Caelii Apitii, ... De re culinaria libri decem. B. Platinae Cremonensis De tuenda ualetudine, natura rerum, & popinae scientia libri 10. Pauli Aeginetae De facultatibus alimentorum tractatus, Albano Torino interprete

11쪽

EPIs TOLA illa exemplaria exarauerant, ne verbulum quidem inteuiexilbe, ita omnia simpliciter erant foedistine depraua

uocibus cunctu uitiates criptis, nec Graecis, nec Latinis

auribus cognins, sine diastolis Cr punctu, uel isdem omisnino praeposteris, quae sentent ira commutare, amphibori logias ciere, labarinthu quenque uel ingeniosi fimum inuoluere inconysso est. Quibios monstris deterriti abis

iecimus utrunque codicem ceu deploratum. Interim

studiosi quidam praesertim artis medicae mecum expostumlant,quur tam uetustis autorem ipsis qualemcunq; con 1 nicare diu didirum, Ulagitantes interea ne abriderem diutius, sed in publicum pro meo candore emitritum. Proinde nunc aedidimus tandem, ne situ prorsus emarcesceret, plerisque mendis,nostra opera sutis tumulae tuaria, nullo sepe suffragantc exemplari, sublatis, adcout citra ostensam, suae'que taedio a studiosis cmuibus Crlegi, π maxima ex parte intelligi posit. A edidimus, inquam, ut CT aliis demus, illi succurrendi occallionem, priscos in hoc aemulati, qui priusquam si s Medica iu, morbis oppreses in triuijs creompitis tueuearT, ut a praetereuntibus salubres moraborum medeles perdiscerent. Q mira autem mecum diu cogitarem cuibam potifimi c . Apitiin autorem exiis vrium ac veterem,cum eius ueluti interprete Platina, cratus itidem libros decem ad imitationem Apitii elegantisα me Actos, de popinae scientia, CT P. Aegineta de aliae

mentis tractatis,qui non male his Musis adhaerere videabantur,adiecimus,couenienter dicurem. pluribus quid nominibus, maxime uero duobus inibi uictum est conuenis r omer racantisime,lit ij nranime contemnendi autoreis parthu

12쪽

partim ab iniuria obliuionis, tu cr squalore, partim ab

innumeris erroribus, uindicati, partim etia Latio iure a nota donati, nominis tui privatim auspicio in manus boaminum comptiores acsecuriores exirent. Pristum, quod uiua omnium apud nos principum rei literariae, praeseratim Medicae, candidistine laueas, doctos *mmo fluore prostquaris,uirtutes colus,prorsuss, ut uerbo perstrinisgam,erga literatos omnes Me enatem quendam Gera manicum agere solius. Deinde,ut hac ratione studium,uoluntatem, T amorem erga te messim ostenderem. Siquidem vi ameris ab omnibus, aciunt eximiae uirtutes in te sitae,er vel caeco pers rectae: mprimis aute mansiuetudo, coαmitas, Cr humansima, qua plerosque Germaniae princispes longe praecessis, humanitas,quam quilis primo stitini

congressu animaduertit, Cr colitoquis magis experitur. Vt enim nussa res est quae omnium mentes beneuolenis tiaras citius conciliet,quam humanitas: ita detestifidam immanitate inuidia Cr odium comitatur,principem clopi Homcrico portetn tot monstroso inimilem reddit, utcunq; auro,gemmis,m strico comptus incedat. Sed nolo tu praesens tuarum virtutu catalogu praetciere, illaes analiaest 'lendore,ne arenas numere,persequi. iniis enim

est qui ignoret, quam celebris quamq; nobilis sit ducum V uirielibergensium apud omnes natior es familia, idcipro=cto no alio nomitie magis,quim ob in sinitas praeclarus virtutes, Cr res domi rinlitibri, prudenter cr pliciis ter ge)tis. quis enim maioribuε tuis prudentior ad res bene gerendas stliciors quis constititior quis bellicosior quis equitatis amantior quis denis corporis er animi dotibus praestintior s sed missas facio alias insignes maiestrum tuorum uirtutes,quas ct singulus commemorare vetia 4 Iem,lle

