장음표시 사용
41쪽
corpora aeque asscit, aut neutrum ex hisco poribus dissolvere debet, aut utrumque. Oppositum contingit, eademque redit dissicultas quum aurum, S argentum aquae forti immerguntur. Solvitur argentum auro intacto
: Actio dissolvens non specificae gravitati
proportionalis. II. Si di talutio chymica , ut contenditur esset gravitatis effectus, haec dissolutionis actici acidorum, exempli causa esse semper deberet gravitati specificae proportionalis ; in causis
enim physicis omnium philosophorum consensu effectus semper causae suae essicienti pr portionalis est. At experientia pIane probat, actionem dissolventem acidorum non esse eorum specificae gravitati proportionalem; oleum enim vitrioli, seu acidum: vitriolicum quantumlibet concentratum aqua regia communi multo specifice
gravius est ; hoc vero nihil in aurum agit , quod ab aqua regia optime dissolvitur. In chymicis dissolutionibus moleculae corporis tum dissolventis, tum dissolvendi in con tactu, vel ad contactum mutuam tendentiam habent; at baec semper & ubique assiestatis , non gravitatis effectus est. Q. E. D. Inaequalis corporum adhaesio nou es a generali attractione .rsha. DEMONSTRATIO II. Inaequalis adhaesio passiva integrantium diversorum Coryorum, & quidquid ad soliditatem , dc uiditatem
Spectat nullatenus a generali attractionis lege est repetendum. Exempli causat i Partes integrantes adamantis maximam mutuam adhaesionem habent, separationi valideresstunt, di durissimum corpus esciunt. Parin
42쪽
tes Integrantes mercurii et si multo densiores minimam adhaesionem habent, separationi vix resistunt, & corpus liquidum, aut fluidum e sciunt. At enim vero si, ut contenditur, adhaeso in adamante, & in mercurio ab attractione generali procederet, & gravitatis tantum effectus esset; nonne patet, partes integrantes mercurii magis, quam adamantis esse invicem
adhaesuras λ Q.E.D. Neque praecipitationes eis micae. ista, DEMONSTRAPIO III. Patet quoque
priscipitationes eismicas non esse a gravitate, neque a lege generali attractionis proficisci
Si dissitationi argenti per aridum nitrosum affundatur suffcienti quantitate athali fixum vegetabile, aut sessile , athali arripit acidum,& ab argento segregat, quod expulsum in minimis globulis sese ad vasis imum praecipitat ἀ istor.
At si haec a gravitate fierent, nonne argentum, utpote specifica gravius deberet aut acidum retinere, cui junctum est , aut hoc non deserere nisi a thali sibi jungeret, aut utrum que sibi eo pulare , nunquam vero praecipitari Athali itur argentum praecipitans, & ac tions praevalent non sane ex gravitate agit sed ex sua assinitate cum acido praevalente . Q. E. D. Neque crastallietationes. Iset . DEMONSTRATIO IV. Neque miraecismicae crastallietationes magis' tribus praece dentibus Phaenomenis a generali attractione re
43쪽
4s Additamenta Partium sε crystallietantium polaritas,
Certum est in moleculis elementaribus salium, e quibus effermantur gemmae, lapides, dc metalla pleraque dari veram polaritatem, quae nituntur invicem jungi certis quibusdam lateribus, aut punctis potius quam aliis. Hinc oriuntur regulares earum crastallietationes seminper in eadem specie eaedem, in diversis diversae , ut in docta Romet crystallographia optime demonstratur. Ex hac polaritate; quaecumque ejus causast, elementa salis communis in cubus concrescunt, sacchari in globulos, reguli antimonii in stellas radiantes, adamantis in prismata hexagona hexagonis pyramidibus utrinque ter
' Poterunt ne nonitatis inimici in hisce crystalli Eationibus non nisi gravitatis effectus in intueri 2 Qua ratione ex lege gravitatis adiganis tur elementa ita se disponere, & ordinare,
ut hic cubos, ibi globulos, alibi prismata, &pyramides' essiciant ; , quin & alicubi in cylindros coeant, aut conos, aut flamenta diversae
