Physiologia medicinalis

321쪽

triculus , saburra in eo contenta; intestina, alia- quo viscera inflammata, gangraenosa; vomitus nimius, alvi evacuatio frequens ; calculi renum. Nonnunquam tamen citra ullum Stimulum palpabilom, aucta admodum diaphragmatis irritabilitate, singultus oritur, ut in gravidis, hystericis , hypochondriacis esse suevit. Singultiunt etiam apoplectici , estque id symptoma omen funestum in nervoso et putrido typho. Ubi avontriculo irritato singultus oritur, hausto potu, vol offa solidiore deglutita, saepe tollitur. A causis dynamicis excitatus, terrore, dolore alibi excitato, vel attentione in alia objecta de-11Xa, sufferri potest. ) HALLER Elem. plays. III. P. 310,

Tussis. Screatus. Sternulatio. Em Unctio.

Iungitur t u s s i s pro varia sua indole, ut pathologi docent, phaenomenis Variis; absolvitur autem exspiratio no Valida , Subita et cumstrepitu iuncta, musculis cavum pectoris Strin gentibus 831. vehementius commotiS, Praemissa adspiratione longa et valida. Ρonuntur violenta hac rospirations Iarynx , trachea et Bronchia in motum tremulum , ipse que aer, Cum aliis nosors inhaerontibus maloriis , ab imo pulmone Per glottidem expoliuntur. Est itaque tu A-

322쪽

5ο4 LIB. CAP. III. DE RESPIRATIONE.

sis actio UOIuntaria , qua PulmonUm irritatio nona ab normem abigere adniti inur; unde in somno, in hominibus apoplecticis, inque ceteris morbis, ubi vita animalis prostrata jacet, Iocum non habet, ut adeo pro bono habere possis omine, i aegri tales tussiant. Si tamen causa irritans nimia fuerit, animo resi Stere ViX POS sum US, iamque inviti, cum magnis Saepe molestiis et doloribus, tuSSire Cogimur. Causae tussim excitantes idiopathicas sunt aut sympathicae. Ad eas portinent stimuli mechanici aut chemici, diaphragma, laryngem,

tracti eam , bronchia et cellulas a se reas irritantes: mu CuS , PUS , Sangui S , materiae heterogeneae in vias aereaS illasSae, Vct Pores acre S etc., tunicam mucosam arietantia. Per consensum agunt

sordes primarum Viarum , inflammationes , suppurationes aut indurationes Viscerum ab domi nullum, cutis Praecipue morbo adfecta. Cordis et vasorum majorum an evriSmata tussim suscitant , cum Sanguinis Per Pulmones circuitum perturbant. Denique oritur tussis a sola sensi-hilitato morbose exaltata , ut in febrili Paroxysmo, in hystericis inque hominibus convalescentibus frequenter advertimuS. Salutaris quidem tussis est effectus , cum irritamonium in pulmonibus haerens eius ope abigitur, et Sanguinis lentor subi vatur. Nimia

tamen tussis, per se molesta et Cum dolore magno Saepe coniuncta, Corpus admodUm Conquas-Sat, VireS eXhaurit, somnum perturbat; ob im-Peditum sanguinis cursum , Vertiginem , faciei Et oculorum intum essentiam , erepitis dolorem, vasorum sanguiferorum dilatationes et rupturas, haemo physin, suffocationes et mortem subitaneam adducere Potest. Lis niter Protracta inspi

323쪽

SEc T. V. DE MODIS SINGUL. BESΡIRAT. 3O5 ratio no cohiberi tus Sis nonnunquam potest; SUS-psnso quippe motu con Vulsi Vo diaiphragmatis Et reliquorum musculorum re SP irationem moli-ontium , ipsoque Stimulo irritante medio tem pore vel Ioco moto , Vel diminuta ejus relativavi g. 73. IV. . Μiti gant etiam tussim talia, quas irritabilitatem et sensibilitatem deprimunt;

Otiam dorsum Percus Sum tus Sim nonnunquam tollit, nervo vago facile Commoto.

