De Larum atque Penatium

22쪽

xino oleo libatum, ritu Graecis haudquaquam inregulis. vim in re praeter innumeros poetarum imprimis locus et Ovid. Fast II, 585 sq. Tibuli. II, 6, 31. hiq. inae pretes Aesch. Pers. v. ID. Aesiui Choeph MI Suph. Mucis M. Postea Caesarum temporibus usu venit ut aen modo sub religi ipSorum hominum, Aed etiam Deorum immortalium formis adscitis die vultui proprio accommodatis a superstiti familia colerentur. Hoc testantur et multa veterum signa es Viseret Mus P. V. T. II, lab is et di T. III tab. . et Statius Silv. II, et, M.

mortuum Lucanum sic alloeutus:

istius etiam V. I, MI:

De religione Manitim et Lartim olim indigeretia. Iam vero, quoniam Manes apud sepulera sua potissimum habitare ibique praecipue variis aeris coli videmus: Servilis autem grammatim Larum ulium mus ortum esse doret, ut olim mortui domi sepelirentur, propius iam ad nostrum argumentum accedimus. Haec autem ille ad Virg. A. VI, IM: HApud maturre, ut supra diximus, omnes in suis domibus Aepeliebantur. Unde ortuiti est, ut etiam Lares coleretitur in domibus. Locus autem superior, quem hic significat, est ad v, - HEt sciendum, quia apud maiores ubiubi quisse erit exstinetus, ad domum suam referebatur. - -- dum, quia etiam domi suae sepeliebantur: unde orta est

23쪽

consuerita, ut penates vianisi hi domibus f equo, quia pehates et lares coniundi apparet, instarit rum diuturi sumus Lib. II, e M. Caeterum hunc anti-

quum usum XII tabularum legibus vetitum esse consentim multorum scriptorum auctoritas testatur. Inter quos

iam de tere. II, 23. Isidor. XV, II, I. Serv. ad vim.

Aen. XI 2M. Posteaquam vero extra tecta et urbem mortui sepeliri, pii sui , religio manium apud suu tam colendorum mansit illa quidem vide enim loca proximo capite allata inhil tamen secius domesticum cultum non destituerunt, sed Larum nomine et Geniorum simulaeris apud meos aedium retentis solemnia facere ut antea consueverunt. His igitur iuitiis Larum res gio, proprie eadem, quaeris anium, separata est, hae,

quamquam gentilici um sepulcrorum mos, quibus quin dammodo coniuncta mortuorum familia, et nova rogis eo Mithia domus significaretur, usque ad novissima reipublicae tempora permansit, et ita religiosus habitus est, ut te teste de tere linis, extra sacra et gentes a serri fas negarent esse. Ut tamen quaedam gentes et Vestales virgines illa XII tabb lege exceptae sunt, siepostea Caesares. in Cic. I. l. Serv. ad Virg. Aen. llaec. ouorum sub imperio iussa legum, priusquiua initio in P. M. n. saeculi renovarentur et enim Tumeb ad te de Iere. l. l. minus severo exaeta esse testatur Satius

Non totva rapiere tamen, nec funera miMam Luaesius hie manea, te intro tecto tencto. ' evato dominae aerae laria: ubi eisneto tuorum Parabusi vo rite minor, amperque me Maeo

Isai aclibabo dum et popuIo fueris Manibus , empiraque eoIam; ite Iurido nam, Te initiem doeine referet mihi lineo cerae.

Nam hi j babemus recidivum veterum ritum Manesque Larum iure et domesuca tutela iam privatus postlimipis quasi quodam restitutos. Ex his autem Maevis iam nullo negotio esse possit, Miares Manibus: uenum vinuisuprum hic adnpinermisi, non desunt isag n, quae

24쪽

idem peruus etiam demonistrant, veteram es movia. Nam non si vissident inter se Varronis sententiae, ut Arnobius subet, qui contra Gentes III, p. 2 . ed Lugd. IMI quo absurdiores gentilium superstitimes 'se demonstret, de industria omnia turbat et miseetia Tamen prum sic dicit MVarro similiter haesitans, nunc me illos M a meae et ideo M avidi m matrem esse cognom

ainiam Larum nunc aerios rursus de s et heroas pru- nunciat appellari nunc antiquimum sententias sequens

larvas esse ait Lares, quasi quosdam genios ut functorum animas mortuorum tantum abesse ut illa inter se pugnent, ut optime conspirent collatis iis, quae de geniorum maniumque religione et modo diximus et statim dicturi sumus, apparebit Depromptus est autem alter Varronis locus ex praefatione theologiae naturalis, ubi teste Augustino civ. D. VII, 6. si,quas omnes quatuor mundi partes animarum esse plenas ait, in aethere et aere immortalium, in aqua et terra mortalium: a gummo autem circuitu coeli usque ad circulum lunae aethereas animas esse astra et stellas, eosque melestes deos non modo intelligi esse, sed etiam vidisi.

