장음표시 사용
11쪽
Quae in physica nostra pertractavimus ite.
rum ad trutinam reVocantes, eaque cum novis hisce physicis inventis conferentes , nobis ipsis gratulati sumus quum viderimus pauca admodum illa esse, quae veteribus institutis nostris plane. ac manifeste adversentur ;novamque physicae-nostrae editionem, quae in dies praelo subjicienda est, paucis admodum mutationibus indigere, ut novis hisce inventis,
quae modo exposituri sumus, plane consentiat.
Itaque qui jam primam physicae nostrae editionem habent, sciant velim, non idcirco nova hac fore, ut indigeant: imo vero ex hoc ipso volumine, quod nunc eam dimus , facile isuros quid nova haec in veteribus theoriis, ad quas spectant, mutari postulent. Ut isthaec additamenta tum veteri , tum no vae physicae nostrae editioni congruant , eundem ferme rerum ordinem sequemur & unumquemque traeiatum percurrentes , illi nova ad ipsum spectantia assignabimus. Atque hoc ipsum eo facilius , quod etsi a novis hisce inventis novam quoque lucem, ac perfectionem physica adepta sit , non propterea tantam illi ut saepius animadvertimus mutationem induxerunt, quantam fortasse aliquis putare post et .
Additamenta haec semper a priscae libris separata esse debent.
Moneo insuper hoc volumen non eo consilio elaboratum esse, ut aliquando ipsis physicae. libris in frusta concisus inseratur ; imo Ver
hoc ne seri quidem posset, quum si collectio
quaedam successiva generalium observationum physicarum, quae passim praecipuas cognitiones supponit, quas physica nostra universim considerata suppeditat. Quare nunquam quae hic
12쪽
PRAEFATIO. 9 traduntur iis tractatibus, quos respiciunt, apte inseri possent. Quamobrem hoc volumen si ad physicam nostram, ejusque elementa referatur, aut quintum illius , aut alterum horum volumen erit; aut singularis liber continens prodroma chemiae elementa , peculiarem novorum inventorum theoriam, ac plerasque de rebus physicis in
Plurium Prificorum operum anaosis. Physica, ut in plerisque recentioribus libris eraditur, qui ejus nomine insigniti eam potius obnubilant, atque deformant, en qualis sit. Saepius informis quaedam commixtio Teritatum nonnuliarum certarum, im im tabilium; tum speculationum quarundam , Ugrs philosophica
rum', quae conatus quidam dici possunt ad vexitatem adhuc delitescentem assequemdam , complurium demum paradoxorum modo ridendorum, modo absurdorum , ut plurimum vero productorum ad certas Veritates Oppugan das , aut ad veteres, & obsoletos errores iterum invehendos, aut ad vana quaedam somnia Cudenda, quaeirecta ratio rejicit, ac detrectat, quae tamen inscitia, & ratio praepostera avide arripit, & audacter attollit, unde ridiculus eorum auctor nomen ephemerum s biacquirit.
In his operibus certae illae, & immutabiles veritates ad veram phys cana spectant; solidae illae, arduae, ac vere philosophicae speculatio nes eam illustrare nituntur, atque perficere ἐparadoxa illam deturpant, atque deformant.
Veritates in plasica immutabiles.
Veritates in physca sunt, quae diu in tenebris delituerunt, at quae semel detectas, Rique perceptae ejus naturae sunt, ut nullo unquam tempore, nullis experimentis, nullo novo in-Α s vento
13쪽
io PRAEFATIO. vento convelli possint; nisi si Paturae huic nostrae nova quaedam natura succedat ab ea omnino diversa, quae Omnium saeculorum ob servationes nobis cognoscendam exhibuerunt.
Inter immutabiles psemas Peritates recenseri possunt generales leges motus, peculiares mechanicae, hydrostaticae, Opticae, cato ptricae, dioptricae, generales tum in terrestribus, tum in caelestibus corporibus gravitationis leges, peculiares re productionis leges corporum in
regnis animali , vegetabili , dc fossili, atque ita de reliquis . Mechanicae leges , exempli
causa, eae ipsae sunt, quae Archimedis vetate ,' leges vero universalis gravitationis erunt post centena saecula eaedem ipsae, quas m Z Inus Neutonus cadente saeculo proxime superiore in apertum protulit . Poterit sane Paradoxi, ac PFrrhonis mi imsania in has immutabiles veritates invehere, ac oblatrare , ut de illis dubitationem inducat; Fortasse etiam sophismatibus, illusoriis experimentis, praepostera ratiocinatione imbecillibus fucum faciet , iisque persuadebit ,
naturam superioris saeculi non eam esse , quae nunc est; dc physicae annorum proxime elapsorum novam successisse nunc, cujus praeceptis, Et que institutis imbutos se esse gloriantur. At enim vero nihil horum rectis, ac sanis mentibus affingent, quae inter Chimaeras, ecsomnia sgmenta haec quaecumque rejicient; novaque ea rerum principia ejurabunt inania, atque tutilia, quae novam physicam nuncupare audent; eaque proferre, dc immutabili pisicae a natura , dc a ratione natae Substituere.
