장음표시 사용
261쪽
. TARDuceret Tu RcA VI Ne Illi Lis producantur. In hunc tamen usiim maxima copia λ rum conduci solet, praeter eos qui certa habent ab Impera- tore stipendia, & quos pagi in militiam mittere coguntur. Asappiorum quoque magnum numerum Imperator hinc inde per urbes, Natoliae inprimis, in praesidiis habet, ut bellicis assuescant laboribus; quo eorum opera in re maritima uti possit. Saepius quoque contigit , ut aerere, ducti fuerint milites nostro more uecum praesidiarios evocare e confiniis hosti op- possitis & alio transferre non videbatur omnino tutum. Solim annus in Asiam proficiscens hac ratione usus est. Ean- idem si hoc tempore Turca observare velit, dubium non est, quin praeter eas, cuas modo recensui, innumeras alias copias adunire& colligere possiti Adparet igitur, non frustra saepius sparsum fuisse rumorem, de Turcici Imperatoris expeditione cum centies quater vel pluribus hominum millibus suscepta. Plus ad mirationis habet ordo, quo tempore brevissimo colliguntur. Vbi primum nuncii cum mandatis ad eos perveniunt & tempus prosectionem admittit, sese parati sistunt. Stupenda est tranquillitas unio & obedientia , quae in immensis iulis castris observatur. Vbi strepitum & clamorem excitare ob quamvis etiam caussam prohibitum est ; quo tumultu
Finem his PRIMAE parti opustuli mei imponam. In qua
videre est, quibus mediis D mus Otromannica ad ramum imperium pervencris. Recensui igitur Mesem hisoriam rerum a Turris gestarum : rum arres O vires eorundem ; ct inserui nonnusia de
administrario e Imperii, quae non paeram facien ad nserum 'F stum. In SECUNDA parte olendam , qua ratione porreris h. cin Malaria augistra mei cri Germanorum oricio v/ncis ic
262쪽
VM inpar re priori declaratum fueris, quibus arribus f auri buses viri ου Domus Onomannica ad ramum Imperii culmen ueneris, superes ut vitamus , quomodo Hungarorum porensiae' ibito Germanorum auxilio, vinci orsegeram, posiis. Vires ei utri que nationis examinabimus, hosium 'tentia east con temus. Viae qua par is utris que commoditareosin qu a Peram perar, vel incommoditares quum cedis, rum quomodo/ictonam consequendam in bHO procedenaeum se . innotescet.
CAPUT L DE DIRISUS GERMANIAEuae sint vires Germaniae atque Hungariae, ex rebus antehac ab utraque natione gestis, constat. Germani quondam plurimis Romanorum legionibus fortissime restiterunt. Sola Saxonia per trigintatos continuos cum Carolo Magno pro libertate patriae avit. Non ita pridem in civilibus discordiis paucae cuites Imperiique ordines, ad centum millia hominum ime instructorum in bellum eduxerunt. Inde quid reli: possint, ex incolarum sortissimorum multitudine, ex Oni opulentia, propter varia mercimonia quae ibi exertur,& metallorum quae effodiuntur copiam, ex sertili- & rerum ad vitam humanam necessariarum abundantia, jicere licet. Qua libet civitas libera si mille milites , d exigui momenti res fore contraTurcas in bellum mi t , immensus copiarum numerus existeret. Constat unam earum, reliquorum sociorum auxilio destitu
263쪽
222 TARDucca L TvRc A VIN cIBI Lisputo,ex singularum provinciaru& urbium historiis &annalibus rationes deducere,quibi Germania sola centum vel pluvirium milliu hominu exercitum per annum sustentare valeat ut interim neq; artificia neque agricultura detrimentum p
tiatur. Siquidem ab Imperio, iis nimirum v bibus & pxovii ciis, qRR Imperatorem Rom num tmquam dominum premum agnoscunt, e quibus patrimoniue in Domus Ai striacae excipimus ) solummodo triginta hominum milliatam equitum quam peditum in quatuor annos poscimus. Totidem a provinciis Austriae Archiducatui & Bohemiae regno subiectis peximus hadditis necessariis impedimentis bellicis, tormentis, machinis, & iis quae ad victum hominum, atque pecudum requiruntur. . Nec rem petimus ii possibilem, vel quae nulla ratione. fieri possit, sed ne difficialem quidem. In annos tantum quatuor hunc apparatum requirimus: ut discant viciniores quanta cum facilitate rapbies& furor hostis tam immanis cohiberi possit; quem jam ad portas sere Germaniae pς eniise Javarino Agriaque capta, imo in Germaniam ipsam paulatim tendere, Coque O-mnia eius con silia directa es e, cernimus.
CAP UT ILDE POTENTIA HVNGARIAT: .
