장음표시 사용
61쪽
QUI, ET EX QUIBUS CAUSIS NUMITTERE NON POSSUNT.
PR. Non tamen cuicunque volenti manumittere licet; nam is, qui in fraudem creditorum manumittit, r. vis Iagis, quia lex AElia Sentia impedit libertatem. q. I. Licet autem Gomino, qui solvendo non est intestamento servum suum cum libertate heredem instituere, ut liber fiat, heresque ei solus & necesserius : si modo ei nemo alius ex eo testamento heres extiterit: aut quia nemo heres scriptus sit: aut quia is, qui scriptus est, qualibet ex causa heres ei non extiterit. Idque eadem lege Aelia Sentia provisum est, & recte. Valde enim prospiciendum erat, ut egenteS homines, quibus alius heres CXtiturus non esset. vel servum suum necessarium heredem huherent, qui satisfacturus esset creditoribus : aut hoc eo non faciente, COMMENTARIUS.tatis dedisse illis, qui ob Patriam diversum non erant Cives Romani, . seu Peregrinis; Justinianum vero illis quoque, qui obsatum impediebantur esse Cives Romani, nimirum Libertinis. h. g. Ζαά.
A, Misa. r. ΛΠhil agitJ i. e. manumissio est ipso jure nulla, quia con- musta, in tra legem facta: quaecunque autem contra legem fa-1 'μής cta, illa ipso jure nulla sunt. L. Non dubium. s. C. de LL. Et in hoci, imbis,3 differt haec manumisso frGudulenter facta, ab Hienotione aliarum is istis. rerum in fraudem Creditorum facta: haec enim non est ipso iurerum rerum nulla, sed peractionem Paulianam rescindenda, ρ. I. de Ata R. H-οβς' - ' υὰ,υμοιιι est, quia libertas semel acquisita, non potest revocari, M. Ch. HL.ρ. 3. Is de Manum. vindict. Unde, li eam impedire vellet lex, ipsis jure nullam dicere, necessum habebat; aliarum vero rerum alienatio retractari potest facillime. Uid Excel. Dia. Huber. in Pris
IM. ad Inst. h. t. n. r. - . m
62쪽
creditores res hereditarias servi nomine vend2nt, ι. ne afui fadefunctus asticiatur. a. Idemque juris est, D si sine libertate servus heres inititutus est. Quod nostra Constitutio non solum in Domino,
qui solvendo non est, sed generaliter constituit, nova humani. tatis ratione: ut ex ipsa scriptura institutionis etiam libertas ei competere videatur: cum I. non sit verisimile, eum, quem heredem sibi elegit, si prcetermiserit libertatis dationem, servum remanere voluisse, & neminem sibi heredem fore. q. 3. In fraudem autem creditorum manumittere Videtur, qui vel jam eo tempore, quo mand mittit, solvendo
non est: vel qui datis libertatibus, desiturus est solvendocile. Praevaluisse tamen videtur nili animum quoque fraudandi manumissor habuerit non impediri libertatem, quamvis bona sejus creditoribus non sum ciant; saepe enim de facultatibus suis amplius, quam in his est, sperant hoc OMMEN TARIUS.
1. Ne injuriaJ Ignominiosum ergo fuit apti l Romanos bona ali- An vendia cujus, ob aes alienum, post mortem publice distrahere S acerbae Prae. ιmnes sibconis voci subjicere; quae tamen ignominia ad juris infamiam non referenda, arg. L. N. C. Exquis. caus infum. irrog. sed si in simiam .hiisti isti νfacti: apud bonos enirn dc graves Viros tantum onerabatur eXisti. Et quam 'matio ejus, cujus nomine bona hac ratione siub hasta vendebantur.