Vera plasica in dies augeri , ac perfici
potest, novisque inventis ditari , quibus nova illi lux effulgeat. Hoc postremis hisce temporibus illi praestititis illustris Priesil ejus mirastrie aerem, quem haurimus , tum alia fluida
14쪽
PRAEFATIO . Hae risermia ad analysm revocans , quae ex diversis corporibu S educuntur . ., At non ita mutari potest , ut novam natueram induat, & in dies diversa st. Ad hoc enim natura ipsa visibilis, quam ipsa exhibet, mutaretur oporteret ; aut quod semper fuit, jam esse desineret. Natura haec visibilis, physicae objectum ,
quum in dies clarius dignoscatur, alio se aspectu conspiciendam exhibere potest, quo non antea detecta fuerat; attamen novus hic aspectus non propterea nova esset natura ejusque pars semel probe nota, etiam post quaecunque nova inventa eadem ipsa apparebit , quae ante haec inventa visa suit.
Antiphilosophica novae pissicae somnia.
Inter ante philosophica illa somnia , qua no Vam physicam nuncupare nonnulli conati sunt, nunc quoque fortasse conantur, statue quolibet ordine quae sequuntur. Materiam mundi hujus aspectabilis esse substantiam per se essentia ipsa existentem , a e , a Suaque intrinseca natura ., atque energia existentiae suae habentem principium, & cau-
m ; atque a diuturna subsantiae hujus fermentationρ quantumvis caeca, dc iners nobis videatur) primitus originem , organicamque struct uram habuisse quidquid tria regna constituit animale, vegetabile, ac 1 ossile, ne humana quidem natura e X cepta.
Materia se se anima , it, organis 3ns ruens . Teiatis aquis immersa. Orbem hunc, quem incolimus, per innume τλ Ssecula aquis obrutum , ac consepultu in J-cuisse, quae,sens in partem solidam, centra iςm nucleum, in sinu suo elaborarunt . ERSVero Solis calore perpetuo affectas, atque .gi A 6 tλ-
15쪽
, H PRAEFATIO . tatas per saecula imminui, sive in vapores e Iatae ad planetas avolent, sive in novas Sem pCr, ac novas trium regnorum substantias sese convertant ; donec tandem omnino dissipatae , aut absorptae, solis igni non amplius obsistent; ab hoc vero magis in dies in solida terrarum corpGra coacervatae tandem - orbem ipsum in censum iri, & in calcem, ac vitrum redactum iri.
Telius suo igne exuta. Globum hunc ipsum primitus Ignitam vitr se, & fluidae materiae massam fuisse; nec Q si poli immensa saecula ad eum caloris gradum devenisse, quem animantia pati possent. At vero quum in dies calorem & primitivum Unem amittat, nihil erit tandem a superficie ad centrum, nisi immanis glaciei massa.
Primaevos montes , puta Pyrenaeos in Em. ropa, Andes in America, Taurum, & Ιmaum in Asia, Atlantem, & montes lunae in Africa a mari formatos fuisse ; eorumque materiam nihil esse praeter conchas, & exuvias piscium, quas aer, & solis calor sensim im-m so saeculorum spatio duritie donavit, post quam aquae imminutae totum globum non amplius obtegebant ' .
'ὶ Eo delirii deventum est, ait Volterius nonnulla saeculi hujus somnia recensens; ut
velint montes a mari effectos fuisse; hoc porro
aeque Verum est, ac sit, mare a montibus e Diactum. molim putabantur ostrearum conchae substa tia calcaria constare, quam pluviae, ni Vesqises diu
16쪽
Magnetismus animalis. Esse in natura Mens universale, a quo nova ars medica, nova physica, nova morum
philosophia , nova theologia prodire debet, quod semper fuit, & ubique, at agere non nisi ab octo aut decem annis coepit, & hoc
ipsum in paucos tantum Baque tos. Porro hoc Agens polos suos habet', si ipsos audias, suum que aequatorem, non tamen iis orbis nostri congruentes , sed in cujusque hominis cere
bro, & intestinis sitos, ubicumque homo iste sit, sive Pechini, sive Quiti , sive ad extremum Africae promontorium. At hoc Agens sibi relictum veluti passivum est , nihil influit,
aut saltem nihil salubre, at praesentissimum morborum omnium remedium est, si ab oculo, aut ab indice, aut a voluntate vel ipsa tantum ad morbum sanandum dirigatur. Sextus sensus. Esse In natura sextum sensum quemdam ἰquo nonnulli homines, sui Parangue , & Blet-ton , plandi sentiunt ubinam snt aqvarum scaturigines, & metallorum sodinae ut ut altius infra terras depressae , dum clausis ipsorum oculis hac illac deducuntur. Alios etiam esse, qui sexto sensu donati ad eum, qui flatus magnsticus nuncupatur, traducti, amisio prorsus
solutae a montibus praedae sientibus avehebant, aqua Vero maris solutam servabata . Trigint vjam, aut quadraginta anni sunt, quibus con tenditur, non montes materiam conchis prae buisse , imo vero a conchis montes effectos,
sine quibus nunquam extitissent. En tibi no vam philosophiam, dc novam physicam.
