장음표시 사용
231쪽
dringenti milites, existente in oppido Villae Franetae l . Dum prandium assumeret homines eiusdem oppidi Gallos proditorie introduxere, et capto Prospero, et eius militibus in praedam positis, e0rum
partim occisi Sunt. Helvetiei autem h0c Sentientes, h0c praecipue quia stipendia non sol Vehantur, eorum partim eastra derelinquere cogitarunt; Sic inter eos orta dissen-Si0ne, eorum castra dixi su remanserunt; itaque alii in oppido Varisii se locarunt, nonnulli vero praeda onusti montes transierunt, ceteri eum episcopo sedunensi Mediolani se clauserunt, omnes civeS et civitates coeperunt lacrimis ad coelum Vocem extendere credentes Gallos dominos Mediolani sore. Mediolani dux eum suis auli eis in arce portae Iovis se clausit, quae ab Helvetieis custodiebatur, sed Mediolanenses in unum se colligentes iureiurando firmarunt ducem defendere, et Helveticos rogarunt ut castra de novo colligant contra Gallos. Constituerantque castra parare, ducem defendere; et omnes suae gentis in Varisii oppido in unum se colligunt, ae serunt triginta millia ex Germania deseendisse, et una nocte stetisse in oppido Canturii. Mane laeto ad oppidum Modoetiae stationes posuerunt, ut Seeolligant cum castris Leonis pontificis et vice regis Hispaniae, quod suit decimo mensis decembris. Rex Vero Franciae sentiens quod Helvetici dereliquerant Τieini sumen, per pontes tran Smea Vit, et versus Magentae et Galla rate oppidum pertransivit. Fertur quod in castris regis adessent duo millia hominum, et Ioannes Iacobus Trivultius senio consectus apud sanetum Cristophorum in suburbiis
232쪽
Mediolani se firmavit, qui paulo post a Mediolanensibus expulsus fuit. II. Ioannes Baptista Pusteria C0mi gubernator, orta discordia inter Castillioneos et Pusterias, sentiens regis castra montes transivisse, finxit Se recepisse litteras veluti uelxetici profligarunt ac superaverant Gallorum gentes et campanas iussit pro laetitia pulsari, sed c0ntrarium erat. Galli enim Prosperum Columnam eum suis militibus captivarunt, qu0d audientes' ex gi bellinis multi arma sumpSerunt, asserentes velle ad plateam Iaseliae, ubi pro maiori parti guelphi resident, transire et eum eis pugnare :ei duo ex filiis Cernobinis eum armis Super platea ecclesiae maioris aggressi sunt presbiterum Angelum Raxinam turnensem, ac sugientem sine armis in ecclesia maiori, apud altare corporis Christi pluribus
Vulneribus vulnerarunt, asserentes omneS Turnenses
oecidere, eo quod ipsi Τurnenses dixerint se vellegi belli nos omnes in praedam p0nere; qu0d audiens Pusteria gubernat 0r, precibus quorumdam, populo
Sedato, omnes ad arma deponenda compulit. Audiens autem Pusteria uelveticos dereliquisse castra centum pedites exteros introduxit; paulo post autem titubans ne Galli Comum comprehenderent, Vallis Lu-gani capitaneum Mendrisiique praet0rem rogavit ut aliqu0S suae gentis pro cura civitatis Comum introduceret; quod audientes Comenses cum lacrimis Pusteriam rogarunt ne introduceret exter0S, nam civitas munita erat civibus pro custodia. Sed Pu steria, partem gi bellinam fovens, dubitans ne Castillionei se cum Turnensibus coniungerent, et, eoadiuvantibus guelphis, eivitatem invaderent, si mans hos Luganenses introducere, capitaneum Lugani rogavit ut octingentos homines die vigesima Secunda septembris Comum transmitteret nocturno temp0re.
I umultus Cinnii, Luganenses in urbe praesidio Voeantur.