Scroatus sit vel veli palatini intra respirationem commotione , Vel IigamentorUm glottidis aut Iaryngis sub exspiratione tremula concussione, quibuS muc S alicte Ue Peregrinae materiae , Partibus iis adhaerentes, cum Strepitu quodam eliminctntur. Stor nutatio vehemens est respiratio per nares. Praecedit quidam Pruritus in naribus sonsus ; fit modo inspiratio ma Xima, ut una caput et cerVix retrorSum agantur; Clauso nunc ore vehementiSSima Sue Cedit et Sonora per nares exspiratio, casite Simul , COIIo et toto saeps corpor o antror Sum cur Vatis , ipsisque femoribus olevatis , et brachiis trunco adductis. Habotstornutatio aliquid voIUntarii; possumus enim vehementiam intendere aut mitigaro, vel nonnunquam etiam ejuS SUPPrimere nisum. Repetitur alias eadem actio , quo u Sque molestus adest stimulus, suntque e XemPIR Sternutationis per plures dies aut menseS continuatae .

Causae phaenomeni istius stimuli plurimum sunt , mucosam narium tunicam irritantes, quos per modum instinctus violenta hac actions oli minare natura nititur. Ponitur autem diaphragma in motum hunc violentum per sympathiam, quae inter DerVum phrenicum et par quintum

obtinet g. 242. b . Quia vero ipsae membranae LEN HOS SER Physiol. med. Vol. III. U

324쪽

3o6 LIB. I. CΑΡ. III. DE RESPIRATIONE. mucosae inter se in peculiari qUqque existunt

consensu 33. 12 o. 123. , stimuli etiam remoliores sternutationem SUScitare Vctient. Inde ergo est, quod phaenomenon idem a fame, a saburra ventriculi, ab adfectione Verminosa, ab inflammatione intestinorum, a menstrui S interceptis, a partu imminente etc. Concitetur ; ex eo etiam adfectio hysterica et hyponchondriaca, aliaeque systematis gangliorum morbosae mutationes cum sternutatione Saese junguntur. Per nervum naSΟ-ΟCularem, Surculum qUippe rami primi paris quinti, irritatio ex oculo ad diaphragma con Sensus Ope Pro P agatur, unde lux intensior sternutationem Suscitare solet. Est actio

haec eatenu5 Proficua, quod irritantem abigat stimulum, sanguini S Per Pulmones expediat iter,

et succutiendo CorPIIS Vire S quodammodo recre-ot. Nimis tumen Violenta et frequens nocet sternutatio ; hernias, Pro IuPSUS , abortus, haemorrha-gias et mortem ipsam adducere potest ). E m v n c t i o narium VolUntaria penitus est actio: praemissa enim ins Piratione majore, oro clauso , et narium foraminibUS anticis plurimum compressis et Subit O 'Pertis , aer Per nares una cum muco cum Violentire quadam et strepitu expellitur. 3 HALLER: Elem. phys. III. p. 3oa. g. 36. - ) ibid.

de Sternutatione. Regiom. 1796. B.

325쪽

Suctus. Sorbitio. Osculatio. Inspirationis species est S uetuS, Cum nempe aer in caVo Oris contentus , facta adspiratione majore , raresit , et liquidum hauriendum aeris externi pressione in os propellitur. Instinctu provocatus infans Iac Sugit modo sequente rapplicat labia oris circa mammae Papillam , et retrahit linguam , unde spatium nascitur Vacuum , et latex nutritius , quaSi per Siphonem attrahatur, in os deducitur, reliquis motibus 275. in ventriculum promo Vendus. Respirat infans medio hoc tempore per nares. Intelligitur hinc, quare Suctus infantum obstructis nari-hus, fissis labiis, et linguae apice adcreto impediatur , et cur ne onati, nisi de tempore uberihus admoveantur, Perdito instinctu congenito , mammas Sugere fere obliviscantur. Sorti illamus liquida, labio superior iis admoto , inferiore vero vasi continenti adplicato ; profundius nunc inSpirato aere, potu Ionium,

aere eXterno Pres Sum , cum sonitu in OS Promovetur.

Suctus species est Osculatior admotis Ia- hiis objecto amabili lingua retrahitur, quo Vacuum in ore nascitur Spatium ; retracto nune uno aut utroque labio, aer cum impetu irruit, excitat sonitum. Jungitur osculatio cum voΙuptatis sensu, siquidem tactus in labiis sit exquisitior, et objectum amatum, animatum plurimum, vel saltem ideam entis animati excitans, nostram uberius adficiat conscientiam.

