Animadversiones in constitutionem morborum stationariam : ejusque cum siderum laboribus necessitudinem

21쪽

gnandum sit. Eodem anno grassari coepit maligna febris a Levin Sandero, medico Chamberiensi, Oresto, Cardano, et Lamberto Hortensio descripta, quae e meri dionali Gallia ortum ducens, Italiam et Germaniam depraedata est, atque horribiles in exercitu Imperatoris secit stra ges Kephalae dirissima, oculorum sussus io, linguae rubedo, halitus oris graveolens, vomitus biliosus, cutis pallidO-lives cens, peculiari Xanthemate picta, dysenteria, cholera, pervigilium phrenitis, atque lethargus sub sinem, potiora fuere gravissimi hujus morbi symptomata, quae interdum jam tertio

die inevitabilem machinabantur lethum '). Ballonius libro primo suorum Epidemiorum insignem casum resert '). Ait quippe Parisiis accidisse, quod dum plures medici apud illustrem mulierem aegrotantem ConSulturi simul convenissent, ac tunc temporis Solis desectus contigisset, illique ad contemplandam eclipsin in vase aqua pleno, ut solet fieri, sublimiorem aedium partem conscendissent, illic ad aegram decumbentem revocati fuerint, quae dum eclipsis perduravit, animam agere visa est, neque e graVipericulo evasit, nisi postquam Sol in apertum erupit, claraque luce resulsit. Subjungit insuper summus ille Epidemiorum observa ior: Mense Decembri 1573)dicebant Solem novum jam cu sum instituere Lunam et Solem ita assici, ut eclipsis contingeret Incredibiles, ingentes, et vix auditae in aegris muta' iione apparuerunt Corpora sana paene languebant am-Jam repente et sine causa manifesta, quasi quodam agente daemoni agere videbantur animam, et nos qui nihil tale in coelo eri auguraremur, tantae tamque subitae mutationis causam mirabamur. Nunquam credidissem tantas turba et mutationes excitari in istis Solis et Lunae, et Coeli assectio'

'bi clinurreris'. cit Tom. II pag. 92 '' Guill Ballonii pidemiorum et phemeridum Libri duo. Veno'tiis 1 734 pag. 32.

22쪽

nibus. Convulsiones repente incidentes, deliri et praeter rationem novae et repentinae in morbis mutationes ea nocte satis sidem fecerunt. Unde non ab rem ippocrates magnas aeris mutationes valde Observandas putavit Admirandum certe fuit, inquit Rama ZZini quod di 21. Januarii 1693 contigit facta enim per noctem Lunari eclipsi major pars aegrotantium obiit, ac eadem paene hora, qua nimirum Luna laborabat; quin et nonnulli repentina morte Occubuere, unde per totam sequentem diem, magno strepitu personantibus campanis, non levis horror omnes Perculit. Doctissimus Vallis neri, in familiari epistola ad Scheuch Zerum δ), singularem quoque reser essectum, quem ipse, e gravi tunc convalescens morbo durant eclipsi Solis mense Julii 1706 Patavii expertus est insolitum quippe virium languorem, artuumque tremore convulSiVOS. Rama ZZiuium amicum et collegam rarioris, ut ei videbatur, phaenomen gratia interpellaVit, atque responsum habuit , quod etiam ipse insignem habitualis, cui obnoxius esse consuevit, hemicraniae exacerbationem sit passus, et quod in plurimis aegris auisus agitatos atque inordinatos invenerit. - Narrat IOh Matth. Faber, quod illustris vir melancholicus diem, eclipsin Lunae praecedentem, tristis et meditabundus transigebat, ipso auteni momento eclipseos nudo ense non per domum modo propriam, sed vicinas etiam, et plateas discurrebat, furioso simillimus, non in homines tantum, sed et scamna et sores, et quidquid illi occurrebat, injurius '). Funesta sobris pidemica, quae anno 746 - 747Batavia ditiones depopulata est, in viginti militibus eadem

