장음표시 사용
41쪽
22 AD LEGEM MOLINAEAM DE 1 etati Christianae derogaret nimis,& maxime in eo C. t tum dere isto matrimoniali, cuius exequutio & solem
uitas palam & in facie Ecclesiae celebrari cosueuit, et ex sanctissimo antiquissimoq; Ecclesiae ritu: cui no- tarios adhibere tam indignum quam superfluum vi- deretur, ac satis superq; suificiat Ecclesiae publica te di aut Oritas, in axim ξ praecedere so , leant de nunciationes publicae ' quibus notorium fitc omnibρ matrimonium. Igitur hanc Legem Reg. in tam cel ebri& notorio negotio locum non habere censeo,cumLegis deficiat hic ratio silicet timor subornandorum testium: impossibile enim videtur, totam Ecclesiam,hui' sacri foederis testem,corrumpi posse: cessante ergo Legis ratione, cessate Lex ipsai C ρ ς idetur. Tertia ratio est, quod iudicium in causa is matrimoniali latum, si contra matrimonium datum L. quoii dic- fuerit, nunquam transiit in rem iudicatam, ex iure ' p Canonum m in hoc Regno passim recepto. Quod
certe mirum videri posset, clim in Iure patriim cla-
. . tr haetur, rein iudicatam pro veritate haberi, &sen- tentiam de albo nigrum, & de nigro album facere:
iudieat . de quod tamen fallere videtur in matrimonio, quoties K g, i μ contra matrimonium denegatum, iudicatum fuerit.
Nam si saepius iudicatum suerit matrimonium non esse, quia sorte deficit probatio, imo ter iudicatum
1 Tit cς fuerit,ita vi non ampli' de iure appellare liceret ta- .. . I E. imen si superueniat pro matrimonio integra&per-ῖς - μη - secta probatio, vel testibus, vel instrumentis, tunc semper admittitur noua causae cognitio: imo citam se iudic, si delato iuramento, iuratum fuerit quantumcunq;
42쪽
TgsTI p. COMMENTARIVS. 23 solemniter, non esse notrimonium,& pro iuramento iudicatum, licet videatur iuramentuim illud nun ' a L i. c. quam retraetandum, sed a Deo solo ulciscendum, g b. ex J. nihilominus probatione superueniente quod in-
telligo de integra & irrefragabili) retractatio primi iudicati, vel etiam appulsatio, semper admittitur. Et ita praeticatu in & iudicatum fuisse in hac ciuitate Pictauensi in foro Episcopali, retulit mihi dominus
Rcilius,celebris & veteranus in hac Curia Advoca tus : qui tunc erat iudex Ecclosiasticus cuiusdam cause matri mohialis, inter duos quosdam nobiles. Nam mulier, quae nobilis erat, asserebat quendam nobilem matrimonium sibi promisisse per verba de .pra etati, & copula carnali consummasse, quod denegabat nobilis ille, & cum mulier nec testes nec in- si umenta haberet, letulit iurametum solemniter in Ecclesia faciendum: quod acceptauit nobilis,&solemniter palamq; in Ecclesia iurauit,& pro suo ii ramento absolutus suit. Certo post tempore, super
ueniunt probationes per testes omni exceptione maiores, ideoq; petijt mulier, ut non obstante iuramento &sententia, ad probandum matrimonium admitteretur: cuius supplicationem non admitten-
da in esse defendebat nobilis, ac de iuramento, & iu- dicato excipiebat. Tandem per sentcntiam admissae sunt mulieris probationes,&cum nobilis ab hac sen
tentia prouocasset, iterum atq; iterum per Ecclesia-
sticos iudices meti opolitanos firmata fuit sententia, ' & partibus ad primum iudicem remisiis,& auditis muriciis testibus, de ii tui onio uno Ore testifican- B iiij
43쪽
tibus, lata fuit, in gratiam mulieris contra nobilem, pro matrimonio sententia, non obstante prima absolutoria. Clim ergo causa matrimonialis tanto gaudeat priuilegio, propter sacrum Diuinum ii foedus, quod mere spirituale videtur secundum Canones, hii. ut etiam in sententiam contra matrimonium latam, testes de matrimonio testificantes praeualeant a fortiori ergo ratione, testes ad probandum matrimonium, nulla adhuc lata in contrarium sententia,ad- L Nisis debent,nonobstante hac Regia constitutione: a s a/i . argumento de maiori ad minus, in iure sortissimo.