326쪽

308 LIB. I. CAP. III. DE RESPIRATIONE. g. 347.

Ulimur nixu in multis functionibus, majorem vim exigentibUS. Absolvitur autem is conatus profunda et diuturna, adspiratione, diaphragmato in abdomen Pro P Ulso ; clauditUr nUnc glottis , et ponuntur musculi ab dominales in actio

nem, e Xspirationem Vehementer urgentes; resistunt tamen glottis Clausa et septum tranSVer sum fortius contractum, Unde Cavum abdominis Per omnem dimensionem Stringitur, ejusque contenta in pelvim urgentur. Incredibiles certo ejUS nisus Sunt Vires , quem Pro Vacuanda alVΟ-316.), Pro e XCernenda Urina, proque ponderibUS levandis, aliisque removendis obstaculis adhibemus. Arbitrarius in his casibus est nixus ; in partu vero , in vomitu g. 1384 ), in alvi et urinae tenesmo virium huic

conflictui resistere animus vi X potest. Vires corporeae per ni Xum ea adjuvantUr ratione, quod truncus in columnam immobilem mutetur , et musculi ei inserti fixa nanciscantur puncta. CED- sot ΗALLERUS et sanguinis uberiorem in cere-hrum adfluxum, qUi Sub nisu obtinet, Vires augere mUSCulareS , Si quidem maniaci et phronitici ex eadem causa maximis gaudeant viribus ). Cum sub nixu sanguinis resu Xus ab enc phalo arceatur g. 33O.), ipsoque abdomine constricto minor ejus humoris copia isthic rocipiatur , facies, collum et pectUS turgent, rubent stlivoscunt. Adducit Praeterere omnia mala , quae impodita respiratio adferre Pote St: Vari Ces, an ev-rismata , VRSOrum TyasturctS , lictem Ostoen , narium et Uteri haemorrhagias, abortus, Pro Iapsus, hernias, Vertiginem , aPOPlexiam.

327쪽

SEcr. I. DE SEcRETIONIBUS GENERATI Μ. 309 3 Elem. Phys. ΠΙ. P. 299. Guil. Henr. Lud. BORGES: de nisu. Erlang. I 0ο. B. CAP. IV.

DE SECRETIONIBUS ET EXCRETIONIBUS.

DE SECRETIONIBUS GENERATIM.f. 348.

A, d momontosissimam transeundum est doctrinam, maximis difficultatibus obnoxiam. Perpetua illa metamorphosis , quae in corpore Organico accidit g. 78.) , Per quam materia nova Rhextus adsumta adsimilatur, et corrupta eliminatur , ipsaque organismi individui integritas servatur , Cum Substantiarum jungitur resolutione et nova compositione. Eum autem elementorum discessum et novam Conjunctionem, Seu Proces Sum organicum, quo materiae producuntur, ipsis organis et humoribus in ea dolatis dissimiles, secretionem compellamus. Non consistit igitur secretio in mechanica quadam Particularum, in sanguine prae existentium , Sejunctione ccolatura) , vel in chemico elementorum direptu, verum nova est materiae gene Sis , Per

energiam re productivam gg. 54. 76. suscitata. Etenim humores secreti mucus, Sali Va, adePS,

328쪽

3IO LIB. 1. CAP. IV. DE SEcRET. ET EXcΗΕΤ.hilis, Urina ecl.) a sanguine disserUnt, nec UnqUam in EQ re Psariuntur, ut adeo pro eductis ejus laticis haberi haud possint ' . Vis autem reproductiva, quae in diversis organismis, in quo eodem etiam individuo variis in Partibus, et diverso tempore differt gg. 58. 59.), secretionum efficit disserentiam, scopo organico respondentem. Ea igitur Corpora, quae simpliciorem haboni fati ricam, quae viribus informantur simplicioribus , et fere similaribus

tantum egent materiis , paucas etiam producunt materias secretas. Nulli bi tamen secretio desideratur, ut plantae ostendunt, quarum Parte Scliversas varium habent Saporem, odorem et variam offficaciam; videmus etiam Sue Cum vegetabilium processu organico in olea pinguia et aetherea , in resinam , gummi et c. mutari; adsunt praeterea in plantis nonnullis corpuscula singularia, glandulis similia, et peculiares humore S Se Cernentia. DesideratUr tamen in plantis et Zoophytis, inque animalibus infimi ordinis lanius organorum se Cernentium apparatus, qui in superioribus animalium clas Sibus, ubi vegelativus processus longe magis est complicitus, reperitur. γ Ph. F. WALTHER'S Physiologie. I. g. 207.