Inter lunae vero gyrum et nimborum ac Ventorum cacumina aerias esse animas et vocari heroas et lares et

geniosas suae generara quamvis paullo diversa, tamen cognata et συνώνυμα coniungi manifestum est Nam geniorum naturam modo angustius, modo laxius definiri, ut non solum humanas animas et idcirco mortuorum Lares Manesque, sed mi omnes deos loci cuiusdam tutelares comprehendat, Supra vidimus. Meroes autem a grae eis fabulis in Itomanam theologiam a docto Reatino arcessitos praecellentium solum fabulosae antiquitatis virorum animas immoriale haberi, in Vulgus notum escouamquam horum Graeca religiti Lucano ob animunire rhrsata esse videtur, quum Phars Ix, T. Manes em d ps appellaret. Itaque Cie de Univers. c. II, p. 5--ess. graecum nomen δαί/ιονε quamvis ut in accommodandis diversorum popul um usibus par est, timide

25쪽

rersatus sit Resiod. ἐ. v. do de animis mortalium sae- eulo aureo defunctorum sic agens:

duae descriptio quam bene in Romanos Lares quadret, nisi quod hi non unius saeculi animae sunt, infra magis etiam apparebit Iloc igitur Separatiore sensu etiam Graeci δαί/ιονεσ, quos alias etiam Genios latine redditos via dimus, horum Romanorum naturae proximi et tantum non iidem oua de causa Censorinus dediebat G,eundem esse genium et larem multi Veteres memoriae prodiderunt et haud cunctanter Festus. S. v. Laneae P. II indem Lares, ait, animae putabantur hominum redaciae in numerum eorum ouam opinionem philosophi sic secia suae placitis Recommodarunt, ut AuguS-nn. C. D. IX, II Platonicos tradat ,animas hominum daemonas esse arbitrari et ex hominibus eri Lares, si meriti sunt boni Lemures seu Larvas, si mali. ne autem deos dici, cum incerium est, bonorum eos sive

malorum esse meritorum. quo non ita diversum

quod Appuleius habet de D. Sore. p. M. Elin. Est et secundo significatu Genius species Daemonum animui humanus emeritis vitae stipendiis eskpore suo abiurans. Hunc Vetere Latina lingua, perio Larem dictitatum. Ex hisce ergo Lemuribus qui

posterorum suorum curam Sortitus placato et quieto numine domum possidet Lar dieitur familiaris qui vero ob adversa vitae merita nullis bonis Sedibus incerta vagatione ceu quodam exilio punitur, inane terriculamentum bonis hominibus, caeterum noxium malis id genus plerique Larvas p.rhibent. Cum vero incertum est, quae euique eorum Sortitio Venerit, utrum Lar sit, an Larva, nomine Manem- appellant. Cum quo paene ad verbum eonsentit Martian. Capella, quamquam priorum doeirinis veluti in corpus redactis origine voeabuli Manes altilis repetita etiamdum viventis Genium ita appellandum

26쪽

esse existimat. viii mini haec eis verba Cap. a. p.

do: , medietate aeris usque in moi ilum terraeque confinia Hemitheimeroesque versantur, ibique Manes . e. eorporis humani praesules attribuit, qui parentum Seminibus manaverunt Vertim illi manes, quoniam corporibus illo tempore tribuuntur, quo sit prima conceptio, etiam post vitam iisdem corporibus delectantur, atque cum his manentes pellantur Lemures oui si vitae prioris adiuti fuerint honestate in Lares domorum urbiumque edi tuntur: si antem depra, antur ex corpore Larvae perhi-hentur ac Maniae. Haec antem testimonia et quae iam allaturi sumus ita aperta, et vulvi sensibus hae superstitiones ita accomodatae, ut quommodo Meind. ad Hor Sem. I, 5, 66. nihilo secius Lares Manesque eosdem esse negare p-ierit, iure quem mirari subea Neque nobis ossiete Larvarum a Laribus distinctio, quam ut a multitudine laetam si in publicas et Pontifici jure Sancitas religiones non receptam esse confidimus. Nam vocabulum ipsum Larva nihil videtur, nisi eiusdem vocis forma, ut in prise latina lingua exuberans. Ab ipsa vero familiau-mquemque mortuum, etiamsi dum vita manebat probe meus minime insignis fuisset non larvam et terriculamentum, sed Larem et tutelare numen post moriem ha-hilum et cultum esses consentaneum. Denique signifieatio vocis manis, quae in composito immanis sermonis usu recepto etiamnum exstat, illud comprobat. Nam an tuis manum pro bono dixisse Iiirimi autores sunt. Ct enim Varro de L. L. VI, d. p. a Bip. Fest. V. Mane. p. - Lind. Macrob. M. I, 3. Isidor orig. V Io Schol. Aer ad Hor Carm Serv. ad Tissi Aen. I, M. Ad hane igitur communem Larem Maniumque re-l --em referendum esse puto te de leg*II, 22, qui post