crassities alia aliis infixa, sub certis angulis inquavis specie, sed in diversis spceiebus diversis; at ubique miram, constantem & regularem texturam essicientiuus λ Nonne manifestum est, varia haec phaenomena praeter diversam speciscam gravitatem etiam diversam illam a finitatem in hisce elementis indicare, quam
Naturalium Cresialilaatisnum miranda. Nonne quoque miram hanc figurarum contexturam, quam in parvis salium crystalli Eationibus intuemur, & majore massa in crystaIlizationibus pyritum, ardesse , crystalli fossilis a
44쪽
. Ad PDfieam in versam . 4 alis, gemmarum, & plurium lapidum; nonne δinquam, hanc quoque conspicimus in quibuscumque trium regnorum phaenomenis nonne nobis clara voce clamat adeo Verum, amplum
que esse in hoc orbe assinitatis Imperium, ae illud impulsionis, dc attractionis . E. D. UNI'ERSAE HUJus ΤΗEORIAE CONSECTARIA. Minitas a natura demonstrata.
is et . OBSERUATI O.Ex hactenus toto paῶ
Tagrapho expositis patet, nos legem assinitatis admittere non sane propterea - quia corporum naturam ignoremus; sed ideo legem hanc rejici , quia corporum natura non probe dignoscitur . Lex attractionis phaenomenἐs eismicis extranea. Ut appareat, injuria phaenomena cis cagravitati adscribi, satis est animadvertisse , gravitatis theoriam e hymicis phaenomenis minime congruere; chymicosque illos, qui .assionitatis legem magis odisse visi sunt, ad illam necessario redire quum plura chymica phaenomena volunt explicare; aberramus si quidem a recto tramite, quoties eorum explicationem
procul ab affinitate investigamus. rex assinitatis a sapientibus pissicis admi . Celebris Cl. Mae querit successor In suis Tectionibus elementaribus chemiae , is historiae
naturalis magna ingenii vi, atque doctrina legem statuens assinit tum chymi earum sapientes docuit veritatem in omnibus quaerere, admissa principia continenter sequi, neque in aliorum
45쪽
42. . Additamenta Atque Ita in re nostra docet solers Physteusa a Plateam victoriarum degens dum rem physicam egregie pertractat, & experimen iis con se probat. Εjus doctrinam omnes magni faciunt. Ipsum docentem saepius audivimus , ibique pulcherrimas veritates physicas optima methodo , summoque ingenio expositas audivimus. Ille siquidem sola ratione, & experientia duce , jugo quovis antiphilosophico excusio, praeter legem generalem attractionis , ex qua gravitσS, legem admittit peculiaris attractionis , a qua Omnia assinitatis chymicae phaenomena descendunt.
2uid primitiva corporum principia.
Principia, quibus corpora d iversa, ut aurum, serrum, lapides, lignum, malum, Ceye, manna, absinthium , constituuntur,dividi sole ne
in priseipia primitiva , & principia proxima 4
De his modo. CORPORA, EORUMQUE PRINCIPIA PRIMITIvΑ.
1 uers. OBSERVATIO. Prine Uia primitiva
corporum vocantur substantiae magis elementa res, quae eorum compositionem ingrediuntur , quaeque chemia ultima analysi extrahit. ac segregat quum corpora decomponit, quaecumque sit harum substantiarum eismentarium natura , divisibilis an secus, simplex, aut composita , veram analysim admittens; aut recusans. At quaenam sunt haec primitiva corporum principias' quaenam eorum natura, quis nume
46쪽
Ad pD am Universam. Iphystcos, &chymicos quaestio; qui rem fortas
se numquam detegendam pluris sacere mihi vita dentur, quam re ipsa mereatur; neque enim hisce litibus, novaque de his opinione producenda physicas disciplinas unquam promovebunt straterum, is recentiorum sententiae. I. Omni aetate censuerunt philosophi, trium regnorum corpora esse Uera aggregata diversarum substantiarum natura magis simplici, magis homogenea, ct immutabili , quas seorsim cognoscere utilissimum esset, ut ex iis notis ad mixtorum cognitionem facilius progrede xemur, quae ex illorum congerie efformantur.