Hodie venditio sub hasta, quam Aerionem vocamus, e neu Attsrus, non Ais hodie ubique locorum est ignominiosa. Sie in lulgio passim, nec non hic Gedani pro iis turpi non habetur; in aliis vero locis contra: ut adeo mores cujusvis loci hac in f,o,, ρre sint consulendit multa enim, quae olim turpia, nunc sunt decora; quae hic igno- miniosa, alibi honesta.
i. Non sit verisim il l Quod enim quis potuit, censetur Uo- fortis luisse, si id necessarium fueri r ad executionem voluntatis: seu, ut
alias effertur: Otu vult conse juriis: censetur etiam voluis antecede is, ' ciari
63쪽
LIB. I. TIT. VI. - mines. Itaque tune intelligimus impediri libertatem, cum I. utroque modo fraUdantur creditores, id est, & consilio manis mittentis , & ipsa re, eo quod ejus bona non sunt suffectura creditoribuS. s. 4. Eadem lege IElia Sentia Domino minori viginti annis non aliter manumittere, permittitur, quam si vindictai. apud Consilium, jum causa manumissionis approbata, fuerint
s utrumquesit in ejus potesate, arg. La.sf. de guris dict. Ergo qui
servum voluit heredem suum esse, censietur etiam voluisse liberum,' quia potuit ei libertatem dare, & quia servus sine libertate non potuit esse heres. Quando in I. Utroque modoJ Regulariter ergo, toties censentur fraudati
ira dem Creditores, quoties Debitor'considium habuit fraudandi, w rei a. o. a Creditores frua fovit. L v. de Rq. Quod non solum hic in manu
Damis di. missione verum est, sed etiam in alienatione aliarum rerum. ut illa di-eutir Τ catur in fraudem Creditorum facta, L. to. g. r. f. Iuae in fraud. Credit. Nisi tamen titulo lucrativo aliquid in alium transtulit Debitor: hoc enim a Creditoribus revocari posset, licet non adfuerit consilium fraudandi. L s. C. de Revoc. his, quae in jraad. Cressit. Quia sic de lucro captando certaret is, qui tale quid accepit; creditores vero de damno vitando, unde horum potior esset ratio. Qis I Con. r. Apud Cou situmJ Hoc Consi tum erat consessus 1 Equitum &silium A. Senatorum Romaei in Provinciis vero Recuperatorum , seu Judi- .ιά. cum: approbanda autem ab hoc consilio erat manumissio, ne Minoa et in b. res ob fragilitatem judicii deciperentur a servis versutis. L. LV. de Mi is, βο Τ nor. Est enim melius, coarctare juveniles calores, ne cupidini dediti, tristem sentianteXitum, qui eos post dispersium exspectat Patrimonium. L. S.I. F. in f C de bou. quae liber.
0his, hish, Dod bo die Nobiles attinet. qui sub se habent homines proprios, non puto itis, hodie eos ante adeptam majorpnnitateir, quae secundum Ius Civile I s. aetatis anno imis δειbis θ. pleto conti, git, inte viVVi manumittere posse, quia antea non posIunt valide alie Nbbiu, . nare. Accedit, quod non aeque' favorabilis sit manumisso hominum propriorum, misisti,nitrua ac crat servorum, cum illi jam anis manumisiionem liberi sere homines sint, non ri inter vi- etiam
64쪽
ἁUI ET EX QUIR. CAVS MANUM NON POSSUNT. 1
g. s. J asta autem manunai sionis causae h.e sunt: veluti, si quis patrem. aut matrem, silium filiamve, aut si atres sororesve naturaleS, aut Pi edagogum, aut nutricem, aut.educatorem, aut alumnum alumnam Ue, aut collectaneum manumittat: aut servum, Procuratoris habendi gratia, aut ancillam, matrimonii habendi causa dum tamen intra sex menses in uxorem ducia ri nisi justa causa impediat: & servus, qui
manumittitur a. Procuratoris habeni gratia, non minor decem & septem annis manUmittatUr.
