장음표시 사용
11쪽
catas leges huius Regni ; nam ex
earum multitudine , & confusione, ut modo diximus , provenit neglectus , & abusus. Ius quidem Romanum qui cupit addiscere , facile habet unde possit ad metam pervenire, tum in ipsis legum fontibus, tum in libris Interpretum , qui doctrina, Scmethodo facilem viam reddunt. At in jure nostro, quocumque te convertes , nihil aliud invenies , quam eadem saepius ad nauseam usque reis petita , contrarietates, repugnantias , inextricabiles dissicultates, obscuras,& aliquando pueriles Doctorum co certationes potius , quam interpreta tiones . Nec mirum ; nam primo Compositores legum nostrarum longe fuerunt inferiores tum sapientia , tum
prudentia civili Auctoribus Romani juris & propterea non semel dissicillimum est inenuinam. 8c propriam rationem in illis invenire, niss ad mores.&consuetudinem Nationis constitutum, his referatur quod ostendere non semper est certum , atque expeditum. Mitto sententiarum gravitatem , 3c sermonis elehantiam , quae utplurimum desideratur & contra loquacitas abundat , quae solet contextum verborum obicurum reddere ; unde
non semel, quae proprie fuerit mens legislatoris divinatur potius , quam explicatur. Deinde Romana lingua, etsi mutationem aliquam accepit post reipublicae in principatum transsor mationem, tamen iisdem regulis continebatur ; Sc propterea facile est , voces earumque structuram ' in Romanis legibus intelligere : At nostrae magna ex parte compositae fuere iis temporibus, in quibus quam plurimae latinae voces in barbarum significa. tum , barbarae contra in latinum
translatae fuerunt g 8c propterea non leve incommodum , praesertim , quod eaedem voces aliquando diversimode acceptae sunt. Denique . quod maj ris momenti est , mores Romani ,
tum publici , tum privati , licet
immutati non parum essent sub I peratoribus, & per consequens supremi Imperii potestas , magistratuum ossicium, facultas, Sc nomina; nihilominus eadem forma iuris reddendi,
justitiaeque administrandae ; & generaliter eadem ferme mens , δc spiritus Romanus in legibus permansit , Sc servatus suit. Et propterea cernitur leges Pandectarum , & Codicis discrepantia, Sc in universum in tota
Iustiniani Compositione ; unde iacile est , iisdem principiis , 8c regulis
aptare, atque explicare leges, licet
auctorum . temporumque varietate
dissitas . Quae Omnia longe aliter apud nos sese habuerunt ; etenim hujut Regni Provinciae , postquam Romano imperio subtractae , in extraneorum Principum dominatum transierunt, qui dispari genere, dissimili lingua , diversos mores , instituta. 8c consuetudinem vivendi praeseserebant, facile fuit , ut di na , incomposita, Si sibi contraria indu- cenetur Iurisprudentia . Quod manifestius apparebit , si ejus origines se proximaque originibus , vel leviter
U. Gothorum quidem Reges, qui primi , expulsis Erulis , stabilem sedem in Italia posuerunt, quamvis
Romanarum legum auctoritatem confirmassent, tamen fieri non potuit ,
ut albuid novi iuris , partim ' ex more , 8c consuetudine Nationis , partim ex edictis sa), quae ad rem
sacere existimabant, non induceretur; δc pro a Vid. Edict. Theodori in oper. Cassioq
12쪽
n propterea ab his primis initiis
varietatem aliquam, Iuris prudentia accepit. Sequuti deinde sunt Long bardi, quorum dominatus cum diutissime, praesertim in hoc Regno , stetisset, quam plurimae latae fuerunt novae leges, a Romanis utplurimum discrepantes. Et quamvis illi statuis. sent, ut subditorum elyet in arbitrio, utrum Romano , an Longobardi eo iure vellent vivere sa) , tamen semper praevalebant dominantis Nationis leges. Et hinc non levis confusio, &concertatio inter antiquum , Sc no vum Ius ; praesertim quod iisdem temporibus ortum habuerit , Veteribus omnino incognita , laudatis Iuris prudentia , quae suis principiis a
Romana plurimum recedens, neces sario introduxit novam . variamque
formam, & disputandi ,& judicandi. Pulsis demum Longobardis , Noγmanni Provincias nostras occuparunt,
easque in novam Principatus formam redegerunt sub Regni nomine : unde novae legum rogationes , & per consequens nova confuso'; praesertim quod Normannorum aetate jus Romanum , sue noviter inventum fuit, ut vulgo placet-, sive majores vires accepit ob receptam in publicis academiis interpretationem , paulatim abrogavit Longobardicum; sed non usque adeo, ut hujus vestigia aliqua non remanerent , saltem ex longa consuetudine , & usu.
