De Paracelso eiusque opinionibus : dissertatio medico-historica

11쪽

Pa situs est Philippus, Aure0lus, Theophra Stus, Parn

celsus Bombustus ab Hi henhelmi , iam sat cognitus numine Theophrastus Paracelsu A, nun0 1493 vico ἡ Ε inste dei in Helvetia sit0 J, quo pater eius, ut n0nnulli volunt, filius Spurius magistri cuiusdam ordinis leutonici, tum tempore medicinae Licentiatus vixit, postea autem urbem pr0 sectus est Villachium in Icarinthia sitam, ibique per triginta duos annos munere medici lanctus est. Sicuti tota Paraeelsi vita et calumniis mendaciisque ab inimicis inventis, aliisque sabulis, quibuscum omnes illius aetatis obscurae viros excellentes a p0pulo ornat is videmuS, corrupta est et in tenebris habetur, ex quibuS Verum ti salso Separatum in lucem protrahi Vix potest, ita puerilis praeci

piae Paracelsi aetas iuventusque prorsus Sunt Ob Scurae. Η0c Vebo ex eius pueritia con Stare Videtur, eum tres 1 et quattuor annos natum nn Seres pascent in nsue se ruci vi , latum, vel a milite vel a patre ea tratum genitalia perdidisse, cuius rei pro certo habetur argument0, qu0d seminas Semper in odio habuerit neque umquam barbatus fuerit.

IJ IIulier, auctoritatem secutus Zelwegeri eum vociit IIochener. Bibl. med. pract. I CCXLVIII; quod tam eu sul Sum esse Testamentum Parac et Si argumento est.2b Adami vitae medicorum germanorum L. 28r Evt nulli anno 1443 natum eSSe.

12쪽

Primam Paracelsus cruditionem a patre in Alchymia, Astr0l0gia et Medicina accepisse dicitur: quosacto more sic dictorum Scholasticorum vagantium patriam pererravit, ex illiS Sibi vicium quaerens artibus, quibus a patre imbutus erat, et quibuscum artem futura divinandi, Spectros provocandi, aliasque con- iunxit. Quae quanquam m0S ScholaSticorum Vagantium vituperanda et iam a Luthero gravi assecta est vituperio, tamen ex ea Paracelsus magnum Sihi paravit fructum, cum in itineritruq semper cum celeberrimis chemicis et medicis versatus sit, sibique c0gniti0nem pro illis temporibus non Ie vem chemiae paraverit. Itaque su0s suisse praeceptores haud sine iuro dicit: Scheytifim Settgahium, Erlachium Laventhalium, Nicolaum HipponenSem epiScopos, Matthaeum Sehaclitium Sussraganum, Joannem Trithemium de Sponhelm abbatum, Siegismundum Fu gerum de SchwatZ, apud quem maxime in studium Alchymiae incubuit An Basilio qu0que Valentino

praeceptore usus Sit' , dubium est; hoc autem cun- stare videtur, eum Valentinum ex libris cogno 1Sse. Lessingius Paracelsum contendit anno aetatis suae Sexto decimo universitatem, quae tum tempore Basi- lene ssorebat, adiisse, cuiuSnam auctoritate nisuS, neScimus. Plures eum frequentaSSe univerSitates. re-Vera quoque doctorem suiSSe promotum, quibusdam operum, quae comp0Suit, ex l0cis patetra , etsi mimici eius re hacce nisi, qu0d uniVersitateS haS nun-

13쪽

quam nominet, ex eo concludunt, universitatem quamdam eum non frequentaSSe, Sibique potius doctoris gradum arrogasse 'J.

Studiis absolutis itinera Paraeelsus secit, primo per diversas Eur0pae terras, quarum in praelatione chirurgiae magnae Lusitaniam, Hispanim, Britanniam, IIarchiam, Borussiam, Lithuaniam, P0l0niam, Hungariam, Wallachiam et quae sunt aliae nominat, tum chirurgus castrensis expeditioni cuidam in Dania et

Suecia intersuit, quo l0co ab nobili quadam semina δ'

in Π0lmia aquam vulnerariam et dolores Sedantem pR-

rare se didicisse dicit: sicuti omnino itineribus suis in alios medico S, quorum experientia ex cubiculis orta sit '), se iactat et multis in locis se in itineribus suis ubique ab clarissimis medicis chirurgisque non iantum, sed etiam ab tonsoribus, balneatoribus, magi S, alchymistis, seminis aliisque didicisse narrat β . occasione data Bremerus, qui semper quam acerrime in Paracelsum invehitur, eum medicos et chirurgos maxime vitasse dicit, ne nimis patefieret ignorantia eius ' ; cuius tamen opinionis accusationisque levitas

et vanitaS ea iam Satis superque confutatur rati0ne,

qua Se postea omnibus illius aetatis medicis opposuita racet SuS, eorumque inScientiam erroresque apperuit. diu eciae metallis visitatis, sibi accuratiorem ossicinarum metallicarum acquiSivit cognitionem; quo facto cum principe quodam tartareo per Russiam Asiaeque partem

6J Bremeri dissert. de Par. p. t.

