Auctores finium regundorum. Nicolai Rigaltii observationes et notae, item glossae agrimensoriae

521쪽

OBsERVATIONES ET NOTAE. I rpag. r. O8. In Pandectis quoque Florentinis scribitur, terra, pro, set a. l. Nam&si ramos. f. i. D. Quod vi

aut clam . .

DE NORMAT A. J Dc torminata.

A QV A M VIVAM. J Cisterna non habet perpetuam causam, nec Vivam aquam,inquitVlpianus, Iunica, Dc fonte. T v s C i A M Vrbicariam & Annonariam . ITusciam isti, urbicariam ; Honorius &Theodosius 1 c, suburbicariam vocant, i. ia. C. Theod. De indulg: de b. ut minimi momenti videatur, si quid esse inter Urbicarias & suburbicarias regiones discriminis sua. deat Notitia imp. occid. quae sub dispositione Comitis rerum priuatarum recenset primum Rationalem rei priuatae per urbem Romam & suburbicarias regiones, deinde Procuratorem rei priuatae per urbem Romam S urbicarias regiones. Nempe haccnotitia, diuersa quidem ossicia fuisse innuit, Rationalis & Procuratoris; non autem alias dici sit burbi- .carias regiones, alias urbicarias. Imo, quemadmodufuit Rationalis rei priuatae per Vrbem Romam suburbicarias regiones, .sic cita fuisse Procuratorem. rei priuatae per urbem Romam & Vrbicarias regiones. Itaque suburbicariae nullae, quae non cliam urbicariae sint . per totam Italiam scilicet, Cam 1

nia, Tu scia, Picenum, Flaminia, Brutij, Lucania, Apulia, Calabria, quasi suburbia fuerint urbis Romae. extra Italiam, urbicariae: sic tamen ut suburbicatiae, dici etiam potuerant VrbIcariae. Nam & hae, sicut & illae, annonas Vrbicatias suppedIta.

522쪽

t i NICO LAI RIGALTI Ibant Vrbi. unde& annonariae nuncupatac. Vict l. a 3. & 1. C. Theod. Quib. eq. VL l. I.9. & is. De anno. &trib. l. a. Dc extraord. siue sord. mun. l. 7. & l . De indulg. deb. Trebel. Pol. in Tetrico juniore, Fl. Vopis . in Aureliano, & Am. Marcel lib. XXV ii. UETER AN O RuM agri sec. mod. juger. ac. JIii libro Frontini de Colonijs saepe occurrunt ista, Iugcrationis modus collectus est. admodum juge rationis custodiendum. Omnes agri admodum jugerationis sunt assignari. Tiberius Caesar: Iugera -

cionis modum seruandi causa lapidibus emcnsis R. P. loca assignauit. T o C A ae i. J Vetus framentum legis agrariae.

Item aliud fragmentum:

Duo FINEs CUNEAT l. In excerptis Boetianis legitur: Scorpiones, ubi duo fines cuneati se jungui. I G N Ι F E R I. J Vid. pag. 2 O. Arceriana frag. silices pro sua natura ponuntur igniferi aut lapides. Plinius xxxvi. 19. Molarem quidam pyriten Vocant, quoniam sit plurimum ignis illi. STRVCTURAE PAR iETVM.J Vetus inscriptio,

COMPORΤIONALivM . J Comportionales agri dicti a consortium portionibus. VId. Frontin.

523쪽

oBsERVATIONES ET NOTAE. p. o. Idem Frontinus lib. de Colon. in Prou. Sicilia. Sunt termini proportionales quos milites Veterani inter se emensos posuerunt, & custodiunt lineas

IMP. CAES. AV G. PONT. MAX. TRIBPOT. XXII. COS. XIII PAT. PATRTER M. AUG. INTER LANC. OPP. ET

Alia inscriptio eodem Imp- TERMINUS. AUGUSTAL. INTER BL ET ISAM. ET. MIRO BR. ET SALM &passim in libro Frontini de Colonijs.

Vetus Interpres Horatij,ad illa verba Sat. II. - Videas metato in agello, &c. Metato, inquit, ad mensuram diuiso,& limitibus distincto, ceu limite Augusteo.

duras recens . .

LAMINAE.J Arceriana, Lamnici LAPIDE s CA II CAEsARIS J Legis agrariae, quam tulit Gaius Caesar, mentio fit l. ita. D. determino moto. alias, caij sunt cancelli. LEGE COLONICA. J Frontinus pag.y7. Omnes 263. limites secundum legem colonicam itineri publico seruire debent. Hygenus pag. ΙΑΟ. more colonico.

