장음표시 사용
21쪽
Far te ueli contractet, suismene sera
ne sur ce qui jeroit alligue auoir este dict
qui sero emi faictos par les parties subs
PRAEFATIO, ET OPUSCULI DIUISIO.UM PRIMUM nata & promulgata fuit haec Caroli ix. Re- .gia Sanctio, plerisque visa est,&dura,&odiosa,& Iuri contraria. Dura, quod hominum mercimonia,alioqui inter plebeios a L.NM- libera,' ad certam limitatamq;ri si se contrahendisorinam restringere videretur: scilicet, misisti ' ut non nisi circumducto ubiq; locorum Tabellione, de re quacumque centum libras excedente, pacisci
22쪽
liceat. Quod certe adeo dissicile videtur, ut impos sibilitati comparari debeat, si cuius nulla est obliga' m, s. δὸ stat. tio. Cui rei conuenit quod Plato dicebat : Legisl torem non tantum potentia & sapientia Uti debere, quιὰ , d. et sed & temperantia: duritia enim & seueritas opti- imis legib' aduersari semper visae sunt, humanitatiq; Principum contrariar: undeDraconis legeSOb du- iritiem antiquatae fuerunt, inquit PlutarchuS L hia.
Odiosa,cum probationes, quas semper amplian- e N. das censuit Legislator, g ita coarctare videatum, ut nulla amplius fides inter homines relinquatur, det g. l. nul- Iuri cotraria, cum omn; iure vulgatum sit,in omnibus cotrouersijs, & maxime in exercendis litibus, solutiis.
parem esse Testium danstrumentorum fidem ' Imo h
omni Iure firmum videmus, in ore duorum Vel tri' G. Manish.I.
um stare omne verbum Quod indifferenter, S in πῖ. . omni negotio, semper traditum & sequutum esse l. sh isi.F. d. conspicimus,non tantum Civili lege,&Canonica, Vr ...
sed etiam diuina, passim commune videtur omnem ereendis. C. probationem a testibus pendere, etiam in disciplina instr.I. Ecclesiastica, quam ad fraternam emendationem Seruator noster adhiberi voluerit. i Et hac ratione ε L. Ubi ho
Iurisconsulti nostri, tam antiqui quam moderni, in ea,
sinitis pene legibus, Principum constitutionibus, & Os. ex V. de Pontificum canonibus,' testium probationes tra- 'ta. ctari ni & introduxerunt, tanquam firmissima iuri uit. a ri . d. um conservandorum fundamenta . sino videntur Maiores nostri, sanctiorem certioremq; existisnasse is,.9. testium iidem, qu in instrumentorum: maxime, sequando certabatur inter Instrumenta & TesteS,quae O . . .
23쪽
An LEGEM MOLINA EAM DE set sortior probatio: nempe Testes Instrumentiso I. Aulli. praeferebant,ut velle videtur Iustinian' in Novellis, his verbis: Nos quMem ex*limautaus ea quae dkuntur νι- mero. coll. 6. ua χλce, cum Iuresurando,haec digniora lide, quam scripturaminam secundum se pubsylere. Hac potissimum ratione ducti,quod instrumentorum testatio sit muta,&quae interrogata,non respodeat. Testium vero pro- . i. i..- batio semper loquatur,ratiocinetur,&saepius inter- semen-- C- rogata, respondeat, inquit Cynus.' Hinc antiquum
f--β de instruimentis adagium ab Erasino relatum, Si es I- Ah resimonia. ρ Praeterea huic Legi obijci poterat, longe A i ,, . faciliorem esse Iudicibus Testium quam Instrumentorum distinctionem & cognitionem: qubd Instrumenta omnia eadem pene forma cosistant: ut pote. signo cuiusdam Notarij, penitus forsan ignoti, nec sciri potest, an redemptus fuerit necne: vel cuius dam sigilli appensione, quae olim sola erat Instrumentorum cautio, absque Tabellionum subscriptione: ut notari potest ex Innocentio, cum de sigillii. si authentici forma imperfecta loquitur. q Et infinita uinditi t.i pene Vidi antiqua instrumenta,quae nullo Tabellio- xt nis signo, sed sola cuiusdam antiqui sigilli appens 'U' '' one munita erant. Quis ergo non dicet incertam omnino esse talium instrumentorum fidem .&falsi- . tali longe magis obnoxiam, cum surda sit & muta, quam ipsorum testium, viva voce testantium, ac de
rebus testatis rationem reddentium, Iudicibus iterum atq; iterum interrogantibus, ne nuda maneat
