Des. Erasmi Roterod. De utraque verborum ac rerum copia lib. 2. Ad sermonem & stylum formandum utilissimi

11쪽

complures proponeremus e non id quidem conantes, ut libro. omnem rem absolute complectamur :sed edito veluti commentariolo , doctis dc studiosis viam aperuisse contenti, 'uasique sylvam quandam

operis futuri subministrasser sive quod solo juvandi

sudio ad hoc laboris capessendum adducti, non invidemus, si penes alium sit vel tota gloria , modo a nobis ad studiosam juventutem aliqua manarit uti-titas di sive quod gravioribus studiis addicti sumus. quam ut in his utilissimis quidem illis etiam ad maxima, sed tamen in speciem minutis. vacet per

multum operae collocare. ' .

C A P. II. quibur inventa, er a quibuι exercitata copia. Porro, ne quis hoc inventum, tanquam neoteriacum , ac nuper domi nostrae natum aspernandum existimet. sciat hanc orationis variandae rationem, ab homine doctissimo pariter, dc dilis entissimo Quintiliano locis aliquot leviter attingi, dc

mobiles aliquot Sophistas in compendium contrahendi sermonis, viam ostendisse. Quod facere nequaquam poterant, nisi pariter 8c explicandi ratione demonstrata. Quorum si libri extarent, aut si, uod admonuit Fabius, ad plenum tradere voluisent non admodum suturum erat opus iis meis prae-Ceptiunculis. Accedit ad hujus negotii commendationem , quod neutiquam piguit viros omnis doctrinae principes diligenter in hoc genere CXCrce Ti. Siquidem extant etiamnum mirabiles aliquot Maronis experientiae de speculo, de fluvio gelu Concreto, de Iride, de Solis exortu de quatuor anni partibus , de signis c estibus. Idem satis indicatapologus ille aes opicus de vulpe corvo, quem inpuleius mira verborum parsimonia perstringit, &eundem plurimis verbis quam fusiss; me explicat, exercendi videlicet ostentandique ingenii gratia. Sed age quem tandem possit posthac hujus studii rere, qui Ciceronem videat illum omnis elo

12쪽

L I B ER P Hus. 9ullentiae parentem , adeo huic exercitationi indul- Ialle, ut cum Mimo Roscio familiari suo solitus sit Contendere, utrum ille saepius eandem sententiam variis gestibus essingere, an ipse per eloquentiae coinpiam sermone diverso pronunciaret. C A P. I I I. actores quemadmodum luserint ostentatione copia.

Q Uid. quod iidem auctores non in palaestra so

lum , verum etiam in opere serio nonnunquam ostentanda copia luserunt e dum rem C. inde in nunc ita cohibent, ut adimere nihil queas: nunc ita Iocupletant dilatantque, ut nihil possis at Jungere. Homerus, teste Fabio , utraque juxta renaim: bilis em tum copia, tum brevitate. Quanquam In piae lenti animus non est exempla persequie ta- naen unum atque alterum ex uno Virgi Ilo proseremus, a quo quid brevius dici potuit, quam illud p Et campos, ubi Iro, ιι ρ Paucissimis verbis, ut ait M crobius lib. I. satur. cap. I. civitatem hausit &absorptit, ne ruina quidem relicta. Rursum hoc , apium audi quam copiosep Venit summa dies, ct ineluctabile fatum

Dardania, fuimus Troes, fuit Ilium, ingens Gloria Teucrorum, ferus omnia Iuppiter Argos Transsutile incens 'Danai dominantur in urbe do patria, ὁ Δυum domus, Ilium, oe inciria bello. Moenia Dardanidum. cladem illius noctis, quis .funera fando Explicet, aut possit lacomis aquare labor est

Quis fons , quis torrens, quod mare tot fluctibus quot hic verbis inundavit verum hoc exemplum ad sententiarum copiam magis reserendum alicui videatur. Lusit & verborum luxurie cum ait:

Superatne, ct UesciIur aurae Etherea, nec adhuc eνudelibus occubat umbris pSed hoc Nasoni familiarius est , ita ut eo nomine taratus sit , quod in copia modum non teneat. At δε s ta Σπι

13쪽

complures proponeremus e non id quidem conantes, ut libro omnem rem absolute complectamur rsed edito veluti commentariolo, doctis dc studiosis viam aperuisse Contenti, 'uasique sylvam quandam operis futuri subministrasser sive quod solo juvandi nudio ad hoc laboris capessendum adducti, non invidemus, si penes alium sit vel tota gloria , modo a nobis ad studiosam juventutem aliqua manarit uti-utas r sive quod gravioribus studiis addicti sumus. viam ut in his utilissimis quidem illis etiam ad maxima, sed tamen in speciem minutis. vacet Per

multum operae collocare.

