장음표시 사용
31쪽
ii AD LEGAM MOLINAEAM DAconuentionibus,& contractibus inter homines fieri solitisantelligi debeat, & de quibus pacisci consueuerunt, ut passim in Iure reperitur sub his verbis,
Gesserunt, contraxerunt . ab Vlpiano notatis: φ quae ad Omnes cotractus inter vivos reseruntur, si siue re,
siue verbis,sive literis,sue consensu fiant. ς Cum e go haec Constitutio in genere de omnibus rebus loquatur, intelligitur de rebus mobilibus & immobilibus,corporalibus & incorporalibus, in commercio hominum versantibus.Sed praecipua quaestio in hoc versatur,virum de omnibus obligationibus cuiuscunque generis intelligatur. Quae quaestio ut ordine discutiatur: Primo loco disseremus de omnibus o bligationibus, siue quae ex contraditu nascunt tu, vel ex quasi contractu, siue quae ex delicto nascuntur, seu ex quasi delicto. Secundo,de pactis tacitis a lege vel homine coinprobatis. Tertio , de instrumentis amissis, vel tempore consumptis. Quatio, de testamentis,codicillis, mortis causa donationibus, alijsq; ultimis voluntatibus. Quinto, de qualitatibus seu accidentibus rerum, de quibus litigatur. Sexto, de pactionibus nullam certam quantitatem vel aestimationem habentibus, quo modo iacienda sit aestimatio. Nam hi sunt praecipui modi obligandorum hominum: ideoque seriatim discutiendum erit, in quot & quibus locum habeat vel non habeat haec Regia Costitutio .Quantum ad primum membrum, scilicet de obligationibus quae ex contractu nascuntur, utrum in his omnibus abrogata sit testium pro
batio . Ad hoc respondendum puto, hanc Co isti-
32쪽
Τ g s TI B. COMMENTARIV s. I Itutionem maxime intelligi debere de obligationibus quae ex contractu nascuntur, & quae expresso hominum consensu contrahuntur: ut in emptione, venditione Iocatione & conductione, societate, comodato, permutatione, caeteris'; conuention bus quae inter duos vel plures legitime contrahuntur. Quas omnes Aristo f sub hoc verbo συνάλλαγμα comprehendebat: id est, quae mutuo consensu f ι Iinise conficiuntur, non tantum Iuregentium, sed etiam Iure ciuili, ut in stipulationibus omnibus, alijsque --b. conuentionibus actionem vel exceptionem parien- '
tibus,tain bonae fidei quam stricti Iuris nam hae duae species parum in Gallia nostra differunt & idem in
donationib' inter vivos sectis,stipulatis,& persectis, g L cum appellatione cotractuum venire soleant. G Pro his ergo omnibus contractibus,si libras centum e cedant,sancita est huiusmodi Costitutio,vt obuiam iretur infinitis pene litibus,& testium subornationibus,quae pro his cotractibus probandis fiebant quotidie: atque ideo cum notariorum copia habeatur
quovis loci, & ex eo facilior fieri possit probatio
quam testibus, imputabitur contrahentibus, si hanc faciliorem probandi viam non eligant, imo fraudis aut salsii suspicione non carebunt, qui secundum hanc Legem contrahere neglexerint.b Sed sunt quidam cotractus, vel pacta quantuncunque expressa, o --grest.
