Animadversiones in constitutionem morborum stationariam : ejusque cum siderum laboribus necessitudinem

31쪽

libus pathogeniae legibus erutium, complures eum pariter comprobare juvant Xperientiae. - Qui in fastis medicinae notantur morbi pestilentiales circa eclipses Solis horti,

semper suere sebres malignae, seu sebres acutae cum nisu praecoci et ominos in characterem nevrasthenicum Casus a Vallis norio et Ballonio recensiti, aliique plures idem testificantur. Certus Santuliana, reserente Vallis nerio q), tempore eclipseos obnubilationem visus, atque singularem spirituum confusionem est passus Luc. Schro ech negat quidem post magnam Solis eclipsin se multum morborum observasse non negat tamen frequentem tunc lymphae colluviem et stasin in odontalgicis et catari hos is hi). Magis demum periclitari homines, quorum imbecillior est vale ludo, nec ratione Vacat, nec observationum de de stituitur Baco Verulam ius, Vir ille summus, adversa sorte, a multisariis oppressus aerumnis, animi deliquium, ut in ejus vita narrat a ley, pati constanter solebat, quotiescunque Sol laboraret. Iure meritoque igitur Ballonius ' in corporibus morbo exhaustis ad magnas siderum mutationes adtendi debere ex praeceptis Hippo craticis commonuit, simulque subjunxit incredibiles morborum conversiones tunc adparere, convulsiones, deliria, et alia, idque subito et citra rationem, quin etiam sano interdum elanguescere et velut agente daemone infestari. Eclipseos gradus, extensio, durati, aliarumque circumSlantiarum, simili e dissimili potestate, sic pollentium, conculmus, permutabunt quoquo e ocius ipsos, plus minusve conspicuos, Ocyus seriusve ingredientes, diversisque sub formis adparituros. Quamobrem nonnisi eclipses totales insuetorum haenomen Orum Observationi congruam araebent copiam. Quandoque desectus lucis, occultati Solis ergo Obortus, vi

Oper cit. De Constit. August. 1 j99 et 1700. D. III. Ephemer citatur curio S. 4. . . Lili. I. Epid. Constitui. IV. . m. 48. b. Pag. 37.

32쪽

selisibilior est illo, quem nubilum, et procellosum coelum producit alias contra talem adtingit gradum, ut densissimis tenebris involutus compareat orbis. - Durant eclipsi super adlata, quae temta ore Iustiniani Imperatoris accidit, Sol tamquam Velamento obseptus adeo parum lucebat, et ita Obscure, ut in unam conversus esse videretur. In modo Constantiens anno 141 5 tanta Solis eclipsis conspecta est, ut interdiu stellae lucerent, perinde ac noctu Narrat quoque Clavius, testis illius eclipseos, quae 21. Augusti lo60 Coim-hrae observabatur, talem fuisse obscuritatem, ut nemo am-hulantium viderit, quonam imittere pedem, atque volucres turmatim ceciderint, atrae caliginis pavore perculsae D. Si tamen perpendimus, desectum lucis insolit accidere tempore, Plena utpote die, atque coelo persaepe undiquaque sereno, alique pacto consuetudinarium rerum ordinem interrumpi, quod raro sine detrimento seri solet quadant enus concipi poterit insignior etiam causae caeterum levi Oris es-ficacia. hcio solo dedur e possiamo, inquit Vallis nerius '),

riche a P mazione delia luce in tempo 'ecclisso iaccia dioersa im-hyression nella assa terra da quella, chesia ne tempo di notte, o,, he o Sion certi moti aliora netraria non ancor bon capiti, norisv ιcientemerito plegati. Ibi cliten heriplura individua, se ipso non Xcepto, dum Solis desectum die 5. Septembris 1793 Observassent, eo momento, quo caligo summum adtigit culmen, male habuisse testatur '). Praeter memoratos essectus physicos, quos hebetatrix Solis laborantis umbra in humano sci ατ concitat, notari adhuc merentur et alii quos humana byci experitur. Priores vitam organicam, sive automatica organismi viventis munera respiciunt, quae immediate ac primitus patiuntur, mente

33쪽

inscia Posteriores contra in altioribus vitae humanae sphaeris emicant, quarum tamen intercesSione ipsas undamenta les eponomiae animalis vires concutiunt, atque pessumdant. De his protinus dicendum.

