Pomponii Melae De situ orbis libri 3 cum indice rerum et pronunciatione prosodica nominum propriorum in diffficilioribus notata

61쪽

quod Ebusitana humo circumsignaVerunt, sine pernicie et rata est; iisdem illis serpentibus, qui solent obvios appetere , aspectum eius PulVeris, aliud velut virus, procul et cum pavore fugientibus.

62쪽

I TU ORBIS

LIBER ΙΙΙ.

Hispaniae ora exterior. Dicta est ora nostri maris; dictae insuIae, quas amplectitur: restat ille circuitus , quem, ut initio diximus, cingit Oceanus; ingens infinitumque pelagus, et magnis aestibus concitum ita enim motus eius appellant) modo inundat campos, modo Iato nudat ac refugit, non alios aliosque invicem, neque alternis accessibus nunc in hos, nunc in illos toto impetu versum: sed ubi in omnia litora, quamvis diversa IsintJ, terrarum insularumquE EX medio pariter effusus est, rursus ab illis colligitur in medium, et in semet ipsum redit; tanta vi semper immissum, ut vasta etiam ssumina rotroagat, et aut terrestria deprehendat animalia, aut marina destituat. ΝequEadhuc satis cognitum est, anhelitune suo id mundus essiciat, retractamque cum spiritu regerat undam

undique, si cui doctioribus placeo unum animal

63쪽

est: an sint dePressi aliqui specus, quo reciprocnta

maria residant, atque unde S B TurSus e uberantia attollant: an Luna causas tantis meatibus praebeat. Ad ortus Certe eius Occasusque Varianis turr neque eodem nssidue tempore, sed ut illa surgi t ac demergitur, ita recedere atque adventare comperimus. Huc egressos, sequentesque sa, quae ex euntibus dextra sunt, aequorAtlanticum et Oranae-licae frontis excipit, quae, nisi quod semeΙ iterumque paululum in semet abducitur, usque ad sumen Anam paene recta est. Turduli et Bastilli habitant. In proximo sinu Portus est, quem Gaditanum, ut lu-Cus, quem oleastrum appellant: tum castellum Ebora in Iitore, et Procul a litore Asta coloniu. Extra

Iunonis ara templumque est: in ipso mari munimentum Caepionis, scos ulu magis quum insulae impositum. Bnetis ex Tarraconensi regionου demissus, per hanc sere mediam diu, sicut nasditur, uno umve decurrit: post, ubi non Ionge a mari grandem lacum fecit, quasi ex uno fonte geminus Exorituri quantusque simplici alveo Venerat, tantus singulis effluit. Tam sinus alter usque ad finem provirectae inflectitur, eumque parva oppida, OIintui, Onoba, Laepa,

contingunt. At Lusitania trans Anam, qua mare Atlanticum spectat, primum ingenti impetu in altum abiim deinde resistit, ac se magis etiam quam Baetica abducit. Run prominet, bis in seni et recepto mari, in tria promontoria dispergitur. Anae Pro.

Timum, quia Iata sede procurrens, Paulatim se ne sua Iatura fastigat, Cuneus ager dicitur: Sequens, SRerum vocant: Μagnum, quod ulterius est. In Cunes

sunt, Myrilli, Balsa, Ossonoba: in Sacro Lueobliga, et Portus Hannibalis: in Magno Ebora. Sinus intersunt: et est in proximo Salacia; in altero, Ulys- Sippo, et Tagi ostium, amnis gemmas aurumque gu nerantis. Ab his Promontoriis in illam partem, quav

64쪽

recessit, ingens nexus aperitur; in eoque Sunt Turduli veteres, Turdulorumque oppida: amnes autem, Ionda in medium fere ultimi promontorii latus epnuens, et radices eiusdem alluens Durius. Frona illa aliquamdiu rectam ripam habet: dein modico neXu accepto, mox paululum eminet: tum reducta iterum iterumque recto margina iacens, ad promontorium, quod Celticum vocamus, extenditur. Totam

Celtici colunt, sed a Durio ad. sexum Grovii: nuuntque per eos, Avo, Celadus, Naebis, Μinius, et, cui oblivionis cognomen est, Limia. Flexus ipse

Lambriacam urbem amplexus, recipit fiuvios Laeron et Ullam. Partem, quae prominet, Praesam archi habitans, perque eos Tamaris et Sars, numina non longe orta, decurrunt: Tamaris, secundum Ebora portum; Sars, iuxta turrem Augusti titulo memorabilem. Cetera super Tamarici Neriique incolunt, in eo tractu ultimi. Hactenus enim ad occidentem versa litora pertinent. Deinde ad septentrio.

