Petri Ludovici Castriotae ... Sermonum libri tres quos adnotationibus & interpretationibus illustravit

81쪽

62 LIBER SECUNDUS Adgreditur caussam: scribae dein munere, & apto Illius ossicio, furem denuntiat, aedem Iudicis accedit, testes arcessit, & instat, ore semit, loquitur, clamat, pulsat pede terram, Umeque non homines tantum, sed percutit auras. Iudicis, his positis, exit sententia: Cajus Suspectus furti, vel fons, de more citetur r

es obstat, vel renuit, capiatur: lictor si) π ilium

Adstrictum sumis includat earcere vinclis. Interea haud operam sons Caius sumit inanem: Ipse suum pariter Doctorem adit; & modo verbis Excusat factum , tanquam accusatus inique Nunc per amicitiam patrisque, suamque precatur; Imploratque fidem, flet, tentatque omnia. Quae quum Frustra videt surdis sparsa auribus; illico curat Bellum aliis tentare armis : Pro munere spondet

Dimidiam partem, ex solido quam dividet asse uncti Tytii. Renuit primo ordine Doctor,

Ne macularetur fulgens virtutis honestium:

Sed magni tandem mollitus imagine lucri si),

s1J Lictorer ex servis piib. Consulum , vel aliorum Magistratuum erant, qui tam sciculos virgarum cum securi terentes Main istiatus praecedebant. Dicti lunt a ιιν, ἶτe a ιigandra reis , vulgo c Birri . Illarum munera haee erant et Magistra. tibus administrabant in omnibus rebus rante illoa virgarum fasciculω gestabant, in quorum uno securis inclusa erat minpulum summovebant, ut locus esset Maisistratibus praetereuntibus ζ eos . qui Consulibus obviam venirent, iubebant de e quo deseendere t sontes virgis eaede bant , A securi seriebant. Quamobrem lictoribus usi sunt tantummodo Consules , Praetores , Interreges , Dictatores , oi ς qui alii Magistratus una cum potem state imperium etiam habuerunt . UId. A. Geil. Db. X. S XII. eap. 3. Cic. pro Rab. cap. 4. Lips. ad lib. I. ann. Sigon. mox et t. lib. I. eap. x . se ιG. II. v. I s. ipsumque Cic. N. I. ad Q. F l.

ctora mor

vir , ille

clarus erit, fortis, saestus . sapiens etia3n , o re , Et quidquid volat. Hor. Sat. III. II. II. N. ς- , et ite . Quid smile de ilio Mauro ait Sallust. de Bena Ium

gis c Iugurthae largitionem famosam ,

82쪽

Et defendendum sumit de crimine Cajum. Hic pariter sestas ventoso Iudicis aures Inflat sermone, & nullas ait esse querelas: . Falsos appellant testes: hos excipit, illos Excludit. Bello falsis sic undique ducto . Principiis, saeva instaurantur praelia ab OUO. Spe magna tumefaetus adit tum quisque tribunal, Atque sibi victorque, triumphatorque Videtur. Conducti hinc valida mercede Tabellio, Cursor; Caussidici hine alii, s ejusdem sed sorte Minervae, Ejusdemque animi ) ad bellum capere arma jubentur. Lite sorum fervet: dubiis victoria pennis Errat: abit vimis, qui dudum victor ovabat. Namque adeo implexo interdum sermone loquuntur, oppositumque simul sibi velle videntur, ut norum Sensa nec Edipus ipse, Sibylla nec explicat ipsa si). Quid tamen P Anne putas primum solvenda per annum Lis admissa soro Ah quoties abeat, redeatque Fas luna e Caeso est i Immo ah quoties sua Phoebus Visa prius fulgens iterumque iterumque reviset Signa polo, argutae donec tot praelia linguae,

Saepius heu viduae, & lacrymis producta pupilli,

Donec amara fori cessent certamina sΣ) l Morbo Saepe Cliens moritur, consectus saepius annis; Et morbo ac annis crebro Doctorque Cliensque: Ille tamen dives numis, & divi te tecto; Hic tecto, & numis inter Pauperrimus omneS.

