장음표시 사용
21쪽
Additamenta PARAGRAPHUS PRIMUS.
1 sol. OBSERUATIO. MLurite nomine I
quaecumque ejus essentia, & natura si, omnes sens biles substantias intelligo, quibus universum hoc visibile componitur ; substantias eas scilicet, quae utcunque in inaequales mas- Sas Coagmentatae aptae sunt aliquem ex nostrissens bus aiscere , aut in eo motum organicum excitare , unde anima nostra ejus existentiam isentiat, atque percipiat.
Ast , quid materia λ quaenam ejus natura, de essentia i Ecce tibi quaestionem, in qua eo magis caecuti mus , quo magis philosophamur . In hoc problemate solvendo optima quaeque plurium aetatum, atque Mationum ingenia frustra desudarunt. MATERIA IN INTELLECTUAL 1 RERUM 4ΤΑΤ Uarso 2. NOTA A teriam In intellectuali rerum statu, & extra statum phys cum considerantes , satis ostendimus in utraque metaphy- sica nostra Esentia materiae ignota . I. Materiae essentiam agnotam esse et hanc scilicet intimam qualitatem , qua est materia potius, quam spiritus , purum spatium , aut
22쪽
d ph eam Nn ersam. Is aliud quidpiam, hactenus omnium Ohilosophorum conatus irritos reddidisse.
quidem materiae essentiam , dc proprietatem ab illa essentialiter inseparabilem , adeo, ut materia omni vera , dc solida extensione deinstituta nunquam esse possit, etsi ab ipsa non constituatur Essa coepit III. Materia existens nullum in se , aut ex se exisendi principium aetarnam habet; neque virtutem, aut proprietatem ullam continet , unde in illa aeterna existentia dari potuerit ἔquare anteriori causae , dc ab ipsa distinctae ejus existentia tribuenda est, a qua in temPore producti fuit. i Intima ejus inertia. IV. Materia, quam agentem Videmus , nullam in se. aut ex se intrinsecam habet ensr-giam, quae actionum suarum verum princi- Pliam, veraque causa effciens sit; tota itaque ejus agendi vis alteri causae ab *psa distinctae infinite intelligenti, &activae quam ubique e jus actio indicat, atque supponit, est tribuenda En brevibus verbis quid de maletiali natu 'ra doceat sana metaphysica , ac vera physica admittere debeati nisi ipsa per se malit haec investigare.
s de rata, quo in statu Physicae proprium obje
ctum est i ιubstantia est extensa , b resistent
23쪽
Eo Additamenta apta sensus nostros multis modis amere , in iisque gorum proprias sensationes excitare . Haec substantia est corpora quaecumque constituens, si ve solida snt, si ve suida, aut liquida; quaecunque snt eorum proprietates, unde in varias materialium substantiarum species distribuuntur. Physicae nostrae initio, modo ratione, modo experientia, modo utraque smul jam ostendimus de materia, .
I. Εjus in eorporibus divisonem ultra quosis eumque limites productam ess , quos mens humana cogitatione assequi possit; seu elememtares materiae particulas tantae thuitatis es.se, ut concipere eas mens humana nequaquam
possit ; & veluti infinite minores illis esse , quas vel tenuissimas imaginamur.
o ita Hus divi tritas. II. Materiae divisibilitatem , ultra divisonis
cujusque terminos in infinitum extendi ; seu materiae partem quantumvis tenuem concipi
debere adhuc divisibilem ; & post divisionem quamlibet adhuc in infinitum dixisibilem per-
Gus homogeneitas. III. Uateriam , qua diversa corpora , Puta aurum, & silex, componuntur, veros militer esse bomusneam , cujus elementares particu- llae , etsi ex eadem primigenia massa eductae diversitatem in auro , & slice aut ex massarum , aut ex figurarum , aut ex utrarumque discrepantia sunt consecutae.
24쪽
b d physam Universam. MElementa immutabilia. IV. Posita hac elementarium particularum diversitate; posito quoque naturae Auctoris decreto , particulas has permanere debere iminmutabiles, nec ab agente ullo creato earum massam, aut figuram mutari posse; Stabilis naturae varietas
Posita, inquam, simplicissima hac hypothesi,
maximeque naturae conformi, optime explicabuntur mira illa phaenomena diver*atis elementorum , & corporum tum constans naturae visibilis constitutio . Qua explicatione rejecta omnis elementorum physica theoria manca erit, vitiosa , principiis ac fundamentis destitutas ΜΑTERIAE INERΤΙΑ , ΑΤQUE ACTIO . , Naturae materialis actio constans.