c. sep n depositio ξ Imo antiquitus tam libera erat ' testium interrogatio, vi nedum Iudices, sed etia
24쪽
partes,& erarum patroni, testes coram Iudice interrogare poterant: ut eleganter annotat Budarus noster contra Bartol. Illudq; probat multis antiquorum exemplis,& maxime ex Quintiliano & Cicerone : Vbῖ enim ea illatius Patroni inquit Cicero Bi ne testem interrogauit, callide accessit, reprehendi quὸ voluisia lux t,couicis elinguem reddidit. Ex quibus elicitur priscum morem futile,in testib' exacte interrogadis, ut etiam partis aduersae Ad uocatis id licitum soret. Quod itidem obseruatum a Iustiniano Imperatore putat idem Budarus. Hoc tamen ususGallicus nunquam recepit in ciuilibus: i n capitalibus autem,sa,pe visum fuit accusatum, cum ei testis praesentatur, post testem obiectionibus eleuatum & refutatum, supplicare Iudicem, perlecto testimonio, ut liceat ei testem interrogare, qua die, qua hora, cum qua veste, quo loco, quibus praesentib*s id, quo de agitur, actum sit,ac de alijs circumstant ijs. Vel petit a Iudice, eo praesente, per eum interrogata fieri, ut vide. tur titubet testis necne. Imo aliquando postulat reus alios homines secum testi monstrandos, ut de
- prehendatur, an testis reum dijudicabit, vel falsd v- num pro alio accusabit.Qu e omnia Piudicantium arbitrio fieri aut denegari possunt,secundum subi ctam criminis causam. Haec ergo dicta sint, ut probemus Iudices pro sua industiria, testes a testibus longe differre, facillime diiudicare posse, secundum
dignitates, facultates, paupertates,& vilitates eorum : nam digniorem esse testationem putabit no
bilis, sapientis, diuitis, seu potentis,& eorum homi
25쪽
6 AD LEGEM MOLINAE A M DA l AJ hse num, tuos interoassicos annumerat idem Budams ra qui integrioris famae, dignitatis & honoris in ciui-ri . . ,;. x xe Vel regione habentur,quam eorum qui de co- east. ω. N.A. muni plebe fuerint,quosProletarios vocatGellius, .
Au--- & iterum plebeios a vilioribus & vilissimis personis distinguet, quos Capite- censos & Diobolares nominat ibidem Budarus, quosq; ob paupertatem, fa-ines magis quam fama commouere creditur. Ergo
prudens Iudex, pro animi sui sententia,testes Clas si cos, id est, omni exceptione maiores, a Proletarijs sapienter dijudicabit: & iterum Proletarios, id est, vulgares, & exceptionibus saepe subditos, a Capite- censis & Diobolaribus: quos viliores & redemptos,& semper sere suspectos dicimus,ut infames,vel publice diffamatos:& ex his omnibus testimonia ponderare. Tu magis scire potes scribebat diuusAdrianus. Varo legato Ciliciar quanta fides halenda sit te, tibi,
F.de te; dis. citer Iusi sunt dicere, utrum Mnum,eundemq; praemeditatum, sermonem attulerint: an ad ea quae interrogaueris, ex tem
pore, ver similia restonderdit. Sanctior ergo videbatur
testium probatio, cum certior, Iudicis prudentia, fieri possit, quam instrumentorum, quae absentium probatio videtur: ideoque praesentium testium fidei anteponi non debeat, cum absentium fides longe distet a praesentibu ut refert Callistratus: h& vulgari prouerbio iactetur,Chartam vel hoedinam pel-2. -' lem Omma perpcti. Ideoque falsandorum testium occasionem prudentes Iudices cauere semper poteruiss, testium facilitatem corrigendo, vel ad con
26쪽
ΤgsTIB. C OMMENTARI vs. 7 cordiam reducendosecundum negoth qualitatem, ut falsitatibus locus non sit, ut passina in iure tradi- etur: vel si ambigue testentur, eos iterum atq; ite-
tum Iudices repetere poterunt. Α Atqui haec Omnia not.C.deis
de instrumentis mutis,surdis,& mortuis, facere non CV ς' η
poterunt : adeo ut magis quidem mitrumentorum ..d. antiquitati alligati videanturqudices, quam ratioci nantium testium genuinae veritati. SVP RA DICTIS tamen non obstantibus,ciuae