Quod

si Oedipue Laii Resis Thebanorum , R I astae Filius, eallido aeutoque fuit instento, qui ad portam Thebarum Sphinis

gia .nima dissolvit. Vid. Plaut. Paem. 2.1. 3 a. Terent. Andν. r. a. 23. Nihil de Sibylla, cuius nomen Iate patet. 2I Prolatantur eatissae non medioeri Clientum iactura , maximo autem Cauia Mieorum luero quum tamen iustus

De , c teste Petro Blesens. Ep. os. ab ειε c Iudieibus auνum non postυι- , va amentum ἰ sed ut atidia. eatissam vidua , et pusilii, re amuamst m. mam fueris terra . Quod autem de Iudicius, id etiam : de Patronis intelligendum . quibis dinum est illud sariem ea VI. v.

83쪽

Quod si clamosae consecto munere pugnae Alteruter vincit; non victor , victus at ipse Semper abit. Quid eni pa vincit, sententia tantum Si sibi lata favens fuerit J Vox omnibus una est :Hic vicit caussam, litem sed perdidit. Omnes

Namque domus garas , cumulataque pondera numil'erdidit hoc bello. Vestes, pictaeque tabellae, ArVaque cum censu periere; & tota supellex Una etiam periit, sano vix corpore: tum cum Munera Patronis essent mittenda quotannis, Quae seriae patriae , quae Sammalia poscunt: una peteret Doctor posito sua dona labori, Sponsa sibi anterius quovis pro carmine quumque Iuris Prudentum ad tripodas emerentur utrisque

oracla ingenti pretio si). Ergo tempore in uno Victus, L ipse simul victor certamina perdunt . Haec quae de furtis; de lana saepe caprina Addendum rixis: cives quum sorte loci de Nobilitate, domus de sanguine , vel titulorum De gravitate simul certant; queis ascia dudum , Subula, vel ductum serventi incudine serrum,

Aut ovium cura, aut junctum cum vomere rastrum

Addidit insignem famam, nomenque. Quid autem Iurgia proponam, quae a rebus saepe resurgunt Heredum fidei commissis, restituendis Ulteriore loco scriptis heredibus 8 An non Maxima Caussidicis venit hoc ex sonte diurni Materies lucri Z Lucri bonus est odor ex re sa)Qua

co auro loquente , ait Gregor. Na-Eian. iners es omnis ratio : permadet mnim , etsi vocem nullam emittat. Et Is cap. V. v. 23. Vae qui iustificarii imyium pro muneribus, s iussistam tum aufertii ab eo. uuae ita explicat commendatque Petrus Datnian. lib. II. Epist. Σ. Nam

gat . a ιibus sitire vindictam , quae allis debetur, 3ntentat o lutim subdit: Propter Me fieων devorae stipαIam ignis, se radix eorum quasi μυι IIa erit . Quamobrem Ier. ea . XX l. W8. NMι occidere nos οῦ quia habemus thesauros in astro fhumenti , ssordei, o Mei, o mellis. Ee eessaυit ἰω non imperfecit eos eum fratribus suis . Vid. quid lii perius pag. εa. adnotaVim de auri potentia. cx Titus Vespasianus apud Sueton. cap. XXIII. νeprehensias a Tito Filio, quos urina υecigalia commentus esset , perti uiam ex prama pensione eius narrbus a

84쪽

sERMO PRIMUS.

Qualibet. Ac hercle quotnam certamina pollet Res fidei commissa 8 Etenim hic heredibus ipsis Substituit gnatos ab eadem stirpe creandos: Hinc addit legem, quod si deleetior heres

Premoritur tellatori, vel adire recuset, Aut obit impubes, suriosus, prodigus, amens; Hi, testamentum quos jusserit, accipiant rem :Femellae maribus, majori aetate minores