I. In uxorem ducaturJ Idque juramento promittatur, L. N. in f Iuid fata. Is de Manum. vindict. Unde haud obscure constat,illicitum fuisse pro- en um ei, miscuum Domini cum ancilla concubitum,id quod tamen aliqui col. Ψ msst 'ligere volunt ex L. ast. C A L. l. de Mult. sis hes isa. Procuratoris habendi J Intelligitur hoc de Procuratore ad nego. mauumitoris extraha talia constituendo, non etiam de Procuratore ad litem. 'Neco . quod sic son opus esset manumissione, cum c tiam servus &puer Procurator extraiudicialis esse possint. L 33. pr. J. de Procurat. babjηῶL. r. f. t y de Aistit. act. Re . enim, licet id ita sit, attamen haec causa pot- causa ouinciens est ad manumittendum, quia expedit minori manu- 'u' 'mittenti, negotia procurari per liberum, & perfectioris aetatis homi 'nem, quippe qui & prudentius, & majori fide praesumitur eadem gesturus, imo cum quo etiam liberius contracturi erunt homines. Quamvis vero alias de Jure Civili minor 25. annis, modo sit II. anno - - -ηον rum, etiam ad litem Procurator esse possit, L. I g. s. de Postvl. L. et s. annis ψ. I. I 1f. de Procurat. L. u. in s. f. de Minor. hoc tam en tunc saltem verum est, quoties periculum non adest, ne minore in inte rum x stitu ιojudicium reddatur eluserium, &hac ratione Adversario praejudi. dirib rcetur, utpote si nulla ipsius minoris metuatur laesio, forsan, quia ipse Dominus pro eo satis dedit, aut pro majore defensor cum mandato constitutus: nam quotiescunque periculum restitutionis adest, utpote si metuatur Procuratoris minoris laesio. toties juste recusiri potest, L. Fl. pr. st . de Procurat. L. a. f. a. C. Lod. qui textus ad blos defensores, ob identitatem rationis, restringi non poIlunt. Unde cum in h. s. de minore, qui ab alio minore Procurator con-
65쪽
38 LIB. I. ΠT VI 2 I ET EX UIB. US. MANUM. q. 6. Semel autem causa approbata, sive vera sit, sive
7. Cum ergo certus modus manumittendi mino, ribus viginti annis dominis per legem 2Eliam Sentiam constitutus ellet, eveniebat, ut qui quatuordecim annos eX-pleverat, licet testamentum facere, & in eo sibi haeredem instituere, legataque relinquere posset : tamen si adhuc minor esset viginti annis, libertatem servo dare non posset. Quod non erat ferendum: nam cui toto rUm suorum ho norum in testamento dispositio data erat: quare non similiter ei, quemadmodum alias res, ita de servis suis in ut tima voluntate disponere, quemadmodum voluerit, Permittimus, ut & libertatem cis possit praestare Z Sed quum libertas inaestimabilis est, & Propter hoc ante XX. aetatis annum antiquitas libertatem servo dare prohibebat: ideo nos mediam quodammodo Viam eligentes, non aliter minori viginti annis libertatem in testamento dare servo suo
stituendus.agatur,' vero idem ibi subsit metus restitutionis, propter quem recusiare minorem possit adversiarius,non poterit commode de alio, quam extrajudiciali tantum intelligi hic f. Hillig. ad Donesi. L. II. F. filii. T. FrantZk. Exo c. a. qu I. B. Brun n. ad i. LII. n. a. w3.
hodie Hodie fere ex Jure Canonico. e. s. .Hι. de Proeurat. in 6. indistincte rece-juriir ptum, ut nemo ad litem constitui possit Procurator, ni fias. impleverit annum. Harpr. ad I. s. I. de iis, per quos ag. pos n. I 36. Dn. St h. de Dis yur Cn. σCan decad. a dist. 6. ian. Thomas innut adStronis. Ius Iustin. Dis . a 3 th. 2 o.
As senteu- r. Non retracteturJ Alias quotiescumruehententia fabis proba- , ut, si nimiibus luta es, toties est istisio iure vulga, L. Divus Hadrianus.33 f. de fulse ' disisse Rend. istot. tit.C. Si exfals instrum. Exceptio hic est: in sententia lata valeir pro libertate lata, ne ea semel concessa adimatur. Idem in aliis piis causis,. cum eundem hae mereantur favorem: unde ab uno ad alterum duci solet argumentum.
66쪽
LIB. I. TIT VIL DE L G. FUSIA CANINIA TOLL. soconcedimus, . n decimum septimum anuum impleverit, & de .cimum octavum attigerit. Cum enim antiquitas hujusmodi aetati, &pro aliis postulare eoneelserit: cur non etiam sui judicii stabilitas ita eos adjuvare credatur, ut ad libertatem dandam servis suis possint pervenire ZTIT VII.
