Auctores finium regundorum. Nicolai Rigaltii observationes et notae, item glossae agrimensoriae

501쪽

'ops ERVATION FS ET NOTAE. Mi aequaliter datus, sed&secundum militiam modus est datus. In libello de Colonijs frequenter occurris, Ager militi pro merito,Vel ob meritum,assignatus. I NsCRiB E Mus ergo fundos sic. J Arceriana&Herv. Inscribemus ergo concessos, sic Vt acre per

maneat.

P A s CVA, Vt puta Semproniana.J Pascuorum ex lege Sempronia assignatorum mentio fit in legis Agrariae fragmento,quod exstat Inscrip t. pag. ccri. TER Misis lapideis obligabimus. J cod. Herv. obsignabimus. nihil mutandum . nam ipse mox di cet, Extremitatem rectis angulis obligare. REC Tis angulis obligare J In Arcerij fragillan iis additur: & sic terminOS ponere. S i F V E R I Τ mons asper & confragosus. JBoerius lib. II. de Geom. In montibus loca arida&confragosa petras signatas inuenimus. IN FORMA significabimus. JIn Arcerianis sequitur, Praeterea in Sicilia ubi montium altitudo de asperitas est. &c. ARAs LAPiDEAs ponere debemus quarum inscriptio. J Variae fuerunt inscriptiones in hujus - modi aris atq. etia in arcis lapideis, &,ut plurimum,

conceptae litteris singularibus,siue singulis,quas isti

capitaneas vocant. Sic apud Innocentium,in litt.G. Super se arcam in monte constitutam. ergo rariores

terminos habet casa S S. Signa inuenies, P. O. L. I. H. Et lit. B. Sub alueo Irca constituta est P. L. M. Et invetere cippo, pag. DCCXI. . -- .

502쪽

Nam illud F v Rc Ep EM haud dubie conflatum est ex liticris singularibus, quas ita distingo,

Quam interpretationem minus aspernabitur, qui totum epigramma. pensitate legerita AD FiNES. In verere.tabula uuaeraria Peuting. & in itinerario Antonini frequenter occurrit,

AD FINES.

ACCEPTvRO RVM. J Arceriana: acceptorum. . . SEXAGENA SENA BESSES. J Arcer. sexag. .& sex semis. cod. Herv. sexagena sena S. sic pag. seq.

AE avis FRONΤΙBVs. J cod. Herueti & Arc. . Aequis partib. Quae autem 1equuntur longe aliter se habent in fragmentis Arccrianis. Omnium nomina sortibus inscripta in urnam mittemus,5 prout exierint primam sortem centuriarum tollere debebunt. eodem & ceteri. quod si illis conuenerit, ut conternati sortiri debeant, qu i tres primum centuriam sorte accipere debeant, conternatione factu- rum singula sortibus nomina inscribemus. ut si conu nerit d. c. Quae sine ope melioris exemplatis refici Vix possum. SORTIBVS i NsCRIPTA. J Fragmentum legis

Agrariae. D E. E O. AGRO. LOCO. EX. LEGE. . PLEBEIVE. . SC. ID.VIR. SORTITO. C E I v I. ROMANO. DEDIT. ASSIGNAVIT. Vetus tabula

503쪽

r P E R M i s s V M ER l T. J Arc. & Her. conuenit. A V G E R I O A. F. ὶ Arceta de Hem. Augerio Sullo A. F. Vetus tabula marmorea Romae.

L E C. V. A L A v D A E. J Nobilissima haec legio, Ec saepe Occurrit in antiquis inscriptionibus. Q UOTO LOCO exierit notabimus i Hygenus P. 2is. Ipsi sortientur, Ut sciant quis primo aut quo aeocumque loco exierit. Vopiscus in Tacito: Omnis exercitus equum illum Probo duci dicauit . ipsis

.etiam militibus, quorum nomina exierant, id volentibus. i. quorum nomina ex Vrna emerserant. SI CONTER N. Vrna facies. Arceriana. Si conci

PRIMA CONTERNA Tio.'J Arceriana. Vna conternat erit. Sic & eeteri. has conti &c: S VBLATA so RTE. J Vetus ' mscriptio i

Hygenus pag r 33. A ntequam sortes tollant, singulorum nomina in pittaciis & in fore ulla Seci ldendine quis queri possit, se ante debuisse seriem tollere.

504쪽

ri NICO LAI R.IGALTI IIulius Capitolinus, in Albino: Quum ille sortem de suo fato tolleret.i. de suo fato sciscitaretur. A PRIMA cera primam tabulam. J Sic tabulae inferiores,Institui. De pupill. substit. 3. Sin aurem. Separatim in inserioribus partibus scribere;eamque partem proprio lino propriaque cera consignare in priore parte testamenti cauere, ne InferioreS tabulae vivo filio & adhuc impube re aperiantur.