de quibus dubitari vidi, an huic Legi subij ciantur rscilicet in deposito, in matrimonio, & pactis matrimonialibus : item in simulatis contractibus, in quibus aliud scribitur simulate, aliud vere paciscitur:
33쪽
ltem in pactis nundinalibus, id est,quae fiunt inter
rusticos,aut alios, de rebus quae in nundinis veneunt. An de his omnibus, centum libras excedentibus, contractus scribi debeant. Haec quatuor merentur longiorem disputationem. Qi d in deposito. CAP. TERTIUM VANTVM ergo ad depositum,tanta olim erat depositi sanctitas atque fiducia, ut inter amicos, assines, cogna--toS,vel vicinos,remotis testibus,ut plurimum, fieret. Ideoq; nascente Ecclesia,primisChri---. stianis illud insigne pietatis & bonae fidei tribuebatur,pene eos depositum,ab eis nunquam denegari: ut testatur Plinius Iunior, scribens ad Traianum, . his verbis: Se sacramento non in scelm aliquod obtringereiso. ιι L. ' soliti erant,sed ne furta re latrocinia committerent, ne fidem sterent, ne depositum, appellati, abnegarent. Haec depositi ides multis temporibus seruata fuit inter homines, tandem paulatim pro corruptis hominum moribus degenerauit, adeo ut temporibus Iustiniani indubi- Α-r' o. um reuocata deponendi fiducias Nam cum muru ri L ii depositum falso subijcerent ob specimen amicitia vel coniunctionis,& ς contra, qui depositum acceperant audacter denegarent,eo quod remotis testibus,& occulte accepissent, ut fieri solebat olime in oth si inter amicos, &probissimos viros : ideo sancita est d h. ibo. Nouolla a Iustiniano super rinacotrahendi depo-pig. bab. siti. Quae tamen in hoc Regno obseruata non fuit,
34쪽
πEsTII. COMMENTARIVS. Is ox scilicet depositi fides non nisi scriptis,& tribus te- nilatas Probari posset: imo, ut plurimum, locum habuit antiqua illa depositi fiducia, qua sine testibus aut scriptura fiebat inter amicos depositum :& hac Tatio DC, quouis genere probationis,si forte denegaretur , vel scriptis, vel testibus, secundum priscam Turis licentiam, probari poterat. peruernen te autem hac Regia Constitutione,dubitatum fuit i. . . .
ad depositum extenderetur, propter antiquam Il-
Iam deponendi fiduciam,quae inter amicissimos tantum haberi solet. Haec quaestio non carebat disputatione,& ideo ut facilius intelligatur, praesupponendum erit tres esse depositi species. Prima, quando
depositum fit in gratiam prscipue illius penes quem
deponitur, ut re deposita utatur. Et hoc improprie depositum dicitur, sed potius comodatum, aut alia Publiis. ι. Lis contractus species, ut multis legibus traditum est. Secunda, quando in gratiam utriusq; fit depositum, scilicet,ut ille qui accipit re deposita utatur,aliquo dato deponenti: & adhuc est improprie depositum, s Luseisivi cum magis vergat in locationem. f Et haec duo de- tipoliti genera,Alciatus vocat irregularia. S Quocirca eod. εο bbisis
in his duabus speciebus, nullum erit dubium, quin
Lex ista locum habeat: quia comodatum& locatio rAd I. i.
sunt vulgares contractus bonae fidei in in quibus nul- tum potest afferri priuilegium,ut excipiantur a CO .. ἡ i. , 'astitutione ista. Tertia species depositi est quando in adrmis. gratiam solius deponentis res custodienda traditur, quod vere depositum dicitur& de eo dubitatum fuit, nec perperam, cum magis, ut plurimum fieri
35쪽
soleat tale de positum tempore necessitatis,ut tempore belli, vel tempore pestis, aut alia urgente occasione, qua aut deponens fugere, aut longe abire, vel et lain latere necesse habeat: prout his bellis c uilibus nuper transactis pluries ab utriusque partis hominibus expertum fuit: nam tam caluar erant o casiones, ut quaerendorum tabellionum momentum, etiam minimum, non largirentur, sed tantum arripiebatur deponendi qualiscunq; opportunitas: In his enim cinquit Vlpianus locus vel tempus non pa-K L titu= plenius deliberandi consilium.Et his rationibus vid
batur depolitum usque adeo priuilegiatum, ut quoquo probationis genere,etiam testibus alioqui coniunctis, probari posset, nec huic Regiae Costitutioni depositum verum & simplex subijciendum. Accepi mus tamen a grauissimis supremae Curiae Advocatis, depositum huic Costitutioni subsici debere, placitoi A s73 nuper iudicatum fuisse,/ & purpureis vestibus pronunciatum . Quod tamen intelligendum non puto, de deposito supradictis necessitatibus tumultuarie fusto, sed de simplici & voluntario deposito. Atq; ideo in hac quaestione ita distinguendum putarem . Aut enim agitur de simplici, libero, & spontaneo deposito, quod non urgente necessitate, sed liberali voluntate, ad tutiorem custodiam deposi- tum sit,& cuius denegatione, vel mora, Iuriscon- sultus ad simplum duntaxat condemnationem exsem L. ima git.' Et in hoc puto hanc Legem locum habere, iuxta Arrestum Curiar: ciun libera sit facultas depos nenti nulla necessitate presso,depositum solemniter
36쪽
T sTrp. COMMENTARIUS. IT&scriptis facere,ideoque ei imputandum,si secundum Legis formam non contraxerit. ' Aut vero ii e positum ex necessitate factum dicitur, ut pote in tumultu, incendio, ruina, naufragio, ali sq; similibus causis,in quibus nullum plenius deliberandi tempus datur,ut saepe visum fuit cum milites pecorarij omnia surripientes pro foribus essent: tunc simplex rusticus,vel mercator,post posticum fugiens, cum suo thesauro, vel rebus preciosioribus, apud amicum latenter & tumultuarie deponebat. Quo casu si a depositario denegetur, Lex in duplum condemna tionem infligit.' Quia ergo facultas scribendi depositi,vel notarios adhibendi, omnino denegatur: ne mini dubium erit,non obstante hac Lege,& Arresto, testib' probari posse,duplici ratione: una,quod ii iuscemodi depositi in necessitate facti denegatio, doli & perfidiae crimen habeat, cuius vindicatio publici iuris esse videtur: Cum enim cinquit Vlpianus
exigente neces, irate deponitur,crescit perfidiae crimen, p blka utilitate coercendum es, vindicandae Reipublicae causa.