23쪽

die irrupit, qua Solis occultabatur lumen q). Clariss Lindtempore eclipseos solaris, quae anno 176 Bengala adparuit, notabilem in cunctis aegris febre adsectis exacerbatio nem animadvertit, quae nonnisi Sole deuia relucente dispa ruit Alia occasione, dum laborabat Luna, Octo nautae, paulo ante febrem intermittentem feliciter perpessi, in gravissimos inciderunt parOXysmos q). Hactenus de factis. - Ante vero quam ipsa adgrediar ratiocinia, ad collustrandos eclipsium Super organismum humanum essectus directa, doloso in ast Oceano scopulos, per quantum licet, vitare cupiens essen tialia, ita in ipsis Solis deme lubus occurrunt, discrimina inprimis indicanda veniunt:

Solis item quoque desectus , Lunaeque latebras Pluribus e causis seri tibi posse putandum est 7 .

Missa communi Solis obscuratione per nebulas et nubes, tres facile distingui possunt eclipsium species, quae sereno tantum patent coelo videlicet inter lunaris, meteorica, et heliospiloles. Transitus Mercurii aut Veneris per Solis discum perceptibi leni lucis desectum non producit, ideoque nullam mentiO

nem meretur.

Eclipsis interlunaris nascitur, dum interiecta Luna Phoebi radios repellit, orbemque tenebris involvit diurnis Concursus itaque Solis Lunae, atque Telluris in eadem linea recta eclipseos conditionem sistit absolute necessariam Quum ejusmodi Solis occultatio a periodico et invariabili praedictorum Siderum in suis orbitis circuitu dependeat, ejus ingressus, duratio et sinis mathematicis calculis exactissime determinaria praefiniri potest. Duratio equidem varia esse solet, uri quam tamen ultra si horas in dato globi terraque loco er-

durat, neque majorem occupare Valet extenSionem, quam, quae aream umbrae Ono ideae, per opacam Lunam et forma'

' Graingerimist febris nomalae Bataviae Alienti. 1770. a m era Lind Essa on dis enses incidental to uropeans in otclimates etc. Lond. 1768. 7 Lucretii de rerum natura. Lib. V. Vers. 750.

24쪽

tae, ac Telluris interventu dissociae aequat, videlicet tri ginta milliarium geographicorum Obscurati Solis constanter ab occidente versus orientem per determinatas plagas procedit. Prout interposita Luna modo totius Solis lumen adimit, modo partem tantum luciferi disci occulit, eclipsis totalis, vel partialis vocatur, unde Varius, quod sponte liquet, caliginis oritur gradus. - Licet id genus phaenomenon coele- si jam antiquissimis notum fuerit populis, Babylonensibus, Aegyptiis, et Graecis, quos ultimos inter enituit Thales Mi Iesius, hilosophorum princeps, qui exacte jam praedixit desectum Solis anno 585 ante Chr. F., Alyatte rege, factum '); atque Hipparchus Bithynus 160 . Chr.), sideris utriusque cursum in seX centos annos praedicens ' ; singulae tamen atque minutae circumstantiae suturas eclipses comitaturae, nonnisi serioribus determinari potuerant seculis, quibus Astronomia aste eximium persectionis gradum est adepta. Dolendum ex adverso medicos universim, utut eorum multi vario ex astrorum Super hominem instu ut haud exiguum dederint valorem, qui saepe incredibilia et ridicula adscripserint, adtenta eclipsium epidemiarumque contemporaneas observationes plurimum neglexisse. Meteoricam Solis occultationem compellamus eam, quam mox val)ores in sublimioribus atmosphaerae telluricae regio nibus efformati, oK etiam, opinante Keplero δ'), massae cometicae orbitam solaris systematis ingredientes efficiunt.

Discrepat ab eclipsi interlunari 1 Quod Luna nullam ob scurationis culpam gerat. 2 Quod varia, insolita, a saepenumero mirabilia phaenomen mole orica simul compareant, chemicarum et maxime electricarum revolutionum essectus;

ut saces et globi igniti, stellarum trajectiones, aer alii hi desuvium arenae, aurora Orealis, et similia. 3 Quod paria' Herodot Lili. . Clio. N. 4. 9 Plinii Hist nat. Lib. II. Cap. XII. ' Atronomia pars optica Francos 1604 pag.