Latissimo dominatur secretio in animali corpore.

Nulla functio vitalis veI cogitari potest ,

quae non sit secretio, vel saltem cum secretione non sit conjuncta. Rerum externarum Cum

organico corporo conflictus et vitales actiones omnis generis , materiae organicae Physicas,

329쪽

SEc T. I. DE SEcRETIONIBUS GENERATI M. 313chomicas Et dynamicas qualitates mutare necessario debent , siquidem nulla sit possibilis sine virium conflictu actio 7-8. b. Haec autem maioriae ad Ventitiae et inquilinas mutatio nihil ost aliud, quam metamorphosiS vitalis fouSecretio. Transeunt nempe formae solidae in liquidas , hae in aeriformes, Vel contingit contrariam, proliciUntur substantiae e materiis minus differentibus, quae ad alterutrum chemicam ad Cedunt polaritatem, Vel saltem imponderabilia gg. 9. 234. e VO IV untur, quoties stimuli in organicam agunt materiem, ejusque suscitant reactionem. Agunt in se mutuo liquida st solida omni in vitali munere , Seque mutuo etiam mutant, ut adeo analysis et synthusis partium omni sub actione contingere debeant, licet haec in sensus nostros haud semper incidant.

His itaque perpensis facile intelliges , nutritionem per secretioni S accidere modum , quo Pars omnis Specifica sua in sanguinem re agit energia . 8. 66. 79. J, eumque sic mulat, Ut pro parte aliqua penitus sibi similem roddat. Actio ventriculi , intestini tenuis, Vasoriam et glandularum lymphaticarum , et omnis adsimilationis processus, totidem sunt secretionis modi. Agunt vasa sanguifera et secernentia in contentos humores, mutantque eos, Pro ut ipsa vicissim mutantur. Intelligi hinc potest, quaro sanguis ruber in arteria diutius adhaerens , contrariam accipiat indolem , venoso similis rQddatur g. 336. n. I. o. Veram secretionem in pulmo

nibus accidere, superiUs g. 338.) iam Vidimus.

In fibris muscularibus sub actu contractionis, ut alio loco exponemus, vera sit secretio, et contingit idem in systemate nervoso, in gerebro inque sensuum organis, ut adeo nequidem Selum.

330쪽

51 et LIB. I. CAP. IV. DE s EcRET. ET EXCRET. si ferae functiones absque Secretione cogitari Possint. AUΤΕΝΠΙΕΤΗ S Physiol. II. g. 68o. - WALΤHER I. e. I. g. ao5. - SPRENGEL et Instit. phys. II. g. 243. 35Ο. Secretiones stricte tales. Gaudent animalia perfectiora organis ΡΘCU-liaribus, singulari modo fabricatis, et tanta re productiva vi informatis, ut non modo semetipsa con Servare, et SangUinem per internao secretionis modum in Suam Convertere substantiam , Verum materia S simul generare Valeant ,

sibi quidem adfines , non tamen pro individua

Sui Conservatione necessarias, et ista dicuntu Porgana secretoria stricto talia. Quia Vero producta horum organorum relate ad ipsas Partes secernentes hactenus Supernua sunt, Ut intra substantiam illarum retineri haud possint, eliminari debeant, operationes, ea Producta efficientes , externae dicuntur Secretione S. Conserunt socretio nos istae ad universumvogotativum organismi animali S ProceSSum, quatenus Sanguinis massam Superfluis vol nocivis

Plane privant principiis , quae per analysin et

synthesin ita convertunt, ut Pro usibus certis deservire, vel saltem e corpore eliminari apto Possint. Ipsa autem organa stricte Secreto Pia a partibus aliis varia dissorunt ratione: uberiorem fere habent quam aliae Partes VRSOPUm Sanguiferorum copiam . 152.) , unde maiore etiam sanguinis inundantur quantitate ; adsunt vasa

excretorta g. 199.), quae in aliis partibus penitus desiderantur; denique Peculiaris plane est