De bello contra Turcas prudenter gerendo libri varii, selecti et uno volumine editi cura Hermanni Conringii

231쪽

TARDuceir T RcA Vlucremis nam usque cum trecentis millibus militum excurrit; in qui tamen expeditione florem militiae suae praecipuum amisit; ela psis viginti duobus diebus, iterum sugientis instit discellit,e uni praesidium Germanorum adventare intellexisset. Nec minu turpiter anno sequenti ex Vngaria. cujus limites cum

tis millibus hominum insederat, aufugit; ubi primum Catoli

V Imperatoris discessum Augustam intellexic: & tantum moturavit abitum , ut ne adventum quidem centum quinquaginta militum, quos versus Aurelianum seu Linetium depraedatum

emiserat, expectarit, majora quoque damna ejus exercitui illo taluissent, nisi expressio mandato copiis ijs Christianorum quae , circa Viennam in excubiis erant, iniunctum sitisset ne ante -- . Peratoris adventum quicquam tentarent. Ioannes Rex ho- magio adstrictus domui Ottomannicae Budam desene iubam a Solimanno acceperat, additis tamen custodibui, sine quoruta consensu nihil quicquam tentare audebat. Inde senti iis frau- 'b1λ-dem, qua Turca citra suorum periculum Vngariam acquirere

machinabatur, cum Ferdinarido pacem inijt; ea conditione, ut Regno quam diu viveret frueretur, post ejus obitum Ferdinam do illud cederet, concessa tum silio, si quem si perstilena reli- 13 38. cturus esse Transylvania & regione ultra Tibiscum sita. Mo 1sqo riens Ioannes filio recens nato, cui Ioannis quoque nomen inditum erat, tutores reliquit matrem I sabellam,&fratrem Ge- gium; qui moti singulari quadam ambitione, ne administra.

tione tanti regni privarentur, pactis conventis satisfacere rec' - , serunt,ic quo commodius Feldinando resisterent Turcatum timplorarunt auxilium. Ii primo statim impetu Insulam pro Budim ceperunt, haud since te nostro exercitu eam defendem te; qui paulo post a Soli iii inno qua maximas adduxerat copias, stragem atque cladem immensam accepit, amissis impedimentis

omάibus Oetallo oppido hosti iis proruari de licto. Soliman i

232쪽

sins puerum illum Joannem ad se duci, usque matrem in de- ira,

stinatam Transylvania & regionis ultra Teissam seu Tibi- mki., scum sitae administrationem proficisci jussit: Budar vero Tur- m in beia cicum praesidium ina posuit. Ferdinandus per legatos de pa- ω DULce cum ipso agere nitebatur, sed ille succelliu tam prosperociatus conditiones hasce proposuit: ut Ungaria excedat, di Austriae nomine tributum solvat, sin minus pacem se nunquam initurum. Nec multo post cum alibi Verdinandum occupatum sci 'mina ducentis viginti millibus militum reversus Strigo obsedit, & post multas oppugnationes deditione, non citra proditionis suspicionem', eam cepit Inde versus Albam regalem conversus non tam vi quam ope densis nebulae eam adeptus est. Vbi tandem Ferdinandum cum quadraginta millibus Possiniam venisse,&recta contra ill in tendere intellexit. Cujus adventum cum expectare nollet , dimissis copiis Constantinopolim repetiit. Ferdis nandus ulterius cum exercitu profecturus a Boliemis fuit , impeditus, qui transire Danubium negabant, inclementemisi acceli temperiem causantes; potior tamen caussa fuit, quod voti compotes facti suissent, hoste impedito ne ultra Dant bium exercitum promoveret. Pax tandem inter Fer linam dum&Sollinantium conclusa, a Georgio Ioannis Regis se tre homine inquieto turbata fuit. Ille enim absolutum Tran- isylvaniae dominium sibi poscens asabellam indigne tractabat. . QVae cum Turcarum auxilium implorasset, ille ad Ferdinan

randam Murca eXercitum misit copiosissimum & Cippam atque Temesvariam occupavit. Vtraque tamen paulo post a septuaginta millibus Transylvanis ei fuit erepta. Moti