17쪽
a PMEFATIO prorsus miranda, praecipue vero quidquid intI-mius in humano corpore delitescit, praecipue vero organorum vitia, & quando, quibusque anodis vitia ista tollentur . Phaenomena Crimica a gravitate. Generalem attractionis legem, seu gravita intem esse unicam chymicorum phaenomenorum causam ; legem vero assinitatis, seu peculia in Irem attractionem extra naturae, ac physicae fines esse amandandam.
Lucem septem radiis non aeque rorivibia .ibus non conflare, neque ab his,septem diversos primigenios colores gigni. Nullam in natura contiguum. Nunquam dari ia natura contiguum ; dc in maxime densis , durisque corporibus , ut in auro, & adamante, nullam elementarem par ticulam alteri junctam, & contiguam ess e. Natura se ipsam formans. Huc tandem revoca , dc in unum congere pseudo- philosophorum cogitata alia permulta cujusmodi sunt a generatibus naturae Agibus impulsionis , gravitationis , crystallia aliovis .
ceterisque, originem ipsam corporum omnium repetere i on modo terrestrium triplicis .m i ,
sed .& caelestium , sue opaca, sive lucida sint ;in his omnibus ignorantes , aut ignorare simulantes praecipuum physicae principium, ac sundamentum alibi a nobis statutum,'ac demons ratum , has scilicet naturae leges conserva-ιioaiι leges e si e , non productionis, qua ruinilvi
18쪽
PRAEFATIO. omnia quidem in natura subsistimat, ac perseverant, nihil autem unquam gigni potuinet. His adde quidquid statuitur contra verapis ae fundamenta , veritates scilicet tam bene statutas , ac demonstratas, cujusmodi sunt Copernicanum mundi systema , & corporum caelestium ordo , Galilaei theoria motus grainvium, Neutoni lex attractionis , planetarum motus in ellipsi , maris aestus, aliaque hujusmodi.Ωuae mente confinguntur pro veris admissa. In te haec nonnulla sunt, quae joci , aut solatii causa homines ingenio, doctrina prae diti . confinxerunt cujusmodi sunt metamor phoses, quas mundus iste subtuse dicitur . Rehas impetu quodam , atque aestro temere arripiunt superbi quidam, quos natura confinxisse videtur non ut quidpiam a se cogitarent, sed ut quaecumque a laudatis viris prolata .unt, nutio delectu amplecterentur.
Vigens pissitae sudium . Physicae studium per hos dies, Parisis prae
cipue, impense colitar ita, ut non homines modo cujuscumque aetatis , ac conditionis, sed
di feminae ipsae physicam attingere velint. Ubique de physicis rebus sermo ; apud physicae doctores maxima auditorum frequentia disseritur , disputatur : sn minus doctum , saltem sciendi cupidum se quisque videri vult. At huic sciendi cupiditati vitium plerumque ossicit , quo inanes redduntur isti omnes sciendi conatus . Carent squidem studiosi isti principiis ad recte discendum necessariis, quo
fit, ut omnia confuse, & inordinate in mentem congerant quaecumque audiunt raptird,
e cursim in scholis physicae , chemiae , aut BR turalis historiae. Quare etsi plura experi
19쪽
16 PRAEFATIO. menta viderent , plura e doctoribus austieis Tint, parum admodum, imo nihil in re physi- ea profecisse dicendi sunt,
ora pissae notio, ον verum sudium.
. Natura vis bilis est immensa rerum conge- ries , in qua phaenomena omnia alterum alteri alligata sunt, causae quoque invicem cohaerent; in qua si quid solitarium videas tantum, te nihil vidisse dicam . Porro congeriei hujus cognitio, ac scientia veram sonstituit physicam. Ut itaque in hac scientia proficias, studio tibi recta methodo instituto opus est, quo successive partes omnes physicae percurras, grandia Phaenomena observes, eorum Causas dignoscas, legesque percipias; unde pri cipiorum certorum perspicua, ac diducta series habeatur, quae sint veluti universae phy-scae bass, ac fundamentum. Haec soriaste in physica nostra invenies in . Hisce positis jucundum, verumque totius naturae visibilis aspectum consequeris.
20쪽
ENTIUM SENSIBILIUM ADDITAMENTA.
AD THEORIAM MATERIAE , ET CORPORUM ADDITAMENTA , ET INTRODUCTIOT ORICA AD CHEMIAM.
Primae bullus partis divisio .rsoo OBSERUATIO. La Uabus sectionibus
prima haec pars, seu primus hic additamento Tum tractatus dividetur. Ex his Prima tantum recolet quae in nostra Physica pertractavimus de materia , ejusque actioni bus, assinitatibus, primisque principiis, quibus mixctorum corporum species efformantur ;haec omnia vero novis probationibus, novisque animadversonibus amplius illustrabimus. Altera erit introdubio ad Chemiam, qualem in praefatione indicavimus.
ati Luribus paragraphis hanc, & alteram sectionem partiemur', quo facilius sngula objecta , de quibus acturi sumus seorsim considerari possint, dc clarius percipi.