his ergo,& multis alijs quae huc adduci poterant,
c.M. C. p. concludo pactum & foedus nuptiale sacrum ac diu U si num, legitime factum, quamuis non scriptum, huic Regiae Constitutioni subijci non debere, nec suspicandum esse Regem nostrum, ea quae pro foro seculari introducere visus est, ad rem mere Ecclesiasti cam secundum Canones iudicari solitam,cui se ima naiscere non consueuit, extendere voluisse, cum so-μ. t. exir. de liti suerint Principes iura Episcopalia Episcoporum moderationibus semper relinquere, nec falcem inisese i.T. n. messem alienam immittere. Et haec de publico seu h publicato matrimonio dicta sint. v d de cland sino MatrimonIO' PUT QUINTI M. VI D autem de his matrimon sis, quae clam & remotis, ac saepe inuitis parentibus, faeta praetenduntur: quae tamen iure Canonico consistere videntur, de
44쪽
quibus vidi lites infinitas. Nam in his clandestinis di occultis, quae nunquam dolo & suspicione mali
carere videntur, hanc Legem locum habere puta rem . Ut autem iste articulus plane intelligatur, prae- . , mittendum est,quid sit vere clandestinum matrimo- V nium.Nam clandestinum dicitur altero de his tribus modis. Primo, tuado nullum est nec testib' nec scriptis testimonium. Et de eo non disputabimus,cum,si '' i qdenegetur,& probari non possit ab eo qui dicit, cui
onus probandi incumbit, si inter matrimonia
debeat computari. Secundo, quando filius vel filia subornati, spretis parentum votis,noctu vel diu, o
culte, & adhibitis quibusdam priuatis& subornatis
testibus, promittunt matrimonium per verba de Praesenti,ve praetendunt,& datis saepe arris: vel λ te etiam quandoq; occulte per presbyterum priuatum,&ad illud subornatum, extra faciem Ecclesiae, absq; coetu parentum , & vicinorum, & saepe in pri uato sacello, filia voluntarie a sinu parentum rapta&seducta. Tertio, quando nullis solemnitatibus a iure introducti inter virum & mulierem sui iuris e- stentes, praetenditur matrimonium simpliciter promissim, priuatim sine alia publicatione, vel demonstratione publice habita, altero de tribus modis superius designatis: ut ecce, Caius sui iuris constitutus, praetendit Titiam,seu virginem, seu viduam,
sui iuris constitutam,verba matrimonij sibi dedi se, siue de futuro, siue de praesenti, idq; in domo a iiij, vel alia priuata, dato forsitan annulo, sed nullis solemnitatibus, proclamationibus, ct caeremoni S a
45쪽
sis, ' c. p. negatur promi iliomam haec omnia sunt clande fina. C. u Item haec clandestina intelli eo quando nihil aliud
publicum subsequitur,quo clandestinitas illa purga ta fuerit,nempe ii non subsequatur unus de trib' tu perioribus casibus,scilicet, vel promissito cum paren'tibus, vel publica solemnitas in facie lices esia: , vel publica cohabitatio viri& uxoris eo nomine simul iacta: nam ex his cessaret vitium clandestinum.