233쪽

Hςbax, male cessit Segedini occupatio, quam cum urgeret

Dbstinatius,ejus milites qui depraedationi inhiabant,maxima clade a Turcis suerunt affecti. Cumque Lippam arctius& duiigentius quam Temesuariam tueretur, haec illi primum ere. statuit, illam sponte nondum hoste conspecto turpiter de seruit. Non multum post, Solinias propugnaculum in mon-xς eminenti si tum Turcarum cessit pum' 'ti. Locus bie Ommodus & opportunus ad Lippam r. randam fuisset . . quod exiguo intervallo ad ictum bombardae inde distet.i Se ea clades sex millium militum , qui fissi D selio α)Palavicino militantes caesisugatique suerunt, quod parte ex A. ercitus hostilis fugata, nimis attenti ad praedam fuissent. um itaque nullibi quisquam compareret, qui partes Fer , dinandi defenderet&hosti se opponeret , Turcae Solnoch. inde praesidiarii aufugerant, occuparunt, & Agriam ient rimi mistra, inde depulsi ditionem omnem ferro samma que devastarunt. Tot cladibus acceptis Transylvani de Ferdinandi p trocinio atque defensione a Vi hostili desperarunt ; Turcas 'Osdam qui contrariae factioni erant addicti fovebat. Idem, iaciebat Rex Poloniae. Soli mannus preces Isabellae liben 'Π-dmittebat, quae se deceptam querebatur, quod promi i/ΠOnsuissent servata. Subditi tot malis , quae tam ab amfo quam hostili exercitu perpessi fuerant, maxime fuerunῆl rixλti. estaque ut primus Costselis G provincia disiciat

in f sa 6 in eam fuit restitutus, Turcarum inprimis au A quorum devotione cum tota ea ditio, una cum Moldavia& valachia dependeret, maiores progressus con

234쪽

PΑas PRIMA 03 rillius cum praecipua , occupat unx: illain vi cum marima itu. - siorum strage , hanc per Oroditionem ut suspicamur, quod Sambac dux praecipuus lxii illam defendebat, Battoriis, qui a Ioan- nis partibus stabant cognatione iunctus esset. Ex hac Bat toreolum familia plurimi duces praestantissimi belloque strenuissimi, & magnanimi heiqes exstiterunt. Primam . gentis sua: originem e regia trahentes, in regni dissensionia a plerumque ii astiterunt, qui nobilium defenderunt partes: ip hoc bello Austriacolum auspicia secuti sunt. Sed nςscio qua ration celeratorum quorundam Opei a post Fe , clinandi mortem ab eodem alieniores suerunt facti. Culpa.iputatur gubernatori qui Zalmariae praefuit; quod ob eb et . Transti ania exulans, huius loci cura ipsi a re inclo commissa fuisset,idTransylvani in sui contemptum hum interpretabantur : ipse vcro Zat mariae praesectus- .' .. quasdam propter jurisdictionem Somlis,quae ad Stephanum' Battorium spectabat,rixas excitavit. Ius quoque Battorei si Per Zalmariam praetendebant. Vnde primum differentia n ucta postea cum Ioannec iuncto,s in Tram quantae principatum successit,&brevi phst Poloniae regnun leptus est . Nec sub ejus fratre Christophoro exstinet: Ad erinam tamen haeredem, Christophori scilicet filium Sigisi mundum non transiit; quin praeteritarum iniuriarum obli- , vione illud in arctissimam amicitiam&necessitudinem suis conversum. Sigismundo non amplius Uaivvoda vel Ῥ-fernatore, sed vero Domiti' Transylvaniae Molda tae

firma spe fruitur, tandem aliquando jugum Turci cum pro-

235쪽

TΑκnvceir Tu Rc v IN cIBILI s ridem experta Turcicam, a qua huius alterius ope brevi totam se, restituta pristina libertate,liberaram iri confidit. AD HANC historiae Turcisae Epiromen, colla Iam ex quam plurimis auctoribus, addi potuissent, quae in besto, quod Egue nigero . Ea enim compent' instur sunt: pia sque acti uni

Turciorum hac nus usi ararum ,sper iam in pace remere rumpenda, ct iurisgentium violationem in scrossanct Legatorum per- sona perpetrara, um etiam Acorum expugnariones O pugnae com-mtuendae rario m pectos. Sed cum depiar assure ibi nonduia vere jud ure diceat, ad aliam historiam parricularem ea re in bramus.' Diar nobis . res gestas ubi opus eris breviser inescare quinis de iis iussicium ferre. a TM HAC narratione facile videre es, Turco non cas quodam, IE' Nemo una ducta ad foram rennam pinvenisse inae arribus a quor erata, invictis quoque viribus, eo risus esse. Cum aurem ob evitarem , qua in recensiada livoria u sumus, peculiares quidam modi, O proceiani rationes a Trecis o rmatae, inicari nequis m, , ita vularia capita ivli tuemus, ct de ASTUTIA ct arri-l Nora mannicis, de eoruni raud bus, tum etiam de VIR IB ry

quae in obedientia, thesauris, & militia crais in ubiicis

MANNICISO Emo unquam sublimem atque eminentem qΠandam dignitatem solis viribus, nulla adhibita fraude , adeptus iest; plurimi sola fraude ac vioIentia ad eas pervenerunt, ut innotat ille bene notus Secretarius. Romani sub pres textu lacietatis G amicitiae cum vicinis ractae , pote*iigm iu*m, auxerunt, adiuti soci orum auxiliis. Quibus . pos binius sibi solis parta bello attribuebant ; socios post ea ipsos, ium