Idem sane de Hungaria statuendum est. Nam etsi pars eiu
maxima & stre pracipua a Turcis possideatur, quae tamen Christianis adhuc patet tam egregie culta& habitata est, ut si vires serio conjungere vellet, patriam universam e tam gra vi jugo in libertatem vindicare , eiusque possessionem hostii ancipitem reddere valeret. Sub Hungaria vero omnes ea provincias intelligo, quae versus malachiam Transylvaniam&Croatiam tendunt, dc huic rem' subjectae suςrunt, cum primum
264쪽
Timum Turrae arma illi intulerunt. Sola navi Ioasi
ropriis viribus in unum coactis, Turcarum impetum tapius i.... re P cenit, maximaque eis intulit damna. In primis vero sub Corvino, Stephano Battoreo, & non ita pridem sub Andrea mirat' natior eo, qui Perdinandi Imperatoris nomine eam guberna- vi t . et gregia fortjtudinis i c potentiae specimina edidit. Hic qia inquaginta millia millitum tunc colt egit, ii ut ingressa
Prohiberet Turcas, di cum septuaginta millia militum Lippam obsedit. Quid vero nuperrime Sigismundus Princeps contra liti ac Tyrannum non est molitus 3 Nonne Sinan istam fortis me ex malachia ejecit 3 eique gloriameterum Vrosperrime in oriente & occidente gestarum , dc tanto temporis spacio acquisitam cripuit, maximamque ejus laudibus maculam inussit; ut animi dolore & indignatione tandem hortuus dicatur. Nec unquam a urca unguibus suis Tran- sylviniam arreptam retinere potuit, licet astu & insidiis saepius id tentarit. Tantum abest ut hoc tempore illud eisic te queat, cum tam fortes heroes ipsit resistant, qui non modo omni fide & diligentia eam tuentur, sed imperis quoque limites di uti Turi e prolatant. Nec VValachia suo defuit ossicio, cum strenuos nacta est duces & Principes; qualis Dracola fuit, cujus strenuitatem & alacritatem hostes saepius expertisu't. di Nec raro Turci carum copiarum haec regio sepultura exsti sit. Nogaris superior cis , c ultra Tibiscum sta, tanta incolarum multitudine est reserta, ut justus inde exercitus conscribi posset, si vero zelo patriae succurrere velit. Croatia inter omnes Regni provincias in pessimo statu versatur, nec nisi paucissimos, sed optimos tamen, milites in bellum mi tere potest. Sed quid tam exacte minutissima haec examunare juvati cum ea omnibus mice regionibus tantum qua- qt tinta millia hominum in bellum per quatuorannos com
tiquos mitti poscamus; quod fieri potest commodissime &siciliae e. Gg Hunc
265쪽
TARDv ccii TvReA ViNcani Lis Hunc in modum facta computatione, ad Ungariae fines centum milIia hominum tam equitum quam pedibium convenient, qui in tres partes, ut paulo poj dicemus, distribuendi sunt. λ
COMPARATIO TUR CICAE A GHRISTI RAE ILITIAE. . ves' uenae,m jam porro, quomodo cum tanto militum numero ter quater vel quinquies centena Turcurum millia super - , e valeamus. Antiis ut rivique partis potentiam ct commoditates belri iam incommoditates quoque comparabimin. In q-o exami- Me quatuor con id ran a veniunt quae militiam di υer m mariam reddere Iolent: unde commoHiates . ere inui accedunt : Dux nimirum belli Generalis, Milites, Arma ct de nis Comeatus. Hinc tandem oritur Eario procedendi contra hostem de qua ultimo loco direx um ea. Dux belli generalis. Non hic locus disserendi de belli duce, quibus ille qirali iatatibus divirtutibus dotatus esse debeat, de qua re in te istum:volumen conscribendum foret. Nec quantum mommenti persona ducis universo exercitui afferat. Nam sapientes iudicatum, satius esse cervos militare sub leonis quam leones sub cervi auspiciis. Ipsa docet experientia, multa maxima pericula Et dissicultates ducum prudentia ave fas de superatas fuisse, ubi copiarum robur vanum exstitisset. Plurimi exercitus ex abjectissimis hominibus collecti maxiana edideruut belli facinora, strenui ducis virtute allecti Sconducti. Nec unquam legimus, ducem pusillanimum de abiectum ex optima constituta militia fortiorem di pruden, morem evasisse. γ