DE LEGE FUSIA CANINIA . TOLLENDA.
Lege Fusia Caninia certus modus constitutus erat in servis testamento manumittendis : quam, quasi libertatesmpedientem & quodammodo invidam, l. tokendam esse censui in us : quum satis fuerat inhumanum, a. vivos quidem
i. Nisi Primum septimum annumJ Hoc abrogatum Per MV. Ust. μοι am, e. Auth. Sed hodie. Curei manum. Non poss ubi conces luin, ut quis iam M. statim manumittere possit, quamprimum Possit testati, anno Q. I . O
Id.m hodie obtinere puto in Nobilibus, si homines suos proprios in T. - Quia hodie
mento, aut alia ultima voluntatu, manumittere velint: Inter vivos quid obtinear, bis is , diximus ad g. 4. b. t.
i. TmliendumJ R. sublatae Legis Caniniae est libertatis favor: P, statis interest enim Rei p. abundare liberis hominibus & impe D in 'erium hominum adjectione potius am Pliari, quam pecuniarum copia. L ult g 3 Τ. bon. damnat. a. Vivon Argumentatur hic Imper. a majori ad minus: cui enim plus licet, non debet, quod minus est, non lucere, L'ar. de R. I. eet miὸν Ex quo formare hi ne solent Dd. hanc regulam : quodcunque trans. visos, Ilaeesserri potest inter vivos idem regulariter etiam per ultimam voluit. ratem, quia haec favorabilis est. L. I. C. de S SEccles Nisi ci) ra. tisi. 3tio adsit diversitatis; sic filius sem. de bonis adventitiis extraordi nariis inter vivos disiponere potest, Nov. ΠZ. c. i. g. r. Sed non in H a Testa.
67쪽
6o . I ID. I TIT IIX licentiam habere, tutam tuam similiam libertate donare, r. nisi alia causa impediat libertatem: morientibus autem hujusmodi licentiam adimere. TIT. I
DE HIS, QUI SUI VEL ALIENI J URIS SUNT.
PR. Sequitur de Jure personarum alia divisio; nam r. quaedam persona sui juris sunt, quaedam alieno juri subjeste. Rursus earum, quae alieno juri s abjectae sunt, 'sire sunt in potestate parentum, aliae in potestate dominorum. Videamus ita. que Ue his, quae alieno juri subjectae sunt; nam si cognoverimus, quae istie persbnae sunt; simul intelligemus, quae si juris sunt; ac prius inspiciamus de his, quae in potestate dominorum sunt.
Testamento, quia hic requiritur. ut quis Paterfam. sit, pr. I. Puib. non . . es permisy fac. test. non etiam illic. a) Nisi in momento mortis alii sit jus qua situm, ut in Gerada Saxonica, de qua pariter inter vivos disponere licet mulieri; ast non in ultima voluntate. Conf. CarpΣ. P. a. C. t.. d. f .. Quia scit. Gerada in primo statim momento mortis ac quiritur proximae cognatae; Dispositio vero ultimae voluntatis, post mortem demum valere incipit. i. Nisi olia causioJ Utpore, si manumittens solvendo non sit, veISecundum jus Institutionum minor sit i7. annis, de quibus ivtits1π-
20ρmοδε r dam pei sine fui iuri Ita dicuntur si non absolute,
om eri ac si neque quoad persi,nam, nequa quoad bona, luinarii. alterius arbitrio subessent; sed secrendum quid, quatenus sic. neque i ,νr Dominicae, neque Patriae potestati sunt subjectar: ab nonrvitio ad irinistrationis, ac si libera seinper potestate gauderent, de rebus suis disponendi, sed ratione acquisitionis, quatenus scit. omnia sibi acquirunt : & tales perisnae siui juris sunt, v. gr. Pupilli, Minores'c. gr. I.