VI. Voluit sane Fridericus II. Imperator jurisprudentiae studiosis
prodesse, dum componendum curavit nostrarum legum Codicem sub nomine Constitutionum Regm Myrii que
Siciliae, quae majori ex parte ipsummet Prideri cum auctorem haberit . Sed non propterea difficultas , Rconfusio sublata fuit ; nam praete quamquod in ea Compilatione ordinis, ac methodi nulla fuit cura . &diligentia , non desunt earundem
rerum repetitiones, inutilas praefati nes, confirmationes, aut abrogationes
Romani iuris, aliquando male expIicati , atque intellecti . Hinc non semper facile est in iis constitutionibus cognoscere jus novum , jus Lon- obardi cum consuetudine receptum , & confirmatum , aut denique juxRomanum restitutum , vel abro. gatum . His addendum est quod omnes ferme qui sequuti sunt D ctores , R Interpretes pluI incommodi ,.quani quillitatis in jurisprudentiam intulerunt etenim quidam ex
iis maiorem operam n a Varunt Longobardicες, quidam majorem Romanis legibus percipiendis . unde vis utrarumque magis, minusque extol- . . lebatur .. vel deprimebatur : Omnest tamen dum vellent sive eas in coniscordiam adducere, sive primas per postremas explicare, aut e diverso , mirum in modum omnia miscuerunt,& reddiderunt difficiliora . Ad haec novissimae canonum, & decretalium Collectiones, quae coeperant iam non minuq academias , quam tribunaliatam clericorum , quam laicorum
occupare, novam praebuerunt occasionem difficultatis , & confusionis injurisprudentia ; siquidem iidem Do.ctores iustos fines Sacerdotii, Sc Im. perii tenorando, passim & Divinum, ,'& Humanum ias confundunt , aut
13쪽
ritatemque utriusque labefactant, Aconvellunt.
UII. Post Fridericum Secundum . omnemque Suevorum stirpem , ad quam per Normannos: pertinuerat Regnum , qui sequuti sunt Reges de familia. Rndegavensi magis, magi
que Ius nostrum auxerunt , &. Onerarunt , nam quam plurimas novas
leges sanxerunt quae Regni Capitula ad pata sunt ) sive, in emendationem. juris antiqui& praeserti
Suevorum Principum , quorum; me moriae infensi conabantur , quoad
fieri poterat, leges, & instituta suta
vertere ς sive ob nova negotia , quae quotidie suboriebantur , nominatim, ad crimina coercenda, iactae jam ecsupetioribus bellorum tumultis. graviora, & frequentiora sve obfylum,& ordinem. judiciorum sta tuendum , certisque regulis confirmandum , qui paulatim tum consuetndine , ia usu,
tum opinionibus. pragmaticorum,tum: minus rectru Romanarum, legum in. terpretatione, novam. formam , ninvamque meth tum acceperat. Hinc
juris Compilatio sub fine Regni
Andegavensium apud nos ortum habuit, catus. titulus. Ritur Magna Curiae VPariae, ubi omnia serme quae traduntur, ad eum ordinem pertinentia
Ex iiς ritibus. praxis , nostri dicunt, forensis , quae jam obtinuerat in Tribunalibuς Regni, obtinetque adhuc magna ex parte , originem habet . Farendum lane est, in iisdem multa extare, Sc rationi consonis, 3 a jure
cum civili, tum Canonico non aliena. sed eodem tempore quaedam occurrunt
partim absurda, partim ita confusa, di obscura , ut vix divinare possiς quisnam fuerit compositorum sensus In haec autem diligentius inquirenti mihi verisimile visum est , compositores, dum vellent omnia complecti
usu forensii iam. recepta , non semper quae proponebant examinasse,essentne secundum. legum regulas, & principia an secus ; pertinerentne adiaciliorem, formam juris . nostri obtinendi, in judicio, an potius ad eandem subvertendam , vel. saltem impediens dam. Interpretes, qui postea sequuti
sunt eorundem rituum, cum paulatim novis. opinionibus eos Onerassent cumque variae novae leges ad eandem. rem pertinentes promulgatae essent .