25쪽

tempore insignia in atmosphaerae stratis inferioribus, vel in ipsis telluris penetralibus phaenomena, imbres, fulgura,

inundationes, terraemotus, contingere soleant. 4 Quod Solis vultus velatus non solum, sed etiam alien Saepe colore, susco, caeruleo, Vel sanguine foedatus, corona cinctus,

quandoque plane, singulari sane radiorum lucis dioptrico lusu, duplex aut trigeminus adpareat, quod postremum phaenomenon paretia ' eben onnen adpellant. 5 Quod inde

terminatis occurrat temporibus. 6 Quod occultationis mora, extensio, atque directio nullis subjecta sit legibus mox enim momentaneam sistit adparitionem, O per plures dies, imo hebdomadas perdurare visa est, ad majores minoresve plagas eXtensa. - Ηujusmodi eclipses jam antiquissimis notatae inveniuntur temporibus aevo Romuli, sub consulatu Servilii, regnante Imperatore ito, Commodo, atque heo dosio Summe prodigiosa vero Solis eclipsis illa fuit, quae post Iulii Caesaris impiam caedem contigit, pulcherrimiseXpressa Virgil ii vorsibus δ'):

Solem quis dicere salsum Audeat Ille etiam Caecos instare tumultus Saepe monet, fraudemque et operta tumescere bella. Ille etiam extincto miseratus Caesare Romam, Quum caput obscura nitidum serrugine texit, Impiaque aeternam timuerunt saecula noctem.

De causis hujus prodigii a multis disputabatur. Nonnulli maculas Solis insuetas insimulabant aliis probabilior videbatur opinio, obscuratum suisse coelum nebula serruginea modo, modo rubente Re quidem vera Suetonius circa Solem longo tempore visam veluti materiem quandam crassam et uliginosam tradit Plinius '), Plutarchus ), et Dio Cassius contemporanea adducunt fulgura et

Georgicon. Lib. I. Vers. 463. Histor naturalis Lib. II. Cap. 30. '' In vita Julii Caesaris, sub sinem. 4 imistoria Romana Lili. LVI

26쪽

tonitrua, Variaque meteora ignita Confirmat demum sententiam de eclipsi meteorica, stella crinita, qua occiso Dictatore per septem dies continuos fulsit in ); cometas enim haud

raro insignes in atmosphaera revolutiones concitare, trita est observatio. Constat autem eodem anno Verum quoque

Solis desectum suisse si . Tertia tandem eclipseos solaris species, quam heliospi-loten adpello ab 'λῖO Sol, et σπῖλο macula), a Ianguore luminis in ipso Sidere lucis ero contingente dependet. - Solis hemisphaerium nobis obversum superficiem offert maculosam, ex umbris et taculis conflatam. Nonnullae earum macularum, mole decrescendo adtenuantur in umbram subtilissimam , vel in plures minoris diametri dilabuntur, ac pedetentim satiscunt aliae vorticum instar aperiuntur, ita ut ignitum Astrum medias inter flammas atram fuliginem evomere videatur. Quandoque Sol per annos hillis maculis liber observatur alias copiosissimae prosiliunt, et quidem potissimum circa ejus aequatorem Licet maculosa Solis facies jam antiquitus nota fuerit de natura macularumtamen nonnisi Obscurae prorsus ac hypotheticae habebantur notiones. Nec aliter esse potuit, deficiente teles copiorum adminiculo. Celeberrimus astronomus Herschel arimus suit, qui luciparentis Sideris naturam Xactius investigavit. Secundum ejus et plerorumque moderni aevi astronomorum sententiam maculae Solis nil aliud sunt, nisi lacuna in pho iosphaera Solem ambiente, per quas Osacus ejus nucleus in

Quoties igitur novi, majores, Vel numerosi aperiuntur vortices caliginosi, eram lucis Olaris hebetudinem generant, cujus gratia intensitas splendoris detrimentum patitur, at tu tellus non solii in verum eliam omnes planetae minorem recipiunt illuminationis gradum. - omnes eclipses in

Sueto ni us de vita Iulii Caesaris Cap. 8.