Quo magis obscura, vel plane inexplicabilia sunt phaenomena naturae, e tacilius, praecipue in profanis' et moti culosis, animi stuporem et consternationem producunt, simulque ideam lanesti prodigii involvunt, cui lubenter superstitiosa figmenta sese immiscent. Ita omni tempore homines, tristi desorinique adspectu Siderum laborantium perterriti eX-

paverunt, occulto quodam et invito sensu praesagientes damna sequutura, mortes, bella, dedecora, annonae charitatem, calamitates publicas , samem, pestem, ipsumque ulti anum supplicium. Quae naturali astrorum motu eveniunt, tamquam Deorum ira immissa credebantur, trepidumque mortale genus adspiciebat ea veluti impendentium malorum signa, quae, etsi nullis comitata calamitatibus, praesenti duntaxat metu nocebant. Ejusmodi ignoratione vulgi desectus Solis et Lunae olim formidinem plerumque incussisse, ac inter mi na tristia habitas suisse, variis exemplis illustravit ii ies s- hemius β' et Benedictus Averanius '). Inter Graecos tanta viguit superstitio, ut proximos a Solis et Lunae laboribus dies tres pro atris et infaustis putarent si ). in hodie

que, ut cum Senecasi' loquar, multae sunt gentes, Iuctoritantum iacio Oseerunt coelum, quas nondum sciunt, cur Luna ,, deficiat, quare obumbretur:

Pindarus et Stesichorus, praestantissimi poetae, suum deficient Sole terrorem, teste linio siq), atque Plu

In notis ad Curtium Rufum Lib. IV. Cap. X. ' opera latina Florent. 1717. Tom. I. Diss. 10 ut 11. iii Thucydidem. Autoclides in 'ξηγητικοις, seu Commentariis , quibus prodigia explicuit apud Plutarchum. Naturat. Quaestion VII. 25. ' Histor natural Lib. II. Cap. I2.

34쪽

tii hi elegalitibus versibus expresseruiit '); atque i ii cydides, rerum graecarum gravissimus conditor, Solis deliquia inter horribilia et maxime perniciosa posuit. - Cleonymus Re Lacedaemoniorum, quum post devictos ad Salamina Persas isthmum munire esset adgressus, deterritu de' sectu Solis ab incepto dicitur destitisse. - Pelopidam, Har'rat Plutarchus '), quum adversus Alexandrum Pheraeum, immanissimum tyrannum, educturus esset exercitum , adeo vehementer suis se perturbatum Solis desectu, ut milites con-

35쪽

scribere supersederit. - Nicias, peritissimus ille, at infelix Atheniensium contra Siculos duX, viso deliclinio Lunae, et eo quasi ostento deterritus, tamdiu cunctatus est, ut ab hostibus oppressus ingentem exercitum occidione deletum amiserit μ'). Milites Alexandri Magni, contra Darium pugnantes, ob Lunae desectum turbatos fuisse, apud Curtium Rusum' ')legimus Sed primetiere o ilia Luna dei sciens, primuin nitoremissideris sui condidit; deinde sangui/his colore rhytiso lumen omnes,,foeda 'it sollicitis quo sub ipsum tanti discriminis casum ingens e--ligio et eae ea formido quaedam incussa est. Illustrant has Lunae

tenebras Cicero Τ'), Manilius si ), Arrianus si et lutarchus 'q) Solis eclipsi perculsum quoque suisse Hannibalem, ante ultimum cum Scipione proelium, tradit Zinaras. - Dum Sulpicius Gallus, tribunus militum et solersorhium coelestium contemplator, teste Livio siq), Lunam Anno 163 ante Chr. . desecturam esse praedixit, alique pacto militum Romanorum trepidantes animos Ahilaravit;

