Animadversiones in constitutionem morborum stationariam : ejusque cum siderum laboribus necessitudinem

81쪽

uis enti ausciittet Coii firmant saltem experientiae Oilii, Walchii, Witi mari iii, Solinurreri, queis et meas adiungo, febres intermittentes longe lateque grassari, ubi

character stationarius nervos asthenicus dictaturam tenet

ita accidit anni 1803, 809 et 310), dominante contra genio inflammatori serme mori. Quaeque revolutiones cosmicae, indeque Oriundae metamorphoses in globo terraqueo, sive mere dynamicae, sive

materiales sint, quidquid efficiunt, in spatio sincere debent. Proinde etiam ocra Ira Iecis stationariae essectus et phaenomena, qualiacunque domum fuerint, nonnisi in dato spatio cogitari possunt, ideoque determinatis terra plagis circum scripta sint oportet. Hac in re etiamnum obscura, sequentia stabiliri possunt 1 Illud sphaeroidis terrestris segmentum Praecipuas Variationes subire debere, quod influxu Sideris Iuciferos radios vividius manantis, vel cohibentis, aliisve modis gravitationem telluricam permutantis quamproxime et directe exponitur. In opposita orbis Iaga conditiones Contrarias adimittere fas est Potiorem essectum in locis centralibus illius segmenti oboriri, versus peripheriam autem deminui Magis videntes constitutionis stationariae vices in climat temperato esse debere, ubi cunctae antitheses et variationes cosmo- dynamicae manifestius adparent, quani in otia tropica vel polari, in quibus major esse solet phaen Omenorum coelestium uniformitas et constantia ''). Licet X-

tensi geographica plagae illius, super quam data catastasi 8Stationaria dominatum exercet, hactenus desiniri nequeat, suadet tamen ratio, concurrentibus una observationibu ΠΟΠ-

nullis, eam plures gradus latitudinis et longitudinis geogra-0hicae complecti debere. Ita saltum constitutio nevrasthenica,'''in Noth ahrichei tilicher abee, a bulles trichoi jehi factifc emi es uos in

82쪽

qua ultimo decennio saeculi praeterlata si atque uni 1808, 1809 et 3I0 viguit, per totam Germaniam, Galliam, Italiam et Angliam dissus comparuit. Idem videtur confirmari per analogam constitutionem iam abiennio l829 et 1 330 superstitem, ac per vastas ditiones dissus ain. Es sciunt tamen spartim circumstantiae locales climatis, partim fortuitae tempestatum anomaliae, ut variam variis in locis intensitatem patefaciat. Omnes constitutiones cosmicae, quae regulari circuitu telluris superficiem percurrunt, atque rato ordine desinitas

plagas pervadunt, determinatum quoque observant itin erat inm. Ita conversiones quotidianae et menstruae ab oriente versus Occasum, anniversariae ab aequatore versus polos migrant. Quaenam autem sit directio constitutionis stationariae, hactenus

nondum compertum habemus. Videtur tamen veri simile, candem et hic obtinere directionem, quam evolutiones grandi- mundiales universim sequuntur, ab ortu versus occidentem, propter oppositam telluris rotationem. Si paulo curatius perpendimus illas constitutiones stationarias, quae cum ingressu eclipseos cujusdam concidunt, simulque potiores, quae tunc temporis obveniunt cosmicarum virium ἐπαλλαξεῖς computamus, sequens ortasse non sine undamento proserri posset sententia defectum Solis constitutioni neo in asthenicae, deiectum Lunae contra augiostheiticae ansam Praebero, ac utroque in casu maaeimam cujam cormerso rcciproca gra itationis cor Porum coelestium nisui, longo minorem lucis defectui, nullam oero atmosphaerae qualitatibus servibilibus

mutatis tribuethdam Ss .

