Animadversiones in constitutionem morborum stationariam : ejusque cum siderum laboribus necessitudinem

61쪽

5 Icultatem retundit ac protinus opprimit, luciferos, ut ita dicam, vitae animalis radios hebetat atque occulit, calore niminuit 'si' motuum muscularium torporem parit, intendit vero energiam intestinam vitae Omaticae pulsus retardat quidem, sed sortiores plenioresque reddit, materie crystal tisationem ac proinde nutritionem promovet, humorum Ple thoram ac densitatem auget. - Quod inane et plumbei pon deris instar inter dormiendum decumbit corpus, sola gravi tate lecto humove adfixum, noctis caligine discussa erigitur, terrestris adtractionis incula solvere ac libero motu aut a craticam suam Superioritatem defendere adnitens, duobus tantum sulcris genitori planetae innititur, cuius supersiciem obiter tangit, et, cum terrestris progenie et obtemperationis iura vincere nequeat, Verticem saltem coelestia Luminaria versus extollit ' ''). Variatus iste naturae status, quem diei noctisque vices pariunt, atque consona, quae inde scaturit,

vitae humanae diversitas, cor stiti Hionem quotidianam essicit.

Liceat hic loci rei dilucidanda ergo gravia doctissimi Gre ineri, Viri eruditione et ingenio insignis, adiungere verba 'μ'), quae, qualicunque Verti vellent diomate, plurimam pretii partem amitterent: Da Eonnense ben bersee egende ebenoque si fur hie gan; Isaiae te iam est uti die Esbe iii egis au i fur Is organis 'en Defen C errest a dem Bonnenseben paras

o Vigilans calidior externis partibus, dormiens vice versa. in ii Pocrates, Epiduni Lib. VI. Seci. IV.

62쪽

' anta est ad sinitas lucis cum nervis, sive una eorum, quod vehunt, principio imponderabili iotico, ut morbi, quorum plurimus cum systemate nervos Consensu intereSt, extremo a luce labores incurrant. Febrium intermittentium paroXysmi serme constanter interdiu invadunt, atque evrO- se pleraeque diurnis exacerbantur horis . emicrania diei cursum saepe adeo adaequat comitatur, ut exoriente Sole corripiat, meridie summum culmen adtingat, et occiduo Phoebo evanescat. Otissima vero in hypoch Ondriacis, hystericis, maniacis, et hydroiphobis X empla vigent. Eo adeo immane lux aliquando e agitat, ut cum die intolerabilia morbi vestigia perpetuo augeantur, irrepentibus noctis umbris suapte sponte mitiganda. Illi contra morbi, in quibus automaticae vitae munera, contractilitas a Sorum, Sensu CorporeuS, processus plasticus, secretiones, vel hydraulicae humorum circulantium vices eminenter patiuntur, ut febres angi Osthenicae, astricae, hecticae, inflammationes, congestiones haemorrhagiae Phthises, ache iae, et S. P. Octurno maXime tempore ingravescunt. - Pleraque sunera accidunt noctu ipsaque nox atra veluti mortis imaginem praebet.

r i. Analogam manifestationum vitae vicissitudinem, prouti eam die phases osserrunt, extrema quoque anni tempora, quae cum solstitiis congruunt, cum in statu morboso tum in sano determinare solent ita ut aestale vita hominis diurna praevalens nervorum efficientia, sensibilitas, nisus emanationis, vigiliae longiores, eme e adverso ita nocturna, praepollens vasorum et scientia, irritabilitas organica eique sub Or-

63쪽

clinata vis plastica, nisus cohaesionis, atque somnus multus ditionem exerant' 'H). Inde fluunt constitutiones solstitiales, et diatheses hominum epicientiae, bis in anno Periodice revertentes, quarum gratia non solum ob orientes ortuito morbi peculiare adipiscuntur ingenium; sed etiam determinata in firmitatum genera super populum grassantur. Quod autem

essentiales istae ac periodicae conversiones vitae humana oossectus necessitudinum cosmicarum inter Solem et terrani

potius, quam atmosphaerae qualitatum sensibilium sistant,

jam inde liquet, quod pari ordine in illis quoque sibi succedant Zonis, ubi Lerometra exiguas tantum indicant variatio nes, Summaque tempestatum viget constantia si ). Luna, quae, uti Sidus sub ordinatum, autocratica vacat potentia, minus positivum super terrigenas Nerit influxum,

ideoque minus eoidentem in phaenomenis leto antithesin ponit.

