaxime reis

Ut cui polos ci unductionis:atq; ita in opposita omnia agit, ut paruos describit

circulos lationibus semper oppositis.quorum semidiametergP. 4, m. I 8 erit,si ponatur Circitor non eius posse mouere in una quarta circvductionis. si igitur circundiictionis medietas uat in annis noningentis, eueniet quidem, quod quidam e -

74쪽

dire . soci retrogradae stellia serantur. si vero circun 'ductionis med istas fiat in annis tribus millibus & quingentis, menter, quod alii E. primis tradidere, completi parum circulos annis ooo: & dimidio teporis directas. dimidio retrogradas stellas agi si igicinouetur Aplane per paruo circulos, qui ρα- stati sint,&in idem redeant, uti primi dixere, ira neri & non aliter censendum est. S. Line mouetur per trepidation per bessices factam, uti seriores dixere, quo pacto fiat. cap. I . 'SI vero Aplane per trepidatἰonem quidem mouetur, sed eo modo quo posteri

res scripsere, 'helices & parum cirrulos non in idem redeuntes, necessati erit nobis alius orbis praeter praedietas: non enim in tribus. ω inquatuor monstraripotest, quo sati nihilo autem mutato ordine praedictorum trium . loco Apu,nes,alius orbis Circitorisiipponatur, qui sicuti prius de Aplane virebatur 4 ipsi Circi tori contraseratur In latitudinem: sub eo loco quarto ponatur Ariane, quae pse moueatur in longitudinem per zodiacum, lingulis 2oo annis gr. 1 m. I 8. Pncius, totam autem reuolutionem annIs Mooo. superadditus igitur terrius orbis contra,

uectus mouebitur quidem a Circitore motu trepMationis persecui, sicuti pmia A plane dicebatur. Aplane vero orbis quartus, & ipsa qutiem perirepidationeat Metur, sed non perfecte, neve enim parui circuli eius in idem redibunt, sed heli,ces magis describent pri resia anticipantes, regressu vero deficientes quod euenix Propter proprium Aplanes motum, quiper se continenter in logitudinem fit verissus orientem,ac helices ipsas Producit. Grerum a Circa meritante tertio, anti . B retro,dextra,& sinistra agitur per parum cireulos circa aequinoctia. oportet autem Circitoris motum proprium velociorem esse,q proprium Aplanes, sic enim retro dueere illam ratest. Accidit autem modo tardius, modo velocius agi A planen, qm Circitor modo in idem cum ea, modo in oppositum mouet: in duabus enim quartIscit uduetionis in idem cum ipsa sertur,in duabus in oppositum. igitur in idecvivvetritur,citat quidemac velociorem illam reddit equum vero in oppositum, tardat, atque etiam mox retroducit,quoniam velocior est. Si igitur per trepidati 'nem mouetur Aplane,ut posteriores existimansi Ita fieri rationabiliter putandum est,

Si semper recta est Apiane, quomodo fiat. cap.

. Α Τ vero, si non perparuos circulos A plane agitur,nec unquam rei rada fit, sed semper ditem incedi nec hoc quoq; iam demonstrandum est, quotmodo gati quod facere illi quidem non possunt, qui istam trepidationem nouere. Dupliciter autem direm esse Aplane potest . uno modo sis num punctis seu aequinoctijs simul mutatis, aut in sistentrion: aut In meridiem. alio modo iis nunquam viatis,sed ecloetica A planes semper sub ecliptica primI orbis fixa manente. pluriamum autem telari viro modo fiat: si enim mutentur sectiones. dupliciter mensur

re Aplanes motum oportebit,& per longitudinem secundum rem,& per lougitu dinem secundum apparentiam: si vero non mutantur sectiones, unb tantum modo moueri,& mensurari stellas in longitudine opus eriti quid autem in re si non satis exploratum habetur, sicut nec utrum directae semper ferantur stellae: utrunq; tamen

quo fieri possit, declarandum est: primium aurem si sectionum puncta mutamur. Ergo quae de Circitore orbe superius dicta si int, &hla quoque P supponantur. quatuor quoq; orbes illos & ad haec demonstranda recipimus, qui oc modo recepti Fracastorij. C sunt.

