M. Tullii Ciceronis Opera cum delectu commentariorum in usum serenissimi Delphini tomus primus nonus Tomus primus quo Rhetorica continentur adjectis ad Oratorias Partitiones nunc primum Adnotationibus

6쪽

Μ. TULLII

CICERONIS

IN USUM

APUD ANTONIUM GRAZIOSI

MDCCLXXII

8쪽

JOSEPHUS OLIVETUS

LECTORI.

opera e deinde Commentariorum propter de utrisque dicam. Re primo quidem de Ciceronis , ut vulgo loquuntur . textu quem re repraeseritari quam probatissimum , ut Praecipuae res utilitatis erat ita dissicultatis . Quam multis enim , quam deformibus mendis scateant veterum exemplaria , nemo nescit; & dolendum certe , haud mirandum est. cum toties a librariis exscripta sint non incuriosis modo , quales iam aetate Tullii de quibus ipse et 3 quadam in epistola queritur; sed, quae posteriorum

fuit temporum infelicitas, etiam imperitis. Quanquam quid uncis accusamus librarios, ubi ab alio hominum re nere prosecta sunt flagitia , quae graviori animadversione digna censeas λΛbundabant isti quidem ingenio , ac doctrina: sed cum auctoris sensum a suis vel conrecturis vel ariOIationibus pendere vellent, quΥcumque non satis probabant. aut minus intelligebant , continuo immutabant .' neque aliis quando deerat pulverulentae ac lacerae suffragatio membranae , qua se tuerentur; quippe nulla est lectio, sive prava , sive recta , quam non fulciat codex aliquis manu exaratus. vulnera itaque & reficabini vetera, & infligebant nova. Ut quemadmodum moriens quidam de medicis dixit,

i Ad Q. Fratrem, III. 1. viris illustrando Clam, quid ego novae utilitatis asseram , opera quis. sorte aut ex pectet , , quae uni ui , non ex aequo aestibauinm erit perspicua, modo id , quod prae, explicetur . Primum iudicat Cieeronis

9쪽

ita, teste HenrIeo I Stephano, de scriptis suis exclamaturus sit Tullius

si revivistat,

Ae suit tempus illud, eum nisi coerceretur & regeretur homInum isto rum audacia , paucis annis in Cicerone minima a pars Ciceronis futura erat. Tum exorti sunt viri, non ibium ingenio, verum etiam , quod magis expediret, iudicio excellentes: qui, ut in populari motu boni cives ad Capitolii, sic ad Ciceronis tuitionem experrecti , statuerunt eum aeeuratis editionibus, tanquam propugnaculis esse muniendum. Quod laboris onus maxime suseeptum suit ab egregiis quatuor Criticis , quorum nomina eum Tullio non magis, quam cum aeternitate conjuncta sunt. Prineeps habetur tam operis praestantia , quam superior , Petrus V CTORIUS , qui Ciceronem e Florentinis codicibus ita expressit , ut haeo editio sit etiam nune aliis , quas tam multas a ducentis annis accepimus . eastigatior. VIctorio uni, si Graevio, ut par est , creditur , plus Cicero deinbet, quam reliquis omnibus , qui in eo perpoliendo studium posuerunt . Reliquis eultum refert acceptum, sed Victorio 3 salutem. Paulus MANUTIUS, aliis adjutus codicibus , praesertim veneti, , non infeliciter quidem hane ipsam aliquanto post navavit operam : sed non eoisdem tamen plausu , quippe non eadem fide. Quamvis enim Mureto dubium videatur, plusne i e Ciceroni, an ipsi Cicero debeat; contra dicunt tamen idonei testes , & deprehensam a se in eo clamitant audaciam valdos s periculosam . Audacior certe Dionysius L ΑΜBINUS , qui , tricesimo post Victorium

anno, Ciceronem edidit e veterum non destitutus librorum copia, quanta Parisiensibus tum in bibliotheeis Mai r sed quorum auctoritatem & consen sum haud raro eontemneret . Itaque 6 Iistrarior - - sta non tollebat , sed Ciceronem ipsum , quando non fatis commode Iocutus videbatur, e seuebat . Tamen, eum in eo summa esset vis ingenii, de acutissime , quae carinteros sugerant, plurima indagare & odorari soleret; non desunt, qui hunc