233쪽
Quare Comenses, Sumptis armis, ad Pusteriam, qui in arce turris rotundae cum si aspare Sormanoa duee praedilecto, Ioanne Antonio Τureon o ae Oetaviano de Ripa doetore ae aliis suis complicibus . huius urbis Se clauserat, Franciscum Lucinum doctorem, Christophorum Per laseliam, Alexandrum Ruseam, Aloysium Corticellam, Antonium Gallum, Ia eobum Gallum aliosque transmiserunt iterum Supplicantes, ne Luganenses nec exter0S introduceret, et si suspieio mala esset de aliquibus civibus, eos Como aut expelleret aut pro captivis detineret. Sed e contra Pusteria, aperto portelli ponte, omnes ingredi iubet: verum Hieronymus Macca lassa, Baptista Fontanella, Ioannes Angelus Gallus, Barinus dictus, cum plurimis aliis ad portellum accedenteS eorum ingressum prohibebant, ubi Costa Pusteria occiso, C0menses viriliter pugnando portam claudis clauserunt. Quare Pusteria bombardas et alia tormenta
eXtra p0riam exonerans contra Comenses ad portellum existentes et etiam contra civitatem, eos abire
coegit, qui in viam Quadrae Se retrahentes, Super platea ecelesiae maioris proposuerunt potius velle mori quam talia pati, et continue pulsabatur campana magnu ad bellum. Unde Pusteria videns quod Comen Ses Vetubant per portas civitatis ingredi, iussit
pontem arcis aperiri, et per Scalas in arcem eos introduxit, licet C0 menses essent ad custodiam ne exirent. Ioannes Antonius Turconus, Franciscus Zobius, Benedictus Lucinus cum quadraginta armatis ex gibellina saetione iusserunt aliis civibus ut inde recederent, quoniam Pusteria eos volebat introducere, ei cognoscentes omnes et Vitatem esse divisam, populus inde recessit. Mane sacto Luganenses eum capitaneo suo ingressi sunt; utinam viriliter Comenses bellum Sustinuissent, quoniam civitas, nec terra Τurni
234쪽
in praedam datae non suissent: et statim Pusteria iussit Luganensibus in laribus civium hospitari, minando Zuehortantibus ), eos velle ineareerare ac in praedam ponere. III. Helvetici vero iusserunt incolis plebis Balernae Mendrisii, Loea mi, Luini et Bilingonae ut Comum peterent ac civitatem custodirent sumptibus civium, et erant duo mille. Unde infiniti cives egressi sunt eum eorum bonis ac familiis Turnum consugentes;
si eut Peria scharum domus, illi de Gallis, de Somi-gliana, de Fontana, de Odescalchis, de Pino, de Madiis; sed Baptista Fontanella et Hieronymus Mac- ea lassa ad abbatiam Aqua est igidae confugerunt, qui
locus est inter omnes amoenisSimus. Sed Pusteria sentiens Comenses iugisse et maxime Zuehoriam omni conatu procurabat Turnum in praedam tradere, et ita ducem et uel veileos rogavit ut Luga nenses Comum relinquerent, et quinque mille suae gentis introducerent. At Lugani capitaneus eum Bernardino M0lexino iussit, praeter Victum, praeSidentibus communitatis militibus stipendia dari, qui
hoc sacere negarunt, nam contra Voluntatem civitatis introducti suerant, et contentari deberent cibariorum per octo dies praestitorum; et, ei S in Stantibus, e0mmunitas dixit velle super hoc consulere alios. Tandem
miserunt Franciseum Lucinum, Aloγsium Cortieellam, Franciscum Suavium, Ioannem Petrum Vulpium, Paulum Cernetium, ut capitaneo Lugant alloquerentur in domo Francisci Paterii, quod communitas Comi non intendebat peditibus suis stipendium aliqu0d praestare, quum eorum ingressus suisset contra eius voluntatem. Sed eapitaneus, Hieronymus
Molexinus, Baptista de Quadrio et reliqui in furorem
235쪽
ducti, oratores ipsos cum Franciseo Paterio comprehendere et pro captivis Luganum pedeSter eondu-Xere eum contumelii S, minando velle eos in careeribus in eludere. Communitas vero uegre seren S, intra oeto dies destinaxit nuntios cum aureis mille et quinqueeentum Lugani capitaneo ut oratores dimitterentur, quae pecunia partim Luganensibus, Loearnensibus, Luinensibus, partim Mendrisiensibus et illis de Balerna divisa est, et nihil concessum suit. Comunitas iterum mittit oratores ad ducem de eaptivitate oratorum significantis Ioannem Petrum Salicem, et Ioannem Andream de Digiate, qui quum pervenissent ad oppidum Bartassinae a Gallis intercepti suo. runt, videlicet a militibus Iulii Severi nati, ac per
mensem in eaptivitate remanserunt, suitque necesse comunitati CCCXXV aureorum pretio illos redimere. Turnum prao IV. PuSteria autem cogitans quomodo p0SSet terram' μ Τurni in praedam ponere, Comum introduxit Sex mille Helveti eos ventu reri0s, qui Sexta die Septem bris urbe egressi, partim per apiceS m0ntium, partim vero per Larium impetu laeto Turnum ingressi sunt sine praelio. Qu0rum impetum Turnen Ses su-Stinere non Valentes, eorum multi iugulati fuerunt: demum nec pueris, nee senibus, nec mulieribus Helvetici parcentes, omnia in praedam p0Sita Sunt. Unde omnia per Helveticos et per multos Comenses ubinde fuerunt exportatu, et maxime per famulos Pusterque, qui ad Peria seliam descenderunt, et Omnia tu praedam posuerunt; praeda quidem magni valoris quum nihil fuisset a Turnensibus occultatum. Quid agat fortuna nune patet; nam C0men SOS ,
quibus significatum fuerat per eupitaneos helveticos maximi a uxoelii uo ) ea pituit eo generale quod terra
s j Forsan nyoeliinus iste est Ilodulphus Ionch de quo infra Muralius Io uitur.