finem iam sine familiae factum tamquam primum mortuo inter eos erepto honorem imbitum, antiquum ritume immemvret , Rud genumsacrifieii Lares vervecibus satis Sie epini legendum sae secundum optimos codd. SA. et

Lare in rivum antique pro Lari dietum Echneideri de-

27쪽

verbo dieamus, sunt genii et quidem divae deiunetomim domus dominorum animae, tine pietate stiperstitis familiae inter eoelestes relatae credebantur, domestici sive familiares dicit, quatenus dii tutelares aedibus pristinisndessent. Neque aliter hanc Vocem interpretatur Isidor. Gloss. ex certissima Graevii emendatione Lar g nius domesticus Vulgo enim legubatur sirpen d

Aul. II S, IS. Tusculum emi, et haScebore si eas. I nec mi 'nentur in meo nostro Lari. Add locos cap. o. citatos.) communi familiae Sede et domus saero penu, quae ob id ipsum deorum patriorum vicinitate privatarum aedium ara habebatur et libro II init 3. Simulacra ipsae Gabino cinctu insignia, ut priscorum Italorum morem referrent, qui cum nec lacei nam nec in bellum itiis brevius paludamentum in usu habebant, togam ad comm diu pr-ediendii succingere solebant. Unde et thidi procinctu testamentum facere. t ulter de Etruse. T. I, p. 265. Viscunt. Mus P. V. T. IV, ab. 5 φ quam ibi in compitalibus Laribus praecinctam togam tu-ntea succincta iuuialam conspicimu8. F t. s. V. Pro- eineta classis Serv. ad Virg. Aen. VII, 6ITmine Persius dat: si cinctis laribiis L Orid. Fast II, Gad: Mniatriat incinctos misi patella larem Sie etiam mei antiqui imago in Regni Latini trabea succincta conspici batur: Vim Aen. VII, IM. Inter hilares totius familiae Ilisus et iocos eomebantur, coronis hornis cinge n- tum ture, pomis, libo, melle, vino, vel, si tantae dii i-tiae stippeterent, Agno et porco atque adeo vittilo fa-hantiir nare autet sacra sunt issime ut innia adiim-hrat Tibullus et L ID, IS-asso quem locni et animi

28쪽

tu a, et nod eunetaS, qua modo omnemoravimus caerimonias continet, totum relegere iuvabit:

Sed patris aemule Lares

Proprio et ad eum usum destinato scrinio asserarabantur Mararium Vocat Lamprid. Sever. e. 2 et II.), quod diebus festis aperiebatur. Solemnia autem sacra habebant cum eaeteris, de quibus videbimus, diis penetralibus menstrua unde Virg. Ecl. I, 3 quotannis-bis senos eui nostra dies altaria fument et quidem calendis. Itaque Propertius II, 3, 5I:

quem locum, quali in omnibu codd. msS. legitur, hi stra vanis conjecturi tentarunt. Etenim ad tristitiam domus significandam LareS non a tota, ut moris eriu, turba vernarum, Sed ab uva puella, cui proprium illud inuniis traditum erat, aperto et comtos Sse ait, eaque paene invita nec nisi certis et conStitutis usu victus, h. e. calendis, quis idcirco rarae audiunt Nam magis

etiam religiosos praeterialenda Idibus quoque et Nonis sacra fecisse laribus, M. Cato testatur R. R. e. Ida de ominis villicae: HΚalendis, Idibus, Nonis festus dies

eum erit, coronam in Deum indat. Per eosdem i. dies Lari familiari pro copia supplicet. Nisi diri illud ad imum, de quo dicemu c. ID. Larem familiarem referre malueris. Praeterea tamen in communi domus laetitia etiam praeter ordinem omnibus Laribuo factum et fae latum esse notum. Sic in amici cari reditu cf. Iuvenal. VII, 8so sic die domini natali es locos Cap. . et B. allatos vel cum bulla adulti juvenis familiaribus diis

eonsecrabatur Cf. intem ad Pera Sat. VII. Prop. IV, I, IN Seholitandior Sat. I, o, M. vel quandoeunque domino voti compoti quid ex animi sententia esserat. Cf. Hor. - II, 8, 165. Iuven. Sat. XII, III. Tibuli. l. I. Publieo praeterea quodam, quamvis inter privatos et solos cognatos, celebrabantur instituto, charistiorum festo die. Me quo et Ov. FasL IRGIT IIuius autem