524쪽

i NICO LAI RIG ALTI IEadem ratione , decuriones colonici, Sueton. in Aug.& in legis Mamiliae cap.V. ager colonicus. IN CvRso RIO. Qua limitum cursus dirigitur. ITEM VARiATIO F LUMI NUM. In excerptis Arcerianis reperitur incerti auctoris fragmentum. cui titulus: Incipit fluminis Variatio. Vid. pag. 29F. TVsCIAE FLORENTIAE. J Vidc Frontinum lib.de Colon. in provincia Tuscia.

rale,natum in ipso solo,crutum &effossum ex ipsius soli fodinis . nam & lapidum metalla dicuntur. Vlpianus l. x .g. Inde est D. de Usu fr. Venas quoq. lapicidinarum &hujusmodi metallorum inquirere

poterit. Plinius lib. xxxΙΠ. cap. 6. Vbicunque una inuenta vena est,non procul inuenitur alia.hoc qui dem & in omni sere materia. Vnde metalla Graeci

videntur dixisse. Sic in epigrammate de Pescennii Nigri statua ex nigro marmore, quod epigramma Latinum fecit Aelius Spartianus: Nigrum nomen habet, Nigrum formavimus ipsuUt consentiret forma metalle tibLHesychius: λίθος. Harpocration: Γεωφα , πιπιον εν ὁ γης ,--'ον. Papinius in Balneo Etrusci Sola nitet flauis Nomadum decisa metallis

Purpura, V . ' . Quae heic metalla, idem tu Surrentino Pollij, Saxa nuncupat. . Heic Nomadum lucent flauentia saxa.

525쪽

ops ERVATIONES ET NOTAE. 341DAT Os si Bi homines malo dolo violabunt.JImo, Datos sibi terminos. DAMNABITVR A Diis. J Numa Pompilius statuit, cum qui terminum exarasset, &ipsum,&boues sacros e sic. DOMiNIO mutabuntur in deterius. J Incident in dominum atrocem & saeuum. non fient tamen magis serui; quando in seruorum condicione nulla est differentia,neq. rccipit seruitus O μῆψον D ta ηέον. CoNsCIENTIA DOMi NICA. J Conscio domino. FRvCTus caniculis interient. J Caniculis, απο- Theophrastus lib. v. de causis Plant. inter

morbos plantarum & fructuum recenset αποcολιαν, siue οι cppocοληαι . Hesychius: αποcολήγα siti κιμὸς Aratus, ubi de canicula:&c. Avienus: quantas labor imminet agris.

Marcebunt fata cuncta,diu namque indiga succi Si qua jacent, cedent valido penetrata calori, Ac decoctorum languebunt germina florum. Caniculas aute dicit Gromaticus, quia duplex cani

VI RiDEs TERMIN l. J Isidorus xix. Orig. Vi- 266ridis silex, vehementer & ipse igni resistens. PALUMBACII. J A colore, Vt apud Isidorum, lapides columbini. BENEFICIVM Nos TRVM. J Hoc est, librum 16 beneficiorum. Hygen. p. 2lo.

526쪽

ARCELLA M. J Vetus inscriptio, pag. MXX Ni.

constiturae. Vetus inscriptio: co NivGl. LARISSIMAE.

i SACTiOR id est justior. Legendum: Sanctius, id est, lustius, ut pag. 18 o. quod lanctius Videtur. M A R IΤ I M v s limes fre q. solet rec. studiri, &c. Enucleabit fortaste, qui sic leget: Maritimus limes frequentius solet recte statui, quod interpretatur, non extorquet. Deinde: Est gammatus in tua consiletudine, secundum quam ordinauimus& exposuimus. frequentius corrumpit,extorquet de saltum dat, qui est conlii tutus ita. GALLIC v s progam majuniat.J Legendum: Gammatus jugum facit de saltum dat. Innocentius: p. 234. Limes gammatus currit, hoc est tortuolus. Idem, p. 238. gammatum limitem, hoc est, tortuo sum interpretamur.

CONTRA urbis Babylonis Ro. J Legendum

videtur: Circa urbem Bab. Romae maritimi limites, &c. Vid. pag. 3is BABYLON is ROMAE. J Babylonem dixit D. .

527쪽

OBSERVATIONES ET NOTAE. r

Petrus, I. 3. Romam innuens. 'uod Eusebius II. i .este notat. eam q. fuisse Apostoli mentem, obseruat D. Hieronymus in Catal. Scrip. Ecl. vi nomine Babylonis Romam significaret figurate, siue, ut ipsc ait, figuraliter, idque etiam notauit doctissimus C. Baronius. Et tamen est qui aliter sentiat: diceres, studio tantum dis entiendi. Nam&apud D. Ioannem, Apoc. xVH. Babylonem Romanae urbis figuram portare ait Tertullianus, aduers lud. cap. 9. Eademque figura Hieronymus lib. de locis Heb. Capitolium Interpretatur arcem Babylonis. SUCCvMBvs. J Eadem forma succumbum isti dicunt, qua Vitruviusδncumbam. Si AL a QVID FICTVM. J Auctor incer. p. D. 272Terminus si venas mixtas habuerit, ficto aciem dicitur. EPic TETICVM. J Epitheticum. B i FvRCIVM Samartia Vocatur. J pag. 3IO. Terminus si bifurcus fuerit, samardacus dicitur. In antiquis inscriptionib. reperiuntur loca terminata vel potius clausa verubus & furciS. VerubuS,Vt p.6I.

instar subularum praeacutis. Furcis, Ut pag. Titi

HYPAM ELUS. Hul C. CEDAT. IN. RIGOREM. MACERIAE. ET. FURCARUM.

