장음표시 사용
61쪽
tit affectum. Quo loco non piget historiam, rei de qua agimus, imprimis aptam recensere . Anno Issia. quo tempore, Christi rediuiui selennia celebramus, tres Romani iuuenes, studiosi & nobiles agnum emerunt, eiusq; partem ipso Paschae die comederunt; quod supererat, appensum ut fit qu laam loco seruarunt: atq; eb noctu
cum venissent, candelarum specie, complures illius agni partes col- Iucere viderunt Itaq; agnum ad me miserunt: quem cum in loco obscuro contueremur, carnem & adipem tantum, argenteo quodam splendore nitere animaduertimus. Simulq; obseruauimus particulam haedinae carnis quae illam agninam contigerat, itidem splendore persundi . Quod si etiam aliquis easdem carnes digitis contrect ret; agninas inquam aut haedinas: statim digitis eius, splendor ad-htrescebat, nec digitis modo, sed & faciei & cuiuis deniq; corpori
quod contrectaretur vel oblineretur. Neque id ego unus aut domus mea, versim etiam pleriq; Ciues Patauini conspexerunt. Iam igitur carnem eo splendore& nitore inuenimus, qui cpteras carnes 8c corpora similiter assiceret. Notabatur, qudd quamuis caro esset splendida, non autem diaphana: attamen cum splendor apparebat, Vide batur etiam quasi diaphana, ita ut cum illo splendore coniungereturpe erub diaphanum, quamuis reuera diaphantim in diurno lumine non appareret. Praeterea in diurno lumine prorsus delitescebat dictae carnis proprium lumen,quod scuti in obscurissimis tenebris spledebat, ita sensim, & sensim, accedente diurno lumine obscurabatur splendor. Obseruatum itidem est splendidam maximὶ eam carnemine, qua contactu mollis persentiebatur, id est durum subiectum alti quid non habebat, quod erat indicium,diaphanum aereum inibi adesse. hoc idem obseruatum est, in vesicula quadam aere plena. In Suma ea pars, quae ad candelae lumen perspicua erat, tota in tenebris erat luminosa . Quae vero caro propter ipsius profunditatem, aut os subiectum opaca erat, sine lumine in tenebris permanebat. Cum verb aqueus humor, crystallinus, & vitreus sua natura, clara, albaq; Vora sint: merito Iucem instam habere, eaq; oculum fulgere non ili saltem ratione, ac noctu terram niue Opertam rationabile
est, qua proculdubio clariores redduntur tenebrae; nisi dicamus, niuem albam simul & opacam esse; oculorum vero corpora diaphana. diaphanum aute parum abest,quin album essiciatur: quod vivi, d mortuiq; animalis oculus, itemq; crudi ac decocti piscis oculi crystallinus,facilε commonstrat. Etenim uti vivo animali, ac spiritu, cal req; affluente, diaphana cernuntur: ita post interitum, cuanescente*iritu , crassitiem contrahunt,atq; alba redduntur,qui prias diaphana&perspicua erant oculorum corpora. Deniq; cinistitiam lucem nostris oculis insitam non esse, illud certissimo argumento est, quod ea visioni obfutura esset, non modo non iuuaret. inod tum homi-
nonnulli, tum animalia di volatilia, di quadrupedia,quae lucem insitam
62쪽
insitam habent, facilὸ persuadent. quae uti noctu propter in emta luce probὸ cospiciunt: sic interdiu deterius quam n5 vident; rationabileq; est, quod sicuti interna lux externae inultum quidem dissimilis
est, ita ubi mutub occursant,alteram,alteri officere, necesso sit; L sid, quod & externa sulgida omnia comprobant. nam sepia, iungi, piustium squamae noctu quidem fulgent, interdum nequaquam , etan, quam adiurna luce priori oppressa obrutaq; .. Vnae Atharen exiguum lumen a maiore obfuscari exemplis facile commonstrat ὁ &.ipsa naturae lex,qua agens quodq; in agendo repatitur sinuliter, combnefacit: & ipse etiam Aristoteles cum intus existens extraneum prohibere prodiderit, comprobat . Neque Iegitimis Aristotelis libris fides ullo modo abroganda: est, ctiam sic varium in Problematibus &Meteoris dicere Arist. videatur, quia ut nonnulla Problemata soluantur, nihil interest visionem emisso lumine an intus suscepto fi ri statuas; re autem vera,Oculus est luminis expers & nonnisi accepta specie aut rei simulachro, videt. Etenim si ullum insitae lucis commodum esset tum noctu tum interdiu; utiq. natura in nostris oculis insitam posuisset. At cum deterius interdiu nos visuros, si lux in oculis esset praeuideret; merito ijs, quae noctu alimoniam venantur, ducem insitam in oculis posuit, nobis vero, quibus oculorum usus intemflulaturus erat, nulla ingenita lux est . Hoc totum cuiusdam hominis exemplo facile concludemus. qui cum Pisis degeret; eamq; nactus esset oculi constitutionem, ut noctu probe, interdiu vero nequaquam, aut obscurissime videret, Medicos conuocauit, qui vicissitua1nc commutata, oculorum affectionem emendarent.