236쪽
Turni erat militibus in praedam data licet eommunitas plures eum lacrimis Helveticos rogasset ut talis depopulatio non sequeretur voluerunt bona ipsa abinde exp0rtare, quod quidem Τurnenses fieri negarunt, immo armi S prohibuerunt, ne Comenses bona sua alio conducerent et Sic Turnenses cum Comensibus in praedam positi sunt, quorum damnum illatum fuit valoris viginti mille aureorum, quae praeda inter Helveticos divisa ad partes germanicas delata eSt. Stridor magnus et lacrimae a Turnensibus e Diundebautur per terras Larii laeus occultatis, nam Pusteria ubique eos in carcerare faciebat, asserendo e0s partes galli regis defendere et in cordibus eorum arma regis impressa fore, et in hoc non mentiebatur: se vero continue iactabant gallos esse, licet vanum sit talia agere, nam in mutati0ne Status, illustrium homo repente non debet se pro uno quam pro altero oStendere, nec ultro Se offerre. Paulo post Helvetiei vocati Mediolanum Se reeeperunt, quia intendebant eum gallo rege bellum su-Scipere , et capitanei eum multis Helveticis reces Serunt. Reliqui vero sentientes quod capi lanei in sinitos drapos et alia multa bona dereliquerant in domo Benedieti Portae secus ripam laeus, foreS d0mus armis prostratae remanent, et omnia in ea posita, cum eorum armi S intereus divisa sunt, tum p0Slea ad castra iverunt. Quidam Bodulphus ligae Crisae rogavit Comen Sesnt se submitterent dominio Helvetiorum aut Grisonum multa repromittens, sed communitas Comi super hoc nullum dedit responsum, quoniam m0dUS regendi nullo pacto Italis placet, nec e0rum moreS; Omnia ex capite suorum Delianorum seu ossi-
237쪽
eialium reguntur, sine lege iureque certo: Verum quod semel in anno domini ligarum provintiam visitant, et causas appellationum, dato ducato, eorum seribae illi eo sine seriptura deeidunt, nulla partecipatione habita eum peritis, leges saerae in vili pendium deducuntur.
I. Franciseus reae per montem S. Crucis eaeercitum
in Italiam mittit. II. Pugna prope Melegnanum qua Helvetiei prostigantur. III. Tu enses μι-
isticos persequuntur, Flora mundus Castillioneus Comum nomine regis obtinet. Comen ges contra praesidium galli regis arma eapiunt. Franci-εeus reae arce Mediolani potitur.
Franciseus rex Francorum Permonisem sanctae Crucis exerci
I. Franciseus Francorum rex, Ludovico patruo et s0eero defuncto, ea Stra praeparata per Ludovicum Italiam versus conduxit, in quibus erant viginti millia laus nec Germaniae inferioris, eratque Petrus Navariae eum peditibus Hispaniae et diversarum gentium, decem millia ex gente Guase honiae; Normandiae et Britanniae decem mille: unde pedites quadroginta mille in unum convenerant cum multitudine artellariarum et colorinarum magnarum, quarum unaquaeque Veliebatur Super quadriga duarum rotarum cum decem et viginti equis. Quadrigae erant in si uitae deserentes pulverem pro bombardis et pilas serreas; erantque in castris sere triginta
238쪽
millia equorum eum equis onerariis. Erantque eum rege dux Borbonensis, dux Lotharingiae et omnes pr0eeres Galliae. Rex vero sentiens quod Helvetici venerant eum eorum duce cardinale sedunense inloeo Suxae ne per montes Graiatium descenderet, transmittit multos ex sua gente ad serutandum loca' montium, ut si alia via possent duci eastra Italiam VerSus, quam per loca Suxae; et invenla est via in loco, qua Solum utebantur pedites et raro, quum esset incognita, et appellabatur mons Sanetae crueis. Ut illa posset uti, innumerosam multitudinem gua statorum transmittit, qui brevi tempore et cum ma xima expensa aptam reddidere, et ut iter esset Securum capitaneum eum armigeris suis transmittit, et inopinate Prosperum Columnam in Villa Dan ea reclusum, ut Gallos contineret ne per vada illa insolita deScenderent, et eo existente in prandio eum sui S militibus, captivarunt et in praedam p0Suerunt et erant numero tercentum. Sed hoc sentientes Helvetiei, quod rex descendebat eum maximo exercitu, et in eastris Helveticorum tunc non aderant sorte duodecim mille ex suae gentis, castra dereliquerunt, nec ipsi se continuerunt donee suere in ei vitate
Vercellarum: sed, habito inter eos consilio, iter dirigerunt Novariam versus, deinde ad oppidum Varisii, et, multis cum infinitis armentis Pedemontibus ablatis, praeda onusti Germaniam reversi sunt; sed infra octo dies Helvetici declararunt in eorum diaetis castra parare pro bello Suscipiendo contra regem gallum,
et sorie ) CCC millia sub diversis vexillis per
Bilingonam descenderunt et in loco Varisii in unum Se eollegerunt, iter laetendo versus loca Caseivii,
ill Sic in ΜS. sed exagerationis , emo erit qui hie non dubitet.