68쪽
DE HIA VUI SUI VEL ALIENI FURIS SUNT. 61
5. I. In potestate itaque dominorum sunt servi ; quae quidem potestas juris gentium est; nam apud Omnes peraeque gentes animadvertere Possumus, dominis in servos s. itae necisque potest tem fuisse: & quodcunque per servum acquiritur, id domino aequiri. g. 2.QSed hoc tempore nullis hominibus, qui sub Imperio nostro sunt, r. licet, sitne causa legibus cognita, in servos suos supra modum ) saevire. .Nam eX Constitutione divi Antonini, qui sine causa servum suum occiderit, non minus puniri jubetur, quam si alienum servum Occiderit. COMMENTARIUS.
i. Vitae necisque potestatuvii Hoc de , pren te intelligendum, stilomodo non de justitia, ut sensus siti impune quidem apud plerasque gentes vita neris-
occidere licuille servos, sed naturali tamen rationi id non est e confor. me. improprie ergo juris gentium hic iacitur vitae nectique pote- . . stas, quatenus scis. plerisque gentibus fuit usitata, non quatenuS na uin Τturali ratione probata. Quamvis vero in bello capti, juste quoque Aa sertii potueritu jure gendum occidi, sci. I. de r. Persen. etiam in ipsa O-jure occidiptivitate; Grol. deI. B.-R L. s. c. M. 3. Io. Hoc tamen merito ad illos restringitur, quibus neque expresse, neque tacite, a victore vitae '' conservandae promissio laeta : Aenen nota hetu Iuartier geriheli. Hoc enim si factum, contra pacta veniret capiens, qui captivum occidere non vereretur. Atqui vero, dum in bello captis protervis utimur, tacite ipsis vitam condonasse videmur, cum servitus, ut servarentur homineS,sit introducta, d. g. 3. Quam ob rem nec hi, nisi nova superveniente causa, jure poterunt occidi, Hennig. ad Grol.
r. Licet, sine causaJ Justa stil. i. e. tali, ex qua etiam liberum se quo hominem occidere licuisset, utpote si in facinore aliquo, v. gr. adulterio deprehensus, L. O. 1f. de V, O L. a.. pr. ML. Iul. deo fuit. ' si Dominum occidere voluisset, L. O . I viij. A SC a Flau ira. R. restrictae potestatis Dominicae, partim in cognatione consistit', quam natura inter Oinnes homines constituit, di quam violare nefas, L. 3.1 de Is I. partim in utilitate Reip. quippe cujus interest, ne quis re sua male utatur, h. 9 a.
69쪽
Sed & major asperitas dominorum, ejusdem Principis Constitutione coercetur: nam Antoninus consultus a quibusdam Praesidibus Provinciarum de his servis, qui ἔ. ad aedem foream, vel ad statuam Principum confugiunt, praecepit,
Au irim Idem hodie, & multo quidem magis obtinet in hominibus propriis. Nam Sehodie here hi non tantum occidi non possunt absque iusta causa, sed nec atrocius a Dominis iis homines suis tra lari. Quod si vero propter delictum commissum neci tradantur, aut carinproprior' ceri mancipentur, vel alio modo eoerceantur, illud non vi dominii fit. sed iu- An inferis risdictionis, praevio legitimo inquiΗtionis processu, ea ratione, qua cuivis Matios mereri gistratui facultas competit, delinquentes puniendi. Ad Servos autem mercenarios 3 narios quod attinet, de illis co minus dubitandum. haec obtinere. quod liberi plane sint homines: unde si metuant saevitiam Domini, cautionem de non offen-An, e quo. dendo ab ipsis exigere possunt. Mev. P. 4. Dee. I9. Moderata tamen castigatio, modo bos nec hodie, Dominis in servos deneganda, idque propter indolem domesticae di-ensigare sciplinae, cui per locationem tacite se subjiciunt servi, arg L tin C de Emena pro- .liret y pinqu. Et verbis ergo & verberibus corrigi possunt retrastarii, sed tantum pro ratione delicti: sine hoc enim, di ultra eius merita, iniqua erit omnis castigatio, atque insevitiam degenerabit: Quam oli rem injuriarum aliquando condemnatam tu ille sceminam, quae ancillam honcstam, de tale quid non m litem, vocaverat me retricem, ei ne Soband Hure, testatur Mev. ad Fus Lubec. mi. tit. 8.art. I . n. I SQuamvis enim injuriosum non videatur, ouod a Domino, vel Hera , correctionis causa factum praesumitur. L. s. g. . δ Ad L. Aqui hoc tamen, quatenus intra domesticae disciplinae terminos subsistit correctio, tantum procedit, non si ultra illos facta,&probari possit animus injuriandi, d. L. un.