Platonis, s Galerisiententia, de insita oculis luce, exactias expenditur, in quo errorsu Dilacia consistat,
C VM igitur ex Aristotelestatutum sit,&euidentissimis etiam
rationibus comprobatum,lucem insitam nostris oculis ades.se nullam; neq; Platonem ,& Galenum sinἡ probatissimis rationibus lucem insitam posuisse opinandum sit; neq; libri de uis ne a Galeno conscripti exstent; propterea hoc loco Platonis mente, Verbaq; perpendere consentaneum duximus , a Galeni quibusdam pronunciatis,exorsi. Primum igitur Galenus habet, quod sensuum instrumenta, substantijs earum rerum,quae sensum mouent, respondere debent. Quorum verborum intellectus hic est. Etenim cum substantia, hoc est materia eius rei quae visum mouet id est lucis, sit dia-
Phanum; iccirco diaphanus iactus est oculus. similiter clim materia Diuitigod by Ora le
63쪽
seni, qui auditum mouet,sit aeri ideb aereum factum est auditus se
serium. pariter cum materia odoris, qui olfactum mouet, sit vapor; iure olfactus sensorium vaporosum constitutum est . quemadmodum
cum materia saporis,qui gustum mouet sit humidum: pariter humidum conflatum est gustus sensorium. Vltimb cum materia tactilium diae in. tex. qualitatum sit corpus, ut corpus: ideb corporeum factum est senserium tactus, quoniam uti supra dicebamus, sensuum instrumenta substanti js, hoc est materijs earum rerum quae sensum mouent,respondere debent. Quod non alia de causa a natura factum est, nisi ut species cuiuslibet sensilis in sensorio recipiantur . Sine diaphano enim non intraret lux in oculum; neq; sinhaere sonus in aures; neq; sinE vapore odor in nares seretur; neq; sapor sinὰ humido,corpore in gustu reciperetur; neq; tactiles qualitates in sensu tactus sine corpore locum sedemq; haberent. Qualitates enim sine materia non consistunt. Et quamquam omnia sensuum fundamenta, seu substatiar corporeae sint: non tamen secundum quod corporea, materiae sensilium exiistunt; sed prout diaphana, aerea, vaporosa & humida, solae autem tactiles
qualitates, ceu propriam materiam sibi,corpus ut corpus, adsciscunt: quocirca solum, corpus ut corpus est, alterant & immutant,quemadmodum lux non quidem corpus, sed silum corporis diapbanum, ita sonus solum ipsius corporis quid aerei, odor eivsilem corporis quid vaporosi,& sapor humidi, illsso, S intacto corpore eorum relicto.NO
igitur mireris. Si lux manum non afficiat, neq; lonus oculum, &sic de aliis, quoniam ut optime asserebat Gai. ex Platonis sententia, simile perstate in affectionum commutationem, societatemq; peruenit. Etenim diaphanum oculi, cum sis unite diaphano extra oculum; fit, ut oculi diaphanum per illud simile commutetur&lucem recipiat. Sic etiam aer in aure, per aerem ambientem facile in soni commutationem, societatem'; peruenit , similiteri de alijs dicendum est: quo fit, ut pneclare a Galeno dictum sit, qubd natura in fabri- candis cuiusq; sensus instrumentis,similitia linem sensilium sequuta disi. αι. sit. Sensilium inquam; hoc est materiae sensili. His igitur in singulissensorijs ita exploratis: muum modo est ad vises sensorium propius aecedere. Visus igitur instrumentum substatiar idest materis eius rei,
quae sensiim mouet ; respondere debet . Res autem,quae visum m
uet, hoc est obiectum ipsius visus; duplex constitui potest . aut enim lux est, aut color: si color, verissima est Platorias sententia, scilicet visus seniorium esse lucidum. ctenim quod a colore asscitur, nil aliud, quam lux est, quae sicuti a varijs coloribus tingitur, ac faedatur; sic
Omnes coloris species recipit, atq; conseruat. ut proindὶ vera specienim colorum nisteria sola lux sit, siquidem in luce tamquam in m. teria omnem essentiam sortiuntur. Quod si lucem tanquam subi ctum aut materiam coloris statuamus: iam hoc pacto argumentari liuas,ctabilis eandem habet cum instrumento videndi ma.