27쪽

Historiae fastis notatae, extra interlimi periodos, sine mani festa meteororum adparitione, inque toto orbe visae ac longiori perdurantes tempore, de obortis in Sole maculis in signioribus movent suspicionem Iino tempestatum vices, atque inclementia vel rigor certis annis sere universalis, juxta Herschelii et ruit huiseni sententiam, grandioribus vel minoribus maculis et lacibus in Sole raptim subortis tribuuntur. - Hujus generis suisse videtur eclipsis Solis X traordinaria Ialane, at si miraculosa, die Domini Nostri Esu Cunisi in cruce patietitis et morientis facta, de qua Dionysius reopagita di isse fertur, 3 et naturae Deum pati, vel mundi machinam in proximum dissolutum

iri sexta autem hora tenebrae obortae uerunt suPer ume scrin,, terram usquc ad horam nonam i). Erat ero sexta hora

Hebraeorum nostra duodecima Passionalis ista eclipsis, re temonente doctissimo Scheuch Zero '), interlunaris esse nequivit, quoniam tempore Paschatis acta est, per Consequens in Plenilunio, quo Solem inter et terram nihil suit, quod radiis solaribus impedimento esse poterat. Ne quo Sina pliciter meteoricam eclipsin admittere fas est, quum testarie, tibiis scriptoribus sacris aeque ac profanis gentilibus Sol cum terra, qua late patet, totum coelum, omnesque planetae tum primarii, tum secundari densissimis tenebris involuti suissent Sol, ut cum Sedulio loquar:

Abscondens radios tetro velatur amictu Delituit, tristemque in cit luctibus orbem.

Consimile lucis deliquium passus est Sol intra proprii sinu

orbitam, anno Ono Imperatoris Iustiniani, teste bul pharagio ' '), durans ultra annum, nonnisi exigua luco superstite. Tunc locustas, scribit, totam sere tellurem vastasse, et inclementiam hyemis cum ingenti hominum strage saeviisse anno etiam altero Solis calorem adeo remisisse

28쪽

ut riuges arullae maturuerint. Ita quoque anno 1625, paulo ante bellum Sue cicum, totius anni decursu discus Solis ingenti macularum ebullitione coopertus adparuit. E praemissa eclipsium solarium disserentia jam nemo

non intelliget, effectus neque semper Constantes, neque identicos esse posse. Inde liquet, quod in atmosphaera non mi nus variantia accidere debeant phaenomena, quam in homi num organismis. Sunt tamen quaedam aroprietates cunctis et singulis eclipseos Solaris Speciebu Communes, quarunt gratia non solummodo unum idemque coelestium phaenome norum genus praebent, Sed etiam consimiles in sublunaribus

essectus determinant. Inter Osce Ostremos lucis defectus, atque omentium animos conSternens pis praecipuam merentur

mentionem.

Sol, princeps mundi sidus, luminis, caloris, vitae, totiusque mundanae Sistentiae scaturigo, adeo insigni super oeconomiam corporis humani pollet potestate, ut cum Aristotele dici possit Sol et homo generant hominem Animantem vero Solis virtutem nequaquam soli calori esse tribuendam, sed luciferum omitem in conservanda vigoris et valetudinis integritate maximi una esse momenti, quotidiana confirmatur observatione '). , Sariis a lumiere inquit magnus Laxo ister si '), da natur elai satis iris ello tali morte, inari

mee. Ipsum nomen Phoebi quid aliud significat, quam facem itae, 9 As του 8toet Quantum discrimen inter planias, quae aprico OVentur Ole, ac inter eas, quae in umbro sis et praeclusis squalent locis' Communissima est observatio, elanguescere sub nocte flores, Vel Claudi, Oliaque sese con trahere, complicari, et in dornatentium veluti sormam disponi. Quanta diversitas inter animalia vegeta, robusta, audacia, quae liberi Solis benesi cum Nperiuntur influxum, a quo θoxii, uber die Tirfungen de Did te dii deii Ieben dei mensilichen