C A P. II. quibus inventa, ct a quibur exercitata copia. Porro, ne quis hoc inventum, tanquam neoteria

Cum , ac nuper domi nostrae natum aspernandum existimet. sciat hanc orationis variandae rationem, ab homine docti mimo pariter, dc dilis eno tissimo Quintiliano locis aliquot leviter attingi, dc mobiles aliquot Sophistas in compendium contrahendi sermonis, viam ostendisse. Quod facere nequaquam poterant, nisi pariter Sc explicandi ratio- Ne demonstrata. Quorum si libri extarent, aut si , uod admonuit Fabius, ad plenum tradere voluisent non admodum suturum erat opus iis meis prae-Ceptiunculis. Accedit ad hujus negotii commendationem , quod neutiquam piguit viros omnis doctrinae principes diligenter in hoc genere exerceri. Siquidem extant e lamnum mirabiles aliquot Maronis experientiae de speculo, de fluvio gelu concreto, de Iride, de Solis exortu, de quatuor anni partibus , de signis coelestibus. Idem satis indicatapologus ille aes opicus de vulpe di corvo, quem Apuleius mira verborum parsimonia perstringit. 8c eundem plurimis verbis quam fusissi ine explicat, exercendi videlicet ostentandique ingenii gratia.

Sed age quem tandem possit posthac hujus studii P unitere, qui Ciceronem videat illum omnis eloque u

14쪽

L I E E R PRIMIrs quentate parentem , adeo huic exercitationi indul-lille, ut Cum Mimo Roscio familiari suo solitus sit contendere, utrum ille saeptiis eandem sententiam variis gestibus essingere, an ipse per eloquentiae coinpiam 1ermone diverso pronunciaret. C A P. III. Auctores quemadmodum luserint ostentatione Copia.

O Uid. quod iidem auctores non inparistra se is

tum , verum etiam in opere serio nonnunquam ostentanda copia luserunt e dum rem an dem nunc ita cohibent, ut adimere nihil queas: nunc ita locupletant dilatamque, ut nihil possis a Iungere. Ηom crus, teste Fabio , utraque juxta re mirabilis est, tum copia, tum brevitate. Quanquam In praesenti animus non est exempla persequie tamen unum atque alterum ex uno Virgil io profere-mu S, a quo quid brevius dici potuit, quam illud p Et campos, ubi Troya fuiI Paucissimis verbis, ut ait M crobius lib. I. Satur. cap. I. civitatem hausiit &ablorptit, ne ruina quidem relicta. Rursum hoc , a Plum audi quam copiose Venit summa dies, is in uctabile fatam Dardania, fuimus Troes, fuit Ilium, O ingens. I 'ρη a ZΠΜcrorum, ferub omnia Iuppiter Iroos Transtulite mee a Panai domιnantur in urbe do patria, ὀ Δυum domus, Ilium, oe in cista bello . Maenia Sardanidum. uis cladem illius noctis, quis .funera fando Explicet, aut posiis lacomis aquare labores Quis fons , quis torrens, quod mare tot fluctibus quot hic verbis inundavit λ Verum hoc exemplum ad sententiarum copiam magis reserendum alicuivrdeatur. Lusit & verborum luxurie cum ait: Superatne, θ υescitur aurat Etherea, nec adhuc crudelibus occubat umbris pSed hoc Nasoni familiarius est , ita ut eo nomine taΣatu sit, quod in copia modum non teneat. A R I in Tar

15쪽

1, DE COPIA VE RE,

taxatus a Seneca, cujus totam Aictionem damnant Fabius, Suetonius, dc Aulus Gellius. C A P. IV. Ruibus sitio data immodica copia. NE que quicquam mea reseri,si quibus vel imm

dica , vel perperam adsectata Copia vitio data est. Nam in Stesichoro Quintilianus notat nimis effusam, & redundantem copiam: sed ita notat, ut vitium e Re fateatur non admodum refugiendum. reschylo probro datur in vetere comoedia, quod bis

idem dixerit ἔχω κm κατεργο usq. r. e. venιo ct postlia snio redes. Interdum Seneca vix fert Maronem eundem sensum bis aut ter accinentem. Et ne frustra longum Catalogum recenseam, non defuerit niqui M. etiam Tullium , ut Asianum ac redundantem, nimiaque luxuriantem copia,damnarent. Sed

haec, ut dixi, nihil ad me pertinent, qui quid Em non quomodo scribendum aut dicendum lit, prie scribo :sed quid ad exercitrionem faciat, ostendo: ubi quis nescit omnia justo majora esse debere. Deinde ado- Iescentiam instruo in qua Fabio non displicet orationis luxuries, propterea, quod facile , quae lupersunt, judicio resecentur, quaedam etiam aetas ipsa deterat, cum interim tenuitati atque inopiae nulla ratione mederi queas.