64쪽
8 HIERONYMI FABRICII teriam . nam videndi instrumentum a re asyectabili nihil pateretur nisi materia conuenirent. At vero materia rei aspectabilis siue coloratae, lux est r Igitur & videndi instrumentum, luce tanquam mate-'ria constat; Lux, inquam, oculis insita est, quae ab externa luce sive 'lumine nam ista hic non distinguimus) patitur, immutatur,& in speciem coloris transit. Transit autem, si insita lux externet luci o uiam prodeat eiq; coniungatur. Neq; id a ratione alienum est, ut lux luci occurrat, & quasi obuiam prodeat: si quidem ea lucis natura est , ut quam latissmὸ sese diffundat. Quare ubi id statuerimus
quod antea dicebatur , lucem videlicet oculis insitam esse: & illud sane sequetur, eam lucem soras diffundi. Hoc igitur Platonis verba sonant, in Timeto ab ipso prolata.& a Galeno 7. de decretis recitata.
Cum igitur diurnum lumen ad aciei suxum accesserit, tunc simile cum simili coniungitur , unitur : -s inde unum quoddam proprium cogna umi corpur coslawur ad rectum oculorum intuitum , qua nimirum, ille interni externii luminis concursu exHiterit. Tolum id igitur, cum ob similitudinem ysdem assectionibuου obnoxium euaserit , si quid attingit, aut a quopiam tangitur , illius motiones in totum corpus ad animam usque dissundite sensumque hunc praebet, quo videmus.
Uult enim Plato, diurnum lumen id est , externum , accedere ad aciei e xum id est, ad radios qui emuunt ex oculis, & tunc simile cum simili id est, lumen externum cum interno cum sint similia , videlicet ambo lumina , inter se coniungi atque uniri :ati inde hoc est,ex coniumstione& unione utriusq; luminis, resultare unumquid . Proinde concludens inquit ; Totum id igitur eum obsimilitudinem ijsdem assectionibus obnoxium euaserit. Quoniam scilicet simile per simile, in affectionum commutationem
societatemq; perti cnit; & lumen internum externo simile sit: indest ut lumen internum, ubi concursus utriusq; exstiterit; in easdem commutetur affectiones, verbi gratia in colores, in quas externum fuit commutatum. Que sententia prius ipsius Empedoclis erat, his vetabus tradita.
Conjicimus terram testure , liquore liquorem ue
gere naturam aeream , ignem cernimus igne . t
aliud aliquid prater fulgidum corpus alteraretur , aut vaporibus diuersum aliquid a vaporoso , aut ab aere aliud quam aereum , aut a saporibus aliud aliquid quam guIIa .romum , succiquei plenum inurumentum assceretur ι n
quaquam sensoria facta fuisse ia inurumema . Et quan
65쪽
quam Platonis ratio ex necessariis constare videturi in supposito tameerror detegitur, nimirum colorem esse id,quod visum moliet; quandoquidem uti supra dictum est,non color,sed lux est,quae visum mouet,&assicit. Etenim lux non modo visum mouet,&assicit, verum etiamsi valens sit, labefactat, & corrumpit, quorum neutrum color in ten
bris & sine luce essicere potest: quo fit, ut verum, propriumq; visus obiectum,quod visum quidem mouet, &assicit; affecitione tamen quae magis perficit, quam corrumpit; lux quidem sit ue at non omnis, sed tantummodo affecta: assecta inquam, non alia re quam colorum sommis . Quod si ita est, cum lux tanquam materiam diaphanum habeat; & necesse sit oculi materiam siue subiectum cum lucis quae sensum serit, materia siue subiecto conuenire: illud Qtum sequitur, moli materiam siue subiectum diaphanum esse oportere. Nam hac ratione oculussiae materiae diaphanae & perspicuae beneficio, cum luce quae aerem sortita est , materia quoque perspicua & diaphana, conueniet ac societate iungetur . Quanquam &alia ratione,quod, Platone statuitur oculis insitum esse lumen ; frustra statui videatur. Nam tametsi concederetur colorem esse visus obiectum , quod sensum mouet,atq; hoc essentiam in luce obtineat; lux verb diaphanum omne pervadat; procul dubio in oculum etiam coloribus affecta lux exterior intrabit, si diaphanum in oculo consistat; undὰ hac ratione superfluum erit an oculo lucem insitam ponere. Fonὸ autem diutiusquam par erat,in hoc fuimus immorati.