i. Ad aedem secrami Asyla etiam Jure Divino introducta, sed
tantum eo sine, ut refugia essent miseris, qui casu aliquo, aut citra voluntatem homicidium commisissent, ne a vindice sanguinis deprehensi, statim iterum occiderentur, Exod. XXI, t . Devt. XIX, II. Non etiam, ut prodessent dolosis delinquentibus. I. Reg. II, 3I. Add. Nov.IT. c. 7. Sed postea generalitor introductum, ut qualescunque facino-roli, paucis exceptis, ad Ecclesiam confugere possent, nec eos inde extrahere liceret, absque conseni Episcopi. L. 6. C. de his, qui ad G- cles confug.6c. 1. X. de Immun. Des f.
Ais f/mplis Quamvis hodie in terris Pontificiorum, praesertim autem in Italia. pleis hsthmiu, rumque adhuc Ecelesiae gaudeant ista immunitate in plurimis tamen locis iis e issici eadem Valdς, proptor abusum, restricta, imo penitus sublata, prout de Gallia gaudenι y testatue In quorum
70쪽
DE HIS, 2 UI SUI VEL ALIENI IURIS SUNT Q
ut, si ι. intolerabilis Cideatur saevitia dominorum, cogantur servos suos a. bonis conditionibus, I. vendere, Ut pretium domi
nis daretur, &reite. Expedit enim Reipublicae, ne sua requis μ. male utatur. Cujus rescripti ad I Elium Martianum COMMENTARIUS.
testatur Covarruv. L. 2 var reste Io v I 8. De aliis autem Provinciis Mylev. ab Ehrenbach. de Iur ADt 4 s. I 6.θseqq. praeprimis vero apud nos Evangelicos cessat illai in munitas: cum enim hodie nemini delinquentium, etiamsi in flagranistissimo crimine deprehendatur, defensio denegetur, nec ullus, causa non satis audita, rapiatur ad supplicium, quid opus, istam eccleliis immunitatem concedere' Non itaque consensus Episcopi amplius est necessarius, cum extrahendi sunte templis nost is facinorosi, qui illuc se receperunt, sed sufficit authoritas illius, . . cuius iurisdictioni & patrocinio Ecclesia subest. Dn. Stryli tu not. ad B Brunnens. ytis Eccles L. a. a. q. . Add Myler. ab Elirenbach. d. l. Cup. s. n. 9. qq. Philipp. L. I. UT Praa. Ins. Eclog. 4et. r. Intolerabilis videatur j iiDJ Poterit ergo aliquis ob nimiam auomo civitiam jure suo privari, praesetim, si admonitus non desistat. Gail. L. I. O. r. n. M. Sic NobiliS ea propter Potestate in hominem Propri punium, arg. h. g. Maritus potestate in uXorem; caii. 7. diu. 7. Pater in turi filium, L. ult. J. Si quis a Par. manum. &c. privati possunt. ConfMev. vom rasan fundAbfoderung der Murru, Cap. 3. u. D. a. Bonis Conditionibus J i. e. respectu Domini, justo & praesente pre- 2uiburtio; resspectu Servorum vero, ne gravis conditio venditioni a Dominis, qua servis si non fenii, apponatur, utpote: ne manumittantur, ut Doti,ini, in vinculis semper habeantur s. I. u.1f. de tu lib. vendendi 8
Potest compelli, L. Iuvitum. II. C. de contrab. I. ne quidem justo Pretio, Ly. de Oct. rein amot. cum quisque rerum strarum liber sit Σ, 3 . moderator & arbiter, L. ar. C. Manae uoti c. tamen urgens adcusublica nece Lia vel utilitas, toties quis ad id compelli potesst, urg. L. l. 9. H. de ONic. prae seta. urb. Quia aequum est, ut jus privatorum . totius populi cedat commodo ; modo tamen justum refundatur