236쪽

A lbens j dlait illuni Armeniam atque Mediam non armis seci fraude acquisivisse ; innuens cunt sine dolo ad tantam potentiam & dignitatem non fuisse perventurum ' Duo autem notantur fallaciarum genera. Primum in , pro omni effectu actionis cuiuspiam incognita ' i edinoxpectatae, vel saltem quae iudicatur inepta & inutilis, Ut tale quippiam in eiusmodi persona, tempore di loco pro eat. Deina fallaciam dicimus, omnem actionem&e cium inexpectatum, non propter aliam caussam quam quod impossibilis haberetur in tali persona loco & tempore, in serveniente iure amicitiae vel fidei datae. In primo genere aesubpon4mus certum quoddam ingenii acumen ac prona plitudinem;&recte ars vel astutia vocari potest, quae in plurimis cum ipsa prudentia convenit, unde laudem quandam. Geretur. Alterum genus fallaciarum malignitatem adiiti habet & hominum commercio adversatur, quo leges violamur, iura communia& naturalia evertuntur, proprie fraus,dolus , periurium , proditio nominari debet: illudque comitatur vituperium. Vt igitur cognoscamus, quid laudis, quid vituperi habeat Domus Ottomannica, utrumque gemas falladiarum, aries videlicet ipsius atque fraudes examianahimus . .. ut Ars & amitia Otto mannicorum dici potest, singularis

illa solertia atque diligentia, qua in omnes Occas Onesin te .ri vi ilarii. ; nec ullan, e manibus sibi elabi passi sunt coit assi oditatem, quae rebus ipso1 um conducere poterat, vicinorum discordias non solum fovendo, sed etiam procurando, . . i. ut debili tos facilius vincere possint. Astutiae ipsorum adtribuendum, quod omnibus qui ipsorum opem implor runt auxiIium praesto tulerint: Partem isitur alacriorem &rotentiorem auxilio debilioris oppresierunt, debiliores

multo I cuiuo superarunt. Ipsi a ilia obtulerunt

237쪽

sub praetextu innocentiae, ut oppletiuos iniuria vindicarenti p., La. vladislao regi Ungariae auxilium per legatos obtulerunt comias tra Albertum Austriacum: verum ille morte fuit praeventus

Corvino filio naturali Matthiae promisit aurilium sponte quadraginta millium militum , cum quibus regnum p ternum Vladislao II eriperet it praetendens Bes ethes se re id facere, ob pareotis in se meritum, qui durante disten sione cum fratribus maxima illi damna inserre potuisset, tamen pepercisset. Sis Laurentio illi qui ab Ungaris desciverat maxima promisit auxilia, pro quibua unicum solum propugnaculum in Dalmatia sibi poposcit, cnjus ope albunde impressionem facere posset: ille tamen utrumque x Duit. Ultro igitur Turcae , ubi non fuerunt vocati, lese in-unuarunt: ubi vocati semel fuerunt admissi non facile tu siis potuerunt expelli. Imitati herinaceum illum, de quo fabulae tradunt, illum semel pluvioso coelo a serpente in a gustum antrum admisiam ; ibi comm*de suos aculeos explj calle &serpentem offendisse, serpenti conquerenti respondisse si manete nolit abirς liceat. Astutia Turcae dicenda

quod sentiens plus sibi ρd acquirendam victoriam stricta

atque severam disciplinam militWm qu/m .uma conseri ex celeritate in bellis uti consuevit, brevi tempore iisdemnem imposuit, maximoque sum exercitu atque Iapparatu eadem gessiti Romanorum hac in parte eSemplum imitatus. Vbi isitur expeditionem quandam cum num viis mi S compiis ruscipit, eam seliciter ad finem perducit: copias reduci iubild, antequam postrates qui tardiores sunt in apparat bus faciendis, pedem moveant, undedi tempm di pecunis

frustra insumitur. Neque unquam ad pugnam deicendi , nisi de victoria vel propter immensam suorum mulinusii mnem, vel ob alias commoditates, quae ipsi potius quam lipsi inviunt certo confirmatui sit ; neque turre etiam. cit hosti rui P.