Tφrra , aer . aqua, ignis erincipia primitiva.
Quo tempore nondum Chernia orta erat,
physica vix nasci coeperat, Aristoteles post Empedoclem statuit, principia primitiva coris porum ps e terram, derem, aquam, & ignem, materiam scilicet igneam, & lucidam. Fortas. se etiam post omnes conatus in Aristotelis senistentiam descendere oportebit, quam etiam per hos dies illustriores physici sequuntur; ut in theoria materiae, & corporum jam tradidimus.
Principia num necessario simplicia
Quod passim Aristotelicae sententiae opponitur, quodque illam omnino evertere nonnulli putant, est, Aristotelica principia non esse sub
stantias natura simplices; quare quum istae de compocli reapse possint pro principiis haberi
At inanis est haec objectio, neque propositam sententiam serit ; neque enim ejus asscrtores volunt haec principia. esse substantias simplices a
47쪽
44 . Additamentaces, indivisibiles, nullius verae decompositIonis capaces . Si enim tales quaerantur substantiae principia , frustra in . universa rerum natu ra illa investigantes laborabunt.
II. Quid itaque contendunt physici dom in
primitiva corporum principia inquirunt contendunt tantum corpora dividere in substantias naturae simplicioris, passim notae, ubique existentis , semperque sibi constantis; quaeque si graves mutationes subeant, semper, & ubique in pristinum sese restituant . Atque hujusmodi sunt Omnium verorum chymi eorum, & physi Corum consensu quattuor Aristotelis elementa, Seu prima corporum principia. Quid interest, quattuor haec elementa non esse smplicia, dummodo ipsa experimentis nobis-perspecta sui; dc ex eorum commixtions exoriri possint mixta, quae analysi distolvuntur, & quae probe nosse curamus' . . . Dum in physica nostra de quattuor elemeutis ageremus, jam a praeclaris Neutoni experimentis didiceramus, materiam igneam, istaeidam, quae unum ex illis est, septem diversis molecularum speciebus constare. Ex Soni experimentis suspicabamur, aerem infinitis mo- leculis constare massa, & longitudine diversis, a quibus diversias tonorum haberetur; putabamus quoque experimentis ductis in metallis, materiam terream non eandem omnino esse in
metallis persectis, in quibus immutabilis esse videtur, ac in imperfectis, in quibus ita mutatur ut suam ipsam naturam mutet .
At nihil horum nobis ideae illi opponi videbatur, quam de primitivis corporum prinCipiis conceperamus; nunc quoque quum Plurimum in eam sententiam propensi s mus , in qu aqua est corpus compositum ex aere uso
48쪽
pterea aquam ab elementorum numero segregandam arbitramur, neque substantiae principii nomen illi esse denegandum Sso. III. Ex hactenus positis colligi videtur, aut nullas esse materiales Substantias, quae pro primitivis eorporum principiis haberi possint , aut substantias has esse terram, aerem, aquam,
Aut nutu priseipia, aut quattuor elementa
quattuor has substantiae satis notae, & ubiaque existentes, aut natura immutabiles sunt, ut pleriquet physici arbitrantur; aut si vere immutari, de decomponi possunt, ut recentio res chymici, & physici ferme omnes autuis maent, eorum decompositio est veluti flatur violentus, in quo semper ad primigeniam suam naturam tendunt, quam, statu violento cessante, re ipsa statim iterum induunt. Exempli causa, aer , & aqua effectae partes
constituent s marmor, aut lignum, naturam amittere videntur alter aeream, altera a queam verum si hoc marmor in calcem redigas, &lignum uras, ex utroque acidum aeriforme educes, quod quidquid aereae naturae suae extraneum est exuens verus aer atmosphericus evadet. Ex utroque pariter liquidam substantiam educes, quae a sibi extraneis purgata vera aqua naturalis apparebit.