Pars oculi,qua praecipua ea visionis causa, ex Gatino σOpticorum sententia puritur.
ΙΤ A et v ε ed, unde digressi sumus, redeuntes; dicamus,qudd post
qua, sola lux visilium rerum sormis aut smulachris assecta, ocululabi jt: neruo optico,qua parte is in oculii se insinuat,c5greditur; visentientis substantiae contactu, lignotio, seu viso, tandem consequatur. Huic verb parti merito videndi munus acceptum fertur,qua Galenus quidem Crystallinum humorem esse coni j cin tribus dec ausis. Prima quia in oculo crystalloides ea pars est, cui in toto corpore similem reperire non est. Ob quam causam, visionis praecipuam pamtem iure sibi vendicat . Quae Galeni ratio vera quidem est in iecore, ac pleri'; alijs instrumentis ; sed in oculo ad eius inueniendam actionem sussciens non est . Quandoquidem sicuti crystallino non est in toto corpore similem ad inuenire; ita etiam vitreo, atq; aqueo
humori. itemq; oculorum tunicis, ut retinae, araneae,corneae, vireaeq;s militer, in toto corpore similes non repetias. Altera Galeni ratio,
Quia scilicet crystallinus solus inter caeteras oculi partes perspicuus G est.
66쪽
est. dicit crystallinum' esse primum uisionis instrumcntiim , quod, hic solus inter oculi parem a coloribus alteratur . At qua auSphana sunt etiam, come aqueus & vitreus humor , posivi ita coibri abus alterari, color enim est motivus diaphani, ut etiam resert Aristi,
Tertia Galeni ratio est,qhia solus crystallinus, ut ipse scribit, inter re liquas oculi partes est luminosus ; unde iure merito illa pars est, in il qua fit actio; hoc est visio. Nam si debet, verbi gratia, coloris spe icies in oculo recipi,cum haec non nisi in luce recipiatur, iccire' luci Midus factus est oculus.quia vero lux consistere sine diaphano non ficii ideo oculum diaphanum quoq; esse necessarium est. Atqui i8 oculo pars lucida,diaphanaq; Crystallinus est humor . Ergo crystallinust pars ea est, in qua sola vi silerccipitur: Quae sanε ratio ex necessarijsi constare primo intuitu videtur. Sed tamen non est iid . Nam dicati Galenus utrum crys culinus sit ex se, sitaq; natura 9 an ab alio fiat tu, cidus. Si enim lucidum esse,quia ab alio illuminatur, dicat:Igitur suae natura nequaquam sed pennae atq; alia corpora, quae fieri quidem lucida possunt, non tamen sunt, lucidus erit. Qu'circa It non minus humor vitreus, & aqueus erunt, prima pars actionis uinquandoquidem & ipse a luce externa lucida fiunt. - Quod si Galcnus ex se lucidum esse crystallinum quod cum dicere arbitror I dicat: id ijsqus minime dubia sunt, repugnare videtur, qvbd externa mota luisce, lucidus non appareat, & nos uti iam probatum est noctu sanhvideremus, si lucidum crystallinum haberemus . Qimmodo ergo , si non est lucidus poterit coloris species suscipere;cum nihil visi es species, nisi lux recipiat Si ergis lux in oculo Moncst,sensilia haec prorsus non recipientur , quia uti millies dictum est, la lux haec suscipit, ac desert. Respondendum esse, necessariam lucem, & diaphanum in oculo; sed lux potest esse tum ingenita, tum illuc peruenire extrinsecus. Dico igitur adesse perpetuo lucem in oculo dum videt. quia scuti extra non sine lumine videtur: sic & intra, dicebat Aristoteles sed ingenita quidem noctu in ijs est duntaxat, quae noctu videns:
extrinseca vero interdiu in omnibus animalibus: qua semota, nulla in oculo lux consistit, unde non videt oculus. At verbquod maxime in oculo necessarium est,diaphanum exsistit, quapropter in omnibus oculis id reperias, siue enim animalium sanguine praeditorum , siue non, siue piscium , suemuscarum, siue insectorum , siue cuiusui alterius oculi sint, diaphana conspicies corpora; alioqui lucis recoptio fieri non valeret. Nam lux extrinseca, antequam in oculum ingrediatur, habet tanquam subiectum aerem diaphanum, cum v ro ad oculum perii enit, relicto aere per diaphana oculorum corpora