Videtur statum quasi intermedium inter somnum et vigiliam, inter sensibilitatis et irritabilitatis extrema inducere, id est,

64쪽

modo lucis Olaris, modo gravitationis telluricae impetum mitigare, ac vigentem antimachiam quadantellus eXaequare, prout vel interdiu imaginem noctis Luna novo, vel noctu simulacrum diei Luna plena offert 'si . Quamobrem constitutio meti strua insensibili serme gliscit modo, efficacioribus iussusibus heli, telluricis plerumque Olppressa. Fundamentalibus tamen Olaritatis legibus selenicas quoque in

spatio et tempore sibi succedentes conversiones auscultare,

nil est quod adversetur eo tantum discrimine, quod Praecellere debeat gravitationis imperium juxta Newtoni calculos enim adtractio Lunae eam Solis quater superat), prae illo lucis a Sole mutuatae ac simpliciter reflexae. Si jam tuae, ut elementum summe expansivum, efficientiam vitalem homonymam in nervis actuosam suscitat, atque seii sibilitatem, Sive iaculiatem percipiendi receptivitatem intendit; iraollationis principium, priori oppositum, essicientiam organis contractilibus inhaerentem, irritabilitatem utpote seu facultatem reagendi, ac proinde robur vitae physicum augere

debet. - Cosmicis autem, quae rato semper Ordine sunt, conoersionibus illae tantum Obsecundare poterunt vitae humanae manifestationes, quae PVIZν, sive omaticam organismisphaeram respiciunt. Anima, ceu istis absolute liberum, ac

proinde etiam acultates intellectuales et morales ab ea di rectae, periodicis circuitibus adstringi nequeunt siq). Quales

3 si Siderum in istoralia influxi is non lantum omni trisimili lii linis specie destituitur, sed ii quidem possibilis esto sidera nim, suo -

65쪽

55cunque igitur ruerint ista voi ν υνα cor' modi ac coelestium

conflictuum sormae, automaticas 'ita manifestationes, et cluidem ante omnia incitationem pra se gelatioris, res animal sis a materia organica laedunt atque ossendunt, suum actio in distans mechanicas et hemicas mutationes excludit. Hinc sensibilita corporea, SiVeiocri aesthesis, atque ira itabilitas organica, quarum

prior in systemate gangliari, altera in systemate Vasorum sanguiferorum potissimula residet, nutu oscillationum cosmicarum per eminentiam auscultabunt. Viscera et organa individua, in quibus structura magis composita atque multi sarius percipiendi et reagendi modus efficit, ut variatis tantum potentiarum telluricarum generibus obtemperent, nonnisi eatenus patiuntur, quatenus etiam in illis aedem undamentales vires organicae polari collisione Congruunt Prout in certamine illo, quod Siderum motus et On- Versiones relationum mutuarum concitant, principium luci serum vel vis gravitationis, potestas solaris vel planetica, nisus centrifugus vel centripetus excellato etiam in conflictu honiologo viriun , organicarum modo principium sensibili fatis expansioun , modo illud irritabilitatis confracti, uni majorem et minorem adepturum est efficaciam μῖ). Ipsa autem lex antitheseos es scit, ut excessus unius, alterius languorem comitem habeat nisi concursu circumstantiarum peculiari

utriusque intensitas una augeatur, vel minuatur. Princ Psitaquo ac summo uni e salis cmectus, quem cor Porum coelestium

uiam Pura sunt corpora , eorum quoque essectus corporei sunt et materiales, qui per se ad moralia pertingere non possunt. a tholotti ord Monacti. S. Pauli Dissertatio elenclatica in qua adversus varia superstitionum genera disputatur. Viennae. 1779. Pag. 87.

66쪽

c Dii tellure inlime nexorum collisiones artae, indequo oriundaci trium οSmicarum conoersiones in spatio et tempore super humanum organismum exerunt, ad augmentum sensibilitatis cum reactionis o ore in fracto, oel ad imminutionem receptio fatis cum reactionis robore majori reduci potest. Inde uia humana rato

tempore 'arium Contrahit tenorem Semiabheit5stim inung , cui aperiodicis revolutionibus intime connexum inde Oarias in determinata morborum genera sortitur dispositiones, Seu dia' theses gransheitSistinam ung); inde aegritudines ipsae, diversi e

sontibus oriundae, desinitos lucrantur chamotei es , Ormas, Cuccurrendi modos ).