Des toto Ialere terra convertitur a Celtico Pria- montorio ad Scythicum usque. Perpetua eius Ora, nisi ubi modici recessus ac parva promontoria Sunt, ad Cantubros Paene recta est. In ea Primum Ar

tubri sunt, etiamnum Celticae gentis; deinde Astures. . In Artabris sinus ore angusto admissum mare

non angusto ambitu excipiens, Adobricam urbem et quatuor amnium ostia incingit: duo, etiam intor actu-Ientes, ignobilia sunt: per alia duo Μeurus exit, et via. In Asturum litore Noega est oppidum: et tres urae, quas Sestianas Vocant, in paene insula sedent, et sunt Augusti nomine sacrae, illustrantque terras ante ignobiles. At ab eo numine, quod Saliam Vocant, incipiunt orae paulatini recedere, et Ialae ad. huc Hispaniae magis magisque spatia contrahere,

usque adeo Semei terris angustantibus, ut eurum

spatium inter duo maria dimidio minus sit, qua GaI-

65쪽

DE SITU ORBIS LIB. III. CAP. 2. 55

liam tangunt, quam ubi ad Occidentem litus exporrigunt. Tractum Cantabri et Varduli tenent. Cantabrorum aliquot populi amnesque Sunt, sed quorum nomina nostro Ore concipi nequeunt. Ρer Concanos et Salenos Saunium, Per Autrigones et Orige-n Omescos Nanusa descendit: Deva Tritium Tobolicum cingit, et Decium Aturia, et Oeasonem Μagra.da. Varduli, una gens, hinc ad Pyrenaei iugi promontorium pertinens, claudit Hispanias.

Galliae ora eaterior. equitur Galliae latus alterum, cuius ora primu nihil progressa in altum, mox tantundem paene in Pe- Iagus excedens, quantum retro Hispania abscesserat, Cantabricis sit adversa terris, et grandi circuitu amplexa, ad occidentem litus advertit. Tunc ad se. ptentriones conversn, iterum longo rectoque tractu ad ripas Rheni amnis expanditur. Terra est frumenti praecipue ac Pabuli ferax, et amoena lucis immanibus. Quicquid ex satis frigoris impatiens est, aegre, nec ubique alit; salubris, et noxio genere animalium minime frequens. Gentes superbae, Superstitiosae, aliquando etiam immanes adeo, ut hominem Optimam et gratissimam diis victimam caederent. Manent vestigia feritatis iam abolitae, atque ut ab ultimis caedibus temperant, ita nihil O- minus, ubi devotos nitaribus admovere, delibant. Habent tamen et facundiam suam, magistrosque sa-- piuntiaE Druidas. Hi terrae mundique magnitudinem et formam, motus caeli ac siderum, et, quid dii velint, scire profitentur. Docent multa nobilissimos gentis clam et diu, vicenis annis, aut in specu aut in

abditis saltibus. Unum ex his, quae praecipiunt, in

66쪽

vulgus emuxit, 'idelicet ut forent ad bella meliores,) ueternas esse animas, vitamque alteram ad m,nes. Itaque cum mortuis cremant ac defodiunt apta viventibus. Olim negotiorum ratio etiam et exactio crediti defereb tur ad inferos: erantque, qui Sein rogus suorum, Velut uua victuri, libenter immitterent. Regio, quam incolunt, omnis Comata GaIlia: populorum tria summa nomina sunt, terminanturque 1luviis ingentibus. Nam a Pyrenaeo ad Garumnam, Aquitani; ab eo ad Sequanam, Celtae; inde ad Rhenum pertinent Belgae. Aquitanorum clarissimi sunt Ausci; Celtarum, Aedui; Belgarum, Treveri: urbesque opulentissimae, in Treveris Λ u.

gusta; in Aeduis Augustodunum; in Auscis Elimberrum. Garumna ex Pyrenaeo monte deIapsus, nisi cum hiberno imbre aut solutis nivibus intumuit, diu vadosus et vix navigabilis fertur. At ubi Obvius Oceani exaestuantis accessibus adauctus est, iisdemque retro remeantibus, suas illiusque aquas agit; aliquantum Nenior, et quanto magis Procedit, eo latior, fit ad postremum magni freti similis, nec maiora tantum navigia tolerat, verum etiam, mure Pelagi saevientis , exsurgens , iactat navigantes atrociter, utique si alio ventus, alio unda praecipitat. In eo est insula, Antros nomine, quam pendere et attolli aquis iuerescentinus ideo incolae existimant, quia, cum videantur editiora, quis obia.