238쪽

2P es , PAR s PRIM A. incedere, modo id suo cum commodo fiat. Astutia & non casus fortuitus fuit, quod excursiones crebras & immensas ad quas magis idoneum se suosque quam ad statarias puras cognovit sae us tentavit; sitque plurimas provincias astavit, & in eum statum reduxit, ut quae per desperationem eius' imperio non cessisset, vel tributum solvere parataesset nullo negocio ab ipso superari &vi opprimi poti ei . Huc accedit, quod elusinodi excursionibus milites: semper laboribus bellicis exercitati & praeda opimρ λ Uetati fuerint. Astutia Turcica dicenda, quod ubi ad manust venire aliquando coacti fuerunt, suis incommoditati abus aliunde prospexerunt: non audacter in hostem impetum faciendo, sed eundem excipiendo : nunc timorem nunc sugam fingendo nostras copias armorum gravitate defatia satas , α earum ordine turbato tamdiu ludificarunt & ci icum ecerunt, donec manisestb conspexerunt suum comm Gm. Vnde victoriis potiti sunt celeberrimis ; in Asia quidem contra ambos Palaeologos, in Ungaria vero ad Varnam Moli & sorsitan, si . quis Haeredere velit, ad Agriam. Astutia quoque fuit, unde ut Graeci reserunt plurimum Tur- earum res promotae iuerunt, quod bello capta mancipiat hinc inde in varias provincias dimiserunt.& incolas atque habitatores diversarum regionum invicem commutarunt, atque eos duntaxat quos maxime idoneos ob aetatem & in nigra iudicabant, in secta Mahometani institui curarunt. Hinc Turearum copiae vehementer auctae, colonias Roma-l noruni ore, ad Imperii limites ducere potuerunt, qui regiones V cum habitatoribus incolerent. Hae artes iunctae institutioni militari Ide sua inferius & stratagematibus, quae asinoramus, origo fortunae atque incrementi reium Ottomannicariam dici possunt. Quae consistunt in industriaci pi udentia ; iniquibus Turca noubarbarumsed vere Grae-cuave is, abunde apparet. - . - -

239쪽

auis atque doli , militiosam genus fallaciarum, doniuili Ottomannicae turpissimam inuiserunt maculam , eiusque. gloriam haud mediocriter obscurarunt. Sed quid mirunt ' media barbarie orti Turcae, ad Europae humanitatem at que civilitatem progressi, Graeciam sibi domicilium ac sedem firmam elegerunt ; ubi fides ipsa una cum religione, noni modo penes privatos, sed etiam apud ipses Principes atque adeo Imperatores, extincta dc abolita fuerat neque promis forum, neque iuramenti ulla habebatur ratio. Quod alnauseam usque in historicis Graecia legimus, & vitium illud multoties in ipsis Palaeologis deerehendimus. Si ex Graecist

lemus, i Sed cum iam a multis annis , astutia seu perfidia potius Tu cica in Ungariae regno notissimast , sufficit milhi relictis vetust i oribus exemplis annotare quid contigerit praesidiariis,

qui Budae, Volpii, Soclesiae, Strigonii, Albae regalis Iulae, x Agriae deditionem fecerunt, ubi fidem habentes pacti

tutatis, Turcis sese crediderunt, sui ut eorum bonis potia renitir iuncta perfidia cum avaritiae misere, eos occiderunt Neque Princeps excusari potest, quod se invito & nolento eiusmodi facinora. a militibus perpetrentur: tum quod numquam dignas propter eiusmodi enormitates ipsis poenas in fiXerit, tum etiam quod suo exemplo, omni crudelitatis missi genere, ad similia perpetranda eos instigarit. Mahometes,.s. ' praetextu colloquii de seriis & maximis momenti rebus ι,... habendi, Stephanum Bosraiae & Rasciae Regem ad sese evo carat ,r quem, ubi comparuit, perfide secum retinuit, & vi . vum crudeliter excoriari iussit , occupatis quas possederat ditionibus. Idem plane & eodem modo contigit Mailato Transylvaniae VVa od M. Sed neque Legati, qui apud

omnea gentes sancti di inviolabilco babcatur, secure apud

240쪽

ri ureas versari potuerunt. Lascus a Perdinando pacis tractan dar ca uua .id Soli mannum misius, in carcerem fuit detrusus, in .unt de dimiis s in itinere ex oblato veneno exstinctus est. Initio ei at j iis quoci adhuc durat, belli. Legatus Caesareus Groco victus ad ys93

a cis

actis

recidit Mali metis dictum ex Euripide allatum, quo etiam Juli . iis Caesar ulus est; scilicet Iob /s res co a IM M.'sem ess co Q gitabat enim Europaeis,rupta pace sancte jurata atque inita bel. si luna insertς ilia in suit Baj etlas sententia, cum Sigismundi Ver legati ipsum lint i iit , ut Bulgari abstineret,quae nullo jurei au ipsum spect reti Legatos in domum quandam duxit quae . undique armis strata di ornata erat eisque se pondit , juS suun