Anno 320 et 323 rem ita se habuisse, in exordio praesentis metutumatis indicavi. Cuin hisce observationibus in agro Ticinensi institutis adprime collimant et illa clari Witt- manni, qui eodem temporis intervallo ingenium nervos 3 asthenicum constitutionis stationaria in provinciis juxta Rhenuin silis ditionum exercuisse testatur Consimilis

83쪽

nara Ira Iristationaria coli grauit cum eclipsi Solis totali, qua o10. Novembris 3I0 accidit, vastissim febrium intermittentium dominio β'), atque insigni ebrium continuarum in cliaracterem nervosum proclivitate '' distincta. Anno 181 ad finem vergente genius inflammatorius evolvi coepit, insolitam illam sequutus anni temporum conversionem, quam nonnulli comparenti tunc Cometae adscribere voluerant γῆ). Dolendum prosecto plurimos medicos, etiamsi copiosa praxis propitiam largiatur occasionem, stationariam morbo rum constitutionem negligere penitus et nauci sacere alios contra, licet laudabili Epidemiologiam promovendi desiderio ardeant, vacante copia parum proficere posse Epidemias

enim, earum ingressum, characterem, augmentum et Onversionem copiosior plebis rusticanae et egenae concursus adnoso comi quam Optime docet 'si . Ut vero grave hoc medicina practicae argumentum exoptatam oenerare possit utilitatem, necessum oret, singulas Observationes per industrios modicos variis in locis et multis annis continenter captas non solum invicem, sed etiam cum contemporaneis motuum Coelestium ac tempestatum conversionibus quam diligentissime conferre, collatasque observationes communi consilio in or

dinem redigere. Figulus quidem, juxta tritum adagium, si guluna

odit, et rara est Concordia fratrum Sperare tamen licet, alesummo S Wieterito, publicam utilitatem bonis omnibus cordi suturam esse satis, ut, remotis contentionibus atque tricis,

'' Nosoconiium Ticinens raram offert pro epidemiarum observatione opportunitatem; etenim non solum incolae urbis utque provinciae totius, sed etiam coloni limiti optiae Laumelinae et Agri Ultra padani cxautiquis Statutis iure receptionis potiuntur. Celebritas demum Noso comi ipsius, atque Scholae Clinicae multos se longinquis regio iii lius

udiicit aegrotantes.

84쪽

ei soli omnem adhibeant operam oportet autem prae caeteris, ut observationes exactae sint, evitatis maxime confusioni hiis inter constitutionem stationariam, annuam, et interCurrentem. Ea ratione , qua constitutio stationaria varium induit Characterem, diversum vitae humanae in statu salutis imprinii tenorem, inque determinatos morbos proclivitatem, etiam uti ei sae medendi methodi efficaciam et necessitatem indicat ' ). Inde quadantenus Xplicari potest, cur medici, caeterum O-- destissimi et ab Omni grassantes theorias sectandi studio alieni, certo annorum intervallo therapeuticam methodum insensibili paene modo commutent cur V. g. strenui antiphlogos eos sectatores invito et inscio quasi animo dilectum per multos annos phlehotomum Ontemnere Occipiant, ac regiminis o b Orantis opes lubenter implorent Persuadentur equidem sibis acto, universale morborum ingenium aliquam subire de- huisse mutationem, quum minus prosiciant, vel plane noceant praesidia generosiori manu usurpata, quae antea insigne tu terunt emolumentum ast ignorant Phaenomen Causam. Quin ipsas dominantes theorias medicas, indeque oriundas Se fas, sive Scholas, annorum suXu sibi succedentes, et permutat charactere stationario, qui medendi rationem modificari jubet, subinde primas agnoscere radiculas, haud inanis vi detur conjectura 's'). In coronidem commentarioli tandem notasse juvabit, quod pro Iasa generationum prosperitato nullatenus indisserens sit circumstantia, utrum prima Xistentiae humanae rudi

'pyi Cuni igitur Dotabilis adeo diversitas in morbis ejusdem nomitiis obisscrvetur, dum haec vel illa epidemia constitutio dominatum tenet, sponte liquet, quod et modendi ratio varia esse debeat. Wiet en ii Commentar in Aphor Boeth. 1405.