pro dubitandi ratione ad Legem istam afferri pine- rant,nulla toto hoc seculo Constitutio,aut Lex Regia sanctior ac probatior vis uitam plissimo nostrae Galliae Senatui: nam infinitis fierine iudicijs iamiam confirmata fuit. Quae suerit autem eius Legis condendae ratio,&occasio,demonstrat Princeps in principio suae Constitutionis, io his verbis, Pour obuler. Quod in omnibus veris Legibus condendis semper obseruatum fuit,ut summa ratione, quae semper L gis anima dicitur ' vel summa necessitate,prout re- erum euentus & occasio serebat,i ex inducereturJ II. E. Ratio ergo huius Legis est,ut obuiam iretur pluribus f L. Euo.& diuersis factorum positionibus: quae non nisi te- F o Let stibus probari poterant,e quibus infinitae litium implicationes ac multiplicationes quotidie nascebantur: quae non tam iuris vere conseruandi animo, quam vitilitigatorum technis&artib' exquirebatur, quod ut plurimum cum falsorum testium suborn tione factitatum est. His, inquam, rationibus abrogata est testium probatio.Igitur nec dura,nec odiosa, nec iuri contraria videri debet haec Lex, si,quod
27쪽
olim sanctum & innocuum erat, ut pote vocale testimonium, nunc periculosum & reprobum vide. 'tur. Quod non antiquae stiactitati imputandum,nec Principis aequitati, sed magis corruptissimis huius seculi moribus tribuendum est. Damnosa enim, inquit
x lib. inii. Horatius, e quid non Imminuli dies: aetasparentum peior P . . t G tμοις Nox nequiores, mox daturos progeniem vitiosiorem.
i. catilis. Quo sit,Vt di liceret hoc loci, solita a Tullio b exclamatione uti, O temporal o morest adeo exoleuit
pristorum hominum fides & pietas, suique ipsius ita nunc factus est homo dis limitis,ut quem Deus, ipsissima veritas, ad sui imaginem secerat, erecto semper vultu ad supernam veritatem,qua etiam ratione a Graecis ανθραπτος,hoc est,sursum vergens, vel e- ι Lo ... rectu , dicitur quod non minus pie quam elegan-e ρ imo ter disseritLactantius ' nync ita a veritate sit alienus, D/- ut ut eius testimonium, ollin sanctis limum, nunc corruptissimum in omnibus quasi negotiis experiatur. . Quae Principem eo adduxerunt,ut abrogare testium probationes certis casibus hac Lege expressis cog retur. Quod idem sere suo tempore euenisse testari k ia..is. Hςxqx ipse Iustinianus, cum de testium facilitate d. aes...i.' loquitur. - Non debet ergo reprehensibile iudicari,
.Dis . O . duin Varietatem temporum, varientur statuta re-ήἡi . . . , xVin hyim-narum: & si Ob frequentiam scelerato rum testium, vel calumniatorum litigantium, ar . L. Α- οςnxur & restringantur probationum facultates: factis, iis fine. quemadmodum & poenae ob fiequentiam delictos O p rum exacerbari solent, inquit Claudianus.' Ex Sam
28쪽
T A s T in. . C o M M E N T A RI V s. 9tione ergo sia pradicta, qua motus filii Princeps ad Legem condendam, plane dijudicari poterunt omnes fere quaestiones, & omnia dubia, quae huic Legi quotidie occurrunt: quae secundum Legem iudica- . buntur, si Legis rationi conueniant: vel a Lege cX- . cipientur, si a Legis intentione vel ratione dissideant.' Quod ut magis per species cognoscatur,venio ad Legis dispositionem: quae incipit ab illis verbis, . . uons ordone que doreseau. u.Quae dispositio ut seriatim ,
& facilius discutiatur, in duas partes scindetur. Pri- zz I
ma, ab iis verbis, Auons ordonne. Et in hac prima par
te, in qua tractatur de publicorum instrumentorum s bialis fide,& testium abrogata ibatione, Cossiit intentio opis un praecipua totius Legis: a qua infinitae quotidic nas' d is sib. cuntur quaestiones. Secunda, ab illis verbis, En quo in
Ueniendos. In qua parte,de priuatorum instrument rum scriptura tantum agi videtur,a quib' etiam no- nullae oriuntur quaestiones,quae explicationem in
reri possunt i de quibus infra suo ordine dicetur.