75쪽

mnt,quonam neq; brdo, neque numerus est Im mutandus, una tantum disserentia in ipsis a diem, qubd supra Circitor ponebatur velocior Apianes motu, hic autem , non vesocior ponendus est,sed tardior selliin:siccnim non retroducere Aptarim po lteri sed tardaresbium. unde fit, ut stellGqueturiore In casu helices It ii 'las vi circulus non in idem redeutes deseribenant, hic no helices, sed fictus quosdam,&linus more anguis designent,quales stant a b G de , cde,&esn& Miqui. si ecliptica a go,Tropicusnaequinoctia a dco: Circitor autem mourat per quartam sitae circunduction Isaustrale inseribrem: moirebit ergo Aplanen circa aequinoctia, quae mamme respicit motu proprio, & in longum, & in latus: in longum quidem iiii orientem, & in idem cum Aplane, in latus vero versus septentri nem: a Igitur motu veloci describet flexum a b. Rurius agatur Caecitor per iliam quartam, quae est inferior septentrionalis . in longum quidem mouebit,& nunc in orientem in idem cum A plane, In latus vero versus meridiem: quare b motu adhuc vesoci describet flexum b c. Porro CircItor obeat aliam quartam, quae est Septentrionalis superior, in latus quidem versus meridiem pellet, in logum vero, quantum ex se est, in oppositum ipsi Ariane: & si vesoci illa foret, etiam iretroduceret: at vero qminiator illa est, non retroducit quidem, sed ietamen tardat, motu continenter in Orientem facto: quare c describet motu tardo sie, xum c d . Postremo Circitore acto per ultimam quartam,quq est meridionalis GPo.rior, d quidem in latus ducetur septentrionein versiis, in longum vero in Orientem quidem, sed motu tardo, ac fiet flexus d e, perachi una reuolutione Circitoris :atque i, ita de alij deinceps fient. Flexus au tem,& sinus,qui describuntur a stellis, latiores quidem sunt, quo aequinosijs sunt proximiores, angustiores vero, quo Tropico propinqui magis: cuius causa est,u circitor per moturn proprium aequinoctia maxime respicit, atque illic maximam latitudinem operatur: medius enim circulus, A planes, qui modo in b, modo in 'in puncto medis,ubi Tropicus est, in conum

desinit. Hoc igitur pacto mota A plane manifestum est motum eius modo tardiorem, modo velociorem reddi, velociorem quidem, quum Circitor in idem' cum ea sertur, tardiorem vero, quum in oppositum Ili una igitur medietate circunductionis suae Circitor velocem illam sicit, in alia tardam. Atque tu citante medietate primum fit motus velox, augens continenter velocitatem, usquequo subalternus natCircitor cum A plane,quia fit in prima qi ria. mox fit motus velox, minuens mi tinenter velocitatem in alia quarta, in fine cuIus Orcitor selum in latus mouet ast rectos angulos. Mox fit oppositio in alia medietate: & in priama quarta fit motus tardus, au3ens continenter tarditatem, v ii equo iterum sub alternus cu Apioine Circitor fiat. ab inde vero fit motus tardus,minuens tarditatem in alia quarta, usq; ad finem eius,ubi rursus Cincitor ibium in latus mouet. sunt igitur in toto hoc motu puncta quatuor e regione opposita, unu maxime velocitatis,esiud maximae tarditatis,& duo neu

locitas

Eplitica ac, circunductio Circitoris bedc maxima ves, ubi e , maxima tarditas ubi si puncta neutra b d. si itur direct e semper serutur stellet, mutantur autem sectiones, & riuinoctia,hoc certe pacto fieri putandum est. . .

76쪽

eam quasi fixam Aplane selum in tangitudinem fretur, nec riuiri quidem est nobispraedictis suatuor orbibus duos alios addere sit Aplanen, si eius inequalitat monstrare volumus. Ergo nihil mutato praediMoresne Cliciti darentis,CitcNtoris,& Contrauecti, sub Contraue hoc ponimus ilium orbem,qui in ipsu ntraue cirrainseratur in latirudinein, s ita, vet quassum utitor incun turrimam partem, tantum hic nouusorbis in opposit on dedistrahatur pter quod placet & orbem liuoc Anxicimiorem vos NM: Lim ita ordinatis conti Ut quidem proprios inotus Circitoris Anuci storiaq; in latitudine superodotrari