29쪽

die religio, artissime eum Peraliorum sacris coniuneta, quae pridie Charista fiebant, ea, quae supra de indiseretis Manium Larumque numinibus disputa, imus, et quae de publieorum Larum cultu insili dicturi sumus, anirmat. Nam quum feralia ipsa nihil nisi verae parentationis mor-

riuorumque expiationis Simulacrum, memoriae pausa in honorem D. M. repetitum esset, eodem modo quo post finem funestae familiae factum Lari verveces sacrifica-ios esse Cicero docet Charistia Larum sacra Feralibus adiuncta sunt Cuius ritus originem sicut omnia sere Nothahae antiquitatis sacra, nam de feralibus vulgo haec fides oblimiit, in Aeneam auctorem referre voluisse Virgilius videtur. Nam hic postridie pareniales ludos anniversario sacro in honorem paternoruin

Manium institutos, patris imagine noctu coelo delapsa et per ins inium is docet Aen. S:

Idem autem hic Charistiorum dies Lares generis deos et familiae quatenus eiusdem originis inculis iuncta est praesules fuisse demonstrat. Nam soli cogntii et amnes in huius diei honorem adhibebantur Ovid. l. l. et Valer Max. II, I. laresque, quibus Sacrae dapes mitte-hantur, disertis verbis dii generis boni ab odio l. V. MI appellantur. Hinc et bullarum consecratio, et tutela nuptiarum, quas elices et fecundas reddere credebantur, unde Plaut Aul. II, et Io: Haec imponentur in soco nostro Lari, ut fortunatas faciat gnatae

nuptias.

De seni virorum et de sti non m tilierum. Itaque non aeque omnibus illum honorem deiunetis tributum, sed familiae quondam praesides prae caeteriti post mortem divos domuum et finium, quos vivi rexerant et auxerant, tutores habitos esse consentaneum est. Co-

30쪽

lebantur enim 'n' solum tamquam dii patrii Tibuli. I,

Io IS. Plaut. Aul. Prol. ,famina Lar pater init, ali passim sere, ut iridimus tamquam Dii generis Generis autem, ut Viru praeses ei patronus naturalis paterfamilias est, Sic post mortem huius prae caeteris erit, deum factum progeniem Suam tueri. Nam eos genu

prole fulcire non posse patet, qui ante pubertatem modi tui necdum e patris potestate dimissi sub tecto domus sepulti essent, quorum sepulcra, si XL diem infantesii indum explevissent subier suggrundis domuum facia, suggrundaria appellata esse, Fulgentius docet Exp.

Serm ant. p. III. Munck. Hi iamen quominus communis honoris prorsus expertes essent, religiosa Romanorum hominum pietas prohibuit. Separatim igitur grun-dilium Larum nomine culti Ct Arnob. I. p. 5.I. I anc enim eius nominis propriam significationem esse a G. Vossius Liym. s. V. Suggrunda sagacissime divinavit Cassii Heminae cap. Diomed. I, p. 3 sir. eiusque sectatoris Nonii p. 338, 55 Bas. grammaticis deliciis, qui a grunniente porco dictos esse Volunt, merito ieiectis Adulti contra iuvenes, qui res suas sibi ha-huerunt, domumque novam et familiam sibi condiderunt, pristinis in aedibus, post mortem lares, quos mori uorum genio S proprie tumulum, iam vero focum aedium luentes, esse memineris, ipsi coli non potuerint necesse est, ii e paternos deos ipsos in novas sedes trκnstulerunt, ire, quod in pluribus siliis necessarium, his simi ilia et ad eorum Vultus expressa signa in nos o meo collocarunt. Rursus mulperes, quae vivae nullai Genium habebant, mortuas Larum numero contineri honpotui,se sequitur ova in re ego . o. Mulieri sententiae necedere nequaquam possum, qui de Etrusc. II, P.M. ideo Genium viris nec Geniam mulieribus adesse coniicit, quod generandi non pariendi is deus es-Set. Nn genius, ut vidimus, non generandi actioni, ideoque viro, quoniam gignit, praeest, sed homini quatenus mi gnia ui, posteaque, quatenus gae ista uri St, eamque ob causam non magis viris, quam nlulieribus Io