Atqui in criminibus, aut criminis speciem habentibus, omne probationis senus recipi debet, ergo huic Legi locus esse non poterit. Altera,quod ea quae necessitate fiunt, avoltuat ijs actibus ita distingui soleant, ut quod in voluntariis actibus a Lege exigitur , necessitatibus condonari soleat: r necessitas e- .nim vulgo Legis nescia dicitur, quae cum suis clauis trabalibus , ut eam describit Lyricus poeta, ita homines constringit,& praecipitat,ut Legis saepe exacta praecepta omittere cogantur.' Ex his cocludo placi-
37쪽
tum Curiae,quod de deposito latum dicitur,ad istud depositum, fortuito & necessitate factum, extendi
non debere, nec de eo amplissimum Senatum,cuius intentio est ipsissima cogitasse, magis cre- i dendum est, ne ex huius constitutionis lumino. - ι , is, iure iniuria inducatur. Stet ergo haec resolutio,d - positum voluntarium non nisi scriptis, necessatilina vero & coactum testibus, & quouis genere proba tionis, probari posse. Et re vera nuper accepi Arre
stum supradictum delaeposito,ab eo qui peregre ip-ficisci deliberabat facto,latum fuisse,ideoque ad n
cessarium extendi non debere. Quae tamen salua tanti Senatus maiestate, & aequissima interpretatione, dicta sint. Oct d In math GA 8 CAPUT QUA RTV M. ECUNDUS Contractus, de quo dubitatur, an huic Legi subijciatur,
est Matrimonium: in quo est duplex consideratio: una est de simplici foedere matrimonij: altera depaciis conuentis circa matrimonium. Et in primis, de simplici scedere disputabimus: nam in eo maius dubium versetur: pluries enim celebratum suit,&adhuc celebratur, sine scriptis, di maxime inter rusticos: qui,cum suis iuribus plerumq; nubere solent,& pactis verbaliter tantum adhibitis coram presbytero vel parrocho sponsalia contrahunt, pugnis &alapis, in memoriam, se mutuo percutienteb, prout
38쪽
'T csT 13. COMMENT ARIV s. Is olim in emancipationibus fiebant Rhapismata.' Si AE N -- ergo ob desectum scripturae, haec sponsalia foederaq; matrimonialia probari non possint,&huic Legi e- mxacte haec susticiantur, quot, quantaq; mala ex his I
euenient Nam infinitae iuuenculae, potissimum ru- e 1. 6. itasticar, hinc capi& decipi poterunt, infinitaq; in ' trimonia, etiam per verba de praesenti contracta,dirimi vel deturbari, multa It animae pericula eaeperiri,quae Canones antiqui semper vitare curauerunt. si ':
Quocirca iniquum videretur si matrimoniorum P- n. s. ta abationes adeo coarctarentur, ut non nisi scriptis fie- ri possent. Nuptias enim consensus non concubitus. ηsaci ait lex ciuilis: lex etiam canonica tantam vim habere matrimonium asserit, ut nuda quacunq, Voluntate a quolibet capaci etiam remotis parentibus, contractum, dissolui non possit. In contrarium au- ὸ tem pro hac lege allegari poterat celeberrimum esse 1a ,:u . exim. matrimonij contractum inter homines , nec vi si quam incogitatum fieri solere, nec de re momentanea,sed de perpetua diuinae & humanae domus societate. Ideoq; cum de re seria ac celebri agatur, di . L σι tabellionum copia ubiq; locorum semper abundet, rit.nvi. β. t. . imputandum erit cotrahentibus,si formam scribendi I tam neglexerint,& secundum legem non contraxerint:
cum nulla possit dari praecipitationis occasio,imo de g. c. P. tali negotio inter sapietes ter quaterq; cogitandum, ab omnibus semper iactetur. Et cum multa variaq; pacta in matrimonijs, ut plurimum, interueniant, quae ad perpetuam familiarum conseruationem fieri solen haec tam ardua, soli hominum memoriae cu'