in oculum ingreditur. QDd si in oculo diaphanum non inueniretur proculdubio lux ipsum non subiret. Sine subiecto enim, uti dictum cst, qualitas non consistit. Vt igitur ingrediatur, diaphanum tan-
67쪽
tummodo in oculo, ex oculi natura necessarium est. Est verδ etiam lux necessaria; non tamen ex natura oculi, sed quae extrinsecus adue, .niat. Quam sane veritatem exacth nostens Aristoteles r asserit per- desin.&sea
spicuum esse oculum oportere: & pauid post loquens de interna ocul i pane dicebat, quamobrem necesse est, ut pars oculi interior di phana & luminis exceptiua sit ; quasi dicat Aristoteles diaphana ex sit natura & luminis exterioris exceptiva. Quo loco non nisi laudan : dus est Auermes: qui in cominento,assirmat lucem non esse in oculo, per naturam oculi, sed intrare ipsam ab extrinseco. Itaq; neq; quod crystallinus priuatam obtineat substantiam, cui similis in toto non , reperiatur, neq; quod lucidus sit, aut diaphanus visionis auctor, &pars ubi dignotio efficiatur; ex Galeno censendus est. neq; hoc loco quidam Opticae rei Scriptores audiendi sent, qui in nerui optici con Icauo contatium atq; concursum fieri existimarunt. hoc enim a veri- Athisin lib. rate inueta facile redarguetur, si modo non quidem sensum,sed obie cti iudicium, in nerui concavo fateantur.
Cryna inum esse visionis auctorem, euidentissima demon stratione probatur.
No s autem in hanc deueniemus cognitionem, si a rei natura ne latum quidem unguem distedamus . Haec autem est, quod lux colorum formas suscipiat, vehatque, lucem verbsuseipit corpus, quod diaphanum est. Igitur si diaphanum in oculo consistat, illud proculdubio erit,quod lucem rccipiet, & cum luce visibiles quoq; species: quod si crystallinus tale corpus est, procul dubio illa pars oculi erit, quae recipit. Verum enim uerb non est hoc satis, scilicet corpus diaphanum in oculo assignare, sed ad illud etiam peruenire, illudue contingere neruum oportet, si fieri dignotiod bet . Si quidem ex Galeno alteratio, seu receptio ut quidam Pu a tant) non est sensus sed alterationis dignotio. Itaque adnotare in oculo est, omissa cornea, quae nerui optici particeps non est tria corpora diaphana,ad qui neruus,&cu eo dignostens facultas pertingit:
crystallinum, vitreu,&aqueu humorem. Vitreus, & crystallinus una propemodum habent conditione vel costitutione. Etenim uterq; diaphanus cst,&a cerebri substatia i nuestitur. crystallinus naq; ab ar nea tunica,vitreus a retina obuoluitur,ambs aut a cerebri substantia ex neruo amplificata c5flaretur; tametsi a neruo quide retina, a retina vero arachnoides , sue aranea producatur. At aqueus humor, etsi tunicam a cerebri substantia productam obuolutamq; non habet; spiritum, tamen animalem, qui ex dilatatione foraminis uveae, ex altero
clauso oculo percipitur, obtinet ; in quo sane spiritu facultas dignos. G 1 stens
68쪽
3s HIERONYMI FABRI Cirscens consistit. Ob quas rationes,aut in aqueo,aut vitreo, aut crystallino fieri dignotionem quisq; ad libitum opinari potest . Caeteriimsi quis in aqueo, aut vitreo fieri visionem dicat: in aqueo quidem, ruod primus una cum animali spiritu visilibus occurrat, vel quod in ebili luce, quae crassiora diaphana non pertransit, & quam proinde