Posthabiti senaper, nisi quum sors abstulit illos. Conditionibus hinc variis prascribit, ut heres omnia perficiat: si non obtemperat ipse, Cedat in alterius fructum possessio tota. Excipit agnatum cognatus: stirpe virili Extincta, amnes in gentem stirpe vocantur: Substituit tandem cunctis collegia, & urbes: Sic protelatur successio in infinitum. Quae non, his positis, exercet praelia campo Tam lato clamans Doctorum coeta, quando Mille domo lites crudescere cernis in una PUrget hic, ille obstat, pleno hic dilitigat ore: Uni spes ealmae est, alii victoria certa: Scribam hic sollicitat verbis, sed saepius auro: Illius at sponsam pro caussa circumit alter; Saepe tamen dominam, propriae quo vertat amicum Mentis ad arbitrium si). Quod si sententia Doctor

Expavet interdum , ne sit contraria: tanto Apta malo subito medicina paratur. Ab urbe Nam nunc erumpit, decreto tempore & hora, Ne veniat lecti metuendas Iudicis aedes; Et nunc, ut caustam protendat longius, aegrum Se fingit, medicum rogat, ut somenta dolenti Imponat stomacho, pedibus manibusque cruorem Promat, componat lateris, ventrisque tumultum . Hinc pituita levis tussim aggravat, extaque vexat

sitio est .co Vide quae sentit Senaea de Beneflib. III. east. v. s. Ambros. M V oll.

85쪽

66 LIBER SECUNDUS Motibus infractis: agitatur saepe podagra ,

Cruribus interdum; non raro dente laborat, Saepe aure, aut oculo, at certe semper capite: hoc nam Se abdicat Orator litis certamine , nulla

Quum sibi persistant Themidos pia pondera, quumque Plurima lucrosae decessit copia messis si).

Nonne igitur Gladiatores ratione Vocantur,

Qui lingua & scriptis, verum sine sanguine & armis Mortales perimunt Z Queis quum jam nil, nisi lucis

Usura incertae remanet; sibi mutua, fas est, AEra petant; queis consumptis, moriantur egendo . Quin Gladiatore omnes assero deteriores

Caussidicos, Doctoresque hujus sursuris. Illi Namque armis sese lacerant, mactantque vicissim :Hi defendendos jugulant, perimuntque Clientes sa);

Damnaque nec tantum natis, aliquando orituris Salva parant. Consumeto nam omni cum lare fundo,

Et primogenitis vix vix generare coactis, In legem Papiam cogunt peccare minores f3J. Haec Gladiatores nigris sub vestibus , albo Crinibus ahrasis caliendro vertice tecti, Damna solent nullis praebere Clientibus armis. At majora quidem, donati si bene voce Percutiant aures, hominesque , & testa fatigent: Maxima at inde tamen, puerorum si sibi multi Postibus insedeant, adsint currus, & equorum .

αJ Ea quondam Clientis eum Patroismo necessitudo erat, ut Clientes perpetuo Patronorum suorum patrocinio caput &fortunas suas tuerentur e vicissimque ipsi Patronos suo praesidio in perieulis de senderent , ct omni observantia atque obsequio colerent ac ven rarentur. H ne Pl rareh. in Vita Romuli , ait: alior ex multitudine potenter elegit , eosque Patro nor nuae upauit; illor aurem CItenres , mo iraque illos inter se beneυο otia deis vinxir , qua maximas nexustudines proin

iudieao eireum ventit . in obtinendo rure suo, et eaussa actorer , et Patronor, est Moseratores eoositiorum omnitam se praebe bant: iui υero hos observabant usis sono

ribus ranetam , sed etia n eopiis suis in Filiabur Leandis , et iis duDIυendo aereaIieno. Vid. Geli Iib. V. cap I3. Zmch.&e. An tali modo erea Clientes sese gerunt ex Patronis quam plurimi prae claros civium custodes , Lupos lc3 Hac lege uxorem ducentibus praemia constituebantur; quibus tamen nunquam frui poterant minores pro inopia ad Caelibatum coacti.