. 1 ο

14쪽

prosectus et itineribus per Mostia viam et C0nqtantino polin urbes lactis in Germaniam reversuq est. nullo in decem annis libro, ut ipSe affirmat, perlecto ) 3. Discipulorum nonnulli eum per Africam et quidem porArabiam Aegro piumque itinera secisse contendunt:. quod tamen salsum ipse resutat. Paracelsus anno 1525 ηJ Basileam venit, ibique anno 1526 profess0r Chirurgiae et Chemiae designatus est, ut multi volunt, Oec0lampadio ei lavente, ut Paracelsum primum Chemiae δ' pro sessorem suisςe

constet. Basileae per duus annos Chemiam et chirurgiam magno gaudio et fructu auditorum docuit, et iiiii dem primus lingua uSus est Vernacula λ), ab aequali- . bus doctis prorsus neglecta c0ntemtaque. Quamobrem, multi eum vehementer vituperarunt, dicentes eum homines inculios et in litteris prorsus rudes ad studium pellexisse medicinae; cui accusati ini quamquam ali quid veri inesse non diffiteri p0Ssumus, tamen etiam consteamur neceSSe e St, eum, qui e0mpede S gra es et ponderosas, quas litteris excolendis lingua latina imponeret, abiecerit et recusaverit, et audituribus mulio planiorem et altiorem rerum, quaS docuit, c0gnitionem comparare, et ipSum has materias maiore subtilitate tractare potuisse. Controversia β' quaedam cum can0nico ab Lichtenseis, qui tib e0 Sanatus promissa Sua Solvere n0luit, in qua a magistratu condemnabatur Pa racelSus, causa suit, qu0d amicis persuadentibu Ba sileam reliquerit, ne alias in eum conStitueret poenas l) Fragm. med. g. 131.

2b Ut nonnulli volunt, anno 1526 Basileam venit, tin-

n0que Sequenti Prosessuram eSt nactus.

ab A. Dumas Philosophia Chemiae. ab Adam: Docuit autem praeter Academiarmn moreri

lingua vernacula. p. 29.

15쪽

magistratus, gravibus ab eo iniuriis as rectus. Iam odium invidiamque medicorum et pharmacopolarum in Sec0nVerterat, cum no Vis, quas ad morbos hominum curandos invenerat, doctrinis tum postulatione quadam, ut magistratus ossicinas medicamentorum disquirat sibique perSuadeat, pharmacop0las et artiS Suae QSSe peritos et omnia in osscinis parata et praesentia habere medicamina, eaque non nimis pretii praebere h). Itaque iterum asgam degere et instabilem vitam coactus est. Paucis tantum eum sequentibus discipulis et asseclis, qui ab eo et panaceam uni Versalem et lapidem phil0sophorum se nacturos eSse putabant, sed cum Spes eos sesellisset, eum relinquebant, n0nnullos Alsntine, Germaniae et Helvetiae pagoS pererrabat, nunc in oppidis a civibus honoratus et ab ne giotis et medicis c0nsultatus, nunc ex iis eiectus in icis tabernisque, ut haud certe desiliendum Sit, qu0- nam tempore alibi vixerit. Ex ill0rum numero, qui eum sequebantur, Opori num tantum commemoremus liceat, qui ex amico inti mo acerbissimus eius factus est inimicus, infelicemque magistrum iniuriis accusationibusque salsis et sciis accumulavit M. Lessingius δ' assert, quod etiam 'onStare videtur, Paracelsum Basilea relicta primum n Alsaliam prosectum esse, anno 1528 Colmariae, mi0 1o29 ΕsSimgne et Noribergae, tum anno 1530n n0nnullis et Bavariae et I yroli S oppidi S, e. g. At 'ςuStae undelicorum, anno incipiente 1531 in Hel vetiue St. Gallon adfuisse, hibique opus Suum para-nirum de tribus substantiis medico urbis publice c0Π- tituto dedicasse; anno 1536 eum Mynchrathi praeSeΠ-

16쪽

tem fuisse, quo loco chirurgiam suam magnam Caesari Ferdinando dedicavit, tum Augustae , itidelicorum.