iso . OBSERVATIO. NAtura materialis
unde quaque iners , & ex se cujuscumque actionis incapax, maxim3 conflanti actions perpetuo animata conspicitur. Actio haec in agendite, a quo emanat , infinitam intelligentiam , atque potentiam necessario indicat, a quo dirigitur, distribuitur, temperatur juxta certas, is immutabiIer leges summa, ac plane mira aequabilitate. Haec in nostra metaphysica', ac
in primo physicae tractatu jam ostendimus. Tres generalesimotus leger. 2 2
L Rerum omnium Auctor naturam 'materia lem juxta ideas suas aeternas creans , statui s
25쪽
llii tribuere certam, ac perpetuam actionem qualem mira phaenomena beneficentiae, & m gnificentiae , quae in illa conspici debebant, postulabant . Porro han actionem a paucis motus legibus pendere voluit libere ab ipso statutis initio temporum , & ab ipso omni
ΙΙ. Ieges hae ggnerales motus , quibus agit Natura , quaeque sunt omnium phaenomeno- Tum, quae conspicimus, primae causae physeae, tres istae 4unt.
Lex ἰmpulsionis creae impulsionis in incursu t & contactu tan tu' agens , cujus actio semper est in directa
massarum ratione. Lex attractioms.
aeae attWactionis , quae ab impulsu, dc contactu minime pendet, imo ad quamvis distantiam agit; estque ejus actio semper in ratione. massarum directa, & duplicata inversa distantia ruin o Lex assinitatis. Lex a nitatis, quae non nisi in contactu , aut ad contactum agit , nec eodem modo ad omnia corpora extenditur . Ejus vero actio nondum alicui certae rationi subjici potuit
Causae primitivae, is geuerales . '
rsos. NITA I. Leges impulsoias , attractionis, & assinitatis generales sunt , , primit Tae natures leges . Has dari posse , imo dari , earumque actionem & influxum in nostra physica jam 'ostendimus. Ad has tandem referenda sunt, dc ab his primitus emanant phaenomena
26쪽
. Ad PDRam Universam. quaecumqtra sive in terris, sine in caelo obseris vamus. At sta his omnibus meminisse oportet, leges has conservationis esse , non productio. ηlas neque quum periodici astrorum motus ab
hisce pendeant putandum est , duas impulsionis, & attractionis leges motum planetis , ac cometis primitus indidisse. aso 6. NΟΤΑ ΙΙ. Ex his primitivis naturae
legibus, &physicis pisaenomenorum caelestium,& terrestrium causis Impulso.
I. Lex ἐmpulsionis , nunquam oppugnatores habuit saltem pro existentia ἱ habuit tamen ,& habet in ejus viribus aestimandis. Attractio generalis.
II. Lex attractionis, postquam inanibus clain moribus , putidisque ignorantiae derisonibus vexata fuit, quibus inter chimaeras, atque Occultas qualitates rejiciebatur, tandem ab astro nomis , a naturae studiosis , a doctis physicis passim admittitur, nulla jam solida oppositione infirmata, tanquam Sera generalis naturae lex, quae sola, nullo impulsionis adminiculo , omnia caelestia phaenomena perpetuo efficit ;quaeque in innumeris terrestribus phaenomenis una cum impulsione sese nianifestat.
A finitas, seu attractio peculiaris, III. Legem affinitatis postremis hisce temporibus physci nonnulli celebres oppugnarunt contendentes, phaenomena omnia , quibus lex assultatis adstruitur, soli generali attractioni esse tribuenda; adeoque tertiam naturae legem
ab attractione , & impulsione distinctain non esse admittendam.
27쪽
Si res Ita se haberet , prosecto a finitas a physica esset amandanda . Vς rum nullo jure hoc asseri sequentibus para graphis ostendemus:
c quaecumque ejus natura sit , ct causa est uti illa naturalis, quae corporuti partes integrantes, ac constituentes quum ad contactum accesserint ad conjunctionem sollicitat , dc quum conjunctae fuerint facit invicem adhaere-Te. Ilaia duodecim, aut, quindecim jam annis assinitatem in sectione prima theoriae nostra materiae definivimus ; ubi aptam analysim ex-hIbuimus phaenomenorum generalium, in quibus haec assinitas sese prodit, atque ex hisce Phaenomenis legem assinitatis dari solide demonstravimus omnino a generali attractione
Assinitatem , ejusque consectaria eo loci a nobis proposita recentiora physicae, & chemiae inventa non modo non infirmaverunt , 'quin solidius, dc firmius comprobaverunt. . Nos vero ibi dicta hue revocabimus, ut potioris horum additamentorum partis. iundamentum
28쪽
Ad n eam inisersam. Iiplex ; estque' naturalis tendentia ad. mutuam conjunctionem , & adhaesonem partium antegrantium aut ejusdem corporis, puta mercurii, aut diversorum sorporum, ut acidi vitriolici idc ferri. Affinitas aggregat onis.