nolint fuisse minus audacem. Ianus denique GRUTERUS , & Ciceronianam adeptns Iani Gulielmitsupellectilem e Belgieis maxime bibliotheeis collectam, & plura ipse e Palatinis manu striptis libris, quos ultra ducentos sibi praelio fuisse , ait, improbo labore decerpens, Ciceronem edidit milie amplius Deis 8 illustrarum, correctum, auctum. Vellem hoc e Criticis quispiam dixisset, non Gruterus ipse. Quod autem Lambino tam sepe obtrectet, tam raro assentiat , id forsitan arbitratus est pertinere ad aliquod gentis suae decus. Ut ut est, hoc vere mihi videor dicere, eum ab utroque multa in Ciceronem exstene

10쪽

PRAEFATIO. VII

atque Insignia plane merita, potuisse tamen plura existere , si quod alteri supererat , habuit let alter ; plusque veteribus membranis Lambinus tribuis

set, Gruterus aliquanto minus.

Quae cura ita sint , diu multumque dubitavi , quem ex illis quatuor hie ego potissimum sequerer ducem et & ad Victorium inclinabat sane praeclara doctorum omni uin de soIertia ejus ac fide opinio. Quis tamen putet unum UIum vidisse omnia ; tres alios ninil st victorio , fateor , salutem debet Cicero r an etiam integritatem , ac valetudinem λ Hominesne ingenio praestantes, literis excultos, neque in veteribus illis membranis tirones, persuasisse sibi in exornando illo aliquid posse post victorium essici ; in eam in-culni se curam singulari liudio , indua contentione, immenso doetrinarum' apparatu . neque tot vigiliis ae laboribus prosecisse quidquam Itaque non debui applieare memet ad unum aliquem , reliquis omissis: sed posteaquam editioves quatuor summa cura & diligentia recognitae & collatae sunt, ego lages mihi duas imposui . Alteram , ut nunquam , ubi congruunt, ab ea-1um consensu vel latum , ut aiunt , unguem I J recedam . Alteram, ut quotiescumque decident , nihil in contextum admittam , quod non occurrat in earum aliqua et tum aliarum varietates magna fide lectori annumerem . Qua ratione id mihi consecuturus videor novae utilitatis ac pro priae, ut principes quatuor , easque laudatissimas editiones una haec reprae

sentet.

At enim , inquies , abstineri a codicibus manu seriptis non oportuit. Eis quidem, si res mihi sit cum scriptore plebejo , iacile adducar ut credam in bibliothecis latere chartas edentulas, quae sint alicujus pretii. Verum de Cicerone quid esse spei reliquum potest, in quo jam a renascentium litera-xu in seculo , & typographicae artis exorta , studiosorum oculos ita defixit admiratio , ut quidquid in tenebris iaceret , eruere properaverint f Atqui paucis post annis , de spirante adhuc a Victorio , meliores unquam libros inveniri posse vix sperabant: nunc, ne Vix quidem. Quia tamen libris manu scriptis quotidie aliquid detrahit temporis edacitas , idcirco videtur e eommuni sore literarum bono , si excutiantur semel tandem quotquot aetatem tulerunt , universi , & quidquid illustrandis vel NTum monumentis opportunum recondunt, typorum ope vulgatum communicetur cum eruditis , ne quid detrimenti respublica in posterum a blattis di pulvere capiat . Hujusmodi autem id est , ut magis optandum, quam sperandum putem. Quando enim ut fiat, conspirabunt reges, collegia, privati, in quorum thesauris opes illae delitescunt '- Iam ergo ad id, unde digressus sum, revertor . Primariarum , ut modo Pollicebar , quatuor editionum varietates lectori annumerabuntur : sed non Odem: in loco, eum generis ejusdem non sint omnes . Aliae iaciunt ad sententiam, quae, verbis immutatis, & ipsa quoque immutatur . Aliae, i

a a tegrati Aut si quando , quod rarissimum . his gatam Iectionem . . - . . . a r legibus solverit neecimas , notatam h x Vide Petri Victoria epistolam , tuaebebit Lector de tonseisionem meam. M vu Ciceronis editioni Praefixam.