13쪽

s EPIs TOLA te vereo ne uolamen, nedum epistola caperet. T prostit alloqui sup bu nihil quam pauca dicere. Novi equia de quam arduu sit talia heroum maiestae oratione sustianere. Nouier ingeni ,σ λ;bωs insecunditatem. Neque enim cuiusuis penicillo numinu elligies digne repraeseratatur. Inter plurimas uero tuae Sublimitatis ex celetes uirtutes, unice immesam in Deu pariter er homines pietatera i litia colanctu comedo. Quae t i,iuxta id quod dici solet,ex Iouis tabulis testis est, arilavi tuu ab omni orantanide aliensim,ad ignoscidium uero propen simu esse. N es in te a quoq uere illud I uuenalis iactari posse, Daeuenia corvis,uexat cesura columbas. imo pro tuo singuini eri aequitatis amore,non leuius in potetes Cy locupletes, quam in imbecillos,ac inopes animaduertendu cestes,mamniq; in rapaces er superbos,quam in mouetos,ac bu miles. AMας murae φιτη.Haec quippe costssa quide,sed p ru mihi familiaritatis colubernio coperta,nisi quantu hommini eiusmodi reni minime curioso, non tam publicus m mor quam D. Io. Fuchsium in re medicinali aeque doctus ais peritus iam olim Baris Marchionu collega meu suggesit,atq; adeo nuper sub obitu futiem, quu ultimo apud c.T.ad repus degere tuo cu veredario misιs elegatibus literis inter cetera eande cautilena cecinit. E ade apud me no semel praedicauit nobilis ille Io. Ia. Hoechis a Strinen T. C.apud M onibe arta proctus,qui mihi licet Attiaci sint martγres, Cr ad hoc consecrandi facinus tanqua m ω'oculi tame unici bene narrandi magistri, promin re su mmis quasi pedibus transiliu ne adulandi grautia quippiam scripsi je uidereri Noui enim Socrati m

14쪽

DEDICATORI A. νmatum seminudracescente gulam ac deside quovis modo excitarem codimentu omni' iam ex omnibus obfoviniis Apitiana eura apparatis,ueluti calcaribus quibusda, demortua propter aegritudine, aut immodicos aestus, aut id genus e sui edendi appetentiam incitare er penitus in rare,atque ita ualetudinem tueri. Hippoc. certe CrGM.qui principe in albo medicora obtinent locum, uno pasta ore clamitant.cuncta duae cu goluptate sumantur esse alubriora. Quare Medicus tulit omne punctum qui miscuit utile dulci Coratianis quippe uerbis libeter litori cicero, cuius maxima ei autoritas, perinde Epicum se gerem Cr materia suae doctrinae Cr eruditionis facit, a Aristotele,Platone,PIthagori, Zenone, Cr. chosippM,Crccato uir optimus er Octifimusquaeda Apitiana de obsonijs tradidit,no quo legentes ad luxu adhortaretur, sed quo homini ualetudine er lautitiem uictus quaerenti prodesset. Haec etiam una causara est, cur hos autores Crmeus uigilius c.T. nuncupare uoluerim, ut a liqvado perocium disceres, qui constanti ualetudine tuae ditioni diuistis e praeesse,ac christianae reipub.prodesse que M. Perrage costanter Auere doctis iec unqua te ab hoc laudabi si instituto auocari sinas. Sirenibus istis aulicis odio quo. dum Vatiniano inliteratos omnes flagrantibus aures minime ac modessed doctorum ex prudentiam usim conα filio,imperij tui habenas guberna, Cr citra inuidiam ceα Iebrifuma illustrius nomen quam ex ditionis propagautione paries. Sed nimium moror c.T. Istas lucubratiouries meus amplectere, tuos patrocinio aduersus barbais ros istos λωβηται defende. Vale Heros clarifisime. Basileae, v. Idus Martius,

15쪽

qui E pimeles inseri,

sitio sic habet: Mellis partes quina

in uas aeneam mittuntur,

praemisis i n id uini sextarijs duobus, quae pariter ad usq; mellis eli xati cras itudinci hoc est,tantisper

durm ilinum coctura consumatrer,

igni lauto Cr lignis aridis decoquuntur, sic, ut casessit, sedulo inter elixandum ferula comoueantur. Si estem re coeperit elixatio, uini rore compescitur, praeter quod subtracto igni in se redit: qui imperfrixerit, rursus a cenditur. Hoc fecundo ac tertio siet, atque tiam demum remotum a foco, postridie destinatur cum piperis unα s quatuor,iam tritae mastiches scrupulis tribus, stlit ercroci drachmis singuus, damIora Uibus torridis quinaque, isdem damus vino praemollitis, intercedente uia delicet prius si fusione uini, de suo utique modo ac numinero, ut tritura lenis habeatur. His omnibus rite par ii supermittes vini lenis sextiria octodecim. carbones