cet, ubi se fluctus implevit, illa Operit, haec, ut Prius, tantum ambitur: et quod ea, quibus uiate ripae

collesque, ne curnerentur, obstiterant, tunc velut ox Ioco superiore perspicua sunt. A Garumnae

exitu latus illud incipit terrase, procurrentis in Pelagus, et ora Cantabricis adversu litoribus, aliis populis media eius habitantibus, ab Santonis ad OsisnMOS usque denexn. Ab illis enim iterum ad septentri Ones frons litorum respicit, pertinetque ad ultimos

67쪽

DE SITU ORBIS LIB. III. CAP. 3. 57Gallicarum gentium ΜOrinos, nec Portu, quem Gesoriacum vocant, quicquam notius liabet. Rhenus, ab Alpibus decidens, prope a capite duos lacus emcit, Venetum et Acronium. ΜOX diu soliduse et certo alveo lapsus, haud procul a mari huc et illuc dispergitur; sed ad sinistram amnis etiam tum, et donec Emuat, Rhenus; ad dextram primo angustus et sui similis, post ripis longe ac Iate recedentibus, iam non amnis sed ingens Iacus, ubi campos implevit, Flexo dicitur: eiusdemque nominis insulam amplexus, fit iterum arctior, iterumque fluvius emittitur.

Germania.

Germania hinc ripis eius usque ad Alpes, a meridie ipsis Alpibus, ab oriente Sarmaticarum confinio gentium, qua septentrionem spectat, Oceanico litore obducta est. Qui habitant, immanes sunt animis atqrie corporibus, et ad insitam feritatem vastu utraque eXercent, bellando animos, corpora ad consuetudinem laborum,maxime frigoris. Νudi agunt,antequam puberes sint; et Iongissima apud eos pueritia est: viri sagis velantur, aut libris arborum, quamvis saeva hieme. Νandi non patientia tantum illis, studium etiam est. Bella cum finitimis gerunt: causas eorum ex libidine arcessunt; neque imperitandi prolatandique, quae possident, nam ne illa quidem enixe co-Ι unu sed ut, circa ipsos quae iacent, Vasta sint. Ius

in viribus habent, adeo ut ne latrocinii quidem pudeat; tantum hospitibus boni, mitesque supplicibus:

victu ita asperi incultique, ut cruda etiam carno escuntur, aut recenti, aut eum rigentem in ipsis pe- Cudum ferarumque coriis, manibus pedibusque subigendo, renovarunt. Terra ipsa multis impedita numinibus, multis montibus uspera, et magna ex

68쪽

parte silvis ac paludibus invia. Paludum , Suesia, Estia, et Melsiugum, maximae: silvarum, Hercynia, et aliquot sunt, quae nomen habent: sed illa dierum sexaginta iter occupans, ut maior aliis, ita et notior. Montium altissimi Taunus et Rhetico; nisi quorum nomina vix est eloqui ore Romano. Amnium in alias gentes exeuntium, Danubius et Rhodanus; in Rhenum, Μoenis et Lupia; in Oceanum, Amisius, Visur. , gis et Albis clarissimi. Super Albim Codunus ingens

sinus magnis parvisque insulis refertus est. Hac re mare, quod gremio litorum accipitur, nusquam late putet, nec uSquam mari simile, verum, aquis passim interfluentibus ac saepe transgressis, Vagum atque dissusum, facio amnium, spargitur: qua litora attingit, ripis contentum insularum non longe distanti. tius, et ubique paene tantundem, it angustum et par freto; curvansque se subinde, longo supercilio inne-Xum est. In eo sunt Cimbri et Teutoni: ultra, ultimi Germaniae Hermiones.

CAPUT IV.

Sarmatia.