85쪽

nient cum uitius, vel alterius coiistitutionis statio Mariae dominio concidant. Duin parentes sub ejus generis conditioni-hus vivunt, quae vitae robur intendunt, etiam soboles longe firmiorem nacturae erunt compagem, quam si primum ge mei sub elanguido genitorum statu contraxerint, qualem asthenica constitutio cunctis hominibus impertit Communis caeterum est observati, generationes certis annorum cyclis majorem vigorem Osferre, aliis contra velut emarcescere Licet hac in re plures una conspirare causas lubenter concedam constitutionem stationariam tamen inter eas certe non

ultimam sibi vindicare dignitatem nullus dubito. Qui cum Astrologia turpiter et in artis dedecus luserunt, variis constellationibus hominum fata praesagientes, nobi Iissimam doctrinam horoscopicis et genethliacis erroribus

adeo profanarunt, ut ei non solum omnem detraxerint fidem, sed et omnibus praestigiis inseriorem reddiderint. Merito igitur Astrologia judiciaria, sive Astromantia, cujus cultores e stellarum positu ejusque cum nativitate relationibus fausta aeque ac infausta vitae terminum, mortis genus, aliaque absurda temere non minus quam dolose mendaciterque credulis praedicere hominibus adsolebant, iam olim inter artes vanissimas, rectius imposturas, relegabatur. Sic Dio clestianus et Maximinus Astrologicam artem esse dam .iabilem et interdictam omnino declararunt. Constans quoque et Juli anus, Imperatores, prohibuerunt severiSSime, ne quis consuleret Astrologos, aruspices et Divinatores.

II ono ius demum et Theodosius Astrologos nedum Roma, sed etiam aliis imperii sui civitatibus eiecerunt. Nihilo tamen secius Astrologia illa superstitiosa, Ceu O boles Pseudophilosophiae orientalist, in medicinam sese immiscuit variis temporibus, maxime autem ex medio, posteXpeditiones ultramarinas adversus hostes doctrinae Christianae, sub dominio Imperatoris riderici II., atque sae' culo XVI. Petrus hanensis, Arnaldus do illa- nova, ani vetus, Marsilius Ficinus, ara cul'

86쪽

sus, Iacobus no rili vi ensis , Gua inerius C lis mentius Clementinus, Melanchion, Milich et Cardanus, principem inter eos occupant locum, qui Medicinam astrologicam coluerunt. Quamquam suo jam tempore Fra castorius, Pico

demirando la, Gerson, alteriola, olfinti, Sturni, aliique plures infelix illud lolium e laetis scientia

rum et cumprimis medicinae satis extirpare Omnibus nervis adniterentur, irrita mansere laudabilia eorum conamina, donec a purioris Philosophiae caliginem ignorantiae, ac turpis sycophantiae dolos dispulisset. Inde vero strologia et Astronomia adeo adversam apud medicos nacta est famam ut serior aevo hsurdum aut penitus ridiculum haberetur, quid cinid astrorum influxum super homines vel a procul redoleret. Quanta discrepantia errorum , quos mens humana patituri Instat itaque jam tempus, ut contenatis deliriis astrologicis aeterna Siderum systematis Solaris super nostrum Or- hem jura, evidentissimam eorum super terrigenas poteStatem, Astrologiae proinde stricto sensu vocis in doctrinis medicis necessitatem vindicemus, atque contra frivolas sciolorum injurias tueamur. Istum in praesenti opella sinem mihi proposui, Clarorum Virorum exempla se piutus An recte secerim, aequi decidant judices Procul abfuit arrogantia, mysteria revelare naturae, semperquo procul erit. Primas duntaxat lineas Cosmologiae modicae, scientiae hactenus neglectae, adumbrare studui, 'io ad circumscripta mentis acies concessit. Λrduum ultro excolere argumentum perspicacioris

ingenii Viris committo, de cujus praestantia et utilitate in eruendis morborum epidemicorum sontibus plene persuadeor. Quid pulchrius insinita Siderum aeterno circuitu actorum Caterva: Quid eorum majestate sublimius Quid volupe magis, coeli stellantis contemplatu ejusque Creatoris omnipotentis admiratione Vel invito rapimur ad sempiternos illos globos intuendos, quo tamquam alii marum sudes Africano