16쪽

perficto addere duo mila congruit. Conditum Helirhomum. Viatorum conditum Melirhomam a perpetuitate, uel a robore,quod utentibus indit appellatum, quod pauiam peregrinantibus siubministratur, hoc m. Q ςφo i ta,ri .uinaturi piper tritum cum messe destumato in cupessum con onus ude Graditi modo alias loco inittito,crsubinde moueto,ut re datur potabile, in usu, tantum inelia prostras aut uiui, quantum sit bibendiministras. Sed suaserim nonnihil uini M elirhomo adiiciendum, propter exitum solxtisu

Conditum,quod absinthium Roma, num appellatur. .

Absinthum Romanum siescies: conditi Camerini ipraeceptri uticli pro absinthio Sanitonico,Romano ne ces nisum, Pon sante ac desiderato,in eius uice absinthii Fotici purgati, o , x. HPhμε. terebinthiq; unciam Thebaicam dabis,mastiches scrupi ros senos, folii reris,croci scrupulos treis, uini elusimodi puta lenis) sextarios octodecim. carbones amaritudo

non exigit. Conditura rosarum.

forcipe ublato inseris,quas ut futiles sarius,in limo quam uocant. plurimas in undes, sicut septem diebus in uino macerentur.Postseptimum diem rosas de uino tollito, er alias funtiles recenteis similiter immitas,ut per dies septem in*se quiescant. Deinde rosas simulis er eximito, er vino in quo maduerunt, colato:dis ubi ad bibedum uti uolueris, addito melle,Rosatin eo cies. sane custodito,ut rosamo rore siccum er optimam macerandam imitu. Conditum Uiciarum.

simili

17쪽

CAELII APITII LIB. 1. Simili etiam modo ut hie de rosis est dictum, de violis conditum violatium scies,quas eodem sane modo meae

temperaris. Rositum abri: rosis.

Rosatum sine rosis hoc paeio Acies: Folia citri uiria dia instorte a palmea in dolium inusti, an tequa strueat.

mittes,Cr post quadraginta dies eadem exime.Quum ne esitas fuerit,mel addes,ais pro Rosato utere. Oleum Liburnicum. Vt oleum Liburnico sinate sicius,in oleum Hilanum mittes helenium Er operum,cr flia lauri non uetussa, omnia contusa, cribrata, Cr ad levifimum puluiscuum redacta, sales item frictos er friatos,Cr per triduum uel amplius diligenter pernasee, ais ita Liburnicum omnes putabunt. Qui uinum nigrum album efficias. Vinum ex atro candidum sic Acies: Lomentum ex mba sectum,uel ouorum triuiit a borem in Iagenam mittas, Cr diutifime agitaba. Sessi adieceras candidum,σ cinea

rem vιtis albae,idem siciunt. Qui liquamen corruptum corrigatur. si liquamen odorem malum contraxerit, ita eriendrabilis: Vas inane inuersum lauro Cr cupresso fumiga, atqμe in hoc ipsam deinde uas liquumen illud antea uentilatum findito. Si hoc nihil escerit,utpote Allium, mellis scxta

rium Cr nouem sticas immittas,Cr emeti dabituriquin Crmustum recens idem praeinbit. Quinam carnes citra salem quolibet anni

tempore incorruptae seruentur.

Vt carnes sine sale quouta tempore sint recentes, sicescio ames qualescuns uoluens, recentes melle teragantur

18쪽

DE RE CULINARIA. raguntur, sed uas in quo continentur,pendeat: Ex quando soluem, uter ueterum hoc haeme melius fit,aestite paucta diebus durabit. Et tu carne cocta itidem facies. Quinam callum porcinum aut bubulum αnucula elixa diu obstruentur. Vt cassum porcinum uel bubul*m, Crnucella cocta diutius durent,eadem in sinapi ex aceto,bale ac melle con, ctum mittas,ut intes tur: CT quando uolueris, utere,er miraberis. Quomodo caro salsa dulcis reddatur.