266쪽
' PARs Srcu NDA. auri assis igitur rebusin aliam occasonem remissis, unicumrii lii , quod ad hoc bellum plurimum conducet tractandum cservo, auctoritatem sic. ducis; quae in Turcico exercitu plus nisam Usquam alibi viget. Namque Turcicus Imperat ab Ita tias est dominus. Cujus ex arbitrio pendet quidlibet peto Illai tu disponere dc imperare; nec alios in consilium ad-hitiere, vel aliorum rogate consensum etiam in rebus gravissi m is, tenetur. Non igitur mirum, si imperatores bellici cita instructi autoritate res praeclarissimas gerant. Parem ac prorsus eandem potestatem Turca ducibus suis quos exercitui praeficit largiri solet; nihil suae auctoritati reservans. quam de bello gerendo vel pace sancienda delibetationes. Titus Livius in pulcherrima illa Alexandri Magni cum du-.Lib. y, cibus Romanis comparatione idem plane confirmat; quod nunquam Romani duces plenam de bello gerendo potesta, tem habuerint: saepius 1 Tribunis plebis delectus antequam Roma discederent impeditisuerint; quod post tempus ad bel
Ia juerint: quod ante tempus comitiorum caulsa revocati fuerint; in ipso conatu rerum circumegerit se annus: quod collegae nunc temeritas nunc pravitas impedimento aut
damno fuerit: quod male gestis rebus alterius successsum sit; quod tyronem aut mala disciplina institutum exercitum ac ceperint: Sed reges non liberi solum impedimentis omibbus sed domini rerum temporumque, trahant consilijs cum cta non sequantur, In eandem sententiam suasit Fabius V. Maximus Senatui Romano, ut Annibali ducem quendam. streauissimum opponant, eique liberam imperandi & de cernendi potestatem tribaant, nec temporis vel belli gerem
di moduna ei praescribant. ιαι p . . PIDuo haec testimonia accuratissimo authore deprom pia nos admonent, quid ducibus nostris, quos Contra Tur,
267쪽
ta6 TAxo cciiivvRc, VINC I BILIs randi authoritas. Qua cum polleret Alexander , ta uam Princeps absolutus, quidvis imperavit pro libita. Secus poterant Romani duces, qui reipub. parebant, hos tamen eadem pollere auctoritate Fabius volebat. Tritum est Polliaticorum axioma, Rerumpublicarum deliberationes de exe- cutiones tardius procedere, quam Principum, quod in illis plurimorum consensus dc judicia requirantur , quae sapiu&propter varia consulentium ingenia varia sunt cir divex Ca. Germania atque Hungaria mixtum quoddam imperium ha bent. Princeps enim reliquorum ordinum consensum in comitijs requirere & impetrare tenetur; sine quo in bellum proficisci non potest. Etsi in omnibus aliis rebus ad rena' publicam & ad libertatem contra tyrannos vindicandam spectantibus hic procedendi modus upprobari potest: in rebus tamen bellum concernentibus damnosissimus dc pericu-iosissiimus est.. In primis vero ubi cum adversario potenti, qui
libere impertat & expeditiones celarrim E prosequi tu bese
Ejusmodi militandi rationem rever, Turcae observant. Quos arma arripuisse, dc excursionem ad felicem eventum produxisse, ac reduxisse copias vidimus, citius quam nostri,
comi dijs atque conventibus immorati, vires colligere & mi, Iitem conscribere potuerint. Huic malo remedium commodius inoia j Maximi applicati non potest. Vt nimia rum dux belli eligatur, qui supremam imperandi aut orit
tem atque potestatem habeat, isque de rebus omnibus i struatur persectissime, unde consilium in fortuitis casibus Capere possit, nc teneatur aliunde illud petere, cum belli fortuna dc vices, ex Scipionis sententia, non semper admit tant c*nsilium maturum capessere, vel ex longinquo illud accerὰre, sed subito is pius ineunda sit ratio agendi de.