Quod haec Lex a dis promulgationis in Senatu, omnes omnino ligauerit. CAPvT PRIMUM.AEC PRIMA pars habet duo me bra : unum est, Vt de re quacunque centum libras excedente, non nisi inscriptis contrahatur: Alterum,Vt nihil praeter, vel ultra, vel contra contractum allegari
29쪽
1o AD LEGEM MOLINA AM DA, possit, nec testibus probari, tanquam plus dictum, C. quam scriptum , ut olim dicebatur passim inb L. i. H. Iure reperitur, ' de his quae incontinenti, vel ex
interuallo paciscebantur: de quibus plura in iure notantur. h Vtroque ergo casu reiecta &abrogata 6. testiuim probatio. Quod pro futuris solummodo, b d .a. L. negotijs inductum est, ex hoc verbo, Dor nauant: ecta i ta cum futura tantum Lex noua respiciat: nisi agatur
lteria peccati, ut in vluris. Sed
dor nauant, vidi dubium nasci inr facto quod eodem Legis tempo-i agebatur de quadam renuntiatia , άτ e. Onc Verbaliter facta proprietati cuiusdam donatio seri nis, quae ad simplicem usu infructum consensu donatarij reducta per actorem dicebatur. Haec renuntiatio allegata in lite fuit: &contestatione facta, partes hinc inde testibus probarunt. Tandem, lata est sententia pro eo qui renuntiationem testibus probauerat. Qua sententia prolata,pars aduersa,nedum ab ea, sed alitis contestatione, tua Iudex testium probationem admiserat, appellauit. Et in appellationis causa, obtento ad appellandum rescripto, utraque appellatio iuncta suit. Appellans pro gravamine, quoad hunc articulum, de probatione testibus admissa, hanc nouam constitutionem allegabat. Aduersa vero pars instabat probationem suam bona fide factam fuisse, Iudice permittente, nec aliqua testium subornatio vel corruptio obhciebatur. Et quo ad Legem nouam attinebat, tam recens & noua erat ut pote a mense tantum in , emi F de moribus &m:
30쪽
ΤΕsTIB. COMMENTARIVS. Ir natu promulgata ut nemini sere notoria esset,&. ii deo iustam ignorantiae causam habebat: quae ignorantia magis iacti quam iuris erat: ideoq; ei Obijci . L. . haec LexRegia non debuerat. Et maxime in Picto
num Prouincia, quae centesimo sere lapide distat a
Lutetia. Et sic subditos ligare non videbatur, nisi post duos me ses,aut longiorem temporis tractum, f iis Avis. quo verisimiliter omnibus haec Lex innotuisset, se- eundum Iustiniani , ouellam : qua se Omnino reus i . - . rbs in causa appellationis defendebat. His tamen non obstantibus, pro appellante , arresto Curiae, g iudieatum fuit,& testium probatione reiecta,proprietas donationis haeredi donatariae, respectu bonorum dis abi m. donantis, adiudicata fuit. Ex quo edocti sumus, sacratissimum Senatum hancLegem,summo cum stu- .dio, & exactissima deuotione, amplecti voluisse ab ipsa die prqmulgationis& publicationis in Curia: hiisa avis. ideoque supra die tam Iustiniani Novellam si in hoc Regno non obseruari.
In quitas rebus obi gationibus locum habeat haec Regia constitutio. coqPUT SECU NDV M. IC EST tota vis istius Legis, quae generaliter laquitur de omnibus rebus, adeo ut prima ironte videatur omnes res nostras, Omniaque nostra negotia