TERENTIO L. RJ Cod. Heru. Terentio L. F. Pollioni jugera Lxvir. I. C. Mimerio C. F. jugera Lxvi. s. Aulo Mimerio F. Sicilioni jugera Lxvi. s. Eodem,&c.Consimilia in Arcetianis frag. nisi quod pro Mimerio, habent, Numisio & N umerio. quae quidem nomina sunt Romanis auribus usitatiora, ac praecipue formulis concipiendis: quemadmodum in illis Pauli fragmentis apud pariatorem legis

Mosaicae , Tit. de atroci injuria. QIOD.A V L I

forma UribemuLMENfVRALITEM COMPREHENDIMUS. JAN. & Herv. similiter comprehensa ostendemus. I. IENSIUM. J Heru. Veliensium . . . . .

505쪽

ops ERVATIONES ET NOVAE. uyREDDIT A commutata pro suo Veteri poss-Jioi In Arcerianis legitur, Commutata reddita .Videamus autem an deinde scribendum sit, Commutata, reddita veteri pro Ve vetere posses. A n, Commutata pro suo dixerit Hygenus, Ut Siculus Flaccus pag. 22 redditum suum veteri possessori. Vid. Hyg. p,αι - TYPvM. J Vid. Sita Flac. pag. I9.' i SECUNDvMAsuas terminationes. J Inscr. vetus

pag. cxcVII. RESTIT VIT.. SECUN DUM. PRAECEDENTEM. TERMINATIONE M.

L 1 N TR isIJ Sic magistratuum libri lintei, Liuio, IIII. & Quotidiana sua Aurelianus Imp. linteis describi praeceperat,vi scribit IuniusTiberianus ad Vopiscum. Aliahuiusmodi exempla notauit erudiatissimus Iuretus ad Symmach. II Id. ep. 34. ---: TABULARIO CA Esa R Is.J Cicero, pro A rcho

Heic tutabulas desideras Heracliensium publicaqquasItalico bello incenso tabulariothletijsse scimus

omnes. Vetus Inscriptio Tarracone. U B. C v R A M.

Et in Notitia Imp. sub dispositione viri spectabilis Castresis legituriossicium viri spectabilis Castrensis.

habet Tabularium Dominicum. Tabularium. Dominae Augustae. . . Glossim, Tabularium, ον mimSic Tabularium ciuitatis, i. i. Cod. De exach tribui. REDDlΤΑ com. Fo suo vet. pos. J Turbatus ordo verborum sic restituendus, i Reddita veteri possessori, commatata pro suo.: s. S E C V N D v M su as determinationes, &c. J Haec

506쪽

apud Boetium leguntur lib. II. de . Geomet. sed mendis quamplurimis inquinata. quae tamcn hine, clui facile pollini. . . : - -

I N. L. I BR Ο B E NEPI CIORVMJ Auctor incenp.ε6 . Qui beneficium nostrum legerit, hoc obseruet, vitiaec signa vel termini. & Notitia Imperii, sub dispositione visi illuItris comitis rerum priuata' rum dormis diuinae recenset Primis crinium bene-

A. COMMENT. BENE FIC1OR. Frontinus lib. II. de aquaed. Vbi de aqua beneficio principis ccmcessa: notata sua princeps secundum

modum commentari, adscriptum tempCrat. . Lam

pridius de Alex. Seuero . Cogitabat secum,& descriptum habebat,icui quid praestitisseta d dem. Dabat autem haec in beneficijs quae famam eius non laederent. Sic Ulpiano Berytensis colonia Augusti beneficijs gratiosa dicitur. l. i. D. de censib.

1 I .N H v N C modum ordinare debemus. J In Axcertinis legitur: Sic ordinabimus. o. AGR V M RV DE M-J Cato,ruderum dixit.Columella lib. II. cap. 2. Sed jam expediendi rudis agri rationem sequitur cultorum novalium cura. Idem, lib. xii. Rudem potius eligendum agrum,quam ubi fuerit seges. Ibidem, Rudis terra. i. I N i HVLVS Mo Da enam assignationibus int. JHaec non videnturesse Hygem, C V. P. F. TR P.

S V P. Liber Arc. C. V. P. & Reipublicae. At in

507쪽

oBsERVATIONES ET NOTAE. ii

cod. Pal. C.V. PE. TR P. SVP. Forte scriptum primo fuerat, C. V. P. ET. R P. S V P. Quisquis autem haec inseruit, significare volebat, auctorem assignationis & diuisionis impulim Libidine vel Auaritia, interdum etiam precibus reipublicae morum , assignasse ac diuisisse ε, veteres possessores aut retinuisse, aut expulisse. ET ARATRUM Ex IERIT. J Scribendum ut est in Arcerianis: Qua falx & arater ierit. HAC LEGE sua interpret. qui. J Arc.&Hertz. Haec habent suam interpretationem Quidam

HOC ipso E v ENIET. J Arceriana. Ita fiet,vt... SEPARABiMUMJ Deest in Arcerianis. Et est inaterpretatio praecedentium illorum, Limitibus' in

COMMALLIOLAR r. J Vetus inscriptio. .