j His ergo non subsequutis, sed semper manente vi lo. A. clandestinitatis, di sola priuata pactionς praetensa a uua muliere denegata, vel e contra, utrum testibus, non obstante hac Lege,probare liceat Et puto tala occultum pactum huic Legi subi j ciendum esse, testesq; recipi non debere, cum testes ad negotium illud adhibiti , subornati omnes videantur, atque . redempti, ad clandestinam illam desponsationem, a. si . CR000 ub pinna cxcomunicationis ς interdi- perpetrandam: &hac copii de ratione, in Lergis istius rationem magis ac magis incidere viden tur, scilicet in subornationis te ilium suspicionem, cum ipsim et omnes non nisi subornati & corrupti ad rem prohibitam & sceleratam adhiberi potueri it, ct idcirco tale matrimonium testibus probari non posse , ex ratione istius Constitutionis, quae in cocasu militat , vel nili etiam accedat copula car- nalis, quae testibus probari possit i quia, propter copulam illam subsequutam , facili is admitteretur clandestinae desponsationi , aut promissionis, per restea probatio, ut vitetur materia Pecca:i: eo qu a
46쪽
T s TIB. COMMENTARI Vs. 27 copula subsequuta, maxime inter pares, nonnullam matrimonij praesumptionem iuridicam habere vi deatur, si cum ea aliqua pro millio, etiam clande stina, probetur: nam sola copula carnalis non in iaceret matrimonium. ς Et super hoc articulo vidi aliquando dubiam nasci de quodam nobili & diuite Xantho nenii, qui puellam plebeiam , quod formosam & venustam eam videbat, secum tenuerat, quam aliquando concubinam, aliquando uxorem nominabat, tandem ex ea liberos habuit: eo mortuo, plebeia relicta se uxorem dicebat,&inter eos matrimonium clam & noctu celebratum suis is , idq; testibus ibauit nempe ante hanc Costitutionem Reg. casus acciderat adeo ut uxor legitima habita fuerit,ex eo maxime, quod uxorem defunctus sepe eam appellarat inter vicinos. 'Nec obstabat, quod defunctus nobilis &diues erat,& sic ingenuus,relicta veto,plebeia, & quasi seruilis conditionis, & sic, ex antiqua Lege ciui L nupti, inter eos prohibitae viderentur, sed magis concubinatus vel contubernium dicet, tur: Nam h ec prohibitio magis ex honestate, . quam ex necessitate in hoc Regno practicari solet: tam enim libera sunt matrimonia, ut saepe visum suerit nobiles plebeias etiam rusticas duxisse,"idie pro arbitrio ducere,pluris forsan facientes Venusinae si ita plieitate in , quam nobilissimce fa initior fu- cum &magnitudinem, lucti hac Satyrici sententia,
alo enusi iam quam te Cornelia mater Ge. cchorum,s cunis magnis ii turibus assors
Grande pilor tarum, numeras cum dote tr umphos.
47쪽
Illud tamen indecorum nobilitati puto, & cum antiquis, pares cum paribus nubere honestius semper existimaui: coniugij enim disparitas,sere semper in lix ibit,paritas vero scilicitatis & amicitiae conser- . .' uatio, secundum Iunonis versum a Plutarcho rela
Ex his ergo cocluditur, pactum matrimonii elandestinum seu priuatum, si nihil aliud publicum subsequatur, nec copula carnalis interuenerit, quae sola
non sufficeret, testibus probari non posse,secundum hanc Constitutionem Regiam, rationibus suprad elis. Nonnulli tamen dubitant de promissione clandestina, praesente aliquo Sacrifico seu presbytero facta, remotis parentibus, propter mysticam arid. 'tionem a presbytero etiam non proprio factam: quod supe non sine abusu factum fuit. Nam quantumuis clandestina & abusiva sit ea desponsatio, Putant tamen matrimonium hoc modo indubitatum, propter mysticum presbyteri interuentum: itaque quod iis genus probationis recipi debere.
Quod certe disputatione non caret : cum non miniis subornatus videatur presbyter priuatus, qui ex- tra pastoralem suam curam, insciis parentibus, munus illud exercet, quam testes huic clandestino&rica .cum prohibito matrimonio astantes. Ideoq; pari poena H ς plecti deberent omnes, & tale matrimonium coua a oza tra Leges factum pro insecto haberi. In hoc tantenere ς - subsisto, propter authoritatem Canonum, qui tale , a. al. matrimouium reprobari nolunt, corpecta Legum ciuilium
48쪽
TgsTII. COMMENTA OV s. ciuilium antiqua institutione, luς tales nuptiai nunquam probabat. ' Et certe memini audiuisse a maio- . s. t. ias .ribus nostris, antiquitus latum fuisse a sacro Senatu Parisiensi Arrestum, quo quidam nobilis, qui nobilem quandam puellam e sinu parentum voluntarie rapuerat,& in priuato sacello noctu per ignotum presbyterum desponsauerat, capite damnatus suit:
quo etiam antequam pronunciaretur vel exequere
tur capitis iudicium, Senatus praecepit desponsa tionem in facie Ecclesiae publice fieri,ut subornatae puellis saluus maneret pudor: deinde sacris peractis, raptor ad supplicium ductus fuit. Quod tamen ει-
mare non audeo, cum ex Quditu tantum habuerim. Itaq; huius articuli malo supremorum Senatuum iudicium expectare,quam in tanta re temere iudicare.