86쪽

Longa fremat series hinc indeque vincta, vel alti adri juses in vestibulis, & grandior aedes si): Subdita in aerumnis dum flet sapientia foedis, Frustraque pauperies jactat suspiria ad auras sΣ). Nonne haec ergo hominum latis sunt praelia in ausis PNonne togatorum bella, & sine sanguine caedes 8Mos ergo aut idem nunc est, vel foedius enat .co Vide Iuvenal. Satyri VII. lib.III.

a Neri II q. usque ad xso. ubi praemia non virtuti Pragmatiemum , Caussi dic rumque laboribus ; sed eorum dipnitatibus, atque divitiis e eessa , graehice deteri-hit . Sed illa praesertim hie faciunt , quum ait r Cieeroni nemo dueentos Nune dederit ntimos, nisi Diserit a

Respieit bae primum qui litigat, anim sortii Osto, decem comiter, an pus re se

Ia, togatiante pedes 2 ideo estnducta Paullus agebat Sardonyche, atque ideo plaris , quam Gallus agebat,staeam Basilur . Rara in rentii fa eundia panus. 23 Vae autem illis , qui innocentium Iacrymas aspernuntur l Etenim Eciai. cap. XIII. v. I 6. Non aeeipiet Dominus perso nam in pauperem , et deprecationem laesi non exaudies et nee despiciet preces puptili,

87쪽

SERMO SECUNDUS.

De Circi Maximi Venatione apud Romanos in publicis festis habita , nonnulla passim disputantur. Ferarum autem V natione nunc ultro sepulta , in dignitatibtis ac diυitiis malis artibus captandis, o saepius boni nominis famaeque CLves calumniando, Venatores urbani exercentur . ms imprωbus , ac pravitas animi inculpantur .

Iulius, & Lipsius.

Am sero, Iuli, solus cur area pererras

si tempora signi :Offendor radiis, nisi sol paene oocidit. Ast non Hoc opera exiguum consumo tempus inani: Namque errans , meditor . sL p. Nostri haec industria moris.

Sed quae P Nu.) Si Circi quid Venatoribus addam fi),

Atque

cc Mos fuit apud veteres omnimode iuventutem exercere , ut strenui essent in pugnis eonficiendis . Sic Massilii , Libyes, Numidae, Getuli equitandi semper fuere peritissimi. Unde L M. lib. IV. seriis bit . non ullo freno, sed virga tantum, S voce gubernasse equos: Et gens quae nudo resedens Massilia dorso Ora Ieυι flectit frenorum nescia vim. 8 . Idemque asserit Uire. Iib. IV. aeneid. Et Numidis infreni et iant.

nentur . Qui mos & Numidis suit , auctore Livio, ιib. XXIII. Vid. Herm. H ponem de Μuit. Ε . Fuit etiam IaeMIastia, quae non modo sine amento , arcu, balis ave effieiebatur, verum & sagittarii solis brachiis sese movebant. Sic certaree Uia familiare antiquitus fuit: Quis ne scis , inquit Plutare hus , malo et nostros inter alias exereitationes , ad spectacula , ad multaria. exereitia , ad sanot habitias adquirendor eursum quoque habuisse y Plato quoque ad belli eas exercitationes ita

Curium commendavit, ut non modo vi ros , & iuvenes , verum etiam virgines , pueros , R mulieres , omnesque tam nil dos , quam armatos exerceri voluerit ,

non in stadio solum , sed & in doliehio, in diaulo, & ia ephippio . Platonis sen

tentiam sequutus Vegetius, milites cursui assiefaciendos docet, ut maiori ini petu in hostem currant, ut loca opportuna celeriter , quum usus venerit, occupent , ut suetientium Deilius terga comprehendant. Quum autem Venatores iaculandi, equi

88쪽

sERMO SECUNDUS Atque opus incoeptum reddam bene fisus ad unguem. Lip. Hoc vitium doctos inter Versatur amicos,

Ut tii quid scribant, secum rixentur, & obstent;

Iam nova temnentes sugiant cane pejus & angue: Sed quae sunt priscis memorata Catonibus, atque

Vel Rappam redolent, aut exornantur tota,

Quae situs insormis premit, & deserta vetustas, Haec ultro cupiunt, ultro haec sectantur. Et hercle uis nostrum aeneadum mores non attigit Urbis Scripsimus, ecquis non 8 de rebus sepe Latinis, Nec sunt Argolicae intentata negotia terrae.