Aeris, agitiae, ignis restitutio. Pari ratione materia ignea, & Iucida e sole
perpetuo emanans, primigeniam naturam suam amittere videtur dum terrestribus substantiis immiscetur statum fixum induens, & earum principium inflammabile evadens. Verum re
dire parata est materia ignea, & lucida, dc
49쪽
46 Additamentare ipsa talis redit quoties ignitione substantiarum harum vinculis solvatur, & libertate
Haec tendentia in naturam pristinam post quamvis mutationem, aut decompositionem nova ratio mihi videtur, qua illa quattuor ele menta substantias principia esse dicamus.
Rationes pro quattuor elementis.. Paucis., rationes quibus quattuor hae substantiae pro primigeniis principiis haberi debere videntur istae sunt. Experientia eas ubique detegit, ubique aut natura immutabiles sunt, aut saltem peculiari proprietate donatae, qua ad pristinam naturam recuperandam tendunt. Si vero haec non sussiciant ad eas inter primaeva principia recensendas, confidenter iterum dicimus, nullam esse substantiam, quae pro tali habenda sit. γδε Luattuor elementa, inquit Plinius Galliae, Ptime norunt veteres philosophi; Non nisiis ingentes massae considerandae sunt quum naturam definire volumus . Sol, atmosphaera, mare , tellus ingentes massae illae sunt, qui- ,, bus illa statuerunt. ,, , , Si existeret astrum phlogiffici, athmosphae- ra athali, Oceanus acidi, montes adamantis , is tunc haec pro generalibus principiis omnium is corporum ha heri possent. Verum haec non
,, nisi peculiares substantiae sunt ex verorum elemento rum mixtione conflatae. CORPORA, EORUMQUE PRINCIPIA ΡROXIMA
2uid proxima principia corporum.
ferme omnes de corporum natura agentes duo prin-
50쪽
Ad n eam Universam. ς' principia, seu constitutiva distinguunt: principia eorum proxima , quibus eorum species dennitur, &invicem distinguuntur; dc principia pr mitiva, quae ad omnes species pertinent, nec eas distinguunt, &in quae tandem omnia mix torum principia resolvi possunt. Exempli causar
I. Claymici nitrum resolventes extrahunt acudum nitrosum, & areati fixum. Atque haee duo tamquam nitri principia proxima considerant. At si ista iterum resolvantur, ex illis tandem educunt aquam, aerem, terram, dc ignem, quae sunt ipsius nitri principia primis
II. Pari modo in ingenti aquae sontanae concha fasinae triticeae libram distolvendo , extrahuntur unciae quattuor cum quadrante subsantiae glutinosae elasticae, unciae undecim cum quadrante substantiae amitacδae, seu a mili, dc drachmae sex materiae saecbarinae, dc materiae extractivae. Hanc analysim effecit Sagitis. Quattuor haec substantiae sunt principia proxima farinae triticeae; at quodlibet ex his principiis ulteriore analysi tandem exhibet aerem, ignem, aquam, terram, quae sunt ejusdem farinae principia primitiva.
υusdem farinae alia priseipia proxima. III. Eiusdem farinae quoque libram aperto igne in cornuta C D fig. s. 4 desolve'do ,
eduCitur, juxta Gagium, acidum ad uncias octo , ossum ad unciam unam, dc semis, atha Ii vorati is drachma unai, remanet in cornuta Residuum ad uncias quattuor cum quadrante ', unciarum duarum cum cribus quadrantibus, dcvltra de factus di sti patior ab phlogistici, dc subsantiarum aeriformium , quas secunt abripit ,