Ex sv PER Is prohibeo te sacramentum dare. Haec de suo loco turbata sunt. Nimirum, cohaerebant ijs quae sunt praecedente pagina: Contra

528쪽

vrbis Babylonis Romae, &c. Sunt autem nihili, ut item illa quae occurrent, pag. 3i3. jubeo te justurandum praestare. Et, si quis in re nullius pretij conjecturae locus, opinor utrobique prolata fuisse ab homine simplicistimo, cui religio fuit audire illa verba: Vrbem Babylonis Munae ; atque heic scri

ptum fuisse , Proh l jubeo.

a. 73 A si ON. J Scribendum: A SION. DE LAPIDE vivo. Id est,de lapide minime caeso z74 Li Mi TEM torrem hoc est torum.J Fragmentum est, quod alicunde excidit. Sic autem legebatur: Limitem secundum sui nominis auctoritatem tortuosum sine dubio inuenies. vide p. LAPIDE s NATI vos. J Natos in ipso solo vide sup. p. Ioa.. lapides enchoro&.W3 Su i nominis auctorem. J Legendum: secundum sui nominis auctoritatem. supra, 233. iro FORis LIMITES. J MOX dicet, Foris agrum.

S A N CT i v s. J Id est, justius. pag.2II. . A LACUNAM quae int. aqua viva. J Varro, I. Si in omnino aqua non est uiua,cisternae faciundae sint sub tectis, & lacus sub dio. Vlpianus, i. Vn. D. de sente. Cisterna non habet perpetuam causam, nec vivam aquam. Idem paullo post. Denique constat interdictum cessare, si lacus, piscina, putetis vivam aquam non habeat. Vide Cujacij cap.3. Obser. xi. MO SICCA CAsA Es T. J In membranis Palatinis legitur : Super montem sicca casa est, aquam non. habet, per collem Jacci, sicut Aemilianus fundus per colliculos discedentes.

529쪽

ops ERVATIONES ET NOTAE. r qET FLUMEN, INFERIVS. J In membranis1s Palatinis sequitur: Vallem tenet &ab qua exit, &per colles in aquam reuertitur. finis ejus intcrdum flumen habet. Et in alio codice. Ab aqua exit, per vallem usque in aquam Vadit per circuitum. INCiPIT VARiATIO FL V MINIS.J Hoc frag. asyreperi in duob. Memmii codicibus,& in eorum altero hunc titulum: INCIPIT ELVMlNIS NARRATIO.

deinde: Si in agri quadratura tibi distanti occurrerit flumen , euod necesse sit vadari , &c. In altero Vero, quem Fabrich Varani Camertium Episcopi fuisse apparet,disertissime legitur: DEFLUMI N UMMARO Tio NE . deinde sequitur : Si in agri qua- dratura tibi dictanti occurrerit flumen, quod nece me sit varari. Quae postrema lectio verior mihi videtur. In eodem codice,praecedentia illa: Signum pones perpensum: Sic se habent: Signum ponis: deinde figes perpensum ferramentum ad signum quod diuidet duas partes, quas diuisisti ex fixo ferramento & perpenso,&c. I ITEM interpretatio ubi sup. J Scribendum,Item interpretatio Isidori. De fin. Ur.Vid Orig. XV. c. q. - cDiGITus est pars minima. J Heron Geodaetes: in

Vscia habet digitos tres.J Imo digitum unum& tertiam partem digiti. Sic enim putat Frontinus. pag. I. ω ratio si psa post. ix pgeni sissimi Bacheti conjectura,ex copqndinnu inmarithmeticarum natum etaprem, scripxumque fulsis; Vncia

530쪽

iso NICO LAI RIGALTII habet digitos I M. QRae nota significat,a . atque inde librarios imperitos confecisse i ii. quod etiam apud Hygen. non ic mel obseruauit, ut monui s. CL M. quoque Undiq.Versus J Legendum,Climata quoquo versus pedes hab. Columella, v. i. ARA PENNEM. J Oscitanter hac tansscribsit Isidorus. Columella, V. Semiiugerum arapennem Galli vocant. Glossarium vetus : Arpendia, --Θρα. Formula venditionis: Magnifico fratri illi,ego ille. Constat me vendidisse, ae ita vendidi infra terminum sinisti illius, in loco nuncupante illo,campum

CARDETu M. J Sic legitur apud Columel. At

Isidor; centetum.