I. Si de ejusdem corporis partibus agatur , ex simplici assinitate habebimus tantum Totum mesoris massae , cujus tamen natura .adem est, quae partium integrantium, quas conjungit. Haec affinitas aggregationis nuncupatur. Hujusmodi est assinitas quae auri, adamantis , mercurii, aquae, &c. partes integrantes invicem jungit. .
II. Si corpora diversa sint , assinitas noum totum parit a principiis constituentibus natura diversum: haec vero dicitur a finitas compo tionis: hane habes in intristi martiali , quod
neque ferrum est, neque acidum vitriolicum , sed novum compostum, ac nova corporis species .
infinitas complexa .rsos. OBSERUATIO II. Datur affinitas eomplexa . Est haec tendentia ad conjunctionem , aut adhaesonem ceteris corporibus , qua praedita sunt producta affinitaris compositionis , quorum principia seorsm hac ipsa tendentia' non gauderent, eam vero ex conjunctione nanciscuntur . Exempla. I. Acidum marinum , dc nitrosum seors msumpta nullam auro sens bilem habent amnitatem , nec illud dissolvunt ; at simul mixtae X conjunctione magnam auro aequirunt assi- PDI. Tom. U. . B
29쪽
26 . Additamenta. nhatem, illudque magna vi invadunt . atque dissolvvn . . 'Ex horum acidorum apta mixtione novum lcompos tum , ac productum enascitur , quod verum auri menstryum est . Est hoc. aqua ro
II. Sulphur nullam ex se aquae affinitatem habet ; at a thali fixo vegetabili conjunctum magnam, certamque affinitatem acquirit ; atque haec assinitas complexa est . Praecipitationes cismicae.
isto. NOTA. Ab assinitate simplici, aut aeomplexa oritur mirum praecipitationum cis- micarum phaenomenon . Apparet hoc quum
substantiis duabus propria affinitate jam conjunctis tertia substantia additur majorem ha rum alterutri ais nitatem habens , quam ipsae linvicem. Hoc pacto in dissolutione metallica ab acido affecta , haec duo simplici, aut complexa affinitate invicem juncta sunt . Adde huic dissolutioni aikali fixum vegetabile r hoc magis acido affine, quam acidum metallo sit, acidum ipsum occupat, cogitque a metallo se, parari ; hoc vero ab acido liberum praecipitat ad minimas particulas redactum, in quas aσ- te a dissolutum fuerat. AFFINITATEs INTERΜΕDII , RECIPROCAE,
Affinitates Tariae. Ex assinitatibus simplici, & complexa oriuntur assinitates intermedii, reciprocae, duplices , quas nitide, & distincte cognovisse opportunum est.
30쪽
Affinitas intermedii. 1st 1. EXPLICATIO I. Minitas intermedii
ea est , quam subitantia aliqua aut alia media, aut ex canjunctione cum aliae acquirit . Ita sulphur ex conjunctione cum alliali fixo vegetabili assinitatem cum aqua obtinet. 13 os . In hac assinitate substantia, quae intermedii munus gerit, eandem ferme assinitatem habere debet duabus illis substantiis , . quas ad mutuam conjunctionem disponit : hujusmodi estat hali fixum vegetabile ad sulphur, di aquam. Minitas reciproca. is 11. EXPLICATIO II. Habetur assisitas reciproca, quum duae diversae substantiae tertiae cuidam eandem ferme assinitatem habent ; &quum duarum altera tertiam deserere ab altera coacta fuerit, ipsa quoque expellentem iterum expellit; atque hoc ratione conditionum quarundam , quae alteram altera fortioremessiciunt. Exempli causa Fig. 14. Nullus Minitatis exemplum. I. In Cornuta vitrea , aut fictili CD pone unciam salis nitri, & alteram acidi vitrioli ci . Acidum vitriolicum assinitate sua aikali vegetabili, quod salis nitri basis est, hic praevalente nitrum decomponet ; acidum vitrio li-Cum expellet, quod sublimatur, & distillatione in recipiens B descendit; cum a thali nitri Conjungetur , & sal neutrum ess ciet , quod sal de duobus nuncupatur, & in cornuta CD
In hoc experimento nulli extraneo calori , ut Carbonis , aut lampadis, cornuta CD admovenda est.