praesertim ut aliquo, remedio fraudi bus, & cavillationibus, quae quotidie in foro oriuntur, occiirreretur;factum est , ut forensis praxis apud nos. confusissima sit, & magna ex parte ditana, & incerta ; eout dissicillime ad certum ordinem , A methodum ea- redigi possi . Et quamvis . multi ex Pragmaticis integra volumina ea de re edidissent; tamen eorum studium , omissis initiis , rerumque origine non. repetita, tantum fuit ia. colligendis , & concinnandis certis. verborum. formulix, quae cum. utplurimum nullius. , aut ineptae sint significationis , & praeter arbitrium, prioruin inventorum. , destituantur ratione, & auctoritate legum: ideo ipsi met saepissime inter se non, coninveniunt , 3c ad quoddam, memoriae 1rtificium, justitiae potiorem, partem s. quae est in suo unicuique tribuendo creduxerunt. Necessarius quidem est , haud infitior, certus aliquis agendi,& lites pertractandis ordo, ac methoridus . ejusque ignorantia versantibusim soro non est' serendae nam iaRomani mortalium cordatissimi nihil quid quanν solemne agebant ,. ne dicam in judiciis , in omnibus serme negotiis, tum . publicis,. tum privatis alicujus moment, . sine certi& fommulis , verborumque delectu , quo
animi paratiores essent , & rei gerendae
14쪽
etenis auentiores a); verum nihil Venit, tum propter novorum Magi absurdum apud eos proferebatur stratuum ,&Tribunalium creationem, nihil inutile, aut ineptae sgnificatio- etum propter negotia , quae noviternis: illud tantum dico, solidam co- exoriebantur, Praesertim ex Dequen-gnitionem iuris , & communis , & tibus laudorum concessionibus, unde nostri antea requiri, ad hoc ut recte Baronum auctoritas aucta , & per judicialis ordo apprehendatur, di consequens eublici dominii forma
eodem tempore sciatur , unde con- immutata fuit . Demum translato
suetudo, S usus judicandi, causasque Regno ad Hispanos Reges . qui peragendi, unde sermulae jam introducta suos Vicarios illud administrabant , originem duxerunt, & quando suum quotidie novarum legum occasiones habent effectem cessariumque sese offerebant si ve ad statuendum usum, quando secus ne filiis consi. novum regimen introductum , sive stant f .ut videre est inter turbam ad iurisdictionem novorum Magistra. scribarum . apparitorum, vulgarium- tuum definiendam reve denique ad jusque forensum ) in solo memoriae antiquum .partim abrogandum, partim artificio absque milo , vel intellectus, instaurandum , & confirmandum, ea vel rationis usu. Ex quo inanibus , scilicet in 'parte, quae jam deficiebat, 3c superduis scripturis , longissimis , mons inus ex morum corruptione ,
implicatisque Arborum strophis , quam ex fraudibus serensibus . Et
portentosis , R immanibus actuum propterea ad stupendam moleri cor. judicialium complicationibus . vulgo pus legum, quae Pragmaticarum ti- processibus, aptis defatigando labo- tulo denotantur, fuit coagmentatum. rioso cuicumque , & patientissimo , In iis multa extant utilia , sed non cauta utplurimum obruuntur , ne minus explicatu dissicilia, nominatim amplius finem , aut exitum invenire ubi ad usum fori Traducuntur , unde
possint. Et, quod deterius est ., non 'non leuis fit labM jus addiscere iemel iis honesti cives , & bonis volentibus ς squidem pars praecipua moribus praediti, pacisque sectatores, Neapolitanae juri prudentiae in pra-
fortunis luis spoliantur a callidis , 'gmaticis sanctionibus extat. Nec alio versutis , factiosis : innocentes irre- nomine, aliave forma deinceps legestiuntur; nocentes contra, di poten- latae sunt, & hodie feruntur. Uerumtiores inveniunt unde a legum vin- illae vitio etautologiae ubique scatent, eulis sese dissolWant . Sed evectus ut mittamus inutiles praefationes , sum Ionsius quam 'volebam: ad longasque confusiones, quae majorem reliquas iuris nostri partes veniamus. partem uniuscujusque sanctionis oc- VIII. Non admodum dissicilis apud cupant. Et propterea posset immane nos iurisprudentia esset , vi his tan- corpus pragmaticarum hrevi volumitum lesibus contineretur. Sed longe ne concludi , si inutilia demantur , majus incrementum accepit ex quo & inpius repetitae, semper tamen, Rad Reges Aragonenses Regnum pere ubique, aut parum, aut nihil servata.