Tum Villachio urbe visitata, anno 1541 Salisburgiam petiit, qua in urbe die 24 mensis Septembris 1541 ΤJ,

quadraginta octo natus annos, Supremum obiit diem. Sepultus est loco Sepulcrurum Si. Sebastian. Omnium

quae reliquit, nonnullis tantum legatis assinibus; positis exceptis, pauperes heredes fecit J.

Multae ac diversae sunt opiniones, quamnam m0rtem occubuerit. Hi emeruS M auctoritatem Secutus Sen-nerti eum intemperie omnis tempestatis et ilitemperan-' tia cruciatum contractum factum et mortuum esse dicit. Alii tamen auctore Crollio eum venenum a medicis accepisse contendunt. Helmont mortem subitaneam Paraeelsi vaporibus adscribit perniciosiS, quo S Semper in officinis chemicis laborans hauriret necesSe erat. Les singius illius est opinionis particepS, quae UeSS-linato aliisque scriptoribus antiquioribus auctoribus eum ebrium a conviviis revertentem a Servis nonnullorum, qui eum in odio habuerunt, medicorum, mSIdHS DppresSum et a colle deiectum nonnullis diebus praeteritis mortuum esse vult. Quam opinionem recentiori tempore Τh. ab Siimmering certiorem fecit, qui capite Paracelsi, Salisburgiae reservato, di Squisito, siSSuram,t0tam partem squamosum SiniStri OSSiS temp0rum pynetrantem, oculis creVit, quam sSSuram pr0 Νu ere, qu0d in homine tantum vivo esse potest habet. l) Ad. vii medio. germ. p. 30; quod etiam

sepulcro insculptum eSt.

17쪽

antequam ad ea, quae in litteris praestabat Para-

celsus diligentius et accuratius examinanda n redimus, Π0Strum esSe ducimus, de ingenio, moribus Studiisque huius viri ingeni0si pauca praesari, ut de

eius moribus naturaque imaginem satis dilucidam depingamus. IpSae enim mores Paracelsi inimicis saepius copiam praebuerunt multa opprobria obiiciendi, qui cum illas in peiorem partem interpretari conarentur,

eo ipso maxime Di n0cere putarunt, odiumque contemtionemque eorum, qui melioribus erant moribus in eum eius lue discipulos transferre studuerunt. Ii rerum Scriptorcs, qui seriore vixerunt aetate et de eo scripserunt,

ea, quae illius inimici censuerant, caeci secuti sunt, neque considerarunt, neque diiudicarunt, quid hac de re eri, quid salsi esset. G0erres erat primus, quantum Scimus, et poSt eum Rixner et Sieber J, et nuperrime imprimis Lessingius conati sunt eum opprobriis iis purgare, quibuS et nequales si posteri satis Superque

consectati Sunt, eiusque mores h0noriscentius adumbrare. quibuS Bremerus non annumeranduS est, qui potiuS aeque atque illi, quos Supra commemoravi ParacelSI mimic0S, eius m0res Summo assecit vituperi0.

Lessingius Paraccisi mores ex Iibris ab eo scriptis quaerit, atque ex Sententiis Subtiliter excogitatis de vi tute facit conclusionem ' , et quaedam vitia, quae 'uracelso crimini data sunt, pro illius temporis ratiune

18쪽

excusari posse demonstrat, neque immerito. etiam Sic0ncedendum eSt, Les singium, cum virum OmnibuS Vitiis liberatum, arrogantiamque vel in m0 destiam loco qu0dam conversam esse velit, in Paraeelso excusnndo nimi Sl0nge pr0 cedere. Paracelsus non erat tum depraVnti Sm0ribu S, neque bona indole privatus, ut Opurinia Smultique alii voluerunt, sed etiam n0n tam inn0 cenSet pr0bus, quam eum fuisse Les singius dicit. Virum laudatum eximia indole suis se omnes ad unum, qui de eo sententias tulerunt, professi Sunt ΤJ. Hoc etiam tuentur sententiae subtiliter excogitatae d0cteque pronunciatae, quas ubique locorum in eiuS Dp ribu S reperimus; hoc illa perceptio rerum naturae clara, quae n0s, cum illius temporis tanquam tenebro Si. quo ViXit, meminerimus, summa asscit admiratione; hoc defendunt magna inventa, quae abunde eXcogitavit, qui' bu Sque Viam ad litteras munivit; hoc denique curae in nr0rbis iis, qui ante eum insanabiles ducebantur et qu0S iractandus medicorum quisque deSperaVerat, pr0- Sper0 cum successu adhibitae ' . omnia vitam degens Vagam et instabilem perfecit lIpsa haec vivendi ratio ei saepius vituperio attributa e St, atque eo ipso tempore, quo vixit obiecta: nam compluribus Iocis talia opprobria resutat et, Π0Π0mne S morbi, ait, inveniuntur in patria, quare medicus, qui ossiciis satisfacere velit, in omneS terraS peregrinetiar et ubique discat necesse est ). Quod op-