idem phaenomenon mentes Macedonum, duce Perseo, ceu triste praesagium, occasum regni perniciemque gentis portendens, turbavit adeo, ut clamore et ululatu repleverint castra, donec Luna in suam lucem emersit. Seditiosos tu

multus inter legiones Pannonicas contra Drusum, Augusti Pri Vignum, coortos, conspectus eclipseos lunaris in prodigium tractae illico reprimere iuvit, ita ut consternati milites, vi omissa, legatos ad Tiberium isorint i). In tanta autem ignoratione Astronomiae versabantur prisci Romani, ut desiciente Sole sempiternas tenebras, rerumque Omnium exitium pertimescerent in deliqui autem

β' Plutarchus in vita Niciae. - Lo do r. Sicut Lib. XIII. 337 β' Historia lexandri Magni. Lib. IV. Cap. X.

si Do divinatione. I. 53. 63 Astronom. I. 220. ' De Expedit. Lib. III. 2. Plutarch. Cup. 56. Historiarum Lib. XLIV. Cap. 37, Dionys assii Historia romana. Lib. VII. q. 4.

36쪽

Lunae etiam veneficia et magicas artes horrerent. Hinc sactum, quod, quoties Luna in umbram terrae incurreret, aeris et pelvium sonitu, ne non cornuum atque tubarum clangore succurrere laboranti Sideri conarentur. Istiusmodi antiquum

morem lepide adtigit Iuvenalis' '), ubi seminarum explodit dicacitatem:

Tot pariter pelves, tot tintinabula dicas Pulsari jam nemo tubas, aera fatiget;

Una laboranti poterit succurrere Lunae.

Et Corn. acitus μ' , qui do Germanici militibus Lunae

desectione perturbatis ita scribit: Igitur aeris sono tubarum ,,co nutamqvs CORCentu Str Ure , sero ut Plendidior, obscurior oc αρ-

istari, aut moerere. De quibus pariter Tibul lis '), Manilius '), linius ' et Lucianus δ). Nonnulli orientales populi hodieque pro laborante Luna rotata cymbala, tympanaque pulsant , antiquorum Aegyptiorum exemplum imitantes atque exicani jejunio strenue observat iram Numinum placatum iri sibi fingunt. Non defuerunt tamen antiquiori jam aevo viri oculati,

atque Xercituum duces ab Omni superstitione immunes, qui persuasione Phaenomen naturalis et necessarii non solum paventes militum animos excitare, sed etiam divinatione imminentis cujusdam eclipseos sinistrum omen eludere, vel plane in hostium capita detorquere norunt. -- Tali modo Palamedes, qui, cum Graeci rotam obsiderunt Solis desectum praediXit, ejusque causam demonstravit, maxima formidine Graecos dicitur liberasse. - Quum Pericles ad bellum cum classe prosicisceretur, et interpositu Lunae Solis luinenadimeretur, ingentem ea res terrorem incussisset theniensibus, nisi Pericles ipse ostendisset prodigii loco non ni agis

37쪽

habendam esse eam Solis obscuritatem, quam si nubes, vel aliud quidpiam ossiciat visui, Siderisque conspectum adimat i) Cum obscurato repent Sole, ita rem narrat Va--lerius Maximus, inusitatis perfusae tenebris thetiae solicia ,,tudine agerentur, interitum sibi coelosti denunciatione portendi hcredentes Pericles processit in medium, et quae a Praec fore suo ἡAn agora pertinentia ad Solis et luna cursum acceseerat, dias seruit nec ulterius reseidare cloes suos an metu passus est 'Τ).