poni in longitudine vero conuenire senVeliet modo utrunq; ab oricte in Occiden, irem mouere, modo econtra utrunq; ab occidente in ocientem

pellere. amiuales igitiar&pares si velocitate per seponantur, fiet quidem ut A me in latus neq; in hanc, neq; in illam mutariparie positi, contranitentibus inuleem illis duobus aequi potentibus: in longitudine vero modo ab utroq; stimul citabiae, modo ab utroq; retardabitur simu si recliptica a eς . Circitor& Anticircitos cum ea subaltemi , uterq; moueat versus a tideinde Circitor in scircunducatur, Anticircitoris ing:circumlus Circitoris sit a se, Anticitiatoris vero a g c. palam quod alter alteri apponetur, ne aut in hanc , aut in illam, agatur l L ipatiem . similitet&si Circitori abducariu, anticircito rid. i: s . . - . Verum sub hoQquem Anticircitorem vocavimus, oportet & situm contra u aquai

in latitudine, collocare talioqui dc Amite cumi ipso circunduci poterix in nem . sub his omnibus si ipsi contauatur per se motum habens in lo0gi Iudivveclipticam, fiet quidem, ut sectionibus nihil mutatis ipsi modo citetur a CircF nibus modo tardetur e citetur quidem quumin Idem uterque Circitot δέ an F i qmouent, tardetur vero,quum utem; in oppositum con erit v. i. ' iQi rat autemseriasse aliquis Smedietis modis omnibus quis rationabiliore stimandus is,quoinplanen noueri putemus. Ad quos dicimus quitum ' ide nobis videtur rationabilius esse nuquam retrogradas agi stellas Arianes existimarciqnare nec moueri per trepidationem, nec eo modo, quo erimi tradidem, nec M posteriores. quoniam a Metonis & Eudini temporibus utique ad Hipparchui , μPtolemaeum, dc ab his usque ad Albatenium, & Alphonim, ac demum usque ad haec rempora nemo est, qui non dilecti semper sydm viderit atque Massi ueri L. quan reverisimilius existimandum Ein directam linipet Asanensem: directam autem non per flexus, & sinus illos, qui dicti sint,sta nulla mutatione circa sectiones iam vi subalternam semper ecΗpticae primi orbis procedere: cui res satis ea nanant. quae Ptolemaeus simbit quum Inuestigat,an latitudo inenantium stellarum ab eclinplica Solis mutetur: quod enim non mutetur, inter alia & hoc sumin pom quddstellae ad aequinoctialem comparatae ita progrediuntiit, ut procelius eclipticae desingnetur ad aequinoctialem: in tanta enim & tanta amotione ab aequinoctijsrip o portionem seruare scribit ad aequinoctialem, quam & ipsi ecliptica in eadem mortione redditi videtur ostendere hocnon mutari sectones Apianes in latitudine, nec fieri aut ullos paruos cireulos aut ullos flexus vel sinus: si enim fictent, . liquEpri' utionem eclipsi ad aequinocti l A non seruarent Αpunes stellae. i

77쪽

c Vpposito situr hoc pacto moueri Aplanen,donec probabiliora sese offerant, re

liquom e videtur'& i Ilud denium ostendere, quantus sit eius motus,&quantiam ipsa reci 'at a Circitore, quantumq; am tradi & qualis sit circitoris Ipsius mointus: de quo onsuuata tempore in tempus correspondeant iis, quae dicturisso In prirnis sitem diramus,quae obseruata sunt; si non omnia, at sinem Praecipua, & fide digna,& ad fiostium hocinstitutum pertinentia. Primu igitur illud certum esse debet per id tempus , quod Inter Idipparchum es Ptolemaeum intersute, istellas