ultra aqueum non tranare credibile est; fieri similiter visionem in queo astruat: In vitreo autem, qudd sicut alia pleraq; natiirae opera, inchoet visio in aqueo ; fiat in crystallino ; in vitreo demum perficiatur , absoluaturq; aut quod lux per aqueum, crystallinum, &vitreum transuecta, ac ad retinam pertingens, & propter eius compulentiam reflexa ingeminetur, sortiorque reddatur: probabilia s nEadseret. At verbqui in crystallino fieri visionem asseia erabit,a v ro non aberrabit, &suae sententiae rationem hac argumentatione , concludere poterit. sensus omnis passio quaedam est, patiendoq; a soluitur; patitur autem quisq; sensu S a proprio obiecto, nequaquam ab alieno. Vnd omisso tactu, cuius nulla pars animalis particeps non est neq; ab odore, neq; a sapore, neq; a sono, Oculus quicquam ratitur; sed a vi sili tantum . hoc autem est lux, a quae ita quidem ocuus patitur,Vt neque manus neq; alia corporis pars,a luce contacta, sed soliis oculus assiciatur, ac etiam interdum labefactetur. At quod in oculo a luce patitur, solus nemus opticus est . id quod ex suffusonibus intelli as, quas qui patiuntur a luce valida nequaquam Oflcnduntur; quod ad neruum propter suffusionis obstaculum lux non perueniat. At verb neruus non patitur, nisi propter dignoscentem: quae in eo consistit facultatem ,id quod tum ex sensus actione, quς dignotio sensibilis est; uim maxime ex obstructo inrus nemo percipias, in quo statu,clim facultas ulteritis tranare non possit oculum, lucem validam omnem siue noxa admittere potest. Cum igitur neruus,& cum eo dignoscens facultas a luce assiciatur, scire etiam licet nihil a luce pati nisi corpus quod diaphanum est . Neq; mirum, cum diaphanum sit Ucis materia, illa verb actus. Itaq; si asticere neruum lux debet, ut nemus diaphanus sit, necessarium est . Sed id non nisi in crystallino contingit, ubi retina tunica corpulenta, & opaca in araneam diaphanam migrat. Ergo nullibi nemus patitur, praeterquam in crystallino ubi diaphanus euadit. Ergo in crystallino duntaxat sit thm receptio, tum dignotio ; id quod videtur quoq; sensisse Aristoteles dum dicit, quod visus aquae est, non tamen accidit ipsum videre secundiim quod aqua est, sed secundum qubd perspicuum , & alibi. Quamquam motio eius partis visio est,qua diaphana non qua humuda est. Hoc ipsum voluit innuere eximius ille opticus Athaten libro primo propos. 3 o. Membrum scilicet sentiens, nimirum glacialis, norecipit formam lucis & coloris,sicut recipit aer,& alia diaphana non sentientia; sed recipit, quatenus est sentiens,& est diaphanum. Iam igitur euidentissima demonstratione probatum arbitror visionis a
69쪽
etorem ipsum tantum odo esse crystallinum , id quod ex nerui quoq;
progressu comprobare licet, Non enim alia de causa neruus in retinam amplificari, retina verb in araneam,&vltra ad crystallinum produci videtur: nisi ut ipsi crystalloidi sentientem impertiat facultate, ipsumq; visionis auctorem efficiat. Caetenim potissima huius rei ratio is, aranea diaphan a pendet, quam sola lux alterat; id, quod vid tur quoq; sensisse Arist. dum dicit, quod visus aquae est, non tamen accidit ipsum videre,ut aqua est, sed ut perspicuum. Ex quo facilὶ patet,cur neq; in vitreo , neq; in aqueo humore dignotio eficiatur . In vitreo quidem. quia sentiens pars, quae ipsum obuoluit, ut putaretina ; opaca est, non autem diaphana . In aqueo vero , quoniam ad ipsum neruus opticus non pertingit. Neq: quispiam propositam veritatem infirmare audeat, astrues propter spiritum animalem , qui primus luci occurrit,& diaphanus, sentienteq. facultate praeditus est in aqueo dignotionem fieri; quoniain cum spiritu non modo aqueu S, sed crystallinus & vitreus undique sint circumfusi: ideo in uno magis quam in alio fieri visionem affirmare non potest. At quoniam in suffusioniblis quae inter vueam, & crystallinum cons stunt; cum ob spiritum pupillae soramen dilatetur,& extra suffusionem spiritus pe vagetur; fieri visionem non appareat: igitur vel spiritum dignoscentis facultatis participem non este, vel a neruo iam separatum ipsa destitui caepisse, vel demum alium usum in oculo sertitum esse, eum videlicet, ut ad corneam, vueam aliasq; oculi partes distendendas distest'; conseruandas conserat, asseverandum est . quandoquidem eo uacuato corrugari omnia contingit,&visionem offendi . Equidem