239쪽
Appiani deinde in terram Canturii nocte una se
II. Rex Vero cum castris suis venit ad loeum Ma-gentae et Lignani et per portum Bossa lorae Ticinissuminis vada transivit ubi sorte viginti eapitanei uel ueti eorum cum Francisco rege Se conVenerant pr0 pace sedanda. Ibi rex infinita promisit ne sieret eoussietus ; sed in omni re volebat ducatum Mediolani ; quod uelvetici negarunt, quia Volebant MaXimilianum Ssoriiam remunere ducem. Unde Helvetici omnes Modoeilae reclusi sunt ut se in Unum eo n- Venirent cum Vieerege Hispano, qui eum multis militibus hispanis et Leonis ponti sieis castra e0Stituerat in civitate Plaeentiae ut contineret Bartholomaeuin Vianum Venetorum capitaneum, qui 0mni
conatu Volebat castra sua coniungere cum eaStri S Gallorum.
Sed Vieerox hispanus non multum considens de Helveticis, eo quia fuerant eum rege in eone illo minscio, castra sua duxi, B0noniam VersuS, aperto itinere ipsi Viano, qui quinqueeentum milites et octo mille pedites eum in sinitis Alba uis condueebat sub stipendio Venetorum. Sed Helvetici animo feroces et indomiti parvi pendentes castra Gallorum, in unum collecti et cum eardinali sedunensi eorum duce venere Mediolanum. Rex vero gallus castra sua conduxit in loco Merignani prope ei itatem Laudensem, deinde venit prope Mediolanum ad loca sancti Iuliani et saneti Donali ibi castra sua sirmans cum in sinitis tormentis. Helvetiei gloria elati et seroeeS, numero triginta millium bene compositi pedester militantes undeeimo septembris die Iovis aetem instruxerunt, ae per portam Romanam, dimisso duee Ssortia in arce portae Iovis, Mediolano egressi sunt, tandem ad eastra Gallorum pervenerunt.
240쪽
Ibi rex Franciseus iuvenis erat haesitans de suturo belli eventu, cuius eastra in tres partes divisa erant in antiguardiam, balalliam, et retrogvardiam, peditibus iubens anteire: sed ipse in medio Germanorum Lansnec numero Viginti mille pedester militantes collocatus. C0epereque Helvetici aciem dirigere VerSUS tormenta, quae maximam Stragem Helveticis inserebant, sed a Gallis vetiti custodes artellariarum n0n p0tuerunt divertere. Pugna e0epta Helvetici ubique eadebant non ferro sed tormentiS, et eo maxime aliqui capitanei eorum recusabant inire conssietum, propter maximum periculum, quia impar erat eon ditio Helveticorum cum Gallis. Dura et atr0X pugna
fuit et aliquando Galli cedebunt Helvetieis proptere0rum prosteritatem, quia morS eorum n0n terrebat
e0s, quia Semper versus hostes iter dirigebant. Pugna fuit dura, nox tandem Superveniens eoS Separa Vit, nec ab incoeptis Helvetici voluere desistere nec castra derelinquere, et t0ta n0ete prope eastra Gallorum vigilias custodierunt; et utique rex iuvenis hoe idem fecit, nec rex ipse, nee Sui descenderunt ab equis: sed armati et in ordine suo. Rex vero ut milites suos et vigilias excitaret infinitos praeeones ad pulsandum constituerat: Helvetici eum cornibus magnis pulsabant, uti essent tauri et vaccae mugientes. Mane laeto in aurora coeperunt de novo aetem instruere et
signis collatis aggressi sunt castra Gallorum et quasi in fugam posuerunt, sed Bartholomaeus Vianus eum castris ibidem ex tempore supervenit clamando Victoria, Victoria, et sine intermissione milites suos in media acie Helveti eorum constituit, et summa Vigilia ae audacia uelveticos oecidebant, quod milites Galli hoc sacere recusabant quum militent eum equis non contatis, nee corio, seu bardis armatis. Ideo Helveticos eum lanceis fra sani timent ne eorum equi