15쪽
IX. Hae sunt praecipuae nostrarum egum partes. Sunt & aliae minoris momenti , siquidem , vel speciales sunt alicujus loci, ut Consuetudines Neapolitanae, & Barenses auctoritate Regia firmitae , vel quae Privilegio.
rvm , & Capitulorum nomine comprehenduntur in proprio, & peculiari volumine. Sunt denique innumera apuΛ nos usu sori recepta , quae licet proprie leges non sint , parem tamen , sit non dissimilem vim habent. inter quae primum Iccun sibi vindicant Ritus Regiae Camerae, pri vata quidem auctoritate ab Andrea
de Isernia collecti, sed usu, & consuetudine judicandi in eadem Regia
Camera confirmati . Quemadmodum
R Decreta quaedam ejusdem Tribunalis , generalia vulgo dicta , utpotern certis quid em iactorum speciebus
prolata, verumtamen generaliter o
servanda. Eodem sensu gallico voca-hulo arresia Camera nominantur . In his tamen omnibus ordo, & me thodus desideratur ; contra extant inutilia non pata , multa abrogata, innumera repeti a. Praetermitto speciales quorundam locorum consuetila
dines, quae licet publicis literis coq-sgnatae, tamen partem iuris Regni non faciunt, utpote auctoritate Rei a destitutae , quaeque obstringunt tantum cives ejiisdem loci , & insinistum prope esset de his omnibus disserere, cum nullae ferme sint in Regno Universitates, quae peculiares quassam consuetudines non habeant. Hoc idem dicendum de variis Regum Dipsematibus, quae omni serme tempora pro incidentibus negotiis
expediri sunt solita : nam ia haec infinita sunt , & in publicum non
edita, unde rud certam formam reduci non possunt. Nec Reges , aut eorum Uicarii ea mente illa conis. Cerunt , ut universalis legis vim haberent, sed tantum, ut negotium de quo agebatur, ad exitum perduceretur. Qua in re uti possumus exemplo juris Romani, & Canonici , .
quidem reseri pra vel Imperatorum . vel Pontificus, pro cetriis causis , Sep ers iniret nil inent vim legis generalis nominatim ea ratione
publicata sint, vel in legum aliquam Collectionem conjecta co) . De his diplomatibus, sue rescriptis notabile est judicium Francisci Duareni b)
quo Jc nos uti debemas ita re praesenti. arulucebautum autem , ct referebantur rescripta L sicut hodie a Lduci Atint res judicarae in supremis Curiis , quae etsi propter judicu- auctoritatem magni praejudicii sent ,
tamen vim legum habent. Quae regula a uobis tenenda est in decisionibus , quas vocant nostri , &quas tertio quoque verbo allegare solent, sive in interpretatione juris controversi, sive in lite aliqua ter. minanda . Excipiuntur tantum illae, quae in Sacro Consilio sormatae sunt in modum Iegis condeudae , ut utar sermula Pragmaticorum tunc enim generaliter allegari solent tanquam universales leges . Etenim hoc Triabunal pnesesert quodam modo auctoritatem Praetorum, qui suis edie is ,
vel adjuvando , vel supplendo , vel corrigendo jure civili , non semel nouiter statuebant, quae legibus se vel
16쪽
senatusconsultis erant praetermissa . X. Ex his, quas hactenus enumeravi mys . partibus juris Regni satis Patet , quam maxima illud involva- r confusione, & difficultate . Quod magis, magisque experiuntur qui ad
ejus cognitionem propius accedunt . Uerum haec non magni essent momenti ad perdiscendum . si Doctorum,ia Inerpretum diligentia luppleretur, quod in ipsarum legum collectione deest; nam ut ait prudenter Donet. lus so) a Principibus est auctoritas uris , a peritis , o intelligentibus via , G recta ratio docendi . Sed contra illi videntur quasi in perniciem ordinis, ac methodi conjurasse,& veluti de industria omnia non suis Iocis colloetare voluisse. Et praesertim
novi Expositores , ' Pragmatici ,
qui dum necessaria praetermittunt , ad inutilia & a proposito aliena accedunt libenter, in unum, eundem.