Sarmatia intus, quarn ad mare, latior, ab his, quae

sequuntur, Vistula amne discreta, qua retro abit, usque ad Istrum flumen immittitur. Gens habitu armisque Parthicae proxima, verum ut caeli asperi0ris, ita ingenii. Non se urbibus tenent, et ne statis quidem sedibus. Ut invitavere pabula, ut cedens et sequens hostis exigit, ita res opesque secum trahens, semper castra habitant; bellatrix, libera, Indomita, et usque eo immanis atque atrox,ut seminae etiam cum viris bellu ineant; atque ut habiles sint, natis statim dextra aduritur mamma: inde expedita in ictus manus quae exseritur, virile fit pectus. Arcus tendere, equitare, Venari, pueΙΙaria pensa sunt: ferire hostem,

69쪽

DE SITU ORBIS LIB. III. CAP. 5. 59

adultarum stipendium est; adeo ut non pereussisse,

pro flagitio habeatur, sitque eis poenas virginitas.

Scythia. Inde Asiae confinia, nisi ubi perpetuae nives sedentat intolerabilis rigor, Scythici populi incolunt, sere

Omnes etiam in unum Belcae appellati. In Asiatico Iitore primi Hyperborei, super aquilonem Rhipae OA-que montes, sub ipso siderum caruine iacent: ubi soI non quotidie, ut nobis, sed primum verno aequinoctio ex Ortus, autumnali demum occidit: et ideo

sex mensibus dies, et totidem aliis nox usque continua est. Terra augusta; aprica, per se fertilis. Cul-lores iustissimi, et diutius quam ulli mortalium, et heutius Vivunt; quippe, festo Sumper Otio Iueti, non Bella novere, non iurgia; sacris operati, muxime ApoΙ- in is, quorum primitias Delon misisse, initio per virgines suas, deinde per populos, subinde trudentes ulterioribus, moremque eum diu, et donec vitio gentium temeratus est, servasse referuntur. Habitant Iucos silvasque, et ubi eos vivendi satietas magis quam taedium cepit, hilares, redimiti sertis, semetipsi in pelagus ex certa rupe praecipites dant. Id eis funus cximium est. Irare Caspium. ut angusto, ita longo etiam freto, primum terras, quaSi nuvius, irrumpit: atque ubi recto alveo influxit, in tres sinus di 1landitur; contra os ipsum in Hyrcanum, ad sinistram in Scythicum, ad dextram in eum, quem proprie et totius nomine Cuspium appellant: omne atrOX, saevum, Sine Portubus, procellis undique expositum; ac bellu is magis quam cetera refertum, et 'ideo minus navigabile. Ad introeuntium dextram

Scythao Nomades, freti litoribus, insident. Intus sunt ad Caspium sinum Caspii, et Amazones, sed

70쪽

quus Sauromatidas appellant: ad Hyrcanum Albani, et Moschi, et Hyrcani: in Scythico Amardi, et Paesicae, et iam ad fretum Derbices. Μulti in eo sinu magni parvique amnes fluunt: sed qui sumam habent,

ex Cerauniis montibus uno alveo descendit, duobus exit in Caspium Rha. Araxes Tauri latere demisSus, quoad campos Armeniae secat, Iabitur placidus et silens, neque in utram partem eat, quamquam intuearis, manifestus: cum in asperiora devenit, hinc atque illinc rupibus pressus, et quanto angustior, tanto nangis pernix, frangit se subinde ad opposita cautium: atque ob id ingenti cum murmure sonansque devolvitur, adeo citus, ut qua ex praecipiti in subiecta casurus est, non declinet statim undam, sed ultra quam canalem habet, evehat, plus iugeri spatio Suh- limis , et aquis pendentibus semet ipse sine alveo ferens: deindρ ubi incurvus arcuatoque amnQ descendit, fit tranquillus, iterumque per campus tacitus et vix fluens, in id Iitus elabitur. Cyrus et Cambyses, ex radicibus Coraxici montis vicinis. sontibus editi, in diversa abeunt, perque Iberas et Hyrcanos diu et multum distantibus alveis defluunt: post non longo a mari eodem lacu accepti, in Hyrca.

num sinum uno ore Perveniunt. Iaxartes et Oxos

per deserta Scythiae ex Sugdianoruni regionibus in Scythicum exeunt; ille suo fonte grandis, hie incursu ultorum grandior, et aliquamdiu ad Occasum ab Oriente excurrens, iuxta Dahas primum innectitur: cursuque ad septentrionem converso, inter Amardos et Ρaesicas os aperit. Silvae alia quoque dira animalia, verum et tigres ferunt, utique Hyrcania; saevum ferarum genus, et usque eo pernix, ut illis

longe quoque progressum equitem consequi, nec tantum semel, sed aliquotiens etiam cursu, unde Coeyerit, subinde repetito, solitum et fucile sit. Causu ex eo est, quod, ubi ille interceptos earum catulos citus