superioribus diebus is 86. in homine quodam religioso cui unica nocte quod ad ignem verso & propius admoto capite obdormiuisset, visio dextri oculi omninb perierat, pupillam illius oculi nihilominus dilatari apertissime vidimus. At vero in crystallino visionem celebrari, hoc est lucem per araneam cry stallinum tantum assicere, ipSuvero spiritum, lucis solum viam exsistere; & araneae densitas, & spiritus tenuitas facile persuadent. Etenim Diaphanum, quod densius δέ magis compactum est, a luce vehementius assicitur; quod tenuius est, ab eadem patitur. Vnde & lux, aerem quidem tantum pertransit, phialam vero aqua plenam ita pervadit asscitq;; ut illius, vi , &contactu ignem quoq; accendat, si pannus apponatur. Neq; hoc loco aliqui dicant. Si per araneam crystallinus visione praestat: eri non crystallinus, sed afanea erit primum visus instrumentum, cum
ipsa & diaphan a & sentiens sit. Id enim prisci illi Auctores consid rantes,uti Ruffus libro secundo scribit, araneam ipsam a crystallino
vix separarunt, immo vero modo cry stalloidem, modb non tunicam, sed membranosam congelationem appellarunt: ac reuera,ctim ar nea a crystallino detrahitur; e vestigio crystallinus in seipse constasti concretus non amplius detinetur, figuramque amittit, atq; Vt V verbo
70쪽
tum totius Oculi tum partium ipsius
N oculorum utilitatibus inquirendis, utinam is ornatus, ac ea verborum copia suppetere quam instrumenti tum punchritudo, tamd ignitas expostulat . Conabor tamen ita huiusinodi usus explicare; ut quiuis possit spem capere, aliquando ves ipsiun etiam admirabilem Galenum in usibus partium dis quirendis posse superaru neq; id mirum, cum infinita Dei Sapientia comma efinxerit, construxeritq; , quam neque Galenus, neque hominum quispiam mentis acie pervidere aut intelligentia capere pomit. Quanquam fateri aequum est, csteris omnibus qui de visione, di de oculis scripserunt, Galen. longe praeserendum esse,qubd in limius rei traetatione magis reliquis omnibus laborauerit, diligentiamq; fingularem adhibuerit, cum de visitone libros tres conscripseriς, De sibus vero partium octili,librum integrum, qui decimus est de usu partium. Etenim si cuique organo librum dicasset ό utique non docem & septem libris torum de usu partium opus complexus esset. Accedit praeterea, quM Galenus ut ipse fatetur, somnio perpulsus sit, ut quae de oculis calleret; nullo modo reticenda putaret. Quibus Omnibus de causis omninb credendum est,Galenum omnes neruos in huiusmodi materiam intendisse, nihilq; in ea intactum reliquisse .
Quamuis autem idem Galenus omnes fere oculi partium usus, ad tutelam reserat: nos tamen, Deo dante, multo illustrius in ipsam actionem Omnes eas referemus, primaq; ratione ut melius actio, hoc est
visio fiat, creatas fuisse demonstrabimus; si prius admonuerimus, in quovis instrumento quod ex pluribus constet panibus, unam aliquam earum haberi, quq ad actionem potissimum, ac praecarteris,cos erat, uti in oculo crythallinum; cui videndi actionem hoc nomine potissimum acceptum serimus: quod in eo rerum aspectabili lim species suscipiantur, dignoscanturq;. Atque hoc loco subit dubitatio, quod cum videndi actio ex contactu lucis, substatiaeq; sentientis per-nciatur, atque id in erystallino contingat; forte cuipiam videri pos.set, lucem & cry stallinum satis esse ad visionem perficiendam; lucem quidem , quae obiectum repraesentans o crystallinum perueniat, ut ipsum lucidum reddat, & assiciat; Crystallinum vero, qui vidi phanus lucem admittat, ut vero sentiente facultate praeditus, camὰignoscat, atque sentiat, cum non sola alteratio, sed alterationis digno sensus sit. Attamen cum rerum omnium opifex, oculum n6