C A P. V. Sjusllem artificis esse breviter θ evisse d cere. - Αm si qui sunt, quibus usque adeo placet Meneat laus ille Homericas, ου πιλυ ιαδγ,id est non mul- tiloquus, rursum displicet Ulysses fluminis instar hybernis aucti nivibus ruens, siquos impendio La*conismus ille, & breviloquentia delectat: ne hi quidem nostro labori debent obstrepere, quippe quem nec ipsi sint in frugiferum experturi, propterea quod ab eadem ratione proficisci videatur, ut

16쪽

LIZER P Ri Musis et lvel brevissime dicas, vel copiosissime. Siquidem

quemadmodum argute Socrates apud Platonem colligit, ejusdem hominis esse scite seu mentiri, seu verum dicere e ita non alius artifex melius ad brevitatem arctabit orationem , quam qui calleat eandem quam maxime varia supellectile lucupletareo Nam quantum ad verborum attinet brevitatem,quia constrictius dixerit, quam is, cui promptum sit ex immenso verborum agmine , ex omni figurarum genere, statim deligere , quod sit ad brevitatem accommodatissimum Rursum quantum ad sententiae brevitatem, cui magis in manu fuerit rem quam paucissimis expedire verbis, quam qui cognitum, a meditatum habeat, quae snt in causa praecipua,qua sique columnae, qHae proxima, quae locupletandi ne gotii gratia sint astita Z Nemo certe citius, certius

que videbit, quid citra incommodum possit omitti ,

quam is, qui quid quibus modis addi possit, viderit. C A P. V I.

te flutie assectantibus vel brevitatem, vel copiam.

Q Uod si eam vel huc, vel illuc ducimur, perI

Culum est, ne nobis usu veniat, quod quibusdam Lacoriismi κνυζηλοις id est malis Ue- tatoribus videmus evenire,qui Cum pauca dixerint, tamen in ipsis paucis multa supersunt, ne dicam omnia. Sicut e diverso imperitis copiae affectatoribus evenit, ut cum immodicὶ loquaces sint, tamen parum dicant, multa nimirum dictu necessaria praetereuntes. Nostrae Igitur praeceptiones eo spectahunt, ut ita rei summam quam paucissimis complecti possis, ut nihil defit 3 ita copia dilates, ut nihil redundet tamen : liberumque tibi sit Cognita ratio. ne . vel Laconismum aemulari, si libear, vel Asianam illam exuberantiam imitari, veI Rhodiensem

me exprimere.

17쪽

DE COPIA VERE. ιδ C A P. VII. Duplicem esse eopiam. Porro duplicem esse copiam, non arbitror Obscurum esse, vel Fabio declarante, qui intercetera ς Pindari virtutes priecipue miratur beatis smam illam rerum verborumque copiam. Quarum altera consistit in Synonymia , in Heteros . sive E-1ὶallage vocum, in Metaphoris, in mutatione figurae, in Isodynamiis , reliquisque id genus variandi rationibus r Altera in congerendis , amplificandis a gumenti S, evemplis . collationibus . similibus, dissimilibus, contrariis, atque aliis hoc genuS modis, quos suo loco reddemus accuratius , sita est. Hae quanquam alicubi sic conjunct:e videri possint, ut haud facile dignoscas, ita alteri inservit altera , ut Praecep is potius , quam re, atque usu dii Cretae vide..' an turr nos tamen docendi grana ita separabimus. ut neque superstitionis in secando , neque rursum negligentiae merito damnari possimus.

C A P. VIII.

Suas ad res conferat hac exeretiatio.

NUnc quo studiosa juventus propensioribus

animis in hoc midium incumbat: quas ad res conducat, paucis aperiemus. Principio quidem in totum ad phrasin itiam non parum adferet

momenti, haec variandae orationis exercitatio. Peis culiariter autem Conseret ad vitandam πω λογίαν,

vitium cum foedum , tum odiosum. Ea est ejusdem verbi aut sermonis iteratio. Neque raro usu venit, tit idem nobis crebrius sit dicendum et ubi, si destituti Copia, aut haesitabimus, aut κάκκυγGr, id esseucali, in morem, eadem identidem occinemus, neque poterimus sententiae colores alios,ariosque vultus daret pariter & ipsi, ridiculi erimus . nostram prodentes infantiam taedio miseros auditore S