87쪽

commotistrat Paullus in somnio Scipionis. Cum ippocrate '' dicam: ad artem medicam Astronomiam ipsam nonis minimum sed plurimum potius conferre. rovocabo semper ad auctoritatem summi inter Germanos Philosophi, incompara

hSaxine 2 eben uia Oebet en ex ast. Cum prisco naturae Valetandem exclamabo: Astra regunt homines , sed regis astra Deus.

88쪽

Λna hephalaeo Si S.

inter vitam inundanam, eamque terrigenarum intima viget liarmotii Epidemiae graviores plerumque cum conversionibus cosmicis incedunt Autumno anni 1820, quo eclipsis Solis totalis accidit, constitutio mor-

horum stationaria nevrasthenicum characterem induit

Novae constitutionis exordium, decursus , atque duratio observationibus Ticini captis illustratur . . . . . . . Ingrediente hyeme rigidissima anni 1823 quacum plenarius Lunae desectus concidit, catastasis inflammatoria, per plures postea durans annos, initium cepit . - . . . . . Causam proximam characteris stationarii diversimode illustrare studuerunt Sydentiam Bendit sch, us eland , artes, et

Siderum labores , tam a veteribus, quam a modernis medicis praetervisi, haud contemnendam tu permutandis constitutionibus epide- inicis potestatem habent, ideoque momentosum argumentum etiO- logicum in genesi epidemiarum suppeditati . . . TVariis exemplis ex historia petitis confirmatur morbi e ecli sium influxus, carumque in salute hominum pervertenda, variisque pestilentiarum generibus progignendis sicacitas . . . . Expotiuntur essentialia discrimini ecli sium, quarum tres potiores distinguere licet speciei interlunarem utpote meteoricam, et helio-

SPilolei ........... 3

Lucis desectus, atque consternens auimum vis in quavis eclipsi praecipuam merentur adtentionem . . . . .. 8 Essicacia principii luciferi super organismum ejusque ad vitam et salutem nucussitas explauatur. Ejus ofectus robur vitae sustiarninat, sentiendi facultatem contra intendit, quod etiam eclipsium exem

plis vincitur . . . . . . . . .

Mutus et formido , quam Siderum laboros in hominibus timidioribus ipsisque brutis pariunt, historicis confirmatur factis. jus flectus in organismo cum illis lucis languida ad primo collim an Eclipsis interlii naris, missis reliquis speciebus , et maximo totalis, ceu Palinarium Pollae argum ciatum , o legibus astronomia illustratur . 30 Varius gravitationis uisus, quem mulatus Siderum lio situs sus Citat, liri iacit cui constituit ossicientiam, cui ouversio ucs tellurica a CPlurima Phaenomen in globo terraqueo suam debent origi ue in t

89쪽

Pag. Potestatem gravitationis selenicae tempore syetygiorum probant os tus maris , vicissitudines barometricae aeris , nec non diversa pli acno- metia organismi tam sani, quam aegrotantis 31Mutatus ebrium intermittentium typus earumque recidivae, pestis incrementa, impetiginum, tumorum et ulcerum exacerbationes, epilepsiae et soninambulismi accessiones haemorrhagiae, catamenta, aliaeque evolutiones organismi cum Lunae phasibus saepenumero arctissimum ostendunt con Centum 33