ΕΤ sIC IN AERE INCIDl. JAliquis hoc adscribsit, ut interpretaretur, g commalliolari. . . . SI DABl TV R. J Haec non leguntur in Areer. neque in Heru.&sane sutid nihili. i SvB HOC EXEM P Lo. J Quae sequvneur com-2o pendiosiora sunt in Arceiianis. Sub hoc exemplo cetera fient finibus adsignatis & ceteris mensoris partibus conditoris ordine praeferemus. Sed haec . Parum explicata. PARTEM CONSTιΤVTAM. J Arcer. &Ueriti a os

508쪽

ET H A N c per soli aest. J Arccr.&Herv. &hoc per solitam aeth. PAR Tl s. J Legendum: Prati. I N PANNO Ni siluae glandiferae J Plin. III.2s. Habitantur inde glandifera Pannoniae, quae mi telcentia Alpium juga per medium Illyricum a

septentrione ad meridiem versa, molli in dextra ac laeua devexitate considunt. H AR v M aestimatio ne qua usur. J Aut legenduin,Harum aestimio nequa usurp. Quo modo ipse Hygenus pag. s s. dixit, pro aestimio Vbertatis: Aut, quod minus placet, scribendum, Harum ainimatione ne qua vL A CERTis R i G. J Hem. & A rc. apertis. O M. R I G o RV M. J Arc. & Heru. agrorum. MENSURAM PER STR. J Arc. & Heru. Ver-

'suras p. st. in

D. M. O. J Decimano maximo. DUODENOs. J Arc. & Heru: xvii. &sic etiam

paullo post.

Hygenus Gromaticus creari videtur lib. III. Van Calliodori, his verbis: Hoc auctor Hyrum metricus degit ad dogma conscriptum, quatenus studiosus lugendo possit agnoscere, quod deberet oculis absolute monstrare. Sic epis Ola sequenti, in qua agitur de A quaeductib. Hanc scientiam, inquit, sequen- . tibus pulcre tradiderunt, apud Graecos ' Hyllas, .apud Latinos Marcellus.

509쪽

o EsERVATIONES ET NOTAE. HyGROMATICvs. J Vetus Glossarium, Grumat, ωξιem. Grimini, oi zυμ λἰ . lege, Grumi,termini. aliud Gloss. Acti ,οἰ AJ ορων, Grumi. Vide supra l73. SECUNDUM LEGEM AUG. qua falx&arater.J Di Vctus inscriptio:

ET so RTICU Lis. J Invetere tabula aenea.

DECERNITO V T E I. POs SESSIONE M. SECUNDO. EVM. HEREDEMUE EIUS. DET. QUOI. SORTI. IS. A G E R. D AT VS. A S S IG N AT VS. F V E R I T. In alia: IS. PRAETOR. SORTI COLAM. UNAM. B vXE A M. LONGA M. DIGITO S. IIII. L A. . . . EAM QUS ORTE M. EX. HAC. LEGE. APERTA M. BR ACHIO APERTO. LITTERAM. DIG ITIS. OPERTA M. PALA . V N D A I. CAUSA. AD. SITELLAM. SORTI. VENIET. IS. IN. EAM. SITELLAM. M A N V M. DEMITTITO.ΕΤ iN MELIOREM fort. incedere ag. mod.JLegendum ut est in fragmentis Arcerianis & Mem inianis: Et meliorem fortasse potuisse incidere agri

modum.

C v I v s AG Ri sunt condit. Vti populi Rom.JArceriana: Quibu agris Vtitur populus Romanus. U ETusTAs longi tem. J Vlpiani sententia es , Si lex agri non inueniatur, vetuitatem vicem legis

510쪽

13o NICO LAI RIGALTII tenere. t r. f. vlt. De aqua pluuia. Et elcganter in eandem sententiam Frontinus lib. I l. de aquae d. cxtremis paene verbis: Negligentia longi temporis deceptos, inquit, leniter reuocari oportuit: Itaque scdulo laborauimus,ut quantum in nobis fuit,etiam ignorarentur qui errauerant. Errorem intclligit

longi temporis possessionem, quae aliquo bonae fi dei colore defendi potest, & praescriptionem patar,gcneris humani patronam.

LONGI TEMPORI s. J Cujus memoriam VC. tustas excedit. Paulus. l. 2. D. eod. QvAM VERO LIMITVM. Forte, quam V emilis. ALII PER ANN os, alij Vero manc. cmen. Id ethconduc.in annos centenoS. plures Vero,&c. Operae

pretiu erit hunc locum diligentius inspicere. In Arc. legitur: Alij per annos, ahJ Vero mancipibus ementibus, id est conducentibus in annos centenos, alij vinos, plures vero fulto illo tempore, &c. Vnde su

spicabar Hygenum scribsisse : Qui superfuerant agit,ue uigalibus subjecti sunt, alij per annos, alij

vero mancipibus ementibus, id est conducentibus in annos quinos,alij plures. finito vero illo tem. &c.

Sic Hygenus ipse paullo post: Solent vero & hi agri accipere per singula lustra mancipem; sed & annua

conductione solent locari. Sic etiam Flaccus, pag. 28.

ubi de Subsecivis: Aliqui vectigalibus proximis quutiusque adscripserunt : alij per singula lustra locare taliti, per mancipes reditus percipiunt, alij in plures

annos. Nempe haec inter sic te comittebam & componebam: Per annos & Annua conductione : In