Aptines motas fuisse tardo motu ita, ut non plus peregerint in annis centu, quam gr. i. Vt rem Ptolemetus anImaduertit: neq; enim deceptos in obseruationibus ratitos Astronomos audendum est dicere.Deinde&illud etiamnum clarum est a Pt lemae ad Albatenium usq; audiam filisse earum stellarum motum. quod AlbateniIobsseruationes superitis assignatae demonstianti mox vero ab Albatenti temporibus usq; ad nostra motum quidem velocem sirisse dicimus, sed continenter minuentem velo rem: quod paulopost apparebIrex obseruatis. Existἰmamus igitur propriumotum A planes per se ratem esse, ut gr. t. in annis Ioo. perficiat, verum a Circitor rmodo velociorem, modo tardiorem reddi: in eo aut tempore, quod fuit ab Hippar cho ad Ptolemaeum, versaram fuisse Aplanen circa medium motum ac propriam: 1 Ptolemaeo autem ad Albaten ἰum motum dicimus factum sutile velocem augerenti ab Albatenio vero motum filisse velocem minuetem, in quo & nunc summus: mox fiet motus tardus augens primo tarditatem, ac desnde tardus mi inens tarditatem . Videtur igitur mihItum ruris medius, ac proprius in Asane motus suisse, quum filius DesCH R t s T vs in lucem ven It, ante quem Hipparchus Ritannis eirciter I a. Ptolemaeus vero post,annis sere I 3. quantum enim deficiebat motus a medio. Hipparchi tempore, tantum excedebat Ptolemaei tempestate. quam ob causam meo surans ille motum, redactis desectu de excessu ad medium, vidit in annis ioci. ab DΑplane confici gr. I. si igitur a CHR I s T i Natali medium motum Aptines auspic mi Georum erit motum velocem au tem, qui ab inde subsecutus eiu durasse per non gentos annos ad Albarentum usqGot non ultra: enim ad ipsum motus fictus tuerit velox obseruationes eius demonstrant:0 vero & ab eo mox e perit v I iras mInu I,exsequetibus apparebit. a CH R I s T O aut ad ipsum anni suere. 9OO. 1 CH RI s T o enim ad Ptolen uio anni fluxere IM, a Ptolemm autem ad Al Satenium anni ris, quare, a C H R I s T o ad Albatenium. ex quo coirimus inaequanisse Aplanes procedere de in 'oo annos, totam aut reuolutione confici anno tum tribus millibus sexcentis: imur in primis 'oo Annis fiat motus velox augens, in

allis 'oo motus velox minuens, in aliis vero 'Oo motus tardus auges, ac postremo in ultimis mo fiat motus tardus minuens . inter velocem autem & tardum motum

est medius, qui& A plane proyrius est:haqqualitas autem datur a Circitore,qui modo citat, modo tardat ut dictu est. In Natali ergo Domini mouebat Circitor a puncto neutro, hoc est eo puncto. qui est inter qliartam iuirantem di cotrariaim, in quo

sol uni in latus mouet:quare & A plane motu proprio a batur, quo gr. .peragit in annis ino. mox PeL primam suartam iuirantem,qiiς est meridionalis inseristic pitCircitor citare A planen, ac supra medium motum dare velocem augentem:νsq; ad Alba tentum per innosysso, in fine cuius quartae subalterno existete Circitore cum Aplane in medietate iuuante velocissimus ac seminus motus fit. mox per secundam quartam