268쪽
τ r λαου rigillae detur discursus ad Livium scripsit, dicit Respubluas quas- Matre, tabi is os in bellum duces emittunt,& quid ipsorum sit dici, eos admonuerunt, probe illos institinisse sibi videri,
Qui ultimo loco severe ipsis imperant, ne ulla ratione manus cum lioste conserant, nisi prius Senatus ea de re sententiam Togaricit. Saepius sane evenit, ut hostis procul ab urbe dissitus Pomaridi occasionem praebeat commodissimam, & tam subi- vo, ut strenuus dux Vix illam animadverterς possit, quae etiam minima interjecta mora elabatur. Hoc incommodum ex falsa, quadam imitatione prudentiae Fabianae ire molatand hello oriri , idem auctor scribit, cujus specie eas Respubli- eas deceptas asserit. Et vero Fabius logitimo exercita quem Arim bali opponeret instructus Martis aleam nunquam fugit; lactex prioribus cladibus cautior factus, commoditates pugnandi diligentius explorare & experiri voluit ue quae si ipsi serviebatnt , aggredientem Hannibalem nunquam reformida,
it: nec Hannibali omisisset illum in proprijs munitionibus aggredi, misi castra ipsius optime munita,&satii vitium, qu bus se suosque tueretur, eum habere novisset. Neque Fabius potuisset evitare pugnandi necessitatem, nisi castra ab Hannibale ad Uiquot milharia remota collocasset. QRod Philippo: contigit, quem Romani armis aggressi fuerant i in incis dissicillimis & angustis; hos cum ille, saepius mutatis belli sedibus, ex provincia in provinciam fugeret , regionem universam de qua controversia erat hosti depraedandam de dev tandam reliquit Punde cognovi t,plena Romanos victo riastui nisi eam jacta fortunae alea de nuo ipsis eriperet. Fi
ri itaque non potest, ut contra imminentes hostes regio de sentauit&salva atque incolarinis eonservetur , nisi aliquando manus constrantur, hoste inprimis illud require me, quod Eungaria ui, suo Corvino experta est. . Errant igitur sum- ι. .n
269쪽
TAR Ducco Tu Rcλ Vr Ne IH rLIs committunt, ne nisi jussi expresso decreto eum hoste dimiticent. Quin potius iisdem imperandum solet, ut pugnent Veg. lib. oblata occasione commoda, quae plus saepius in bello quam 3-ώ.δή- vires ad victoriam facere solet. Ejusdem fuit sententiae Marchio ille Savornanus, interdicta pugnandi copia duci auctoritatem tribui dicens ut vincatur, sed ut ipse hostem vincat eidem adimi & auferri. Qui igitur in Hungariam mittendus est belli imperator, absoluta pollere debet a iactoritate, sine exceptione impera a di quae commoda quaeque necessaria ipsi videbuntur. Neque ad praescriptu M tempus conducendus; neque singulis annis. novus substituendus, sed bellum tamdiu uni alicui commit.
tendum, donec tandem ad finem perducatur. Hoc etiam
Fabii fuit consilium, dc Romani Caepissime id secuti sunt in bellis longinquis, prorogato ducibus imperio sub Proconsulum nomin , quod ad halic potius quam ad aliam expeditionem hos quam alios magis idoneos judiearent, quod rerum omnium persectam haberent cognitionem Sc notitiam. Neque ob unum vel alterum imfortunium ab ossicio dimoveri debent sed confirmandi potius , cum clades acceptae prudentiores eos dc magis cautos reddere soleant. Tum Etiam ne in eorum locum alios minus expertes substituamus, qui nostro etiam periculo dc damno tandem sapere, & belligerandi rationesi quibus hostes utuntur discere cogantur, cum hae cuivis obviae dc notae esse minime soleant. Verum enimvero, filibera agendi potestas uni cuidam summo duci tribuatur maiori solertia atque industria munus ille suum obibit: siquidem omnis V gloria rerum praecia re gestirum, tum etiam vituperium lainfamia ad ipsum solum reditura sit. Nec praetendere pes ' sit a remotiori consilio se impeditum fuisse, in quod nullum ei fuisset imperium, cujusmodi habet in privatiun consilium,
270쪽
PAR s Srcv No A. et ars quod semper illum comitari debet. , Quod cum in rebus arduis consului sient praestantissimi duces, res praeclaras magna sua eum laude gesserunt: contra multi magno suo cum damno dc vituperio illud aspernati sunt. Nec parum in bello imperatori confert, si peritorum probe novit consilijs uti; quod in tractatu de Consiliario bellico brevi me demonstra-
Milites. Sunt qui nervum belli pecuniam statuant, suamque sententiam cui dicit Secretarius ex Sallustio probare cona tur, cujus tamen mentem illi probe non assequuntur. Vult enim Sallustius, non modo pccuniae defectum, sed munitio num di victus inopiam, tum etiam alias Occasiones, saepius pugnas accelerare, ut inviti manus conserere cogamur. Nam si, ut volunt illi, pecunia nervus belli existeret, Dariu qui auri di argenti grande pondus possidebat, nunquam ab Alexandao victus fuisset: nec Romani Graecos atque An tiochum bello superastenta Sapienter solon Croeso, cum illi omnes suos thesauros tanquam potentiae suae fundam e tum commonstrasset, respondisse fertur : cum bella seu conficiantur, facile aurum tibi adimeo poterit qui ferro Helius instilictus te aggrediatur. Nonsem per auro praeclari milites conduci possunt: facili usfrenui milites aurum di opes acquirunt.
Quod in hoc ipso argumento de Turcarum potentia infringenda dextre probabimus. Eam nimirum thesauris atque opibus invictam quidem manere, sed ob copiarum atque militum dosectum optime vinci posse. Licet plurimi hanc nostram sententiam, tanquam absurdam, paradoxi loco habituri sint: ob .eandem tamen causiam pecuniam inter ea praecjPue, quae ad militiam requirunt ux, non posci-