Vt carnem salsam dulcem facias,ita pet:Si carnem subsum prius in lacte,er postea in aqua decoquas. Quomodo pisces frixi diu seruentur. Vt pisces fricti diutiuη durent, eodem momento quo friguntur et e rixorio lauanti Π, accio calita perjuna

duntur,

Quomodo ostrea diutius seruentur. Ostrea ut diu durent,uas' a rasim aut ex acuo πώ 8 ab aceto sculum picatum,lauato,er ostreή in eo compone. Quomodo nucea Laseris longo tempore incorrupta seruetur. Vt nucea L astris toto anni impore utaris, sic conudies:Laber in statiosum doliolum ex nucleos pineos,p ta, uiginti, mites, quums utendum fuerit Lasere, nuod F conteres,Cr succum inde in ciborum usu miraberis 'grato sapore. E t tantam iis ero nucleotam doliolo restin .

rentur.

Conditura mellis ut dulce permaneat. Vt dulcia melia diutius durensiaccipies id quod Graeaci dicunt nechon,Cr scita Arinam quam miscebis cum ita eo tempore quo dulcia flaurus es.

19쪽

cAELII API TII LIB. I. Quomodo mel prauum honum facias. Mel insum bonum ad vendentam scies, si unam N et corruptum ut probes, Helenium in*ndes in mericares incende)i incorruptum erit,lucebit.

Conditura V Uarum. Vuae ut diu struentur,accipies ullus de uite ideas, Craquam fluuialem ad tertius usq; decoquens in idem uas in quod CT uuas, mittes, quod picari pariter er gipsari facies m in locum frigidum,in quem sol acce im no habea reponi Arias, atq; ubi nuus uolums virides, inuontes.Et ipsam aquam pro hydroniclite aegris propin bis: er si hordeo obruas,illaesus inuenies. Conditura malorum Punicorum. Vt mala granata diu durent, in aquam calidam fraventem mergantur, r stitim leuentur ex sustenduntur, durabunLConditura malorum Cotoniorum. Vt mula odonia diu struentur, eligas mala fine viatio cum ramulis er Al s,er condies in uas, acsi persi dos mel cir defrutum,ac diu seruabis. Conditura ficuum,prunorum,Sc pirord,&QFicum recentem,mala,pruna,pira, cerasia ut diu sera ne omnia cum petiolis diligenter legito, cr ita melli, ne se inuicem contingant,imponito. Conditura malorum Medicorum, quae dc Citria dicuntur. natu quae L iti id uocantur, ut diutius durent ac se

ventur,in um citrum mittito,gipsato Er se endito. conditura eius partem er duas boni simul nuscueris. Quomodo mel probandum utitiosum sit, eche.

20쪽

DE RE CULINAR. I A r1 Conditura mororum. nora ut diu durent, succum ex moris acito, er cinissa misceto,dcinde in vase vitreo mora reponito,Cr cuin istodies multo tempore. Conditura olerum. Olera ut incorrupta diu seruentur,olera selem nona dum satis ni tura in um picatim repone. Conditura R umicis,quod Graeci, Latini Lapam quom dicunt. Lapae ut diu conseruentyr, ipsas antea accuratas ercompositas in rei buccis cum melle Cr aceto perdes. Aliter: sinapi temperabu, melle cr aceto, sales: Crsuper compostas Lapaε inbundes,durabunt. Conditura Tuberum. Tubera quo diutius seruentur, sic efficies: Tubera,

quae aqua non uexauerit,componas in uM alternis,altera

ni, scob siccam immittas, er rimabit, ex loco 'gido

repones.

Conditura Duracinorum. Duracina persica ut diu duret iusto optima, Cr mite in muriam: postero die exime, abstergus ex mundarabis diligenter alias stongiabis cr collocabis in uas appositum, hergas salem Cr satureiam, T lundis acetu. Conditura salis polychrestos.

conducunt ad mula sales conditi, nempe, ad conα rectionem digestionemve, ad uentrem mouendam, ad versus pectilentiam er omnes morbos, ad haec omniast ora prohibent generari. Sunt autem suauisita ervltra sane quem steres. Fiunt aut condiuntur hoc modo. Accipe salis communis Licti libram unam, saluArimoniaci ficti libras duas, Ammineos unciam linam