78쪽

A duartam Iuuantem, quὰ est inferior septentrIonalis, sectus suit motus velox quμclem, sed minuens continenter, in quo & nunc sumus, erimusque per annos adhuc's. a quo rursus medius motus redibit. Qui tum vero addat Circitor supra mediu motum In una quarta Circundiictio-ssis annoru 9oo, possumus rationabiliter ex obseruatis excipere. a Ptolemaeo enim ad Albatenium constat motas suisse thellas gr. ir. m. . ut supra diximus atavisto ab ad Ptolemaeum peregerut gr. I. m.sereso. qui ad summu sunt gr. In peracti in annis V oo. si situr per se Apianegr. r. perficit in annis ioo,certu erit in his 9 .annis stellas per se &motu proprio gr. 9.confixisse ex illis i 3. Relinquitur ergo gr. .additos I Circitote suisse in una quarta annorum 9 . quare dc tantu per sieipuam Cir torem mouere in quarta una. si gr. illi superadditi a Circitore dividantur per annos Voo, ita ut motus supra mediu continenter a nogradu augeatur usq; ad gr- . vi debimus in primo centenario addim s. sec. 2o. in secundo mi. io. - o. in tertio m I. I 6. In quarto mi. 2I.-.2O. In quinto mi. 26. sec. O. in sexto mi. 2. inteptimo inh37. sec. 2 in Octa uomi.42.sec - , in nono mi. 8.quς oiami.& sis. simul si comporiamus, resultabutgr. . tui additi gr.9. medij motus coficient gr. is. quos stellet a Christo ad Albatenium peresere. videns autem Alsatenius a Ptolemeti temporibus usque ad sua stellas perstasse gra. I l .mi. 3o.dixit non in annis i . gr. I.ab A plane peragi, sint i annis circiter 66. sicen ἰm comperiebat diuisis illis gr. II. mi. 3o. per annos 7s s. Nec Ptolemaeus igitur, nec Aibatenius in obseruar tionibus decepti sunt, is in eo magis uterq:, id pers petuu inputarunt, quod in parte & certo tempore viderant: atqui non ita futurum erat, nam nec quale suo tempore Ptolem us inuenit annis sitquelibus tale suἱt, nec quale Albatenius, quum inaequalitas motus Aptanes nondum manifesta illis seret. Post Albatenium aut motus saeuius est velox mῖnuens Circitore a secunda quarta iuuantium praebente motum. in primo igitur celenario post ipsu in addita stellis su et emi. 8. in si cundo mi. a. sis. ψC. in tertio mi. 37. sec. 2o. in quarto mi. 3 a. in quinto mi. 26. sec. o. in sexto mi. 2 I. sec. 2D. in septiino addentur mi. is. iii octavo mi. Io. c. o. in lanno mi. s. sec. 2O. Huic aut rationi & ea quoq; respondent, qiue succestiuis temporibus sunt obseruata post Alba tentum. Alphonsus. n. Rex, qui anno a Christo. irue i. stellas digei sit, post Albatenium annis circiter. 3so.annptauit inter alias Siscam stella in libra gr. 13. mi. s o. quae ab Albatenio reperta fuerat In gr. s. peregit igitur spica in annis 3 SO.gr. . mi. 4. actatunde quoq; per ille per allignata rationem debere videtur: na in primo huius qii artae ivst Alba tentum celenario diximus addi motui medio m. 8. in secudo mi. a. sae. Ao. In tertio mi.32.secro. in sequctibus So. annis mi. sere r6.quq oia simul ta flant gr.2. mi. 9.quib' si addas me diu motu,qui si in t gr. s. mi. o. fiet Oinogr.f. mi. 49. quare ratio haec obseruatis recte resp5det. Post Alphon sum quoq; oia praedictgroni congruut:accepimus. n. Abranium Zacu tu,qui Perpetuas ephςmeridas c5didit, ean-Fracastorij.

gram sec.

79쪽

dem SpIrani comperisse annis post Alphon sum libra gr. II, mI. s. e. Io: C. quam & nos annis post Zacutum 69 inuenimus in libra gr I ,mi. sere 7.ab Alphoso autem ad hoc tenvius fluxere anni 18o, in quibus Spica a gr. I . mi. 3o repertis ab Alphonis progressa est ad gr. 17,mi. sere 47, qui suns gr. 3,mi. 7:actantundet quoq; e nostra ratione peractum fuisse oportet, siquidem eo in tempore annorum 18o motus medij facti sunt gr. 1,mi. 8:additi vero a Circitore suere primum in so continuis mi. sere I 3:insequenti celenario, qui est quintus huius quartae,addita suere m. 26: in alio centenario, qui est sextus,addita sunt mi. 2I ,sec. 1o : in relisis annis 3 o m.circiter 8:qomniat summa sunt gr. 3m. 37, quae peracta suere in annis 18o.ex quibus patet & obseruata conuenire rationi huic,& motum post Albatenium procedere minuendo velocitatem,& annis nostris tendere versus tardum; - . . . nunc enim debent stellae in annis ioo peragere gr. I, m.circiter I 6. Placuit autem totam inaequalitatis A planes reuolutionem per hanc subscriptione designare , qua diuisimus in quartas quatuor, quamlibet autem quartam in annos 9oO, Cnotan tes quid in unoquoque centenario addatur supra medium motum, dc quid mox ab eo dematur. In prima igitur quarta est motus velox auges, qui supra medium motum addit singulo centenario mi.&sec. descripta. In secuta quarta est motus velox

- nuens veloeItatem , addens&Ipse sepra medium In quolibet centenario mLx see. descripta.in tertia vero est motus tardus insta medium motum,& in primo centenario de uncmi. s,sec. 2o:quare Aplane in eo celenari. no plus peragit si m. sec. o,& ita deinceps de alijs.in ultima aut quarta est motus tardus minues tarditaiu: tota uicreuolutio huius in qualitatis annis tribus millibus ec sexcetis expleturi De