Complexus rerum et conditionum, qui praedictas vitae humanae conversiones periodicas determinat, populorumque valetudinem regit, coluit ulto epidemia compellatur, et quidem se eminentiaiyi cosmica, quatenus a Variis vitae mundanae mutationibus, coelestiumque motuum collisione Varia dependet. Distinguitur tali pacto a constitutione tellurica, quae e mutatis conditionibus atmosphaerae, tempestatis, climatis, aliarumve circumstantiarum ad ipsam terrani spectantium scaturit. Haec pro variis ad spatium, vel tempus relationibus in epichoream, condomiam seu stabilem, atque intercurrentem seu mobilem dilabitur Oonstitutio cosmica super vastissimas extenditur telluris plagas regulari serie alternat, ac eundem in utroque hemisphaerio characle rem pari tempore exerere nequit Constitutio tellurica arctioribus circumscribitur locorum sinibus , - anisi Xcipias, quae a climale geographico Pendet, et jam in

arctissimo neXu cum cosmicis influxibus est μ' , - nullam in circuitu observat legem, ac in oppositis etiam sphaerae turrestris locis eodem tempore dominari poterit. - Alia demuti adhuc, et quidem essentialis disserentia in eo habetur,

67쪽

quod constitutio cosmica Organismum humanum, tam in status an O, quam in morboso remo te tantum adsiciat, ad hancillamve valetudinem disponat, nunquam Ver morbum pro ximo et immediate producat; quapropter nonnisi momentuin Proegumenon, seu disponem largitur, quo opitulante vel definita morborum genera crebius Occurrunt, Vel communes morborum alius progenie species peculiarem contrahunt indolem ' '). Hocce magni momenti dogma aetiologicum jam Frid. Hos sin annus 'i' clare pronunciavit, ipsique Vete

res, astra inclinare, non necessitare, prudenter dictarunt. Inde jam liquet, nunquam de morbis stationariis, sed nonnisi de constitutio/ι flationari sermonem esse OSSe, quae in Organismis diathesin ejusdem nominis ponit. Constitutio tellurica converso, quae jam manifestas qualitatum atmosphaericarum mutationes cum Organismo immediate collidentes supponit, tamquam momentum Procatarcticum, seu efficiens considerari

potest. Et si prior quandoque in veram epidemiam excandeseere visa suit, id nonnisi sub contemporaneo concursu injuriarum telluricarum, caloris, rigoris , ventorum mephitis etc., contigit. Constitutio epidemica igitur ad epidemiam se habet, ut dialhesis ad morbum haec relate ad singula individua, illa relate ad societatem humanam. Constitutiones epidemiae, quas perspectis Uranicarum conversionum modis rati suadet, et experientia vindicat,

Suant quotidiana menstrua, athnua, et lationaria 'p'). Sequens schema in Orborum epidemiorum discrimina illustrahit., Die Febris stationaria ist, mei in te iii in ah h rex flendi en orbe ii, Milicht a iideres, I uti fere et gelie fonstitutioin die Plii Iage, die ἡpra diὁpolii rei ad uriate. Si fatii fit imo h au nichi an dereo grunden: Mas dat ei ite de vier Ei iste me in organi sinu voxherrichen gemor ἡden, ornach id danii alle stranti ei ten, die acuten solvo h ala die,nxoniichen, modificire n. una reus sint mur de specie aen Th ipi e Grile Theis. g. 380 383.

' Dissert de strorum influxu in corpora lium ana. 41.

68쪽

Morborum Popularium

Constitutionum Epidemiarum.

stitutionaleS. Epidemiae κατ' ἐξογcri dietae.

mmenta causalia variis itae mundanae metamorphosi bus extri- Cantur extra hominemu variis utpote constitutionibus eosmici telluricisci sequenti modo distribuendis:

A. Constitutiones Cosmicae.1. Constitutio quotidiana. a. Constitutio diurna.

2. Constitutio menstrua. a. Constitutio neos elenica. b. - pauseleni a. C. intermedia. 3. Constitutio annua. a. Constitutio aestiva. b. - byberna.

nalis. 4. Constitutio stationaria.