Consimili stratagemate anno 1 ante Chr. N. Agathocles

Syracusanus, ad Versus Poenos pugnaturus, metum militum, quos terrebat portenti religio, quod navigantibus eis Sol defecerat, astute elusit, et in contrarium vertit q). Ita quo que Christophorus Columbus, narrante Joanne Baiano, universum Hispanorum exercitum ab imminenti interitu eri puit, amaicae barbaris accolis, seditionem machinantibus, Lunae deliquium praedicendo isti enim rei terrore, atque augurantis Ducis admiratione perculsi commeatum Hispanis assatim subministrarunt. Quum priscum vulgus e Sideris unius alteriusve luctu putaret iratos et indignatos esse Deos, sermo semper inter eclipses fataque tristia vel mirabilia, in idem fortuito incidentia tempus, aliquam necessitudinem supponere voluit ob eandem rationem in astis Historiae antiquae eas tantum ΠΟ- tatas invenimus eclipses , quas memorabilis quidam casus comitatus est, Vel sequutus - Romani pro ostento habuerunt, quod in Romuli morte Sol occultaretur 7). Ita Luna desecisse dicitur ea die Olympiadis 162, qua obiit Carneades,

Academicus ille in Stoicorum sententiis consutandis famige ratus, tantique studii vir, ut nec ungues amputaret, nec bar bam aut comam tonderet, ne tempus inaniter tereret ').

Plutarchus in vita Periclis. 7 Τ)Valerii Maximi Dieta et sacta memorabilia. Lib. II.

7' Iustini Historiar Philippicar Lib. XXII Cap. 6. 7 Dionys Halicarn Antiis uit Romuli. Lib. I. Diogenes Laertius de vitis Pliilosoplior.

38쪽

Universalem luctum, quem Solis eclipsis, occiso Iulio Caesare coorta, induXit, elegans exprimit vidit ' locus

Caerulus et vultum ferrugine Lucifer atra Sparsus erat sparsi lunares sanguine currus.

Tristia mille locis Stygius dedit omina bubo Mille locis lacrymabat ebur.

Eo pariter die, qui exercitibus Romanis prope Pharsalum in vicem dimicantibus tantam calamitatem intulit, Sol quasi horruit videre instantem cladem

Desectusque pati voluit, raptaeque labores Lucis

uti apud Lucanum ' legitur, summum poetam, mihique

semper carissimum. In mediis sacrificiis, Agrippinae gratia celebratis, quam proprius filius, detestabilis Nero, inter sici jussit, Sol omnino occultabatur, adeo ut stellae adparerent, narrante Dione Cassio '). Imperator Ludovicus Pius totalem eclipsin, quae anno 340 post Chr. . accidit, veluti mei vicinae mortis habuit, ac revera eodem adhuc obiit anno. - Quae Omnia, licet a superstitionum fide et Astrologiae judiciariae cultu longe alienus sim, eum unice in finem adducere volui, ut e factis historicis vero veritatis lapide Lydio, constet impressio, quam constanter Xercere solebant super animos idiotarum, hominumque timidorum et praejudiciis obcae Catorum. Hodierno quidem aevo, inter populos duntaxat cultiores , certe nemo amplius trepidabit, ut olim Rex Archelaus,

qui eo die, quo Sol desecit, regiam clausit, et silium, ut

moris in magno luctu erat, totondit '). Nihilo tamen secius certa quaedam animi commotio, etiam in sortissimo caeterum pectore supprimi vi potest, si medio die repentina nascatur lucis solaris desectio, atrasque inter tenebras lugeat orbis, vel plane alius generis terrisiva omina meteoricam O-

' Metamorpli. Lib. XV. v. 783. 'o De bello civili Lib. VII v. 4.

39쪽

mitentur eclipsin Sussiciat e nostro aevo illuminato adduxisse exemplum eclipseos Solis annularis, quae anno 176 in Gallia visa est, adeoque universalem incussit pavorem, ut Preces publicae ordinari debuerint ').