39쪽
:o AD Lllos M MO LINATAM . DE mittere, indignum videretur, cum&ipsa memoria labilis sit, a & homnium vita breuis. h PTaeterea, testium subornatio & corruptio quibus ut obuiam Dretur haecLex sancita fuit tanto periculosior videtur in hoc negotio, quanto maiorem prae se fert obligationem in ligamentum : ergo cautius hic agendum nemo dubitat. Nam si testium probationem admittat, nemo est quantumcunq; pauper, qui subo natis duobus testibus, litissimam puellam non faciat sibi uxorem,& e contra. His rationibus, alijsq; plurimis, videretur hanc costitutionem Regiam in matri moniorum fide magis seruandam esse, quam in criteris quibuslibet contractibus, & ita a quibusdam viris doctis non absq; ratione vidi firmari. Ego vero pro hac qui stione decidenda puto ita distiguendum fore. Aut enim agitur de mero& simplici isdere matrimonij publice facto,vel de clandestino. Primo, de publico dicemus,ut cum Caius aliquis promittit praesentibus & consentientibus parentib' & vicinis, accipere Caiam in uxorem per verba de futuro, vel per verba praesentia accipit in uxorem, & e contra, Calaidem spondet Cato: adeo ut colligi possit ex
ijs verbis mutuam inter eos nuptiarum obligatio- nem esse,prout antiquitus haec erat nubendi verba,
. Ego tibi Caius,& tu mihi Caia: vel coram pastore Ecclesiastico publice desponsavit: vel his cessantibus, publice tenuit eam, & aluit in uxorem, vicinis scientibus, sequuta copula carnali nam altero de his trib' modis voco matrimqnium publicum : certe inliis calibus, putarem hoc stodus non scriptum,
40쪽
TssTI B. COMMENTARIVS. 2Ietiam testib' probari posse ac debere, nec huic Constitutioni subijciendum esse, his rationibus. Prima, quod nuptiae iuris sunt omnino Diuini, cum ab ipso i c .s solo Deo institiitae videantur,i & quarum solusDeus est custos,& defensori Ideoq; nihil humani iuris videtur cile in huiusce nuptiarum vel matrimonij in- secunda troductione. Cirin ergo mera sit Lex Diuina,incongruum videretur si Lege humana coarctari posset: & fadhuc indignius, si deficiente humana probatione, ab hac Lege Regia recens introducta, illa Diuina coniunctio, in dubium reuocanda esset,eo praetextu quod testibus tantum p sentibus inita esset: &ob defectum scripturor omnino deficeret sanctissima&firmissima matrimonij obligatio. Quocirca Lex Principis humani in legem Numinis usurpare non
potest, nec e contra: ' Diuisum eviran Imperiam cum is
Ioue Caesar habet. secunda, quod haec causa matri- monialis in soro Ecclesiastico disceptari solet,&secundum Cariones ecclesiasticos decidi & iudicari, prout in hoc Regno hucusq; usurpatum suit, ita ut nec alio iure quam Canonico recipi soleat cause istius dijudicatio: atqui Canones & Magistratus Ecclesiastici pro sitis ritibus & religione matrimonium
inter sacramentalia referunt.' &hac sola ratione, . La. u.
iudices Ecclesiastici huius causae cognitionem sem- ' per sibi vindicarunt. ρ Sed quaeso, quid absurdius ea .i iiij Ἀ-
esset, si id quod a iudicibus Ecclesiasticis sacrameh- tum esse contenditur, seu res sacramentalis vel my- stica, non nili scriptis & tabellionibus adhibitis con- ait ficere liceret ξIllud certe politiae Ecclesiasticae, α