Eja age , nunc nostros mores libemus. Iu.) At aude, Ut libet, en jussis assentior: attamen ipse Materiem invenies dictis: sequar ipse Catonem

Te, Lipsi, facilis. sLi.) Nova quid scrutaris Abunde,

Haud animis reputans, quae sint tractanda, dedisti.

Ju. Ipsen 8 non equidem. Lip.) Tu pol: non addere Circi si Nescio quid cupiebas Venatoribus 8 stu.) Hercle.

Lip. Atque haec materies dictis. Nam si bene nosco , Nec mea me stulte fallit sententia, multi

Sunt Venatores totam, mihi crede, per urbem,

Qui ut prima audaces teneant subsellia, vel quo Judicis arsuti fungantur munere, & urbis,

Aut regni longas nutu moderentur habenas, Undique nunc laqueos, & nunc sua retia tendunt;

Decipiuntque viros vel nullo crimine, parvis Aut

tandi, eurrendique exercitio pollere deis hent : Deile intelligitur , quam in delieiis Venatio fuerit apud Romanos. Qua dere dum Xenophon in libello de riuarione assirmat, venationem esse praeludium ipsius hellieae prudentiae ; clarius elegantivique Cicero lib. II. de Natur. Deor. inruit et Iam vero immanet , θ' feras beia uas manciseimur venanda , ω ut vescamur iis , re ut exereeamuν ad similitudianem bellica dise*ιina . Quae quidem exercitationes quum ma num usum procul

dubio habeant in militia ; hinc ab Romanis Latio seria , hine Circenser , hiae Equiris, GladiMores, aliique equestres, ae pedestres ludi frequenter dati ,

de quibus egimus in Sermonibus antea seriptis. In Circo Maximo Venationis etiam spectacula, bc quidem magnifica exhibebantur. Vopisc. enim in Probo east. XIX. inquit r Venationem in cires amplissimam diale, ita ut popuIus evncta diriperet; χωnus autem spectaetili fuit tala : Arbores vatias per militer radicitus vulse eonne xia late Iouee tie trabibus affixa sum: terra deinde stuperiecta , totusque cireus ad silva ransitur speeiem, gratia novi viroris fronduit.

89쪽

7o LIBER SECUNDUS Aut foedos maculis si). u.) Pulcra haec venatio. At esto,

Dic age, quae sentis : Alias sortasse cachinnis Digna tuis, paucis, ceu mens mihi suggerit, addam . Lip. Ibam sorte via, longo quae tramite in aulam Parte hac ab studiis regalem ducit, & illa Respicit excussum prolixa lite tribunal, Quaeque suum sacra deducit nomen ab aede sa).

Tunc ego, ceu rerum studiosus saepe novarum, Continui gressum. Quot cursus, quotque recursus Hinc atque inde hominum male suta veste nigrantumlHi pedibus currunt, destructis curribus illi sa):

Detinet hos ternos consultans pagina .: binos Scriba illos, nonnulla docens, dum garrit ad aures. Horum ego longaevum quendam, dum sorte tabellas Consulit ipse suas, timidus petii: inde.lacerto Leniter excusso: rogo, dic, dulcissime rerum, Quo gens tanta ruit Z Cur huc concursus, & illuc PHospes enim nequeo rerum dignoscere caussas. Naribus attollens senior tunc pondera vitri, Quo male curtatis visu succurrat ocellis, Inque meam faciem suspendens lumina: quid tu, Ex Calabro mox exstendisti litore, ita ut te Parthenopes sugiant vulgata negocia P Gens haec 'Dextrorsum tendens, regalem tendit in aulam,