que locum congerendo quidquid vel ex aliis scriptoribus , vel ex usu didicerunt; m jori reprehensione digni, quam olim Albutius rhetor , qui ut scribit Seneca b in omni contro. versia dicebat, non quidquid deberet, sed quidquid posset. Hinc non mirum si immensus prope sit labor jus nostrum addiscere volentibus. XI. Et quamvis Carolus Tapia sub certis titulis disponere curasset leges Regni, secundum ordinem Codicis Iustiniani, ut ipse ait in prae latione , iisque antiquorum , 3c pro
prias addidisset interpretationes ἰ ta-yaen ejus opus nec cupid. e legum juventuti, nec emunctae naris homi
nibus satisfacit . Primo quod ordo
ipse Iustinianeae collectionis , quem
imitandum suscepit, non usquequaque ad docendum , addiscendumque
jus videtur aptus , prout accurate
cistendit idem Donellus so; unde. saepe ultima apparent pra:lata primis , media utrisque . Ex quo lahor , &incommodum legentibus maxim qm affertur. Ad haec multoties , quod in uno titulo deest , ex alio est petendum; mqt toties contraria. R dissici lia explicanda, & propterea ingenia. so interprete opus est . qui omni λmethodice sub uno veluti conspecta
proponat, ut nihil in ea materia ad rectam cognitionem desit. In Taphe collectione non solum haec omnia desiderantur , sed etiam peccatum est in eo, quod, cum apus privata auctoritate sit susceptum, passim occurrunt in uno, eodemque titulo leges inter se pugnantes , & contrari e ;unde jus quod ibi proponitur sit incertum legentibus , & cognitu disti, cillimum . Dein multoties leguntue tituli, qui continent materiam omni inno alienam , unde is pius divinari oportet quo in loco haec . vel illa constitutio inveniri possit. Sit exempli loco titulus primus , qui se habet: De Μουa Esilippi codice componendo. Prout verba hic sanant, statim quis credet ibi inveniri aliquam legem Philippi HI. Hispaniarum
Regis, cujus aetate ille cadex comis positus, editusque suit. Sed cum talis constitutio non extaret , vellet
autem Tapia Iustiniani imitatorem te praebere; qui in primo i titulo de πουο Codice faciendo, legem in eum
17쪽
texuit Friderici I l. quae in libro nem aquae, ct ignis eam appellavit. constitutionum legitur sub titulo de Postremo si tanta in vocabulis selu legibus , . consuetudinibus antiqua- gendis religio Tapiam tenestis curris ; sed longe alienam a propoli to et titulos de officio Sacri Conscii. Monam quid commune est inter titu- gi ibi Iustitiarii', Magistri Iuratilum de noυo Fb lippi codice compo- G c. non inscripsit de officio Praefectinendo, & constitutionem Friderici , praetorio, Praesidis, Proconsulis, Prae- qua hic Princeps mandavit, ut nul- fecti υigilum , de Curiosis, ct D mi e aliae observarentur constitutiones, tionariis : cum inter haec aliquamquam quae in suo volumine extarent λEjusdem farinae est ritus M. C. qui apponitur a Tapia sub eodem primo titulo. Aliquando titulus in eo Codice iisdem verbis conceptus legitur,. ac in jure Romano, licet res contineat specialiter nostris legibus-statu. ias, & ad nostros mores accommodatas . Hujus generis est titulus de Olficio Procuratoris Caesaris , quidum ibi occurrit , admirationis oc casionem legenti praebet , quidnam commune habeat ossicium , quod olim sub Romanis Principibus eorum procuratores exercebant in quibusdam Imperii Provinciis , cum legi bus Regni Neapolitani At e redidit Tapia eruditionis metam attingere , dum leges , quae apud nos latae sunt ad aerarium , sive ad cameram Regis pertinentes, sub eo titulo collocaret; cum quale apud Romanos fuerit munus Procuratoris Caesaris , tale in Regno sit Regia Camera . Sed haec ratio pro nihilo habenda est ; nam primo non leve est discrimen interutrumque munus , prout suo loco dicetur, deinde quid opus est priscis nominibus designare novos Magistra. tus , nova ossiciorum genera , quae jam Sc sua origine , & usu propria vocabula sortita sunt Nec nostros, credendum est, de latina parum sollicitos , fastidii adeo delicatissimi