Sed quando nullus omnino interuenit Sacrificus,at praetenditur tantum priuata pactio& promisso de nubendo, priuatim & sine scriptis, tunc puto quod, si denegetur, huic Legi subiacere debebit,& testium probatio reijci, ex ratione istius Constitutionis,cum sit simplex pactum,nullo sacro ministerio firmatum. Et cum superiori anno dominus iudex Primatiar Archiepiscopi Bituricensis causam appellationis ab λ officiali Cadurcensi iudicandam haberet,in hanc cis uitatem processum attulit deliberandum, &iud candum, quia sorsan recusati erant Bituricenses ii dices. In hac ergo causa, quidam mercator Tot I pus asserebat iuuenem quandam viduam Cadurcam verba matrimonij sibi dedisse in quodam horto,& cxiam in domo, praesentib' nonnullis testibus,
49쪽
& iocaria non ulla praedictae viduae nussisse. donasse, quod denegabat vidua, quae iam alteri nupserat. Iudex Cadurcensis, visis probationibus, viduam a foedere matrimonij sua sententia absoluerat: a qua sententia appellatum fuerat Haec appellationis ca usa a dicto domino iudice Bituricensi proposita & enarrata dominis Rossello, Reisio, Baroni, & Boch to huius sedis celebribus & veteranis Advocatis quibuscum aderam: visum fuit, superius firmare iudicium, non tantum quod imperfecta videretur testium probati', sed etiam quod haec simplex pactio
hoc Edicto Molinaeo comprehensa videretur. Quid de P. i Tu Mut, monialibus' CAPUT SENTUM. P EDIT A ergo quaestione de me ro & simplici foedere matrimonij, quia μ' pactis matrimonialibus, quae
Piciunt matrimonium,ut do- conlistutio,donationis propter nuptia a quam vulgo doarium appellamus assignatio, secietatis conueritio, renunciatio, caeteraq; pacta iamatrimoni js fieri solita,nunquid etiam testibus pro bari poterunt, nonobstante hac Lege Regia Θ Quod dicendum videretur: cum eiusdem tauoris censeantur cum principali pacto, & foedere matrimonij, cuius sunt accessoria , & ideo eiusdem naturae iudicari debeant,iure vulgatissimo: Imo d9tis constittanto gaudeat priuilegio ut semper & ubiq; pr cI. Rea ivr i . pua, & omnibus pactionibus tam priuatia quam pii
50쪽
TEsTI3. COMMENTARIV s. 3 iblicis anteponenda: cum publicae rei, magis quam priuatae, intersit dotes mulieribus semper coseruari, ut passim Legibus tam Civilibus quam Canonicis ι L.
clamatur. h Si ergo per testes matrimonij consectio, --. min. publica, aut coetu parentum, aut coetu Ecclesia aut vicinali cohabitatione cum copula,Pbari etiam si t. pro oner
ne scriptis possit, ergo idem de dote costituta, alijsq; i
pactis sequitur cocludedum,ex identitate rationis l in. Ego vero super hac quaestione ita distiguedum puta- - rem : nam aut in eodem coetu & couentione,in quibus est initum foedus matrimonij,inita quoq; dicuntur pacta matrimonialia,ut sepe vidi inter rusticos in eodem parentum conuentu fieri per parrochum seu pastorem aifidationis,& eodem colloquio dotis promissiones, alias', couentiones, adeo ut nullast discotinuatio foederis matrimonialis a caeteris con uentionibus. Et tunc, data facultate probandi per testes foedus matrimonij , eadem erit facultas inprobandis cieteris pactis matrimonialibus uno continuato sermone& colloquio peractis: cum Vnus .& idem cotinuus & inseparabilis actus dicatur, ideo diuerso iure censeri non potest. Aut Vero pacta 'a L.Cbis,ita matrimonialia seorsum & diuerso actu a foedere nuptiali inita dicuntur. Gempli gratia,in coetu paren- , tum iactae fuerunt nubendi promissiones,& per Cu- V, Wis: cu
ratum assidationes, de dote autem alijsq; pactis nihil Σ3ὸόs prorsus dictum, ut saepe faciunt rustici: vel etiam in facie Ecclesiae celebratum est matrimonium, de alijs
autem pactis nihil dictum, sed praetenditur quod icerta die, ante fel post assidationes, vel sponsalia,