MorbiloimiciVeterum.Contagiones. Beuchen. mmentum causale per determinatas metamorphoses morbosas Mitae humanae generatur in homino.

A. Contagiones originariae vernaculae).1. E morbis sporadicis. 2. Ex epidemiis meteoricis, intercurrentibus sortuitari. 3. Ex eudemiis climatis geographie vel topici perennes .

69쪽

ll. Constitutiones telluricae.

l. Constitutio moteorica; variabilis et mobilis). Inde morbi

tempestatum, epidemiae intercurrentes atmosphaericae.

2. Constitutio climatica; constans et immobilis). Inde morbi elimatici, epichorei, Endemii. Tonae tropi

cae.

Zonae a Constitutio et ualis tempe

ratae.

B. Contagiones translatae HKoticae . Discrimina ossentialia inter morbos piduinios Constitutionales

1. Diathesis eculiaris, quae Cunctis hominibus imprimitur per dominantis constitutionis characterem, unde proclivitas in

determinata iorborum genera , Ormae mox ejusdem, mox Mariatae.

2. Causam procatarcticam praebent noxae atmosphaericae , OX notae, barometro, thermometro, hygrometro , electrometro, u- diometro , etc. cruendae, OX ignotae. 3. Determinatis tantum pocliis dominantur, nisi cum climatis conditione intime cohaereant. a. Plura individua eodem tempore invadunt commercia homi

num eorum numerum ne au

gent nec minuunt; crgo amat, initio sunt pide mici.

o Postilentiales.

1. Nulla diathesis propria in quibusdam tamen individuis in-disPositiones cernuntur , licet potentiae morbificae exponantur. Forma morbi constans; ingenium specificum. 2. Unicam causam ossicientem Ia gitur semes contagioSus, Processus morbosi productum, qui aliis communicatus indivi duis eundem generat morbum Per quem rursu reproducitur.3. Nullum in ortu et circuitu Iegem observant, nisi e constitutionalibus morbis evolvantur. 4. Incipiunt a singulis hominibus quorum consortio multiplicantur Pur transsusionem sunt itaque sporadici in exordio.

70쪽

5. Quaquaversum sine reguIa dis fundi possunt, Sequendo Ccasionem contactuS. 6. Dispositionem in eundem morbum extinguunt, vel saltem

deminuunt.

I. Nulla contagio in epidemiam

constitutionalem abire , vel ejus ingenium immutare valet. 5. Distunduntur ratione inversa rotationis telluris circa proprium axin, ergo ab ortu versus o C Casum, excipiendo morbos climaticos, ceu immobiles. 6. Semel oborti proclivitatem organismi in idem malum intendunt. 7. Nulla quidem constitutio epide mi contagium parit potest tamen conditiones subministrare, quibus laventibus morbi vulgares contagioso omiti extricando pares fiunt. Sub tali solum restrictione transitus epidemiae proprie talis in contagionem admittenduS. 8. contagionibus nullam patiun I. Juxta diversum constitutionis tu mutationem epidemiae characterem varias sortiuntur vicissitudines , quin

tamen specificam et autonomam deponant naturam.

9. ari tempore plures una vigent o. Vix unquam pari tempore plures

constitutiones epidemiae, coutagionum species in dato

quidem ratione, qua rates, spatio, in eodem videlicet po- mensis , unus, grandioresque pulo, rarissime in uno eodem

cycli invicem consuunt. Una que organiSino occurrunt. morborum typum, altera sormam, tertia characterem generalem vel specialem, vehementiam, et s. p. determinat.

Quae eminet, super reliquas

choragum agit. NB. Quatenus annona caritas, vel depravata cerealium qualitas ex adversa tempestatum ratione nascitur, Pidemiae annonariae e. g. Ra-pliania intercurrentibus accenseri debent. Quae ex pravo vivendi genere populi cujusdam proficiscuntur morbi vulgares, uti Pella gra, Pichoreis, sive endentiis adnumerari solent, licet strictam cum climate necessitudinem non semper agnos caul.

Constitutio quotidiana cum rotatione telluris circa proprium X in pari incudit passu, quale intra nycthumerum mutatur, Omnique diu regulariter redit Polaris antitheseos cXtrema, inter quae phase Vitae hominum diurna oscillant, meridies ut moson clium praebent. Ei correspondent OPPO -