fuisse , ut Petrum Bembum imitatarentur, qui ne novo vocabulo ein communicctionis uteretur, interdictio-
potuisset similitudinem invenire ' Titulus qui apponitur in eadem eom. pilatione de Senatusconsulto Amicta viano eodem vitio laborat , nam leges quae ibi a Tapia collocantur omnino sunt alienae; illud enim S.C. tantum agit de mutuo, quod dari prohibetur filiisfamilias . At leges Regni tractant generaliter de solemnibus Observandis in quocumque filiorum familiat contractu & propterea talis propria fuisset tituli in-icriptio: Quomodo filiusfamilias eonistractus celebrare possit. Etenim auctores SC. Macedoniani . prohibent eqtantum mutuum . non solum nihil sanxerunt , sed ne cogitarunt quidem , quanam ratione filii familias scripturas obligationum conficere deberent , utrum cum Notario , an secus; & quae clausulae' adhibendae essent. Quod specialiter nostris legibus
provisum est. XII. Sed haec omittamus', utpote leviora, & videamus breviter quid de suo praestiterit Tapia . Primum omnium in singulis constitutionibus, capitulis, ritibus, pragmaticis, sum.
mas, quas vocant , praeponito, raro
ex aliis auctoribus desum taI , utplurimum a se confectas; more jam usitato ab antiquis Romani iuris in te pretibus , prout videre est in vulgista editione Pander arum, & Codicis. Nolim hanc rationem legum expliscandarum usquequaque improbari , cum nonnihil utilitatis ea contineat;
18쪽
licet ea de re Duarenus reprehendat Barto uni, ceterosque ejusdem scho. lae Doctores , quod non semel ex specie legis regulas conficiant nimis generales, & abstractas, quae errori-huν occa sio nem priebere solent. Nescio autem cur Tapia voluerit no. vas ipIe sun mas conficere, cum iam extarent in vulgata editione consit.
tutionum , opera Lalli de Tuscia . k Matidiati de Asmissis, qui majori studio, S diligentia ad eas explicandas accesserunt. Praeter summas a P. ponit notas , & interpretationes' an,
liquorum , & praesertim Andreae de Isernia ; S demum proprias , quas ait, se composuisse tum assiduo labore, tum continuo usu forens . Sed vereor ne tale opus plus confusionis, quam utilitatis attulerit . Praetereo barbaram , & incomptam loquendi formam, commune vitium OmniΗm pragmaticorum ; unde dolendum sane est , nulla unquam aetate leges nostras in eo genere nactas esse, non
dicam optimos , sed ne tolerabiles quidem expositores : quid dicemus de Romanarum legum minus recta interpretatione, ex qua legibus Regni interpretandis salis aptantur re gulae . N axiomata οῦ unde eodem tempore & c amune , 8c municipale jus confunditur, & male explicatur 3
Quid de importuna, & fastidiosa imgum , doctorumque , citatione , non semel extra rem , R inutili y Quid
de tot locis communibus saepius repetitis, priesertim in principiis titulorum: & de brocardicis, ut dicunt, a materia alienis p Quid de auctoritate rerum judicatarum, sive decisio. num , quae non semel inter se con trariae in una , eademque facti specie asseruntur; unde pro jure certo, controversum , & tam actoris, quam
rei partibus deserviens proponitur Z
E diverso praetermittuntur fere semper origines legum , atque Occali nes, ex quibus erui solet genuina earum sententia. Praetermittitur quoque discrepantia, Sc cohaesentia cum
aliis lepibus. Denique praetermittitur quidquid solidae difficultatis extat, tiquae sit propria dubitandi ratio. Quo fit saepissime . ut cupiens quis legis
alieujus sensum percipere . etsi longissimum commentarium semel , iterumque percurrat, nihilominus post magnam temporis j.icturamiludificetur . Haec omnia non modo viam non aperiunt sacilem , & expeditam ad cognitionem legum nostrarum , in quo consistit munus expositoris psed contra adeo praeruptam reddunt, R difficilem, ut de exitu ut plurimum desperetur.