80쪽

in ' Dinor e orbiuin seruientium latrae. cap. I7. 'DE ijs autem orbibus,qui quodammodo famulantur Apiam, qm nodum omni a dicta sunt,dignum erit postremo exponere, quo pacto sese habeant oes,&quanto tempore quisq; circunseratur. Omnium aute ut diximusὶ primus & supremus est ille, quem alij primum mobile vocant, qui tanta celeritate conuertitur, ut horis 1 ab ortu per occasum ad idem rediens circuseratur, reliquos omnes, qui intra continens, secum vehens .est autem motus esus per aequino&:alem circaeu sim

plicii simu immutabilis,&aeternus, nisi quum estis conditor aliter sorte volet. Subco est, quem Circuducente appellauimus,qui per colurum superiorem a septentrione in meridiem aonis tribus millibus & sexcentis in latitudinem circumagitur, &ipse secu vehens Oes, qui subsunt orbes, nisi quantii aliqui cotrauecti impediat. qm autem hic a primo vehitur in longitudine pala φ medii circuli utriusq; sese inuice ad re s angulos secant. is quum duplici agatur motu, altero in latitudinem p se. . altero in longitudinem per accidens, tardissimus autem si si qui in latus est, velocissimus qui in longii, fit quide,ut quς puchi raptu velocissima sint, p se sint tardissima, q vero per se velocillima, raptu tardillima fiant:alterius enim poli in medio circulis

alterius sunt: tardiis mi aute sem p poli sunt, vel iis mus medius circulus. quo tandu fieri neces le eli, ut tardissimus quisq; punctus velocillimus olim fiat,& vel lolimusqti q tardillimus. Tertius aut orbis est, que diximus Circitore, cuius me- . dius circulus Obsternus est inferiori coluro aequitio oru, Ceteru in latitudine circunducit a pdi isto annis 3 6oo, P se vero in opposita ota mouens, ac gr. 4 perages in una quarta circu ductionis. agitur aute hic tribus motibus,q sese ous ad rei sangu-B los in uice secat,& in eo expleti sunt tres illi principali Ilimi motus, si in natura spli et raru per se este possunt. Omnis quoq; velocillimus in eo punctus, tardissimus olimi siet,& tardissimus qui';,vcloctissimus, ita prouidentibus Diis, ut virtutes coelorum s undique,& ad partem oena impartiantur. qiuartus orbIs est Contra uectu; Circitori, & Circunducenti in latitudinem, qui p Coturum superiorem duplo velocior Circundu te a meridie sertur in septcntrione sub quo est quintus Anticitator appellatus, qui a praedicto in latitudine circunducitur in opponta sum p Circi tori par- rem ac proportionalem: unde fit, ut proprio motu semper oppona Circi tori In latitudine,in longitudine vero semper conueniat,&in idem pestat. ergo hic si in latitii

dinem duci debet tantum in unam partem,quan tum Circitor in aliam oportet c5- trauectum quartum duplo velociore esse Circunducete secudo, & Circitore, quaterius in latitudinem agit etiam ipsciverum motibus proprijs aequales sunt Circi tor& Anticircitor iste. sus AntIcircitore oportet & situm Contrauectu statui illi qualem, aut insensibiliter cedentem , alioqui continget & A planen simul in latitudine circunduci, qd quidem no apparenaut, si forte cotingit,instasibiliter quidem accidit, sc post toga secula. Postremo sub his omnibus eu Aplane orbis tot lumini bus

Harus,&lacteo distinctus circulo, q per se gr. I in annis roo obit, tota aute reuolutione annorum millibus triginta x, modo tardior, modo velocior: medius autem' circulus eius per ecliptica Solis protendit quem situ per si de per natura habere noest censendu:qm ut supra diximus qui in natura sphaerarum per se sunt motus,omnes sese secant ad rectos angulos. quapropter credendum est Apianes circulum non eodem in situ manere semper, sed & ipsum in latitudinem duci aut a Contraue sto ultimo, qui non omnino aequalis sit Anti circitor is au t a Circunducente primo,qui Con uectu quartu orbe superet pauxillo aliquo: unde nec circid iactio A planes it

C latitudinem