18쪽

enecabimus. Est ταυ λογία pejor οραιολογία, quem admodum Fab. ait,quae nulla varietatis gratia levat taedium, estque tota coloris unius. Quis autem est auribus usque adeo patientibus, tu vel paulisper ferat orationem ubique sui similem Z Tantam ubique vim habet varietas, ut nihil omnino tam nitidum sit, quod non squalere videatur citra hujus commendationem. Gaudet ipsa natura vel imprimis varietate, quae in tam immensa rerum turba nihil usquam relictuit, quod non admirabili quo dam varietatis artihcio depinxerit. Et sicut oculi diversa rum adspectu rerum magis detinentur : ita semper animus Circumspectat, in quod se , veluti novum intendat. Cui si cuncta sui similia occurrant undique, taedio protinus avertitur. Atque ita perit totus simu I orationis fructus. Hoc igitur tantum malum facile vitabit, cui promptum erit sementiam ea n dem in plures formas vertere, quam Proteus ipse se transformasse dicitur. Neque vero mediocriter contulerit haec exercitatio ad extemporalem vel di cendi, vel scribendi sacultatem r praestabitque , ne subinde vel hae fitemus attonili, vel turpiter in te sileanuis. Neque dissicile fuerit, vel temere coeptam orationem commode ad id , quod volumus, deflectere, tot formulis in procinctu paratis . Praeterea inenarrandis auctoribus , in vertendis ex aliena lingua libris , in scribendo carmine , non parum adju menti nobis attulerit. Siquidem in iis , nisi erimus his instructi rationibus, ispenumero reperiemur int Perplexi, aut duri, aut muti denique. CAP. IX. tauibus exercendi rationibus hae facultas

paretur.

DEinceps , quibus exercitationibus haec paretur facultas , reliquum est ut paucis admoneam mus. Praeceptis diligenter memoriae mandatis, sepius ex industria sententias quasdam is Mamuβ , easque versemus Quam numerosissime,

19쪽

O ERAs Mi EPISTOLA Britannica pubes rudibus statim annὴ simul, g Christum, V optimas imbiberet literas: ni

mirum graviter νntelligens in hac aetate

velut herba, spem vipub. positam esse, S

quanti reserat in omnem vitam, protinus ab incunabulisi optimis imbui. Iam vero quis non adamet etiam generosam 3nam animi tui celsitudinem, ac sanctam sui ita dixerim) D- perbiam, qui utrumque hoc in patriam oss-cium ita graturium, ac ncerum esse voluerss. ut nec ex tot annorum laboriosi spmis concioniabus vel teruncio factus sis ditior, cumque tua seminaris spiritualia nullius unquam carnalia messueris: Uscholasιmptus, tam videlicet ingentes,uisatrapam quoque deterrere possnt, solus omnes ferre volueris p Et cum vvlgus hominum nulla in re libentius socium accersere soleat, tu patrimonium, ut censum universum, ad haee domesticam etiam supellectilem profundere maluisti, quam ullum mortalem in istius eloriae partem admittere. Quaeso quid Uud est aliud, quam in universos suorum lia heros , rn universos cives animum plusquam paternum gerere ρ Tei um spolias, ut illos Iocupletes. Terpsum nudas, ut illos ornes. Teimum laboribus conficis, quo tua soboles megeta sit in Christo. Breviter, totum te imis pendis , ut illos Christo lucri civi. Nimium profecto sit invidus. qui talia conanti non imis pensessim aveat. Impiur, qui reclamet Sobis si M

20쪽

AD IOAN. COLE TUM. ς strepat: bosis Angaee, quis non profisa virilia rementi aliquid conferre sudeat. Egosane non ignarus, lue quantum Angliae debeam publice , ta quantopere tibi privatim fm ob

noxius, o ii mei sum arbitratus, literarium aliquod munusculum in ornamentum sicholae tuae conferre. Itaque duos bos novos de Copia commentarior, novae schola nuncupare vi mes: opus videlicet cum aptum pueritiae, tum non infrugiferum, ni fallor, futurum. Sed quantum habeat eruditionis, quantum vesttitilitatis allaturus hie labor meus, aliorum

esto judicium. Illud vere mihistimere possism, argumentum hoc a me primum, V excretiatum , S proditum fuisse. Nam quod Iulius Pollux Graeeus,Vantiquus auctor Iularum. rerum vocabula per locos digessit, in jnovi qui edam ac finitima velut in acervos conges sit: quis non videt, quam id sit a no tro instituto alienum p Neque enim Isidoros, Marios aut Philiseos libet commemorare, homines in tantum alienos a copia ut ne semel quidem, quaesentiunt, Latine possnte erre. Iam vero

libellus ille, qui Ciceroni inscribitur sego magis ab aliquo Ciceronis sudioso ex illiusseriaptis collectum arbitror) quaeso, quid aliud babet , quam tumultuarium paucarum Vocum .

congeriem p Nos formulas quasdam coprie, ceu Jontes ostendere sitimus eonati ,se ut a generalibui per gradui ad particularer devener 3 mπs.