ab Adnimus fine l. geri n. vitae) eum dicit hingenio acutissimo et fero divino suisse praeditum. 2b Itaque eius sepulcro hocce inseulptum est epitapbium. Conditur hic Philippus The0phrastus, insignis medicinned sector, qui dira illa vulnera, lepram. podnaram, bydr0pl in.nlinque in Sanabilia corporis coningia mirisca urio SuStulticlc. V. Adnui. di Desens. IV, p. 258. Alia I .es singius hac ex de- sensisne citat loca, ex quibus nonnulla ipsis Paracet Si Ve

19쪽

probrium ut refutent, illius discipuli attulerunt viruindoctissimum nus quain diu commoratum sui S Se, lion iniuSemper nuutim illine Stisfiet occaSionem, novam ad insit

hos sanandos et meliorem viam muniendi, id quod etiam Schroeckhius yJ commemoravit, et in qu0 etiam Les singius *J eum tanquam siti scientiae singi asse os tendit. Qua de re certum ac firmum iudicium saceren0n c0namur 3 tamen pr0 pensi Sumus meliorum in eum virorum sententiis nostram ad Scribere; hunc saltem timor cin, ne dicamus, cupidinem per omnes terras pro scis condi, omniaque per maria navigandi, ut omnia memoriae digna suis viderent noulis, iis saepissime in vilis esse videmus, qui in rerum naturae rebus quam occultiSSimis perscrutandis secretisque in lucem

protrahendis occupati sunt. Ad illud opprobrium, quod de vita factum est, aliud accedit, quod inimici eius haud immerito obiecerunt, et qu0d fortasse cum illa vage vivendi ratione cohaeret, potu S amor, quem Ili emerus dicit solam principalemque animi eius suissetisse ti0nem. Etiam propter huc probrum, quod lactum

20쪽

cst, eum LesSingiuSexcuSare Studet, et n0s quoque cum eo conSentimuS, quatenuS ille, quod cum silures ante eum secerunt et aetatem, qua Mixit. et

totum populum, cuiuS fuit, huius Vitii arguit, et quatenus ex illa epistola, ex qua maxime illa Verba ..combibones optimi, quibus adolescente S litterarum studios0s at loeutus est, inimicis eius tanquam titulus criminationum

habebatur, alios etiam locos attulit, qui illa dicta, etiamsi non plene tamen qu0dammodo mitigant. Sed si Lessingius hac de re commemorat. Paracelsum animi m0rositatem, quae ex illius aetatis rati0ne et indole exorta erat tanquam suctibus voluptatum obrui S Se, et procelIaS, quibuS animus defatigabatur adhortationesque conscientiae acerbas mitigare voluisse oblivione Sui ipsius: hoc moribus viri talis strenuis et gravibus vix accommodatum est, qualem etiam aliaS Les Singium depingere animadvertas Paracelsum. Oporino δ), ut multi iam alii, exempli gratia Schrdckhius bene animadverterunt, cum poti indi cupiditatis aliorumque Paracelsi vitiorum mentionem facit, nullo quidem modo considendum est, qu0niam criminati0nes, quibus suum magistrum infestabat, ex causis perquam humilibus et levibus odii et invidiae proficiscuntur; attamen negari nequit Paracelsum potus suisse magi S cupidum, quam decebat, et voluptates et convivia amasSe, in quibus etiam eum mortem maturasse supra iam diximus. Alia praeterea Para- celsi vitia, quorum et aequales et posteri etiam eum arguebant, erant immodica arrogantia Superbi

que ulli. 3) cr. Oporini epistola in tractatu ite Consensu nCdissensu chymicorum cum Galcuu ci Arifitotcle nb Setineri.

K. a. p. 188.