G Deploranda quidem morum impro hitas f de quibus etiam Sallustius in ple risque sui temporis Civibus apertim me

queritur, quum de Bello Iugur. v 4. Rir: stiuis est Omuitim his moribias , qti in diis mitiis, ct sumptibus, non probitate , Ne que industria , tum maiorabias suis eonte dat ' Eliam homines noυi, qui antea previrtutem soliti erant nobilitatem anteis nise , furtim ω per latrocinia potius , quam bonis artibus, ad imperia 9 han res nituntur. Pronde quas praetura , oeconsulatMs, atque alia omnia hiatastemodi

per se ipsa elara et magnifica snt ; se

non perinde habeantur. ut eorum , qui

eo sustinent, υirtus est. Non ita pridem apud Gentiles , barbarasque nationes. Et profecto id. o. nurn. 6. ala et Ubi priamum Hotivis c Iligurtha Ilana vi Habus, decora faeie, sed multo maxume imis genio Iidus, non se tumi, neque inem ria eorrumpendiam dedit , sed uti mos gen iis illius est , equitare , iaculari , euris

eum aquaIibur certare ἰ et, quum ymnes gloria anteiret, omnibus tamen eartis esse: ad loe plerasve tempora in venando age re leonem, atque alias feras primus , au

in νrimis ferire : pItirimum facere, et mistimum ipse de se loqui. Nolui autem Cives fraude , dolis, ac malis artibus reis

guntur .

xJ Via sellieet, quae vulgo dieitur stast da deuo Spirito Sanro J .s3J Caussi diei sellieet. Patronique huius Urbis describuntur , dum mane Tribunal masnamque Curiam turmatim petunt.

90쪽

sERMO SECUNDUS. . 7IUt jura . ut leges capiat, litisque tabellas: Gensque sinistrorsum tendens, petit ista tribunal si), Iurgia quo desert juris legumque peritus, Sonsque ubi, & inde cliens, ludex, consultor, & insons,

Patricius , balatro , mendicus, Pharmacopola

Mox dant, mox capiunt confusa Voce querelas. I tu, cerne oculis: nam tempus me Vocat ad rem .

Inde salutatus praceps abiit: simul ipse Limina delegi, jactat quae Curia. Sed ne

Longius hic teneam te, quae mihi visa, docebo. Sunt camara ingentes Riblimi in parte Senatus: Non adsunt eboris statuae, non aeris; Apellis Nec gens suspendit vultum mentemque tabella; Nulla aulaea simul detestos serica muros Ornant: nec circum multae longo ordine sedes Excipiunt homines, ut fas est, ordine: nec jam Ambulat hos juxta, splendet quibus aurea cla Uis,

Et rubra oblique circumdat fascia pectus sa),

Femina, quam 1 ringit vestis non suta, cuique Alta tegens humeros descendit vertica tela, Sub mento & pendet non laetans tertia mamma s3ὶ: Nec jam cum puero matronam linea jungit :Ecquid enim mulier doctas contingeret aedes Undique sed circum vadunt, redeuntque Patroni,

Caussidici, & Scribae, & totus venerabilis ordo

pessus editior, unde con piei Magistratus ab omnibus poterat, multorum hominum

capax , in quo sella eurulis c iurisdie ionis insigne locata erat, ubi sedens Prae Or cognosscebat. & pronunciabat. Cicer. in Bruto cap. XLVIII. Volo boe oratori contineat, tit, quum auditum sit , eum esse di iurum , Ioeus 1n subseιIsit occupetur, compleatur Tribunia. &e. Unde patet i cum fuisse mulsorum hominum cap cem. Et lib. I. de orat. cap. 3τ. Nobis In TriabunaIi se in. Pomyei. Praetoris Urbana sedentibus . Et Tacit. Iib. I. cap. 7s. Tiberius asstibat in eoνnia Tribunatis ,

Ne Pratorem euruli depelleret. Dictus est a Tribunor nam proprie est sedes Tri-hunt , ut Papiat exponit, hoc est, locus

sublunior, ubi is ius die ebat. Nunc autem per Syneed hen lumitur pro quovis loco, ubi ius redditur. Vid. cicer. Vemria. IV. eam 38. ad se, Fri ιib. I. e . r. lib. III. Fam. ep. VIII. In Pison. eo V. Ver. VII. e . ita porro. Σ Ε uires s. Iaouarii Neapoli a Cain roto Borbonio stelliarum tune, mndo Hispaniatum Rege instituti , vulgo c Fasce

cc Mulieres quaedim prope Urbem

Neapolis , quae gutture nimis tumente lainborant , quaeque scripto iam modo induere se solent.