XLII. Quod attinet ad institutum
meum , decimus quintus jam annus agitur, ex quo eo mihi demandata fuit provincia, ut Institutiones juris Regni componerem , easque in Regia academia docerem . Et quamvis adolescens dum soro me addixeram, municipalis iuris, forensiumque scriptorum libros volutare solitus fuissem; tamen ad illud opus dum serio me accinxi , obrutus pene sui multiplicitate rerum, & confusione; etenim novum, Sc omnibus intentatum iter suscipiens, quo magi I progrediebar, tanquam in vastiorem altitudinem mihi videbar procedere, & crescere pene opus , quod prima quaeque perficiendo minui existimabam . Sed tandem obluctando, post multas vigilias, laboresque, eas Institutiones in partes quatuor divisas, ad metam perduxi. & per aliquot annos , non sine studiosae juventutis utilitate, Publice explicavi . At procedente tempore eadem maturius examinando , praesertim quod in voluminibus pra-B a gma
19쪽
gmaticorum frequentius versari de- publici inchoare . Nolo autem hieberem , ob onus judicandi noviter longa verborum congerie gloriam mihi injunctum ; saepissime in eas mihi captare, sigillatim enumerando interpretationes incidi , & consuetu' quae praestiterim in opere natura sua dines forenses, quae male videbantur laboriosissimo. quoniam ea ex rebu ex legibus deductae ; ipsaeque leges ipsis apparebunt. Illud tantum pro aliquando male intellectio . Quae certo haberi volo , me, nec tempo- omnia cum quotidie in schedis an- ri, nee labori defuisse , tum ut pro notarem , tandem decrevi Institutio- virili parte aliquid adjumenti affer nibus addere, & uno volumine com- rem leges Regni discere volentibus t prehendere , publicique juris facere . tum ut Omnibus persuasum esset . Verum a priori ordine recedendum eas leges nec ratione destitutas esse. 'existimavi, cum cognovissem, legum nec aequitate ἰ & ex iis quod cujus. nostrarum majorem partem occupare que 'est conservati , & confirmari tea, quae ad statum publicum perti' modo recte intelligantur , ordine aenent. Et propterea commodius duxi, methodo explicentur, & a vulgari. hos commentarios a tractatione juris bus erroribus vindicentur.
20쪽
publico in sii ruitur primo loco tractatio. UONIAM non minus ratimnis viribus, quam sapientum p ceptis homines
admonentur , se non ad proprium tantum commo dum natos esse , verum etiam ad alienum , nempe ceterorum hominum , ut societate, Sc consortio, quo natura seruntur, possint libere uti ,& tranquille, ne unusquisque cuncta ad se trahendo , & suas . & aliorum utilitates corrumpat: ideo statim ac de legibus coepit tractari , sive de regulis , & praeceptis.formandis , quibus humanae actiones ad justum , di rectum componerentur , cognitum est , quaedam publice utilia esse , quaedam privatim , Hinc publici , privatique juris divisio cum ipsa humana societate ortum habuisse videtur. Societas autem , & hominum communio , vel generaliter potest intelligi. vel specialiter: generaliter complectitur omnes homines , qui eadem ratione cum snt praediti , eundemque siti auctorem cognoscant, licet terrae , aut maris longissimis
spatiis disjuncti , videntur communi societate humana, di consortio uti . Quo sensu elegantee ait iurisconsul. tus in I. 3. D. de jussit. oe juri
cognationem ovandam inter homines naturam constituisse . Et propterea iura quaedam publica , sive omnium hominum communia , veluti tacito quodam consensu sibi constituerunt . Hoc sive naturale jus a sola ratione
prosectum , sive gentium dixeris , parum refert. Specialiter ius publi- cure denotat illud , quod singulae nationes, vel eivitates ad specialem
suam societatem constituendam , cono servandamque confecerunt.
II. Prioris generis ius publicum ad institutum nostrum non pertinet, nam, praeterquamquod a tot sapientissimis viris summa chra, Sc diligentia illud tractatum, atque explicatum est, unde supervacaneum foret de eadem re disserere; in legibus Regni Neapolitani , quas exponendas , di in ordinem redigendas suscepimus , quid opus erat confirmare , quae communi hominum consensum jam sunt recepta P vel si non sunt , Scadhue in disceptationem cadere POL
sunt . inutile est ea definiri unius populi auctoritate, cum ceteri rationem Diuiti by oo se