29쪽

sithterraneis recondita cavernis, languida plerumque, debilia, et meticulosa Qualis discrepantia in cunctis entibus, prout vel diurnam hauriunt lucem, Vel vero Cimmeriis sepeliuntur noctis tenebris '). - Qui vultu sereno et comiterrigenis arridet, hoebus, elanguidis corporibus novum

veluti vigorem instillat, recreat sanos refocillat infirmos, exhilarat mentem, ac coelesti quadam voluptate animos o talium persundit, eorumque nubila serenat occaso contra Sole omnia corpora torpescunt, universa natura hebetatur,

inque prosundum conjicitur veternum, quem matutini Solis jubar magico velut ictu dispellit. - Quanta taedia invadant

morbis et curis extenuatos mortales cum nocte, dum deest illae vitae amicus, Iucis stimulus, neque medicos latet, neque Pro sanum Vulgus , On yeu dono tablir, que outes es mala dies,,u'atonie, de paradisie, de debilite, e quon reconnos facilem nt, ,par augmentation uelles prouoem pendant a nuit, res Dent ,, beauco ut de sutagement et meme eur uerison, par Tin Iuenos

du solei et de laesumiere δ). Qua de re haud inepte Rama 11 in ex illo luminis et caloris sonte ineshausto spiritus viresque hauriri credidit, ebrium quarumdam geni edoctus, cum quibus aegri per totam noctem sere cum morte colluctantes, mane ad ortum Solis sub porticibus quasi redivivi deambularunt. Si igitur lux diurna adeo necessarium pro hominis vita et valetudine praebet stimulum, quaelibet ius detractio, vel imminutio notabilis, praesertim repentina et extraordinaria, simili prorsus ratione organismi vires adficere debebit, qua incitamenti qualiscunque privatio perari consuevit. - Da

' Athan. ircheri magna ars iacis et umbrae. Lib. I. Pars I. Cap. XV. De mira solaris et lunaris luminis in plantas et animalia

efficia.

Dictionnaire de Sciences medicales Art. Nod est l.

30쪽

20sia ob osse eehendigen d se ite hen ii iste: o at in verminberter

ossicientiae vitalis energia infringitur, elanguescente coelestis luminis stimulo, sensibilitas et una cum illa receiptivitas instimulos, etiam leviores atque communes, augeri solet. Reactiones tali pacto sequuntur equidem promptiores, et ad sensum vividiores, intensitatis tamen minoris videntur quasi celeritate motuum id resarcire, quod eis vigore deficit. En praecipui et primi siectus eclipseos, quos deficientis lucis solaris causa, in hominum organismis oriri debere, suadent generales vitae et sanitatis leges; ι irium Tat pote lari guor, atque sensibilitatis organicae ugmentum, ille videlicet status corporis,

quem palliologi stheniam directam, erethialicam seu ei sal lem adpellant. Inde morborum asthenicorum ortus facilior; eorum Ver , qui Characterem induunt inflammatorium , impetus mitior Quod si tandem consideremus summam analogiam, quae noctem inter et Solis eclipsin viget, etiam in essectubus certa quaedam se Oropsos jam a priori admitti

debet, quam revera ipsa eXperientia confirmat. Decursus morborum ma inae sebi ilium, vesperi constanter invalescentium, atque consimile phaenomenon sub imminent eclipsi observatum, hucusque dictis non parum novi roboris addunt. Praeter observationes Rama ZZinii

et in dii, jam supra adlatas, notatu quoque digna est illa Sio uor lini si ), qui in magna Solis obscuratione anni 706

cunctis febre catarrhali laborantibus deliri suboriri, viresque citissime consulati vidit. aes latur Baco Verulam ius, indefessus rerum naturalium investigator, plurimos aegros post Solis desectum notabiliter aggravatos fuisse. - Quod autem adtinet ad debilitantem eclipsium essectum, o genera-A A si eier, Si stem de taedictu. im cpter Tand 'alle. 1819. g. 29.

Olis erv. de eclipsi Solis morbos causante. In Epitem Prid. nai. Curios Cent. . et II pag. 156.