Quod tempore eclipsium quandoque evidenses tantum et vix animadvertendae mutationes in aere atmosphaerico accidant, nullatenus concludere sinit etiam in corporibus animatis non majores contin

gere poSS .......... 40

Nullis persaepe variationibus in atmosphaera adparentibus unestae epidemicae ortum duxerunt . . . . . . . at Ipsius characteris stationarii permutatio haud raro obvenit, quin manifestae in aere occurrant mutationes quamobrem ad T cientiam concludere fas est, quae sensus fugit, eamque in permulato nisu gravitationis planeticae, quem varia Siderum relatio tempore clipseos ponit, reponi Posse , ratio suadet, legibus physico instronomicis innixa .......... 42 ExpIanatur conceptus gravitationis planeticae, ejus antithesis cum principio luci sero , sive solari, variisque e Datura petitis phaenomenis illustratur, quae inter illa acus magneticae principem tenent

locum ........... 43Leges gravitationis cosmicae ejusque antinomiae cum principio lucifero ad organismum vivum adplicantur, in quo irritabilitas facio contractivus priori, sensibilitas vero factor expansivus alteri corre-

SPondet ........... 49

Photobaromachia cosmica, sive continua oscillatio inter principium gravitans et expansivum, ectypum praebet aualogae oscillationis in organismo vivo, Praevalente mox reagendi, mox sentiendi facul- Principium solare nervos concitat, auctus nisus gravitationis bram

contractilem .......... 50Αnni tempora solstitialia rem confirmare juvant, plurimum enim contribuunt ad variam corporibus vivis temperiem imprimendam 52 Cur Lunae influxus minus evidens sit, e praeceptis physicis intelligitur 3 Esiicientiae costilicae praecipuum influxum super systemata Vitae Org nicae exerunt, eisque insidentes facultates , sensum Corporeum et irritabilitatem, vasorum ante omnia adficiunt, modo unum , modo alteram exaltando , vel deprimendo . . . . . . a Inde scaturiunt diversae diatheses epidemiae; inde varius salutis tenor, in Varius aegritudines proclivitas earumque diversus character 56Distinguuntur constitutiones opidemiae cosmicae a telluricis , stabiles mobilibus , ac proprio schemate exponuntur, adjectis disseruntiis inter morbos epidentios constitutionales atque Ioimico

90쪽

Singillatim explicantur constitutiones epidemia cosmicae , quotidiana, menstrua, annua, et stationari ...... 60Ηujus ultimae causa proxima reponitur in variato uisu gravitationis qui non solum temporc eclipsium , sed etiam sub aliis Solis , Terrae et Lunae ad se invichin relationibus in spatio mox intenditur, mox hebetatur, unde vel sensibilitas, vel reagendi lacultas praepollens

redditur ........... 62

Excluditur hactenus influxus planetarum, ceu problematicus, nullisque exemplis evictus ......... 63Εnumerantur circumstantiae, quibus sicitur, ut conversiones cosmicae, ipsaeque eclipses interdum vix sensibiles adducant mutationes, atque series constitutionum stationariarum minorem in reditu et duratione

constantiam offerant . . . . . . . . . a

Duplex tantum catastas eos stationariae character admittitur juxta prae- dominium principi gravitantis , vel expansivi luciparentis , iussammatorius utpote et evrasthenicus , unde duplex diallies is homonyma in organismis extricatur una cum eminenti facultate reagendi et passione vasorum irritabilium, altera cum eminenti lacultate sentiendi et passione nervorum Sensibilium 65 Subnectuntur dubia circa characterem stationarium astricum, heu maticum, putridum, aliumve, qui potius ad constitutiones epide- micas intercurrentes originis telluricae, et non cosmicae reserendi

Videntur ........... 66

Quod character catastas eos stationariae etiam typum mutare valeat morborum, inflammatorius typo continuo intermittenti contra nevrasthenicus auscultet, ratiocinio et experientiis confirmatur I0Relationes constitutionis stationariae ad spatium ejusque directio ab oriente versus occasum breviter adtinguntur IlEx praemissis cum majori verisimilitudinis gradu statui potest eclipses Solis constitutioni nevrasthenicae , Lunae desectus e converso inflammatoriae patrocinari ........ 72 Constitutionem stationariam in morborum medelam generatim in dominantes Scholarum medicarum theorias, ipsamque generationum prosperitatem influere, vinditur e stabilitis principiis ra Epilogus de Astromantiae sutilitate Astronomiae contra in rebus modicis praestantia opuli sic sinem imponit . . . . .. 5