Ecquis autem homines causarum physicarum motuumque coelestium ignaros percelli mirabitur, si defectum Siderum hac eant e quadrupedes aliaque animantia terroris sensum variis exprimant modist

Nocte repentina oppressae, Volucres seraeque Attonitae fugere stupor quatit inscia veri Corda, quod aeternis credant amitata tenebris

Saecula.

Memorabile pro re nata argumentum reser doctiss. Vallis-neri si), ,si a in campagna , quando egui quella tormidabilo heclisse 17069. Canta, an a suo solito gli uocelli, te rane, ii illi, hed ait i animali, he colle loro si id in gni ora, ei in GniritemPO Ssordano Taria, quando sopi aperiendo ali improseis leritenebre , uti alloniti e come stupenti minutolii ono, di manierahche per ullo era ut alto ed orrido silenti, che duro non senetarium certo incognito ibi ozzo, sin a aut che duro ii Sole a pria ,, 'are ii monii do 1 aggi uoi, i quali ritor nando fiat si edere, sediri, cos a ioificari , ito naron futti di nuo se a cantare e conis allegi erra marsi sentire. maesitantibus tandem atque in

credulis opponimus adhuc gravissimam auctoritatem celeberrimi Vireyi μ), summi naturae interpretis, ubi ad eclipsin diei . Septembris 320 alludit: Les eclipses Et soleti, os tot

riles urtout , prouulsent de singulieres impression sui foutes Iesis Creature qui se Sentent oul, coui prioees dui anu stimulant de hi pie , ou de a lumiore Alo scies Aeauae, es quadruPedes clon

fine , se aisent et 'alli istent. Encyclope die methodique ina Particilio sique Tom. III Art. E cliij eo' Plinii Histor natural Lib. VIII. 4. per citat pag. 307. ' Dictionnaire de Sciences medicales Tom. I. Art. Solei l. p. 534,

40쪽

Si mente pervolvimus essectus, quo paSsim terror, metus, Ormido, pavor, consternatio, stupor aliaque hujus generis pathemata in corpore humano edere solent, in eo ma- ime consistere, quod robur vitae , viriumque animalium energiam imminuant, atque sufflaminent sponte liquet, eos cum deprimente actione Solis languentis aut deficientis adprime collimare. Et quamvis concedi debeat, multos atque multos homines, impavidos et ab omni anili superstitione immunes, plane dicio ορους manere, dum Siderum lumina

occultantur; nemo tamen inficias ibit, longe majorem esse numerum pro sanorum idiotarum, et meticulosorum, quorum animus certam quandam commotionem atque angorena

non pati vi poterit. Transeamus modo ad speciales mutationes, quas planeta noster juxta diversam eclipseos indolem experitur et Ossert. Lubenter hic praeteribo eclipsin meteoricam, quae nullis ad stricta circuitibus periodicis, atque simple tantum esse cius

meteoricarum in atmosphaera evolutionum, intercurrenteSunice epidemias generare posset, e alteratis qualitatibus physicis aeris repetendas. Lubesntius adhuc supersedebo eclipsi heliospiloti, quum nullis hactenus observationibus innotuerit, utrum et quales effectus nascantur ex maculis solaribus, qua rum adpariti caeteroquin nullis adstricta est periodis. Solam itaque eclipsin Solis interlunarem adtingam , velut eam, quae cum ingressu constitutionis stationariae aliquam relationem interdum habere mihi videtur praevi tamen monito, quod per eminentiam totalis occultatio Sideris, quae sola manifestioribus stipari solet phaenomenis, praesentis sciscitationis objectum sistat. Quum Tellus ellipsi excentrica circa Solem rotetur, duo necessario adtingere debet in suo itinere distantiarum extrem , quorum minimum perihelii, a imum aphelii nomine indicatur. Confiniit ratione Lunam circa terraqueum glolaum gyrare Constat. Inde varia inter dominantena Planetam ejusque satellitem intercapedines, quarum Xtrema in Perigaeo et